English (UK)
A
ΑΦΟΜΟIΩΣΗ: Tο μέρος της ενέργειας που καταναλώνεται από έναν οργανισμό, έναν πληθυσμό ή σε μια τροφική βαθμίδα για τον μεταβολισμό (παραγωγή) και την αναπνοή ανά μονάδα χρόνου και επιφάνειας. Η μεταβολιζόμενη ενέργεια εκφράζεται ως: Αφομοίωση (A)= Παραγωγή (P) + Αναπνοή (R) ή A= Κατανάλωση (C) - Περιττώματα (F)- Εκκρίσεις (E).
assimilação : Em termos energéticos é a parte da energia adquirida por um indivíduo, população ou nível trófico que está incorporada no sistema metabólico para a produção e respiração por unidade de tempo, por unidade de área; expressa como assimilação (A) = produção (P) + respiração (R), ou A = consumo (C) - fezes (F) - excreção (E).
assimilering: Den del av den upptagna energin av en individ, population eller trofinivå, som deltar i metabolism för produktion och respiration per tids- och areaenhet. Uttryckt i en energibudget: assimilation (A) = produktion (P) + respiration (R), eller: A = konsumtion (C) - faeces (F) - exkretion (E).
ΟΡΓΑΝΙΚΟ ΒΑΡΟΣ (ΞΗΡΟ ΒΑΡΟΣ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΤΕΦΡΑ): Θρεπτική παράμετρος η οποία, ισούται προς την διαφορά του ξηρού βάρους ενός δείγματος ιστού, μετά την ξήρανσή του σε θερμοκρασία 1050C από 24 ώρες και του βάρους της τέφρας που απομένει μετά την καύση του ιστού σε κλί βανο σε θερμοκρασία 500-5250C επί 4 έως 6 ώρες.
peso seco livre de cinzas : Parâmetro nutricional em que o peso seco de uma amostra de tecido é determinado pela sua manutenção a 105V C durante 24 horas. A amostra é subsequentemente colocada numa mufla a 500 - 525 V C durante 4 - 6 horas e o peso da cinza (consistindo principalmente de minerais da amostra) é então calculado e extraído do peso seco.
askfri torrvikt: Näringinnehållsparameter som bestäms genom att först avgöra en vävnads torrvikt genom upphettning till 105°C under 24 timmar. Provet placeras sedan i 500 - 525°C i en högtemperaturugn under 4-6 timmar och den återstående askan (som mest består av provets mineraldel) uppskattas sedan och dras ifrån torrvikten.
ΤΕΧΝΗΤΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ : Γονιμοποίηση επιτελούμενη με την μείξη σπέρματος και ωαρίων που αποσπώνται (ή απομυζώνται) από τους γονικούς οργανισμούς. (Τεχνητός πολλαπλασιασμός, αναπαραγωγή).
fertilização artificial : Fertilização normalmente levada a cabo através da separação dos organismos reprodutores e misturando esperma e ovos (propagação artificial, reprodução artificial).
konstbefruktning: Konstgjord befruktning där befruktningen sker utanför kroppen.
ΤΕΧΝΗΤΗ ΥΦΑΛΟΣ : Κατασκευή που χρησιμοποιείται στην εκτατική υδροκαλλιέργεια για την προσέλκυση ψαριώνν και όστρακων στα οποία προσφέρει κατάλληλες διαθέσεις (θώκους). Συχνά θεωρείται ότι αποτελούν μέσο για αύξηση της παραγωγής. Πάντως σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι σαφές αν η παραγωγή αυξάνεται ανά μονάδα επιφανείας ή αν η παραγωγή μιας περιοχής απλώς συγκεντρώνεται στις τεχνητές υφάλους λόγω της ελκυστικότητάς τους σε σύγκριση με τα γειτονικά ενδιαιτήματα.
recife artificial : Estrutura feita pelo homem a qual atrai o peixe e é algumas vezes considerada uma forma extensiva de aquacultura, em que estas estruturas fornecem um nicho adequada para peixes e moluscos. É frequentemente considerada que fornece um substracto para aumentar a produção. Contudo, em muitos casos, não é claro se a produção é melhorada por unidade de área ou se a produção é concentrada dentro da área devido à atracção que esta exerce nos organismos dos habitats envolventes.
artificiell rev: Konstruerad struktur som attraherar fisk. Benämns stundom som extensivt vattenbruk i vilket strukturerna utgör passande nicher för fisk och skaldjur. Anses ofta öka produktionen genom att erbjuda substrat. Det är dock oklart om produktionen ökar totalt per ytenhet eller bara lokalt genom att attrahera individer från angränsande habitat.
Αντιβόρεια: Αναφερόμενη σε ιδιαίτερα κρύες ή ψυχρές περιοχές του νοτίου ημισφαιρίου.
antiboreal: Pertencente às regiões frias ou temperadas do hemisfério sul; austral.
antiboreal: Hänför sig till de tempererade regioner på södra hemisfären.
ΑΝΤIΒIΟΤIΚΟ: (1) Σύμφωνα με τον αρχικό ορισμό κάθε μικροβιακό παράγωγο, το οποίο σε χαμηλές συγκεντρώσεις (της τάξεως μg/ml), αναστέλλει ή σκοτώνει (ευάλωτους) μικροοργανισμούς. (2) Σήμερα, ο όρος "αντιβιοτικό" χρησιμοποιείται γενικά για ημι-συνθετικές ή πλήρως συνθετικές αντιμικροβιακές ενώσεις, οι οποίες είναι αποτελεσματικες σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Στην ιχθυοκαλλιέργεια τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται ως χημειοθεραπευτικοί παράγοντες. Περιστασιακά, ορισμένα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται για μη-θεραπευτ
antibiótico : (1) Originalmente, qualquer produto microbiótico que, em baixas concentrações (à ordem das µg/ml), podem inibir ou matar (é susceptível de) microorganismos. (2) Presentemente, o termo "antibiótico" é geralmente utilizado para referir componentes anti-microbianos naturais semi-sintéticos e totalmente sintéticos que são eficientes a baixas concentrações. Em aquacultura os antibióticos são normalmente administrados como agentes quimioterapêuticos; na natureza muitos ou todos os antibióticos p
antibiotika: Generell benämning som används för att beskriva en grupp föreningar (beläggningar eller målarfärger), som ofta innehåller metaller, som aplliceras på föremål och utrustning för att hindra djur, t.ex. havstulpaner, och alger att växa på dem; tributylten TBT är en vanlig förening som används på båtbottnar med denna syfte. Fast dessa föreningar har använts vid många situationer i akvatiska miljöer, så har man börjat reglera deras användning inom akvakultur på grund av skadliga effekter på mollusk
ΜΟΡΑΒΙΑ: Γενικός όρος που χρησιμοποιείται για ομάδα ενώσεων (επιστρώματα ή βαφές), που συχνά περιέχουν μέταλλα. Η επάλειψη με αυτές εμποδίζει την προσκόλληση της μαλούπας (βλ.λ) σε κατα- σκευές και άλλο εξοπλισμό που βρίσκεται μέσα στη θάλασσα. Παράδειγμα είναι το TBT (βλ.λ) που χρησιμοποιείται συχνά στα πλοία. Μολονότι αυτές οι ενώσεις έχουν χρησιμοποιηθεί σε πολλές εφαρμογές, η χρήση τους στις υδατοκαλλιέργειες υπόκειται σε πολλές χώρες σε περιοριστικούς κανονισμούς (ή απαγορεύεται) λόγω των βλα
agente anti-vegetativo : Termo comum utilizado para o grupo de componentes (revestimentos ou pinturas), que muitas vezes contêm metais, que são aplicados em estruturas e equipamento para prevenir a fixação de inscrustações (q.v.); como exemplo refere-se o tributil estanho TBT (q.v.) que é normalmente utilizado em embarcações. Embora estes componentes tenham sido utilizados em muitas situações, o seu uso na aquacultura está agora regulamentado devido aos efeitos prejudiciais sobre os moluscos bem como devido à sua acumul
båtbottenfärg: Generell benämning som används för att beskriva en grupp föreningar (beläggningar eller målarfärger), som ofta innehåller metaller, som aplliceras på föremål och utrustning för att hindra djur, t.ex. havstulpaner, och alger att växa på dem; tributylten TBT (q.v.) är en vanlig förening som används på båtbottnar med denna syfte. Fast dessa föreningar har använts vid många situationer i akvatiska miljöer, så har man börjat reglera deras användning inom akvakultur på grund av skadliga effekter på
Ανταρκτική απόκλιση : Η περιοχή σημαντικών αναβλύσεων κοντά στην Ανταρκτική όπου επιφανειακά νερά κινούμενα ΒΑ γύρω από το Νότιο Πόλο αντικαθίστανται από νερά από ενδιάμεσα βάθη.
Divergência Antártica : A área de upwelling perto da Antártida onde a água superfícial que se dirige para NE através da corrente Circumpolar Antártica é substituída por água de profundidades intermédias.
Antarktiska divergensen: Område nära Antarktis där massivt uppvällning sker.
Ανθρωπογενές : Αποτέλεσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.
antropogénico: Com origem na actividade humana.
antropogen: Av människan eller mänskliga handlingar framställd eller förorsakad
Ανταρκτική σύγκλιση : Η περιοχή των Ωκεανών στην οποία κρύα επιφανειακά ρεύματα νερού τα οποία κινούνται ΒΑ συναντούν θερμά ρεύματα που κινούνται ΝΑ (συνήθως, Β500– 600 Ν) με αποτέλεσμα την βύθιση των πρώτων κάτω από τα θερμά ρεύματα.
Convergência Antártica: Área dos oceanos onde a água fria Antártica de superfície que se move para NE encontra e se afunda por baixo da água quente que se move para sudeste (normalmente, N500 - 600 S).
Antarktiska konvergensen: Region i den södra hemisfären där kall, nordgående Antarktiskt ytvatten sjunker under varmare, södergående vattenmassor.
Ανταρκτικό Περιπολικό ρεύμα: Ένα μεγάλο, κρύο, επιφανειακό ρεύμα το οποίο κινείται ανατολικά στον Νότιο Ωκεανό , γύρω από το Νότιο Πόλο.
Corrente Antártica Circumpolar : Importante corrente fria de superfície que circula para Este no hemisfério sul em redor do circulo polar Antártico.
Antarktiska cirkumpolarströmmen: Kall, östgående ytström som strömmar runt Antarktis.
ΠΛΑΤΟΣ: Η μετατόπιση που αντιστοιχεί στην ημιπερίοδο μιας ταλάντωσης, μετρούμενη από την θέση ισορροπίας. Το πλάτος ενός θαλάσσιου κύματος ισούται προς το ήμισυ της απόστασης από την κοιλία στην κορυφή του κύματος ή προς το ύψος από το επίπεδο του ήρεμου νερού, έως την κορυφή του κύματος. Στην περίπτωση της παλίρροιας, το πλάτος είναι ίσο με το ήμισυ του εύρους.
amplitude : A dimensão de meio ciclo de deslocamento ou duma flutuação do tipo onda medida a partir do seu valor médio ou de equilibrio. A amplitude de uma onda do oceano é metade da altura da sua cava à crista, ou a altura desde o nível do mar calmo até à crista da onda; no caso de uma maré, a amplitude iguala metade da distância.
amplitud: Storleken på den maximala avvikelsen från ett medelvärde hos en periodisk funktion eller svängning. Amplituden hos en havsvåg definieras som maximala utslaget mellan två passager av medelnivån.
ΑΜΦIΒIΟΣ: (1) Οργανισμός που έχει υδρόβια νυμφικά στάδια και χερσαία ενήλικα άτομα. ΑΜΦIΒIΟΤIΚΟΣ: (2) Χρησιμοποιείται και για έναν μικροοργανισμό που συμμετέχει σε μια συμβιωτική σχέση με ένα συγκεκριμένο ξενιστή ο οποίος μπορεί να δρα είτε παρασιτικά είτε αμοιβιωτικά.
anfibiótico : (1) Que tem fases larvares aquáticas e adultos terrestres. (2) Referente a microorganismos que participam numa relação simbiótica, parasitariamente quer mutualisticamente, com um dado hospedeiro.
amfibiotisk: (1) Med akvatiska larvstadier och terrestra adulter. (2) Used of a microorganism participating in a symbiotic relationship with a given host that can act either parasitically or mutualistically.
ΑΜΦIΔΡΟΜΑ: Ψάρια που μεταναστεύουν απο το γλυκό νερό, στην θάλασσα και αντίθετα, όχι για αναπαραγωγή, αλλά για λόγους που σχετίζονται με άλλα στάδια του κύκλου ζωής τους. Στα αμφίδρομα ψάρια, η χρονική περίοδος που βρίσκονται στα γλυκά ή θαλάσσια νερά ποικίλλει ευρέως. Το κύριο χαρακτηριστικό αυτού του είδους μετανάστευσης είναι ότι αυτή δεν συμβαίνει για λόγους αναπαραγωγής, αλλά χαρακτηρίζεται από μετακίνηση καλά ανεπτυγμένων νεαρών ψαριών, τα οποία συνεχίζουν να τρέφονται και να αυξάνονται επί μήνες ή
anfidrómicas : Termo utilizado para descrever os peixes cuja migração da água doce para o mar ou vice-versa não tem por finalidade a reprodução, mas ocorre regularmente noutras fases do ciclo de vida. Nas espécies anfidrómicas a ocupação das águas doces e salgadas varia grandemente e o ponto chave é que a migração não tem por finalidade a reprodução, mas é tipificada por um retorno de juvenis bem desenvolvidos, que continuam a alimentar-se e crescer durante meses ou mesmo anos antes da maturação ou reprodução.
amfidrom: Används för att beskriva de fiskar där migrationen från sötvatten till havet (eller vice-versa) inte sker med fortplantning som syfte utan sker istället regelbundet vid flera livsstadier.
ΑΜΟΡΦΟΣ: Χωρίς σχήμα, μη κρυσταλλικός.
amorfo : Sem forma; não cristalino.
amorf: Utan form; icke kristallin.
Αμφιατλαντικός : Εμφανίζεται και στις δύο ακτές του Ατλαντικού Ωκεανού.
AmbiAtlântico: Ocorre em ambos os lados do Oceano Atlântico.
amfiatlantisk: Något som sker på båda sidor om atlanten.
ΑΜΝΗΣIΑΚΗ ΔΗΛΗΤΗΡIΑΣΗ ΑΠΟ ΟΣΤΡΑΚΟ- ΔΕΡΜΑ (ASP): Τοξική δηλητηρίαση οφειλόμενη στην κατανάλωση μολυσμένων οστρακοδέρμων. Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται απώλεια της μνήμης και της δυνατότητας προσανατολισμού. Προκαλείται από το νευροτοξικό δομοϊκό οξύ, το οποίο παράγεται από διάτομα, που αποτελούν τροφή για τα μύδια. Γαλάζια μύδια που καταναλώ- θηκαν στην νήσο Prince Edward (Καναδάς) προσέβαλαν 129 άτομα και ήταν η αιτία δύο θανάτ- ων. Κατάσταση που συναντάται σε ανθρώπους που καταναλώνουν μολυσμένα οστρακόδερμα. Αυτά καθ αυτά τα οστρακόδερ
ASP(amnesic shellfish poisoning): Estado encontrado nos humanos que ingeriram marisco contaminado; os sintomas incluem perda de memória e desorientação, causadas pela neurotoxina do ácido domoico, aparentemente produzida por uma diatomácea ingerida pelos mexilhões. Uma espécie de mexilhões ingeridos na ilha Prince Edward (Canadá) afectaram 129 pessoas, causando duas mortes.
amnesisk skaldjursförgiftning: Tillstånd hos människor som har ätit kontaminerade skaldjur; symtomen innefattar minnesförlust och desorientering och orsakas av neurotoxinet "domoic" syra, vilken troligen produceras av en diatom som musslorna livnär sig på. Blåmusslor som konsumerades på Prince Edward Island (Kanada) gav symtom hos 129 människor och orsakade två dödsfall.
ΑΜΜΩΝIΟΠΟIΗΣΗ: Παραγωγή αμμωνίας με βακτηριακή αποσύνθεση του αζωτούχου οργανικού υλικού.
amonificação : Produção de amónia através da decomposição bacteriana de matéria orgânica azotada.
ammonifikation: Produktionen av ammoniak genom bakteriell nedbrytning av kväveinnehållande organiskt material.
ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΑΜΜΩΝΙΑΣ: Η αμμωνία σε ορισμένες συγκεντρώσεις είναι τοξική γιά τους υδρόβιους οργανισμούς. Η τοξικότητα εξαρτάται από την ιοντική διάσταση που επηρεάζεται από διάφορες παραμέτρους όπως η θερμοκρασία, το pH η αλατότητα, τα αιωρούμενα στερεά και το διοξείδιο του άνθρακα. Γιά τα ψάρια αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές παραμέτρους ποιότητας του νερού. Το επίπεδο στο οποίο η αμμωνία θεωρείται τοξική ποικίλλει γιά τα διάφορα είδη ψαριών.
toxicidade por amónia : A amónia em certas concentrações é tóxico para os organismos aquáticos. A toxicidade depende da sua dissociação iónica a qual é influenciada por parâmetros tais como o pH, temperatura, salinidade, matéria em suspensão e dióxido de carbono. É um dos parâmetros mais importantes da qualidade da água para os peixes. O nível em que o amónia é considerada tóxica varia para as diferentes espécies de peixes.
ammoniak toxicitet: Ammoniak är vid vissa koncentrationer toxiskt för akvatiska organismer. Toxicitet beror på toxinens joniska dissociation som påverkas av parametrar som pH, temperatur, salinitet, suspenderade partiklar och koldioxid. För fiskar, så är det här en av de viktigaste parametrar för vattenkvalitet. Nivån där ammoniak anses vara toxisk varierar för olika fiskarter.
ΑΜΜΩΝIΑ: Ολική Αμμωνία είναι γενικός όρος που αναφέρεται στο συνδυασμό ΝΗ4+ και ΝΗ3. Στην παλαιότερη βιβλιογραφία, ο όρος "αμμωνία" έχει συχνά χρησιμοποιηθεί από πολλούς συγγραφείς, αλλά δεν συνιστάται για μελλοντική χρήση χωρίς τον προσδιορισμό του τύπου των ιόντων. Αμμώνιο: είναι ειδικός όρος για το ιόν ΝΗ4+, το οποίο είναι η ιονισμένη μορφή της αμμωνίας. Μοριακή Αμμωνία ή Αέριος Αμμωνία: είναι ειδικός όρος για το διαλυμένο αέριο ΝΗ3. Α
amónia : A amónia total é um termo genérico que se refere à combinação do NH4+ e NH3. Na bibliografia anterior o termo "amónia" é utilizado frequentemente por muitos autores, mas o seu uso não é recomendado no futuro, sem a identificação da sua especificação iónica.
ammoniak: Total ammoniak är en generell benämning för kombinationen av NH4+ och NH3. I tidigare litteratur användes benämningen "ammoniak" flitigt av många författare, men dess användning är inte rekommenderad för framtida bruk utan att ha fastställt den joniska specificeringen.
ΑΜIΝΟΣΑ: Κατηγορία οργανικών ενώσεων που περιέχουν τουλάχιστον μια καρβοξυλική ομάδα και μια αμινοομάδα: τα άλφα-αμινοξέα RCΗ ΝΗ2 CΟΟΗ, είναι θεμελιώδη συστατικά της ζώσας ύλης, και συνδυάζονται για να σχηματίσουν πρωτεϊνικά μόρια. Εικοσιδύο αμινοξέα κωδικοποιούνται από το DNA και ένας αριθμός άλλων είναι μετασχημ- ατισμοί αυτών. Τα μη βασικά αμινοξέα συνθέτονται από τον οργανισμό, ενώ τα βασικά αμινοξέα πρέπει να περιέχονται στη δίαιτα.
aminoácido : Classe de componentes orgânicos que contem pelo menos um grupo carboxilo e um grupo amina: os aminoácidos alfa RCH NH2 COOH são constituintes fundamentais da matéria viva que se associam para produzir moléculas de proteína. No DNA estão codificados 20 aminoácidos e vários outros são modificações destes. Os aminoácidos não essenciais são sintetizados pelo organismo, ao passo que os aminoácidos essenciais têm de estar presentes na dieta.
aminosyra: Klass av organiska föreningar som innehåller åtminstone en karboxylgrupp och en aminogrupp: alfa-aminosyrorna RCH NH2 COOH är fundamentala beståndsdelar i levande organismer som kan kombineras och bilda proteinmolekyler.Tjugo aminosyror finns kodade i DNA och flera andra är modifikationer av dessa. Icke-essentiella aminosyror syntetiseras av en organism medan de essentiella aminosyrorna måste finnas representerade i dess diet.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟN: Αναφέρεται στις εγγύτερες φυσικοχημικές και οικολογικές συνθήκες στις οποίες ζει και αναπαράγεται ένας οργανισμός (π.χ. περιβάλλουσα θερμοκρασία).
ambiente : Refere-se às condições ambientais que rodeiam um organismo; por exemplo, temperatura ambiente.
omgivande: Hänvisar till miljöförhållanden som omger en organism, till exempel omgivningens temperatur
ΑΛΤΡΟΥIΣΤIΚΗ ΣΥΜΠΕΡIΦΟΡΑ: Η προστασία και αρωγή σε συντρόφους που βρίσκονται σε κίνδυνο.
comportamento altruísta : A protecção e assistência dada a companheiros em perigo.
altruistiskt beteende: Skydd och hjälp som ges till utsatta artfränder
ΚΟΛΛΩΔΗ ΑΥΓΑ: Βενθικά κυρίως αυγά που αποτίθενται ενεργά σε υποστρώματα (άμμος, χαλίκια, φύκη, υδρόβια φυτά) κατά την γαμετοτοκία. Το περίβλημα τους περιέχει κολλώδεις ουσίες. Γιά πολλά καλλιεργούμενα είδη, έχουν αναπτυχθεί τεχνικές εκκόλαψης που επιτρέπουν την απο- μάκρυνση του κολλώδους περιβλήματος του αυγού ώστε να αποφεύγεται ο σχηματισμός ορμαθών κατά την διάρκεια της επώασης. Γιά τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται υλικά όπως λεπτή άμμος ή ταννίνη (στους κυπρίνους).
ovos aderentes : Principalmente ovos pelágicos que são activamente depositados sobre substractos (areia, cascalho, algas, plantas aquáticas) durante a desova. O invólucro do ovo contém matéria pegajosa. Foram desenvolvidas técnicas de incubação para diversas espécies de aquacultura para remover o invólucro pegajoso do ovo a fim de evitar a aglomeração durante a incubação. Os materiais usados são a areia fina, leite ou tanina (para a carpa).
fastsittande ägg: Huvudsakligen djuphavsägg ägg som aktivt fästs på substrat (sand, grus, alger, akvatiska växter) under leken. Äggens yta innehåller ett klibbigt material. Fiskodlingsstekniker har utvecklats för flera akvakulturarter för att avlägsna den klibbiga ytan för att förhindra ihopklumpning av ägg under kläckningen. Material som används är fin sand, mjölk eller tannin (för karpar).
ΤΡΙΦΩΣΦΟΡΙΚΗ ΑΔΕΝΟΣΙΝΗ (ATP) : Νουκλεο- τιδικό μόριο, που συναντάται σε όλους τους ζώντες οργανισμούς, σημαντικό για την μετα- φορά ενέργειας μεταξύ βιοχημικών αντιδράσεων. Η αποθηκευμένη χημική ενέργεια ελευθερώνεται μέ διαδοχική διάσπαση δύο δεσμών υψηλής ενέργειας μεταξύ φωσφορικών ομάδων, που έχει σαν απο- τέλεσμα τον σχηματισμό αντίστοιχα της διφω- σφορικής αδενοσίνης (ADT) και στη συνέχεια μονοφωσφορικής αδενοσίνης (AMT).
trifosfato de adenosina (ATP ): Molécula nucleótida, encontrada em todos os organismos vivos, que é importante na transferência de energia entre reacções bioquímicas. A energia química armazenada é libertada através da ruptura sequencial de duas uniões altamente energéticas entre grupos de fosfatos, resultando na formação de difosfato de adenosina (ADP ) e posteriormente de monofosfato de adenosina (AMP) .
adenosintrifosfat -ATP: Nukleotid molekyl, som finns i alla organismer, och är viktig för överförandet av energi mellan biokemiska reaktioner. Lagrad kemisk energi frisläpps via den sekventiella brytningen av två hög-energi bindningar mellan fosfatgrupper, vilket resulterar i bildandet av adenosin difosfat (ADP) och därefter adenosin monofosfat (AMP).
ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ: Η διεργασία με την οποία άτομα (ή τμήματα ατόμων), πληθυσμοί ή είδη μεταβάλλουν μορφή ή λειτουργία ούτως ώστε να επιβιώνουν καλύτερα σε δεδομένες ή μεταβαλλόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες. Είναι επίσης και το αποτέλεσμα αυτής της διεργασίας.
adaptação : Processo pelo qual indivíduos (ou partes dos indivíduos), populações, ou espécies alteram a sua forma ou função a fim de melhor sobreviver a determinadas ou alteradas condições ambientais. Pode também referir-se ao resultado deste processo.
adaptation: Den process där individer (eller delar av individer), populationer eller arter ändrar form eller funktion för ökad överlevnad under givna eller förändrade miljöbetingelser. Kan också användas för resultatet av denna process.
ΟΞΥΣ : Αναφέρεται σε πάθηση με ταχεία εξέλιξη και σχετικά σοβαρές συνέπειες, π.χ. οξεία δηλητηρίαση, οξεία φλεγμονή (φλεγμονή της οποίας η εξέλιξη είναι γρήγορη και η εκδήλωση άμεση και καταφανής).
agudo : Que tem um período curto e relativamente grave, e.g. Toxicidade aguda, inflamação aguda (inflamação que progride rapidamente e as manifestações são imediatas e pronunciadas).
akut: Ha en kort och relativt allvarlig verkan, t. ex. akut toxicitet, akut inflammation (inflammation där utvecklingen är snabb och manifestationer är omedelbara och tydliga).
ΟΞΕΙΑ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ: Η τοξική επίδραση μιας ένωσης σε έναν οργανισμό σε βραχεία χρονική περίοδο. Η καμπύλη τοξικότητας χαράσσεται ως συνάρτηση του χρόνου θνησιμότητας του 50% των πειραματοζώων με την συγκέντρωση της ελεγχόμενης τοξίνης που ελέγχεται.
toxicidade aguda : Efeito prejudicial causado por uma substância tóxica a um organismo num curto periodo de tempo. A curva de toxicidade é obtida do tempo médio de sobrevivência (geralmente 50% dos espécimes testados) sobre a concentração das substâncias ou toxinas testadas.
akut toxicitet: Den skadliga effekt en toxisk förening har på en organism under en kort tidsperiod. En toxicitetskurva görs över överlevnad (vanligen 50% av testorganismerna), mot koncentration av testad substans eller toxin.
ΤΕΧΝΟΥΡΓΗΜΑ: Κάτι που δεν βρίσκεται φυσιολογικά σε έναν ιστό ή άλλη δομή και που έχει εισαχθεί τεχνητά κατά την παρασκευή ή την έρευνα (π.χ. από την μεταθανάτια επεξεργασία του δείγματος).
artefacto : Alguma coisa presente de forma não natural num tecido ou noutra estrutura, introduzida durante a preparação ou investigação (por exemplo manipulação post-mortem).
artefakt: Något som inte naturligt förekommer i en vävnad eller annan struktur, men som introduceras vid preparation eller undersökning (till exempel genom obduktion).
Αργιλώδης: Πλούσιο σε αργιλώδη υλικά.
argiloso : Rocha sedimentar formada por grãos de areia com diâmetro de 0.006-2 milimetros.
argillaceous: Lerig ämne.
Αριθμητικός μέσος όρος : Το άθροισμα των μεμονωμένων τιμών το οποίο διαιρείται με των αριθμό των περιπτώσεων και το οποίο συνήθως αναφέρεται ως ‘μέσος όρος’ ή ‘μέση τιμή’.
média aritmética: A soma dos valores individuais divididos pelo número de itens, normalmente referida como média.
aritmetiskt medelvärde: Det aritmetiska medelvärdet är det vanligaste måttet på den centrala tendensen för variabler inom ett intervall. Det aritmetiska medelvärdet kallas ofta "medel" och utgörs av summan av de individuella värdena dividerat med antal fall.
Αρχιβενθική ζώνη: Η Ηπειρωτική κατωφέρεια.
zona arquibentical: O talude continental.
arkibentalen: Kontinentalsluttningen
Αμμώδης : Ιζηματογενές πέτρωμα το οποίο δημιουργήθηκε από κόκκους άμμου διαμέτρου 0.006-2 mm.
arenoso: Rocha sedimentar formada por grãos de areia com diâmetro de 0.006-2 milimetros.
arenit: Sedimentär bergart som är uppgjord av små (0.006-2 milimter i diameter) sandkorn.
ΥΔΡΟΒΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ : Κάθε φυτό ή ζώο που μεγαλώνει ή ζεί σε γλυκό ή θαλάσσιο νερό.
organismo aquático : Qualquer planta ou animal que cresce ou vive em água doce ou salgada.
akvatisk organism: Växt eller djur som växer/lever i sött eller saltvatten.
ΥΔΡΟΦΟΡΕΑΣ : Υδροφόρος σχηματισμός, ο οποίος περιλαμβάνει απόθεμα υπόγειου νερού, βλ. υπόγειο νερό.
aquífero: Uma formação de água doce que fornece um reservatório de água freática; cf. lençol freático.
vattenledare: Formation i vilken sötvatten transporteras, t.ex sprickor i marken, och som försörjer grundvattensreservoaren; jfr. grundvatten
ΑΝΤΑΓΩΝIΣΜΟΣ (ΑΝΤΑΓΩΝIΣΤIΚΗ ΔΡΑΣΗ): Αναφέρεται σε μια κατάσταση όπου δύο ή περισσότεροι παράγοντες παράγουν μικρότερο αποτέλεσμα, απ ότι προβλέπεται από το άθροισμα των αποτελεσμάτων τους (το αντίθετο του συνεργατισμού).
antagonismo : Refere-se a uma condição em que dois ou mais agentes produzem menos efeito do que estaria previsto da soma dos efeitos individuais. Ant. sinergismo.
antagonism: Syftar på ett tillstånd vari två eller fler ämnen producerar en mindre effekt än det som förväntas utifrån summan av deras individuella effekter. Ant. synergism.
Ανοξικό υπόστρωμα: Μαλακό υπόστρωμα που χαρακτηρίζεται από έλλειψη μοριακού οξυγόνου.
substracto anóxico: Habitat sedimentar livre de oxigénio molecular.
anoxiskt substrat: Syrefri sedimentärt habitat.
Ανοξική ζώνη : Περιοχή με έλλειψη οξυγόνου.
zona anóxica: Área livre de oxigénio.
anoxisk zon: Syrefrit område.
ΑΝΟΞIΚΟΣ: Χωρίς οξυγόνο.
anóxico : Livre de oxigénio
anoxisk: Syrefri.
ΑΝΟΞIΑ: Ανεπάρκεια οξυγόνου στα κύτταρα του αίματος ή στους ιστούς του σώματος, σε βαθμό ώστε να προκαλεί φυσιολογικές και ψυχολογικές διαταραχές. Η ανοξία οφείλεται είτε σε έλλειψη οξυγόνου στο μέσον είτε σε αδυναμία του σωματικού ιστού να απορροφήσει οξυγόνο όταν η μερική του πίεση είναι χαμηλή. Βλ. υποξία.
anoxia : Falta de oxigénio nas células sanguíneas ou tecidos do corpo em tal grau que causa distúrbios psicológicos e fisiológicos. A anoxia pode resultar de uma escassez de oxigénio no meio ou de uma incapacidade do tecido do corpo de absorver oxigénio sob condições de baixa pressão ambiente; cf. hipoxia.
anoxi: Syrebrist i blodcellerna eller kroppsvävnad på en nivå som kan skapa psykologiska och fysiologiska störningar. Anoxia kan resultera genom brist på syre i omgivningen eller från en oförmåga av kroppsvävnaden att absorbera syre när det omgivande lufttrycket är lågt.
ANOVA : ΑNAΛYΣH ΔIAΣΠOPAΣ. Στατιστική μέθοδος για την σύγκριση ενός μεγάλου αριθμού δειγμάτων μεταξύ τους. Η μέθοδος χρησιμοποιείται για να διαπιστωθεί η ισότητα των μέσων όρων ομάδων δειγμάτων, εκτιμώντας την συμβολή διαφόρων πηγών διασποράς στην ολική διασπορά (F-test). Η μέθοδος ελέγχει αν τα δείγματα έχουν ληφθεί από πληθυσμούς που έχουν την ίδια κατανομή. Οι εκτιμήσεις αυτές βασίζονται στην ολική διασπορά εντός και μεταξύ των ομάδων δειγμάτων (μέθοδος ANOVA).
ANOVA: Análise estatística em que comparações de várias amostras são efectuadas através da separação de fontes da variação total. Este procedimento é utilizado para avaliar a igualdade de médias de uma série de amostras testando se foram retiradas de populações com a mesma distribuição, através da comparação da relação (Testes F) de componentes da variação total. Estas estimações derivam da variação total entre e dentro de todas as sub amostras. De modo geral chamada ANOVA .
ANOVA: Metod att, via en uppdelning av det statistiska materialets totala variation på komponenter, signifikanspröva skillnader mellan medelvärdena för flera grupper av t.ex. människor, jordstycken, föremål osv. som utsätts för olika behandlingar i en eller flera faktorer (”avseenden”).
ΕΤΗΣIΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Ορος που χρησιμοποιείται στην υδατοκαλλιέργεια για να περιγράψει την ποσότητα (συνήθως εκφρασμένη σε τόννους) των οργανισμών εμπορεύσιμου μεγέθους που παράγονται από μια μονάδα ή το σύνολο του κλάδου σε ένα ημερολογιακό έτος.
produção anual : Termo usualmente usado em aquacultura para descrever a quantidade (normalmente expressa em toneladas) de organismos de tamanho comercial produzidos por uma unidade específica, ou industria num ano.
årlig produktion: Vanlig benämning som används inom akvakultur för att beskriva kvantiteten (vanligtvis uttryckt i ton) av marknadsstora organismer producerade av en specifik enhet eller av hela industrin, inom ett kalenderår.
ΔΑΚΤΥΛIΟΣΚΩΛΗΚΕΣ : Μεγάλη ομάδα σκωλήκων με μεταμέρεια (π.χ. πολύχαιτοι). Είναι ζώα επιμηκυσμένα με μαλακό σώμα και ευδιάκριτη μεταμέρεια. Οι δακτυλιοσκώληκες έχουν κοίλωμα, κυκλοφοριακό σύστημα, νεφρίδια και κεντρικό νευρικό σύστημα.
anelídeos : Grande grupo de vermes segmentados (e.g. Poliquetas). São animais de corpo mole alongado com segmentação metamérica bem marcada. Os anelídeos têm um celoma, um sistema sanguíneo, nefrónios e um sistema nervoso central.
annelider: Stor grupp av segmenterade maskar (t.ex polychaeter). De är långsträckta djur med mjuka kroppar och med tydlig metameriskt segmentering. Annelider har ett coelom, blodsystem, nefridier och ett centralt nervsystem.
ΑΝΔΡΟΓΟΝΑ: Αρσενικές φυλετικές (σεξουαλικές) ορμόνες των σπονδυλωτών. Πρόκειται για στεροειδείς ορμόνες, οι οποίες προάγουν τα αρσενικά δευτερογενή χαρακτηριστικά. Σημαντικά παραδείγματα αποτελούν οι τεστοστερόνες και οι λιγότερο ενεργές ανδροστερόνες.
androgénos : Hormonas sexuais masculinas nos vertebrados; hormonas de natureza esteróide, que estimulam características sexuais secundárias masculinas; exemplos importantes são as testosteronas e as menos activas androesteronas.
androgener: Manliga könshormoner hos vertebrater; hormoner som har steroid egenskaper, som bidrar till utvecklingen av sekundära manliga könsegenskaper; viktiga exempel är testosteroner och de mindre aktiva androsteroner
Ακτινοβολία Άλφα : Αυθόρμητη αποσύνθεση του πυρήνα, στοιχείων που σχετίζονται με την εκπομπή ιονισμένων σωματιδίων Άλφα μικρής διεισδυτικής δύναμης. Η ακτινοβολία που εκπέμπεται από ένα πυρήνα Ηλίου-4 και η οποία μπορεί να διεισδύσει μερικά εκατοστά αέρα, ωστόσο μπορεί να εμποδιστεί από ένα φύλλο χαρτιού. Αυτή η ακτινοβολία Άλφα είναι συνήθως ακίνδυνη για τον άνθρωπο εκτός και αν απορροφηθεί άμεσα από το σώμα.
radiação alfa: Uma forma de radiação com pouca força penetrante. Esta radiação alfa não é por norma perigosa para o homem, a não ser quando introduzida directamente no corpo.
alfastrålning: En typ av radioaktiv strålning som består av en heliumkärna. Heliumkärnan är dock lättstoppad, det räcker med en bit papper, så det är ovanligt att människor skadas av denna typ av strålning (såtillvida man inte äter något som strålar alfapartiklar).
ΠPOΣXΩΣH ή AΛΛOYBION: Tύπος εδάφους, τα συστατικά του οποίου έχουν μεταφερθεί εν αιωρήσει από την ροή του νερού και στη συνέχεια εναποτέθηκαν με την μορφή ιζήματος.
aluvião : Um tipo de solo, cujos constituintes foram transportados em suspensão pela água e subsequentemente depositados por sedimentação.
alluvialjord: En sorts jord, vars beståndsdelar har blivit transporterade i suspension av flödande vatten och därefter deponerats genom sedimentation
ΑΛΛOΠATPIOΣ : O όρος χρησιμοποιείται για πληθυσμούς, είδη ή τάξα που βρίσκονται σε διαχωρισμένες γεωγραφικές περιοχές
alopátrico : Termo referente a populações, espécies ou taxa que ocorre em áreas geográficas diferentes.
allopatrisk: Används för populationer, arter eller taxa som förekommer i geografiskt skilda områden.
ΠPOΣXΩMATIKA ή ΠPOΣXΩΣIΓENH ENAΠOΘEMATA: Aποθέσεις ιλύος, που μεταφέρονται από το νερό (αλλουβιακά ιζήματα, αλλούβιο, πρβλ. αιολικές αποθέσεις).
depósito aluvial : Depósito de aluvião transportado pela água (sedimento aluvial); cf. Depósito eolítico, deposito coluvial.
alluvial avlagring: En vattentransporterad lerig avlagring (alluvialt sediment)
ΑΛΛHΛA ή AΛΛHΛOMOPΦA : Mια από τις δύο ή περισσότερες εναλλακτικές μορφές ενός γονιδίου. Kαθέ μία έχει μια μοναδική νουκλεοτιδική αλληλουχία.
alelo : Uma de duas ou mais formas alternativas de um gene, cada uma possuindo uma sequência nucleótida única.
allel: En av två eller fler alternativa gener, som var och en består av en unik nukleotidsekvens.
ΑΛΛHΛIKH ΣYXNOTHTA : Tο ποσοστό ενός αλληλομόρφου ως προς τον ολικό αριθμό όλων των αλληλομόρφων, στον ίδιο γενετικό τόπο, μιας γονιδιακής δεξαμενής
frequência alélica : A proporção de um alelo sobre o total de todos os alelos num mesmo local do mapa genético.
allelfrekvens: En allels proportion av totala antalet alleler vid samma locus i genpoolen.
ΑΛΚΑΛIΚΟΤΗΤΑ ΟΛIΚΗ : Ο όρος "ολική αλκαλι- κότητα" αναφέρεται στην ολική συγκέντρωση των βάσεων στο νερό και εκφράζεται σε χιλιοστόγραμμα ανά λίτρο ισοδυνάμου ανθρακικού ασβεστίου. Ο προσδιορισμός της αλκαλικότητας γίνεται με τιτλο- δότηση σε δύο τελικά σημεία. Το πρώτο τιτλο- δοτείται με ένα τυπικό οξύ σε ένα τελικό σημείο φαινολοφθαλεïνης και το δεύτερο τιτλοδοτείται σε ένα τελικό σημείο πορτοκαλόχροος του μεθυλ- αινίου. Η ολική ποσότητα του οξέος που χρησι- μοποιείται στην τιτλοδότηση, εκφρασμένη σε ισοδύναμο ανθ
alcalinidade, total : A expressão "alcalinidade total" refere-se à concentração total de bases na água expressa em miligramas por litro de carbonato de cálcio. A determinação da alcalinidade é levada a cabo pela titulação de dois pontos limite: primeiro, titulando com um ácido padrão até um limite de fenoftaleína, e segundo pela titulação até um limite de alaranjado de metilo. A quantidade total de ácido utilizado na titulação, expressa em carbonato de cálcio equivalente, representa a alcalinidade total. A quantidade
alkalinitet, total: Termen "total alkanitet" refererar till den totala koncentrationen av baser i vattnet uttryckt i milligram per liter av motsvarande kalciumkarbonat. Bestämning av alkanitet utförs genom två titreringar; först titreras med en standard syra till fenolftalein, och sedan titreras till metyl orange. Den totala mängd syra som behövs för att titrera till fenolftalein (pH 8,3), uttryckt som motsvarande kalciumkarbonat, är fenolftalein alkaniteten.
ΑΛΛOXΘON : Mη αυτόχθον. Eίδος που υπάρχει σε μια περιοχή στην οποία δεν είναι αυτόχθον (γηγενές). Mη ιθαγενές είδος.
alienígena : Não nativo; uma espécie que aparece numa área da qual não é oriunda; não indígena.
främmande art: Inte inhemsk; en art som förekommer i ett område där den inte är inhemsk; inte ursprunglig.
ΑΛΚΑΛIΚΟΤΗΤΑ: Μέτρο της οξύτητας (του pΗ) του νερού, το οποίο υπολογίζεται ως ο αριθμός των χιλιοστο-ισοδυνάμων των υδρογονοκατιόντων που εξουδετερώνονται από ένα λίτρο δείγματος στους 200C. Αυτή η εξουδετέρωση οφείλεται στην συνδυασμένη επίδραση των διαλυμένων ανόργανων ουσιών (κυρίως CO2 και ΗCΟ3).Συνήθως εκφράζεται σε ισοδύναμες συγκεντώσεις ανθρακικού ασβεστίου.
alcalinidade : Uma medição do pH da água calculada como o número de miliequivalentes de iões de hidrogénio que são neutralizados por um litro a 200 C. Esta neutralização dá-se pelo efeito combinado do mineral dissolvido (principalmente CO2 e os aniões de bicabornatos) e é normalmente expressa em equivalentes de concentração de carbonato de cálcio.
alkalinitet: Mått på vattens pH beräknad som antal milliekvivalenter vätejoner som neutraliseras av en liter vid 200C. Denna neutralisering sker av den kombinerade effekten av lösta mineral (huvudsakligen CO2 och bikarbonats anjoner) och uttrycks vanligen som motsvarande koncentration av kalciumkarbonat.
ΦΥΚΟΚΤΟΝΑ: Χημικοί παράγοντες, οι οποίοι εξωντόνουν τα φύκη π.χ. θειïκός χαλκός. Μολονότι ορισμένα βοτανοκτόνα (π.χ. Diquat, Paraquat, Terbutryne) είναι αποτελεσματικά για την κατα- πολέμηση ορισμένων φυκών όπως είναι επίσης και διάφορα γενικά απολυμαντικά (π.χ. διαλύματα χλωρίνης οι ουσίες αυτές δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις φυκοκτόνα).
algicidas : Agentes químicos que matam as algas, e.g. Sulfato de cobre. Embora alguns herbicidas, tais como o Diquat, Paraquat, ou Terbutrine, sejam também eficazes contra certas algas, assim como também o são vários desinfectantes comuns, tais como o cloro nos abastecimentos de água, apesar de não serem necessariamente algicidas em todos os casos.
algicid: Kemiskt medel som dödar alger, t ex kopparsulfat. Trots att några herbicider, som Diquat, Paraquat eller terbutryne, också verkar effektivt på vissa alger, så även vissa generella desinfektionsmedel som klor i vatten, så är de inte nödvändigtvis alltid algicider.
ΦΥΚΟΤΟΞΙΝΩΣΗ : Δηλητηρίαση οφειλόμενη στην λήψη ή την κατάποση τοξινών ή φυκών. Συνήθως σχετίζεται με την ανθιση των κυανοφυκών και των δινομαστιγωτών.
toxicose por algas: Toxicidade resultante da ingestão de toxinas ou algas produtoras de toxinas; normalmente associada a blooms de algas azuis-verdes (Cianófitas) ou dinoflagelados.
algtoxicitet: Toxicitet som resultat av upptag eller intag av toxiner eller toxinproducerande alger; vanligen associerat till blomningar av blå-gröna alger eller dinoflagellater.
ΦΥΚΩΝ ΑΚΜΗ: Ταχεία και εντοπισμένη αύξηση ενός ή περισσοτέρων πλαγκτονικών ειδών. Η αύξηση αυτή παρατηρείται συνήθως την ανοιξη ή το φθινόπωρο και προκαλεί μεγάλες εποχιακές συγκεντρώσεις αυτών των οργανισμών, οι οποίοι κυριαρχούν στην βιοκοινότητα. Μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον χρωματισμό του νερού. Η άνθιση του φυτοπλαγκτού μπορεί να συνοδεύεται από απελευθέρωση τοξινών (π.χ. άνθιση των δινομαστιγωτών Gymnodinium).
bloom de algas : Aumento rápido e localizado de uma ou mais espécies planctónicas, frequentemente na Primavera ou Outono, originando grandes concentrações temporárias destes organismos que passam a dominar a comunidade; pode resultar em águas descoloradas (marés vermelhas) . Os blooms de fitoplâncton (algas) podem estar associada à libertação de tóxinas (e.g. blooms de dinoflagelados Gymnodinium).
algblomning: Snabb och lokal ökning av en eller flera arter plankton, ofta under vår eller höst, som under en tid orsakar stora koncentrationer av dessa organismer som kommer att dominera samhället; kan resultera i färgning av vattnet (red tides). Fytoplankton (alg) blomningar kan vara associerade med frisläppandet av toxiner (t ex blomningar av dinoflagellaten Gymnodinium).
ΦΥΚΟΣ : Χλωροφυλλούχο φυτό των γλυκών και θαλασσίων νερών. Τα φύκη έχουν μέγεθος από λίγα μικρά έως αρκετά μέτρα, είναι μονοκύτταρα, αποικιακά, ή νηματοειδή, χωρίς πραγματικό φύλλο, ρίζες ή αξονικό σύστημα.
alga : Planta de água doce ou marinha que contêm clorofila (pl. Algas), variando em tamanhos desde alguns micra até muitos metros de comprimento; unicelulares, coloniais ou filamentosas sem verdadeiras folhas, raízes ou talo.
alger: Sötvatten eller marin planta som innehåller klorofyll (pl. alger), varierar i storlek från några få mikroner till flera meter i längd; encelliga, kolonibildande eller filamentösa utan egentliga blad, rötter eller stam.
ΑΛΦIΣMOΣ: Aπουσία ή ανεπάρκεια χρωστικών στα ζώα.
albinismo : A ausência ou deficiência de pigmentação nos animais; cf. Despigmentação.
albinism: Frånvaro eller brist på pigmentering hos djur; se vidare felpigmentering.
ΑΛΔΕΫΔΕΣ: Μεγάλη κατηγορία χημικών ενώσεων που προέρχονται από τις πρωτοταγείς αλκοόλες με οξείδωση και που περιέχουν την ομάδα -CHO.
aldeídos : Grande classe de compostos químicos derivados da oxidação dos alcoóis primários e contendo o grupo - CHO.
aldehyder: Stor grupp av kemiska föreningar som innehåller en -CHO grupp, och produceras av primära alkoholer genom oxidering.
ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΕΝΕΡΓΟΥ ΙΛΥΟΣ : Κατεργασία των υγρών αποβλήτων με συνεχή αερισμό, κατά την οποία το οργανικό φορτίο αποικοδομείται από αερόβια βακτήρια που επικάθονται υπό μορφή ιλύος.
processo de lamas activas : Tratamento de águas residuais por ventilação contínua a qual conduz à formação de lamas através da actividade de bactérias aeróbicas sobre a matéria orgânica.
activated sludge process: Rening av avloppsvatten genom kontinuerlig luftning, varvid slam bildas genom att aeroba bakterier bryter ned det organiska materialet.
ΟΞΕΟΦΙΛΟΣ: Αυτός που ευδοκιμεί (έχει επιτυχή ανάπτυξη) σε όξινο περιβάλλον.
acidofílico : Prosperar num ambiente ácido.
syratålig: Föredrar sura miljöer.
ΟΞΕΟ-ΒΑΣΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ: Η φυσιολογική αναλογία της συγκέντρωσης αλάτων, οξέων και βάσεων στους ιστούς, τα όργανα και τα υγρά.
Equilibrio ácido-base : A concentração proporcional normal de sais, ácidos e bases nos tecidos, orgãos e fluidos
syra-basbalans: Den normala fördelningen av salter, syror och baser i vävnader, organ och vätskor.
Αβυσσοβενθικός: Οργανισμοί που ζουν πάνω ή μέσα στα ιζήματα της αβύσσου.
abissobentónicos: Organismos que vivem sobre ou nos sedimentos do fundo abissal.
djuphavsbotten: Djuphavsslätten. Plan område som sträcker sig vidare från kontinentaranden och kontinentalsluttningen.
Αβυσσοπελαγικός: Πελαγικοί οργανισμοί οι οποίοι ζουν σε βάθη μεγαλύτερα των 3000 μέτρων.
abissopelágicos: Organismos pelágicos que vivem a profundidades superiores a 3000 metros.
djuphavspelagial: Pelagiska organismer som lever under 3000 meters djup.
ΕΓΚΛIΜΑΤIΣΗ: Η διεργασία κατά την οποία ένα άτομο εξοικειώνεται με νέες συνθήκες όπως είναι η τοποθέτηση σε νερό που έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά (π.χ. διαφορετική θερμοκρασία ή αλατότητα, κ.λ.π.).
aclimatação : Processo através do qual um espécime se adapta a novas condições tais como ser colocado em águas com caracteristicas diferentes, por exemplo com temperatura ou salinidade diferentes, etc.
acklimatisering: Den process där en organism anpassar sig till nya förhållanden, såsom vid placering i vatten med andra karakteristika, som annan temperatur eller salinitet etc.
ΕΓΚΛIΜΑΤIΣΜΟΣ: Η διεργασία της προσαρμογής σε ένα νέο περιβάλλον ή σε διαφορετικές κλιματικές συνθήκες.
aclimatização : Processo de adaptação a um novo ambiente ou condições climáticas diferentes.
acklimatisering: Anpassning till en ny miljö eller annat klimat.
Απόθεση: Η διαδικασία κατά την οποία μια χημική ουσία ή ένα στοιχείο εναποτίθεται στο περιβάλλον ή στον ιστό ενός οργανισμού
acumulação: Processo em que um químico ou elemento está concentrado no ambiente ou no tecido de um organismo.
ackumulering: Process varigenom en kemikalie eller ämne koncentreras i miljön eller vävnaden hos en organism.
ΟΞΥ: Ενωση ικανή να ελευθερώνει ιόντα υδρογόνου σε διάλυμα. Τα όξινα διαλύματα έχουν pH μικρότερο από 7. Tα οξέα διαβρώνουν τα μέταλλα. Η οξεο-βασική ισορροπία αποτελεί σημαντικό παράγοντα της φυσιολογίας των υδρόβιων οργανισμών.
ácido : Um composto capaz de transferir um ião de hidrogénio em solução. Soluções ácidas têm um pH inferior a 7. Os ácidos são corrosivos para os metais. O equilíbrio ácido-base é um factor importante na fisiologia dos organismos aquáticos.
syra: En förening som kan överföra en vätejon i lösning. Sura lösningar har ett pH lägre än 7. Syror korroderar metaller. Syra-bas balans (jämvikt) är en viktig faktor för akvatiska organismers fysiologi.
ΟΞΙΝΟ ΕΔΑΦΟΣ: Γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει εδάφη με pH μικρότερο του 7, για παράδειγμα όξινα θειϊκά εδάφη στις τροπικές περιοχές.
solo ácido : Termo geralmente utilizado para indicar solos com um pH inferior a 7, por exemplo, solos sulfatosos nas regiões tropicais.
sur jord: Generell term som används för att beteckna jordar med ett pH lägre än 7, t. ex. sura sulfatjordar i tropiska regioner.
Όξινα κατάλοιπα σιδήρου: Τοξικά συστατικά που συναντώνται σε κατάλοιπα εξόρυξης και προέρχονται από συστατικά σιδήρου καθώς και από την παραγωγή διοξειδίου του τιτανίου, τα οποία έχουν υποστεί διάλυση από παράγωγα του θείου.
detritos acidoferrosos: Compostos tóxicos encontrados em desperdícios de minas derivados de compostos ferrosos e da produção de dióxido de titanio que foram dissolvidos por derivados sulfurosos.
försurande järnföreningar: Toxisk förening som finns i gruvavfall och som härstammar från sura järnföreningar.
ΟΞΙΝΗ ΒΡΟΧΗ: Ατμοσφαιρική κατακρήμνιση η οποία περιέχει διαλυμένα αέρια τα οποία αποτελούν βιομηχανικούς ρύπους (π.χ. SO2, N02, H2ßS) και τα οποία προσδίδουν όξινο pH στην κατακρήμνιση (βροχή, χιόνι κτλ); μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον εκφυλισμό των δασών, την οξίνιση των υδάτινων μαζών η οποία μπορεί με τη σειρά της να βλάψει τη θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα και ιδιαίτερα τους πληθυσμούς των ψαριών (μειωμένη αναπαραγωγική ικανότητα). Το λιώσιμο του χιονιού έχει πολλές φορές
chuva ácida: Precipitação atmosférica contendo gases dissolvidos considerados poluentes industriais ( e.g. SO2, NO2,H2S) e concedento um pH ácido à chuva; pode causar a degeneração das florestas, acidificação das águas afectando a fauna e flora aquáticas, principalmente as populações de peixes (reduzindo o sucesso reprodutivo). O fundir da neve provoca muitas vezes uma quebra significativa no pH numa altura em que os ovos de salmonídeos estão a eclodir e por isso vulneráveis
surt nedfall: Atmosfäriskt nedfall som innehåller lösta gaser, klassade som industriella föroreningar (t. ex. SO2,NO2,H2S), som sänker nedfallets pH; kan orsaka skador på skog, försurning av vatten som påverkar akvatisk fauna och flora, speciellt fiskpopulationer (minskad reproduktion). Snösmältning orsakar ofta en signifikant sänkning av pH vid en tidpunkt då laxfiskars ägg kläcks och därmed är känsliga för pH (5.5). Sänkning av pH i områden som inte är väl buffrade ökar dram
Αζωικό : Χωρίς ζωή.
azoico: Sem vida.
azoisk: Utan liv
Μέση απόσταση : Η μέση απόσταση μεταξύ δύο φυτών, η οποία καθορίζεται διαιρώντας την τετραγωνική ρίζα μιας περιοχής με τον αριθμό των ειδών που ευδοκιμούν στη δεδομένη περιοχή.
distância média: Distância média entre plantas, determinada pela divisão da raiz quadrada de uma área pelo número de indivíduos de uma dada espécie nessa área.
medelavstånd: Medelavståndet mellan individuella växter.
ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΑΝΤIΔΡΑΣΗ: Αντίδραση (-σεις) ενός οργανισμού που του επιτρέπει να αποφεύγει συγκεντρώσεις επιβλαβών ουσιών ή άλλες δυσμενείς συνθήκες. Η αντίδραση αυτή συνίσταται στην ενεργητική ή παθητική μετακίνηση του οργανισμού εκτός της περιοχής των δυσμενών συνθηκών.
resposta de fuga : A acção (ou acções) dos organismos de modo a evitar concentrações de materiais ou outras condições que conduzem a movimentações activas ou passivas para fora de uma zona de condições desfavoráveis.
undvikande beteende: Ett beteende hos organismer som innebär aktiv eller passiv förflyttning från ett område, detta för att undvika höga koncentrationer av skadliga ämnen eller andra ogynnsamma förhållanden.
ΑΥΤΟΤΡΟΦΟΣ: Ο οργανισμός ο οποίος παράγει την τροφή του από ανόργανα συστατικά, συνήθως δεσμεύοντας την φωτεινή ενέργεια (φωτότροφος) ή άλλες ενεργειακές πηγές (χημειότροφος).
autótrofico : Um organismo que produz a sua própria alimentação a partir de constituintes inorgânicos, muitas vezes através da utilização de energia obtida da luz (fototrófico, q. v.) ou fontes químicas (quimiotrófico).
autotrof: En organism som producerar sin egen näring av inorganiska beståndsdelar, oftast med hjälp av energi som erhålls från ljuset (fototrof organism) eller kemiska källor (kemotrof).
ΑΥΤΟIΚΟΛΟΓIΑ: Η οικολογία των μεμονωμένων βλ. συνοικολογία οργανισμών ή ειδών.
autoecologia : A ecologia de organismos individuais ou espécies; cf. Sinecologia
autekologi: Ekologin hos enskilda organismer eller arter; jfr. synekologi
ΑΥΤΟΧΘΩΝ: (1) Iθαγενής σε ένα δεδομένο περιβάλλον. (2) Αναφέρεται σε αυτόχθονες πληθυσμούς, μικροοργανισμών του εδάφους των οποίων ο αριθμός ή η βιομάζα διατηρούνται λίγο ως πολύ σταθερος, γεγονός το οποίο αντανακλά το σταθερό (αν και κατά κανόνα χαμηλό) επίπεδο των θρεπτικών.
autóctone: (1) Indígena em relação a um dado ambiente.( 2) Que se refere a microorganismos do solo, populações autóctones, que mantêm um número ou biomassa mais ou menos constante, reflectindo níveis de nutrientes relativamente constantes (não obstante simbolicamente baixos).
autokton: (1) Inhemsk i en specifik miljö (2) Syftar på jordlevande mikroorganismer, autochtona populationer, som bibehåller i stort sett ett konstant antal individer eller biomassa och återspeglar en relativt konstant (om än låg) nivå av näring.
Αυστράλιο : Νότιος: Αναφερόμενη σε ιδιαίτερα κρύες ή ψυχρές περιοχές του νοτίου ημισφαιρίου.
austral: Do Sul: pertencente às regiões frias ou temperadas frias do hemisfério Sul; cf, antiboreal.
austral: Sydlig: Hänför sig till svala eller kalla tempererade områden på södra hemisfären jfr. antiboreal
ΒΑΚΤΗΡIΔIΑ: Υδρόβιοι οργανισμοί που αναπτύσσονται προσκολλημένοι σε ζώντα ή μη βιολογικά υποστρώματα αλλά δεν επέρχονται σε αυτά.
aufwuchs: Organismos aquáticos incrustados em substratos vivos e não biológicos, mas que não os penetram.
aufwuchs: Akvatiska organismer som är fästade på levande eller ickebiologiska substrat, men som inte penetrerar substratet.
Ατμοσφαιρικές εισροές : Ατμοσφαιρικοί ρυπαντές (π.χ. μονοξείδιο του άνθρακα, θείο, ,οξείδια του αζώτου) που προέρχονται από διάφορες πηγές.
entradas atmosféricas: Poluentes do Ar (e.g. monoxido de carbono, óxidos de enxofre e azoto) oriundos de origens diversas.
atmosfäriskt nedfall: Luftföroreningar (t.ex kolmonoxid, svavel) som orsakas av olika processer.
Ασυμπτωτική κατανομή : Η περιοριστική μορφή μιας πιθανότητας ή κατανομής συχνότητας εξαρτώμενης από μια παράμετρο, καθώς η παράμετρος τείνει προς κάποιο όριο.
distribuição assimptótica: Forma limitante de uma probabilidade ou frequência de distribuição dependente de um parametro, quando esse parâmetro tenda para um limite.
asymptotisk fördelning: Sker då en slumpmässigt varierande storhet ungefär följer en normalfördelning.
Ατμόσφαιρα : Η αέρια ζώνη που περιβάλλει έναν πλανήτη. Η ατμόσφαιρα της Γης αποτελείται κατ΄ όγκο από άζωτο (79.1%), οξυγόνο (20.9%), διοξείδιο του άνθρακα (περίπου 0.03%) και ίχνη ευγενών αερίων (π.χ. αργόν, κρυπτόν, ξένιο, ήλιον) μαζί με υδρατμούς, ίχνη αμμωνίας, οργανικής ύλης, όζοντος, διάφορα άλατα και αιωρούμενα στερεά σωματίδια.
atmosfera: Zona gasosa que envolve um planeta. A atmosfera da Terra consiste em volume, de azoto (79,1 % ) , oxigénio ( 20,9 % ) , dióxido de carbono ( cerca de 0,03 % ) e vestígios de gases raros ( i.e. argon, krypton, xénon, hélio ), vapor de água, vestígios de amonía, matéria orgânica, ozono, sais vários e partículas sólidas em suspensão.
atmosfär: Gasformig zon som omger en planet. Jordens atmosfär består av kväve (79.1%), syre (20.9%), koldioxid (ungefär 0.003%) och små mängder av ädla gaser, vattenånga, organiska ämnen , ozon och diverse salter.
Ένωση : (1) Στην Οικολογία, είναι μια κοινωνία οργανισμών που αναγνωρίζεται και καθορίζεται από ένα συγκεκριμένο είδος, συνήθως το επικρατέστερο. (2) Στην στατιστική, είναι ο βαθμός εξάρτησης ή ανεξαρτησίας μεταξύ δύο ή περισσοτέρων μεταβλητών.
associação : (1) Em Ecologia, é uma comunidade de organismos reconhecidos e definidos por uma espécie específica, normalmente dominante. (2) Em Estatística, é o grau de dependência ou independência entre duas ou mais variáveis.
association: (1) Inom ekologi, ett samhälle av organismer som kännetecknas och definieras av en enda (vanligtvis dominant) art. (2) Inom statistik, syftar det till hur beroende eller oberoende två variabler är mot varandra.
Αστρονομική παλίρροια: Η θεωρητική παλίρροια που παράγεται από τις βαρυτικές δυνάμεις του Ηλίου και της Σελήνης.
maré astronómica: A maré teórica produzida pelos efeitos gravitacionais do sol e da lua.
astronomiskt tidvatten: Teoretiska tidvattnet som orsakas av solens och månens gravitationskrafter.
ΑΣΥΜΜΕΤΡIΑ: Η έλλειψη συμμετρίας ή κανονικότητας.
assimetria : Ausência de correspondência ou regularidade numa composição.
asymmetri: Saknar regulbundenhet i ordning och uppställandet.
Αφομοιωτική αποτελεσματικότητα : Η ικανότητα ενός οργανισμού, πληθυσμού ή τροφικού επιπέδου να αφομοιώνει ένα μέρος της κατανάλωσης στην παραγωγή.
eficiência assimiladora : Capacidade de um indivíduo, população ou nivel trófico de incorporar uma parte de consumo em produção.
assimileringseffektivitet: Kapaciteten hos en individ, population eller trofisk nivå att tillgodogöra den del av konsumption till produktion.
Αφομοιωτική χωρητικότητα: Μια μέτρηση της ποσότητας των λυμάτων που μπορούν να αποτεθούν σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, χωρίς να προκληθεί οικολογική ή αισθητική αλλαγή.
capacidade assimiladora: Medida da quantidade de desperdício que pode ser depositado num determinado ambiente sem lhe causar alterações ecológicas adversas ou estéticas.
assimileringskapacitet: Mått på mängden av avfall som kan slängas i en miljö utan att orsaka ekologisk eller estetisk skada.
Απόγειες παλίρροιες : Παλίρροιες ελλατούμενης έντασης οι οποίες εμφανίζονται κατά την περίοδο στην οποία η Σελήνη βρίσκεται στο μέγιστο της απόστασης της από την Γη.
marés mortas: Marés de amplitude reduzida que ocorrem na altura em que a Lua se encontra mais afastada da Terra.
apogeiskt tidvatten: Tidvatten med minskad amplitud som sker då månen är som längst från jorden.
ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ: Καλλιέργεια υδρόβιων οργανισμών (ψαριών, μαλακίων, καρκινοειδών και υδρόβιων φυτών). Η καλλιέργεια συνεπάγεται επεμβάσεις στην διαδικασία της εκτροφής με σκοπό την αύξηση της παραγωγής, όπως είναι η τακτική αποθεματοποίηση, παροχή τροφής, προστασία από θηρευτές. Συνεπάγεται επίσης την έννοια της ατομικής ή συλλογικής ιδιοκτησίας του καλλιεργούμενου αποθέματος. Από στατιστική άποψη, οι υδρόβιοι οργανισμοί των οποίων η συγκομιδή πραγματοποιείται από φυσικά ή νομικά πρόσωπα υπό την κυριότητα τω
aquacultura : Cultura de organismos aquáticos, incluindo peixes, moluscos, crustáceos, e plantas aquáticas. A cultura implica alguma forma de intervenção no processo de cultivo de modo a melhorar a produção, tal como, por exemplo, aprovisionamento de animais, alimentação, protecção contra predadores. O cultivo também implica a posse individual ou em sociedade do lote a cultivar. Para efeitos estatísticos, os organismos aquáticos apanhados por um indivíduo ou sociedade proprietários destes lotes ao longo de to
akvakultur: Odlandet av akvatiska organismer såsom fisk, blötdjur, kräftdjur och vattenväxter. Odlandet innebär någon slags inblandning för att öka produktionen såsom t.ex. populationsförstärkning, utfodring samt skydd mot rovdjur. Odling innebär även att det som odlas ägs av en individ eller ett företag. För statistiska ändamål för man akvatiska organismer som skördas av en individ eller ett företag, som har ägt denna tillgång under uppfödningsperioden, till akvakultur, medan akvatiska organismer som är ti
Αφωτη ζώνη: Τα βαθύτερα τμήματα των θαλασσών και λιμνών στα οποία δεν φτάνει ηλιακό φως.
afótico: As partes mais profundas dos oceanos e lagos onde a luz não penetra.
afotisk: En djup zon i hav eller sjö, som saknar tillgång till solljus
ΑΝΤIΓΟΝIΚΗ ΠΑΡΕΚΚΛIΣΗ: Ελλάσσονες μεταβλητές στην ειδίκευση των αντιγόνων ενός στελέχους ή τύπου μικροοργανισμών, οι οποίες εμφανίζονται κατά την διάρκεια μιας μακράς χρονικής περιόδου.
detritos antigénicos : Pequenas alterações na especificidade antigénica que ocorrem, numa determinada espécie, raça ou tipo de microorganismo, ao longo de um período de tempo prolongado (i.e. anos). Outros termos utilizados com frequência incluem detritos imunológicos, mudança nos antigénes, variação dos antigénes.
antigenskifte: Små förändringar på antigenspecificitet som sker under en läng tidsperiod inom en art, grupp eller mikroorganismstam. Andra benämningar inkluderar immunologisk drift.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΔIΑΣΠΟΡΑΣ: Στατιστική μέθοδος για την σύγκριση ενός μεγάλου αριθμού δειγμάτων μεταξύ τους. Η μέθοδος χρησιμοποιείται για να διαπιστωθεί η ισότητα των μέσων όρων ομάδων δειγμάτων, εκτιμώντας την συμβολή διαφόρων πηγών διασποράς στην ολική διασπορά (F-test). Η μέθοδος ελέγχει αν τα δείγματα έχουν ληφθεί από πληθυσμούς που έχουν την ίδια κατανομή. Οι εκτιμήσεις αυτές βασίζονται στην ολική διασπορά εντός και μεταξύ των ομάδων δειγμάτων (μέθοδος ANOVA).
análise de variância : Análise estatística em que comparações de várias amostras são efectuadas através da separação de fontes da variação total. Este procedimento é utilizado para avaliar a igualdade de médias de uma série de amostras testando se foram retiradas de populações com a mesma distribuição, através da comparação da relação (Testes F) de componentes da variação total. Estas estimações derivam da variação total entre e dentro de todas as sub amostras. De modo geral chamada ANOVA .
variansanalys: A statistical analysis in which multisample comparisons are performed through partitioning of sources of the total variation. This procedure is used for evaluating the equality of means of a series of samples by testing if they are drawn from populations having the same distribution, through comparing the ratio (F-tests) of components of the total variation. These estimates are derived from the overall variance between and within all subsamples. Commonly referred to as ANOVA.
ΑΝΑΕΡΟΒIΟΣ ΑΝΑΠΝΟΗ: Αναπνοή υπό αναερόβιες συνθήκες, όταν ο τελικός αποδέκτης ηλεκτρονίων δεν είναι το αέριο οξυγόνο (ανάλογα με το είδος και/ή το περιβάλλον). Σχετίζεται επίσης με την ανομοιωτική αναγωγή θειϊκών, την αναπνοή φουμαρικών, την μεθανογένεση, την αναπνοή νιτρικών και την αναπνοή θείου.
respiração anaeróbica : Respiração sob condições anaeróbicas, quando o electrão receptor terminal não é oxigénio gasoso (de acordo com as espécies e/ou ambiente). Também envolvida na redução de sulfato, na genese do metano, respiração nitrica e sulfidrica
anaerob respiration: Respiration, under anaeroba förhållanden, som inte fordrar tillgång till fritt syre (beroende på art och miljö). Denna anaeroba process sker också i samband med metanbildning, dissimilatorisk sulfatreduktion, fumaratrespiration och nitratrespiration.
ΑΝΑΕΡΟΒIΟΣ ΔIΑΣΠΑΣΗ (ΧΩΝΕΥΣΗ): Η αναερόβιος αποικοδόμηση σύνθετων οργανικών υλικών σε απλούστερες ενώσεις, μεγάλο μέρος από τις οποίες είναι αέριες ή διαλυτές. Στην διάσπαση συμμετέχει ένα ευρύ φάσμα βακτηρηδίων με στενά διαπλεκόμενες διεργασίες μεταβολισμού. Τα βακτηρίδια αυτά απαντούν στην βενθική ιλύ, στο στομάχι διαφόρων μυρηκαστικών, σε ορισμένους τύπους σταθμών επεξεργασίας λυμάτων. Η αναερόβιος "χώνευση" οδηγεί σε σημαντική μείωση του όγκου των βιο-αποκοδομήσιμων στερεών. Η μετατροπή, κατά την διαδικασία αυτή του οργ
digestão anaeróbica : Degradação anaeróbica de matéria orgânica complexa em substâncias simples que incluem uma elevada proporção de produtos gasosos e solúveis; envolve uma quantidade variada de bactérias cujas vias metabólicas estão interligadas e ocorre em fundos bentónicos ludosos, no rúmen, em certos tipos de instalações de tratamento de esgotos, etc. O processo de digestão anaeróbica resulta numa considerável redução do volume de sólidos biodegradáveis, com a transformação do carbono orgânico em metano constitu
anaerob matsmältning: Den anaeroba nedbrytningen av komplexa organiska substanser till enkla substanser som innefattar en hög andel gasformiga och fasta produkter; processen innefattar många olika bakterier som har liknande metaboliska system, och sker i bentisk lera, i rumen hos idisslare, vissa typer av reningsverk osv. Anaerobiska processer (jäsning) resulterar i en stor reduktion av nedbrytningsbara fasta ämnen, där omvandlingen av organiskt kol till metan utgör en viktig del av kolcykeln. I avfallshantering (och
Αναερόβια βακτηρίδια : Βακτηρίδια προσαρμοσμένα να ζουν σε ένα αναερόβιο περιβάλλον και ικανά να χρησιμοποιούν την αποθηκευμένη ενέργεια διαφόρων χημικών συστατικών όπως τα διάφορα σουλφίδια.
bactéria anaeróbica: Bactéria adaptada a viver num ambiente anóxico, capaz de utilizar a energia potencial de vários compostos químicos reduzidos, tais como vários sulfuretos.
anaeroba bakterier: Baterier som är anpassade till att leva i en syrefri miljö. De utnytjar the potentiella energi i flertalet reducerade kemiska ämnen, som till exempel sulfider.
ΑΝΑΕΡΟΒIΟΣ: Αναφέρεται σε κατάσταση ή διεργασία κατά την οποία δεν υπάρχει ή δεν απαιτείται αέριο οξυγόνο.
anaeróbico : Que se refere a uma condição ou processo em que o oxigénio gasoso não está presente ou não é necessário.
anaerob: Refererar till ett tillstånd eller en process där gasformigt syre inte finns närvarande eller är nödvändigt.
ΑΝΑΔΡΟΜΟΣ: Ο όρος αναφέρεται σε υδρόβια ζώα όπως τα περισσότερα σολομοειδή, μουρούνες, και ορισμένα μέλη της οικογένειας Clupeidae, τα οποία ζουν το μεγαλύτερο τμήμα της ζωής τους και ωριμάζουν στην θάλασσα, αλλά επιστρέφουν στα γλυκά νερά για να ζευγαρώσουν και να γεννήσουν τα αυγά τους (πρβλ. κατάδρομος και διάδρομος).
anádromo : Descreve os animais aquáticos tal como os salmonídeos, esturjões e certos membros da família dos clupeideos que se desenvolvem e vivem a maior parte das suas vidas no mar, mas regressam à água doce para procriar e desovar; cf. Catádromo, diadromo.
anadroma: Beskriver akvatiska djur som de flesta laxfiskar, störar och vissa medlemmar ur familjen Clupeidae, som utvecklas och lever en stor del av sitt liv i havet men återvänder till sötvattensmiljöer för att fortplanta sig.
ΤΙΜΗ ΚΟΡΕΣΜΟΥ ΣΕ ΔΙΑΛΥΜΕΝΟ ΟΞΥΓΟΝΟ : Η συγκέντρωση του οξυγόνου που είναι διαλυμένο στο νερό και βρίσκεται σε ισορροπία με τον ατμοσφαιρικό αέρα υπό κανονική βαρομετρική πίεση. Η τιμή ποικίλλει ανάλογα με την θερμο- κρασία και την αλατότητα και είναι, για παράδειγμα, στο γλυκό νερό 14.6 mg/L στους 00C και 8.3 mg/L στους 250C.
valor de saturação do oxigénio dissolvido: A concentração de oxigénio dissolvido na água em equilíbrio com o ar atmosférico à pressão barométrica normal. O valor varia com a temperatura e salinidade e é, por exemplo na água doce, 14,6 mg/L a 00 C e 8,3 mg/L a 250 C.
mättnatsvärde för löst syre: Koncentration av löst syre i vatten i jämvikt med atmosfärisk luft vid normalt barometriskt tryck. Värdena varierar med temperatur och salthalt och är till exepel i sötvatten 14.6 mg/L vid 00C och 8.3 mg/L vid 250C.
Γεωργικά απόβλητα: Απόβλητα και παραπροϊόντα της γεωργικής δραστηριότητας, όπως ανόργανα λιπάσματα και εντομοκτόνα.
lixo agrícola: Desperdícios e produtos acessórios da actividade agrícola, tais como fertilizantes inorgânicos e pesticidas.
jordbruksavfall: Avfall och biprodukter som orsakas av olika jordbruks aktiviteter.
ΑΕΡΑΣ: Μείγμα των αερίων που περιβάλλουν την γη: περίπου 78% άζωτο, 21% οξυγόνο, 0.9% αργόν, 0.03% διοξείδιο του άνθρακα και ίχνη ηλίου, κρυπτού, νέου και ξένου, καθώς επίσης και υδρατμοί.
ar : Uma mistura de gases à volta da terra: cerca de 78% de azoto, 21% de oxigénio, 0,9 % de árgon, 0,03% de dióxido de carbono e vestígios de hélio, crípton, néon e xénon, mais vapor de água.
luft: En blandning av gaser runt jorden; ungefär 78% kväve, 21% syre, 0.9% argon, 0.03% koldioxid och spår av helium, krypton, neon and xenon, samt vattenånga.
ΑΓΩNIΣTIKH ΣYMΠEPIΦOPA: H κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ μελών ενός είδους, η οποία εμπεριέχει επίθεση ή απειλή και συμβιβασμό ή υποχώρηση.
comportamento agonístico : A interacção social entre membros de uma espécie, envolvendo agressão ou ameaça e conciliação ou retirada.
agonistikt beteende: Den sociala interaktion mellan artfränder som involverar aggression, eller hot och försoning, eller flykt.
ΣYNAΘPOIΣH: Κοινωνία ή ομάδα οργανισμών του ιδίου είδους, με κοινωνική δομή η οποία αποτελείται από όμοια μέλη ή αυτοτελείς μονάδες, που έχουν όμως ένα χαμηλό επίπεδο συντονισμού, κοινωνικής ένταξης ή γονοτυπικής συγγένειας.
agregação : Uma sociedade ou grupo de organismos co-específicos que têm uma estrutura social e que consistem de membros ou unidades modulares repetidos mas com um baixo nível de coordenação, integração ou afinidade genotípica
aggregation: Ett samhälle eller en grupp av konspecifika organismer som har en social struktur och består av upprepade medlemmar eller modulära enheter men med en låg nivå av koordination, integrering eller genotypiskt släktskap.
ΗΛIKIAKH OMAΔA (KΛAΣH): Oρος της δυναμικής πληθυσμών στα ψάρια, που αναφέρεται σε ψάρια της ίδιας, κατά προσέγγιση, ηλικιακής κλάσης.
grupo etário (classe) : Dentro de uma população o termo refere-se a uma coorte de organismos com aproximadamente a mesma idade.
åldersklass: Inom en population benämner termen en kohort organismer av ungefärlig lika ålder.
ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ ή ΟΡΟΣΥΓΚΟΛΛΗΣΗ: Συσσωμ- άτωση κυττάρων ή άλλων σωματιδίων, πχ. κινητών βακίλλων, ερυθροκυττάρων κ.λ.π. Παράδειγμα απο- τελεί επίσης η μείξη ομάδων αίματος που είναι ασύμβατες.
aglutinação : A agregação de células ou outras partículas, por exemplo, bacilos móveis, glóbulos vermelhos, etc; por exemplo, quando se misturam tipos de sangue incompatíveis.
agglutination: När celler eller andra partiklar klumpar ihop sig, till exempel rörliga baciller, röda blodkroppar. etc; till exempel när man blandar inkompatibla blodgrupper.
ΛIΚIΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ: Η κατανομή των ατόμων ενός πληθυσμού σε ηλικιακές κλάσεις. Το άθρο- ισμα του αριθμού των ατόμων σε όλες τις ηλικιακές κλάσεις ισούται με το μέγεθος του πληθυσμού.
composição de idades : A distribuição de organismos entre as várias classes etárias presentes na população; a soma do número de indivíduos em todas as classes etárias dá o tamanho da população.
åldersammansättning: Fördelning av organismer mellan olika åldersklasser i en population; summan av antalet individer i alla åldersklasser är lika med populationens storlek.
Αερόβια βακτηρίδια: Βακτηρίδια που ζουν παρουσία αέριου οξυγόνου.
bactéria aeróbica: Bactéria que vive na presença de oxigénio.
aeroba bakterier: Bakterier som lever i närvaro till syre i gastillstånd.
Δείκτης συγγένειας: Μέτρηση της ομοιότητας της σύνθεσης των ειδών μεταξύ βιοκοινωνιών.
indíce de afinidade: Uma medida da similaridade na composição de espécies entre comunidades.
affinitets index: Mått som jämför artsammansättningen mellan två samhällen.
ΑEPOBIOΣ: (1) H κατάσταση ή η διεργασία κατά την οποία το αέριο οξυγόνο είναι παρόν ή απαιτούμενο (πρβλ. μεταβολισμός). 2) Στην μικροβιολογία όρος του Pasteur, για τους μικροοργανισμούς οι οποίοι αναπτύσσονται μόνο παρουσία αερίου οξυγόνου. Eκείνοι που αναπτύσσονται χωρίς αυτό ονομάζονται αναερόβιοι.
aeróbico : (1) Uma condição ou processo em que o oxigénio está presente ou é necessário; cf. Metabolismo. (2) Em microbiologia: termo utilizado por Pasteur para um micro-organismo que crescem apenas na presença de oxigénio; os que crescem na ausência de oxigénio são anaeróbicos.
aerob: (1) Ett tillstånd eller process där syrgas finns närvarande eller krävs; se vidare metabolism. (2) I mikrobiologi: Pasteurs benämning på mikroorganismer som växer enbart i närvaro av syrgas; de som växer utan är anaeroba.
ΑEPIΣMOΣ: H μηχανική μείξη αέρα και νερού. Γενικά αναφέρεται στη διεργασία με την οποία τα αέρια που περιέχονται στον ατμοσφαιρικό αέρα, μεταφέρονται μέσω της διεπιφάνειας αέρα-υγρού στο υγρό. (σε αντιδιαστολή με την αποκλειστική μεταφορά οξυγόνου γιά την οποία βλ.λ. Oξυγόνωση).
arejamento : A mistura mecânica de ar e água, geralmente refere-se a um processo através do qual os gases contidos no ar são transferidos através da interface ar-liquído (em contraste com a transferência apenas de oxigénio); cf. Oxigenação.
luftning: Mekanisk omblandning av luft och vatten; det benämner generellt den process där luftens gaser transporteras över från luft till vätska (till skillnad från trasport av enbart syre); se vidare syresättning.
ΑIOΛIKA ENAΠOΘEMATA : Eναποθέσεις υλικού από τον αέρα, όπως θίνες (αμμόλοφοι) και εναποθέσεις λαµς (ασβεστιτικός πηλός).
depósitos eólicos: Materiais depositados pelo vento tais como areias dunares e depósitos de loess (periglaciais).
eolisk avlagring: Avlagring vilken transporterats med vindens hjälp till den plats där den nu finns.
ΕΝΗΛIΚΟ: Κάθε ζώο το οποίο έχει φτάσει σε πλήρη αύξηση ή είναι γεννητικά (σεξουαλικά) ώριμο. Το μή πρώϊμο.
adulto : Qualquer animal que tenha atingido o crescimento total ou seja sexualmente maduro e que não seja precoce.
adult: Alla djur som har uppnått full storlek eller är sexuellt mogen.
ΠΡΟΣΡΟΦΗΣΗ : Η έλξη ιόντων ή ενώσεων στην επιφάνεια ενός στερεού π.χ. τα κολλοειδή του χώματος προσροφούν μεγάλες ποσότητες ιόντων και νερού.
adsorção : A atracção de iões ou componentes para a superfície de um sólido; por exemplo, solos coloidais adsorvem grandes quantidades de iões e água.
adsorption: Attraktion av joner eller föreningar till fasta ytor; till exempel adsorberar jord kolloider stora mängder joner och vatten.
ΛΙΠΩΔΗΣ ΙΣΤΟΣ: Ιστός που αποτελείται από ειδικά κύτταρα, ικανά να αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες ουδέτερων λιπιδίων.
tecido adiposo : Tecido constítuido por células específicas capazes de armazenar grandes quantidades de gorduras neutras.
adipos vävnad: Vävnad som är uppbyggd av specifika celler som kan lagra stora mängder av neutrala fetter.
ΣΥΜΦΥΣΗ: (1)Η ένωση δύο επιφανειών ή δομών, που διαφορετικά θα ήταν χωρισμένες, παράδειγματα αποτελούν σπλαχνικά όργανα που προσφύονται στο κοιλιακό τοίχωμα, ως αποτέλεσμα οξείας ή χρόνιας φλεγμονής. (2) Στην μικροβιολογία: ορισμένοι μικροοργανισμοί συχνά συνδέονται ειδικά ή μη ειδικά με ένα υπόστρωμα ή με άλλα κύτταρα. Σε μερικές περιπτώσεις η σύμφυση είναι γνωστό ότι πραγματοποιείται με την παρεμβολή εξειδικευμένων μικροβιακών παραγόντων. Μικροοργανισμοί που ζούν ελεύθερα σε υδάτινα ενδιαιτήματα, προ-
adesão : (1) A união de duas superfícies ou estruturas que de outra forma estariam separadas. Como exemplo temos os orgãos viscerais adstritos à parede abdominal, como resultado de uma inflamação aguda ou crónica. (2) Em microbiologia: na natureza, os microorganismos unem-se muitas vezes especificamente ou não especificamente a um substrato ou outras células; nalguns casos sabe-se que a adesão é mediada por componentes ou estruturas microbianas especializadas. Microorganismos de vida livre em habitats aq
adhesion: (1) Sammanförandet av två ytor eller strukturer som annars skulle vara separerade. Exempel är viscerala organs fäste till abdominalväggen, resultatet av akut eller kronisk inflammation. (2) I mikrobiologi: i naturen binder ofta mikroorganismer specifikt eller icke-specifikt till ett substrat eller till andra celler; i vissa fall kan vidhäftande medieras av specialiserade mikrobiella komponeneter eller strukturer. I akvatiska habitat är frilevande mikroorganismer ofta vidhäftade ytor på, till exe
Αβυσσική πεδιάδα: Μια επίπεδη περιοχή του βυθού των ωκεανών μεγάλου βάθους πέρα από την ηπειρωτική κατωφέρεια και την ηπειρωτική ανύψωση
planicie abissal: Área plana do fundo oceânico para além do talude e elevações continentais.
djuphavsslätt: Djuphavsslätten. Plan område som sträcker sig vidare från kontinentaranden och kontinentalsluttningen.
ΑΒΥΣΣΟΣ: Ο βυθός των βαθειών θαλασσών, όπου το βάθος είναι μεγαλύτερο από 2.000 μέτρα. Αντιπροσωπεύει έναν από τους σταθερότερους θαλάσσιους βιοχώρους, με θερμοκρασία μεταξύ 00 και 20 C.
abissal : O fundo do oceano profundo, com um profundidade superior a 2000 metros, representa um dos biomas marinhos mais constantes, com uma temperatura entre 00 e 20 C
djuphav: Djuphavens botten, på djup över 2000 meter, representerar ett av de mest konstanta marina biomen, med temperaturer mellan 00 och 20 C.
ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ: (1) Η πρόσληψη και αφομοίωση αερίων, υγρών και άλλων υλικών από το δέρμα, τις βλεννογόνους μεμβράνες και τα αιμοφόρα αγγεία. (2) Η μεταφορά θρεπτικών δια μέσου των κυτταρικών μεμβρανών κατά την πέψη.
absorção : (1) Captação e assimilação através da pele, membranas mucosas e vasos sanguíneos de gases, liquidos e outra matéria. (2) A transferência de nutrientes através das membranas celulares após a digestão.
absorption: (1) Upptag och assimilering av gaser, vätskor och annan materia av hud, membran och blodkroppar. (2) Transport av föda över cell membran efter nedbrytning.
ΑΒIOTIKOΣ: Αναφέρεται σε μή ζώντα περιβάλλοντα, ουσίες, παράγοντες.
abiótico : Refere-se a substâncias, factores e ambientes não vivos.
abiotisk: Syftar på icke-levande substanser, faktorer och miljöer
ΕΚΤΡIΒΗ: Η φθορά λόγω τριβής της επιφάνειας ενός υλικού. ΑΠΟΞΕΣΜΑ: Δείγμα βλέννας και/ή επιθηλίου το οποίο έχει ληφθεί με ξύση της επιφανείας.
abrasão : Processo de erosão por fricção ou desgaste do material de superficíe; atrito; normalmente um amostra de muco e/ou epitélio por raspagem.
abrasion : Erosionsprocess där ytmaterial skrapas eller vittrar bort
B
ΑΝΩΣΗ-ΠΛΕΥΣΤΟΤΗΤΑ: Η καθαρή προς τα άνω δύναμη που ασκείται σε ένα αντικείμενο ή τμήμα υγρού και η οποία οφείλεται στην διαφορά πυκνότητας του αντικειμένου και του υγρού. Ποσοτικά είναι ίση με το βάρος του υγρού που εκτοπίζει το αντικείμενο.
flutuabilidade : A força ascendente exercida sobre um objecto ou parte de um fluido devido à diferença de densidade entre este e o fluido envolvente; quantitativamente é igual ao peso da água deslocada pelo objecto.
flytförmåga: Uppåtriktad kraft som utövas på ett föremål eller vattenmassa på grund av skillnaden i densitet mellan den och den omgivande vätskan; kvantitativt lika med vikten på vattenmassan som trängs undan av föremålet.
Καύσιμος άνθρακας : Κάρβουνο ή πετρέλαιο που χρησιμοποιείται ως καύσιμο από τα πλοία.
depósito de combustível: Carvão ou combustível utilizado por um navio.
bränsleförråd: Organiskt bränsle (kol eller olja) som används av fartyg.
ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΔΙΑΛΥΜΑ: Διάλυμα το οποίο χρησιμοποιείται για να διατηρεί το pΗ σχεδόν σταθερό (ώστε οι διακυμάνσεις του να περιορίζονται σε ένα στενό δεδομένο εύρος τιμών), ελευθερώνοντας ή δεσμεύοντας υδρογονοïόντα.
tampão : Químico usado para manter o pH dentro de um determinado intervalo restrito quer pela absorção ou libertação de iões de hidrogénio.
buffert: Kemikalie som används för att bibehålla pH-värdet inom ett visst smalt intervall genom att uppta eller frige vätejoner.
Καφέ άμμος : Πελαγικό υπόστρωμα στο οποίο εμφανίζεται απόθεση ηφαιστειακής και αιολικής σκόνης με λιγότερο από 10% βιογενετικό υλικό: κόκκινη άμμος.
Argila castanha : Sedimento pelágico que inclui uma acumulação de poeira vulcânica e eólica, com menos de 10% de material biogénico; argila vermelha.
brunlera: Pelagiskt sediment som består av en ackumulation av vulkaniskt och aeolisk damm, med mindre eän 10% biogeniskt material.
ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓIΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ: Η περίοδος ανάμεσα στην εκκόλαψη και την πρώτη ωοτοκία μιας δεδομένης γενεάς ενός είδους.
ciclo de reprodução : O período entre a incobação e a primeira desova de uma dada geração.
fortplantningsomgång : Tid mellan födsel och fecunditet hos en kohort.
ΦΑΙΟΦΥΚΗ: Phaeophycae, ομοταξία θαλασσίων φυκών της παλιρροιακής και της ρηχής υποπαλιρροιακής ζώνης. Η ομοταξία περιλαμβάνει πάνω από 1500 είδη Πρβλ. Λαμιναριώδη.
algas castanhas : Feofíceas; classe de algas marinhas de zonas intertidal e zonas subtidais pouco profundas com mais de 1500 espécies; cf. Sargaço.
brunalger: Phaeophyceae; klass av marina alger som lever i intertidala zoner och som innefattar fler än 1500 arter.
ΥΦΑΛΜΥΡΑ ΝΕΡΑ : Νερά που προέρχονται από ανάμειξη αλμυρών και γλυκών νερών και έχουν αλατότητα απο 0.50 έως 17‰. Συνήθως υφάλμυρα είναι τα επιφανειακά νερά στις εκβολές ποταμών και τις λιμνοθάλασσες.
água salobra : Água originada pela mistura da água salgada e doce com uma salinidade de 0.50 a 17.0‰, ocorrendo normalmente perto da superfície em ambientes estuarinos.
brackvatten: Vatten som är en blandning av saltvatten och sötvatten och har en salinitet av 0.50 till 17.0%, påträffas vanligtvis vid ytan i miljöer nära flodmyningar.
Οριακο στρωμα: Το υγρό στρώμα πάνω από μια επιφάνεια όπου η ροή επηρεάζεται από ένα κλάσμα της επιφανείας.
camada limite/fronteira: Camada de fluido superfícial onde o fluxo é afectado pelo atrito à superfície.
gränsyta: Flytande lager ovanför en yta, där flödet påverkas av friktion mot ytan.
ΚΡΟΚΑΛΩΔΗΣ ΑΡΓΙΛΟΣ: Γεωλογικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα φερτά υλικά που συσσωρεύονται από την κίνηση των παγετώνων (μοραίνες), τα οποία δεν έχουν υποστεί διαχωρισμό από την επενέργεια του νερού, και ως εκ τούτου περιέχουν σωματίδια μεγέθους από άργιλο μέχρι ογκόλιθο.
seixos : Termo geológico utilizado para designar a deriva glaciar que não foi sujeita à acção ocasional da água e por conseguinte contem partículas que variam em tamanho desde grandes blocos de pedra a argila.
morän: Geologiskt term som används för att beskriva morän som inte har utsatts för någon egentlig kornstorlekssortering, i likhet med den sortering som uppkommer i rinnande vatten, och innehåller därmed stora stenblock.
ΑΡΚΤIΚΟΣ: Αναφέρεται στις ψυχρές ή στις ψυχρές ώς εύκρατες περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου, στις βόρειες ζώνες κωνοφόρων και την τάïγκα.
boreal : Pertencente a regiões frias ou geladas do hemisfério norte.
boreal: Hänför sig till dom svala eller kalla temperarade regionerna i den norra hemisfären.
ΚΡΟΚΑΛΗ (TPOXMAΛO): Τμήμα πετρώματος, συνήθως αποστρογγυλευμένο από αποσάθρωση ή τριβή, με μέση διάμετρο τουλάχιστον 256 mm.
calhaus : Um fragmento de rocha, geralmente arredondado pelo accção do tempo ou atrito, com uma dimensão média de 12 polegadas (256mm) ou maior
stenblock: Fragment av ett stenblock, vanligtvis rundad av vittring och slitning, med en medelstorlek på 12 tum (256 mm) eller större.
ΟΣΤΕΪΧΘΥΕΣ: Bony fish είναι στα αγγλικά το λαïκό όνομα των Τελεόστεων και γενικά των ψαριών που δεν είναι χονδριχθύες, είναι αγγλική μετάφραση του εξαγγλισμένου ελληνικού όρου οστεïχθυες.
peixes ósseos: Nome popular para os peixes teleósteos.
benfiskar: Allmänn benämning åt fiskar som tillhör gruppen Teleostei.
ΚΥΑΝΟΦΥΚΗ: Κυανόφυτα, τα μοναδικά φύκη στα οποία οι φωτοσυνθετικές χρωστικές δεν είναι εντοπισμένες στους χρωματοπλάστες και τα οποία δεν έχουν πυρήνα. Οι χρωστικές περιβάλλονται από κυανή χρωστική, την φυκοκυανίνη.
algas azuis-esverdeadas: Cianófitas, as únicas algas em que os pigmentos fotossintéticos não estão localizados nos cromoplastos e que não têm um núcleo. Os pigmentos estão dissimulados pelos pigmentos azuis de ficocianina.
blågröna alger: Cyanofyta, den enda algen där fotosyntetiserande pigment inte är lokaliserade i kromatoplaster och inte har någon cellkärna. Pigmenten maskeras av den blåa pigmenten fycocyanin.
ΑΝΘIΣΗ (ΠΛΑΓΚΤΟΥ) : Ταχεία και εντοπισμένη αύξηση ενός ή περισσοτέρων πλαγκτονικών ειδών. Η αύξηση αυτή παρατηρείται συνήθως την ανοιξη ή το φθινόπωρο και προκαλεί μεγάλες εποχιακές συγκεντρώσεις αυτών των οργανισμών, οι οποίοι κυριαρχούν στην βιοκοινότητα. Μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον χρωματισμό του νερού. Η άνθιση του φυτοπλαγκτού μπορεί να συνοδεύεται από απελευθέρωση τοξινών (π.χ. άνθιση των δινομαστιγωτών Gymnodinium).
bloom : Aumento rápido e localizado de uma ou mais espécies planctónicas, frequentemente na Primavera ou Outono, originando grandes concentrações temporárias destes organismos que passam a dominar a comunidade; pode resultar em águas descoloradas (marés vermelhas). Os blooms de fitoplâncton (algas) podem estar associados à libertação de toxinas (e.g. blooms de dinoflagelados Gymnodinium).
blomning: En snabb, lokal ökning av en eller flera planktoniska arter, oftast under våren och hösten, som orsakar tillfälligt höga koncentrationer av dessa organismer och påföljande dominans av planktonsamhället. Detta kan resultera i missfärgat vatten (ex. röd blomning). Algblomningar kan leda till frisättande av toxiner (som i t.ex. fallet med dinoflagellaten Gymnodinium)
Μαύρη παλίρροια : Όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την μόλυνση των παράκτιων περιοχών από πετρελαιοκηλίδα.
maré negra: Contaminação da água do mar com petróleo devido a um derrame que polui as zonas costeiras.
oljebälte: Benämning på den förorening av kustområden som orsakas av oljespill.
ΔIΘΥΡΑ: Ομοταξία υδροβίων μαλακίων των οποίων το ασβεστικό κέλυφος αποτελείται από δύο κόγχες που ενώνονται με έναν σύνδεσμο. Η ομοταξία των δ. περιλαμβάνει διάφορα βρώσιμα είδη, πολλά από τα οποία καλλιεργούνται (π.χ. μύδια, στρείδια κ.λ.π.).Συν. Ελασματοβράγχια, Πελεκύποδα. Κοινώς είναι γνωστά σαν δίθυρα.
bivalves: Classe de moluscos aquáticos caracterizados por possuirem duas valvas calcárias unidas por um ligamento flexível. Esta classe inclui várias espécies comestíveis, muitas das quais são cultivadas (e.g. Mexilhões, ostras, vieiras, ameijoas). Conhecidos geralmente por bivalves. Sin. Lamelibrânquios.
bivalvia: Klass av akvatiska blötdjur, som karakteriseras genom två kalkartade skal som binds ihop av ett elastiskt ligament. Denna klass innehåller ett antal ätbara arter, varav många odlas ( t.ex musslor, ostron, kammuslor). Syn. Lamellibranchia; Pelecypoda.
ΒIΟΤΥΠΟΣ: Το σύνολο των ατόμων που έχουν ταυτόσημο γονότυπο. Στα βακτήρια, ταξινομική ομάδα που διακρίνεται από ορισμένους φυσιολογικούς χαρακτήρες. Τυπικό δείγμα ενός οργανισμού.
biótipo : todos os individuos com genótipo idêntico; nas bactérias, um grupo taxonómico distinguido por certas características fisiológicas; tipo de espécime de um organismo.
biotyp: Alla individer som har ett identiskt genotyp; hos bakterier, en taxa som urskiljes genom vissa fysiologiska kännetecknen; typexemplaret av en organism.
ΒIΟΑΝΑΔΕΥΣΗ (=βιοδιατάραξη): Ανάμειξη ενός υποστρώματος, ως αποτέλεσμα της δραστηριότητας ζωντανών οργανισμών (αναζήτηση τροφής, ανασκάλευση), οι οποίοι με τον τρόπο αυτό παράγουν ένα βιοαναδευόμενο ίζημα.
bioturbação : A mistura do sedimento ocasionada pela escavação, alimentação ou outra actividade de organismos vivos, formando sedimento bioturbado.
bioturbation: Omrörningen av sediment, på grund av grävandet, ätandet eller något annat beteende av organismer, som skapar ett bioturbit sediment.
ΒIΟΤΟΠΟΣ: Περιοχή στην οποία οι κύριες περιβαλλοντικές συνθήκες καθώς και οι βιότυποι που είναι προσαρμοσμένοι σε αυτές, είναι ομοιόμορφα.
biótopo : Uma área na qual as principais condições ambientais são uniformes
biotop: Område där de huvudsakliga miljöförhållanden, och biotyperna som har anpassats till dem, är enhetliga.
Βιοτοξίνη (τοξίνη) : Βιογενετικό δηλητήριο, συνήθως πρωτεϊνικό.
biotoxinas: Um veneno biogenético, usualmente proteico.
biologisk toxin : Biogenisk gift, som vanligtvis angriper poroteiner.
Βιοτικός δείκτης : Η επιρροή που ασκείται σε ένα περιβάλλον από τους φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς που εντοπίζονται στην περιοχή.
factor biótico: Influência exercida sobre um habitat pelas plantas e animais que habitam a área. Causalidade gerada pelos organismos.
biotisk faktor: Påverkan som utövas på ett habitat av växt- och djursamhällen som lever där. Kausalitet som orsakas av organsimer.
ΒIΟΤIΚΟΣ: Σχετιζόμενος με την ζωή ή με την ζώσα ύλη.
biótico : Relativo à vida ou matéria viva.
biotisk: Relaterat till liv eller levande substans.
Βιοσύνθεση: Δημιουργία οργανικών συστατικών από ζωντανούς οργανισμούς.
biosíntese: Formação de compostos orgânicos por organismos vivos.
biosyntes: Bildning av organiska föreningar genom levande organismer.
ΒIΟΤΕΧΝΟΛΟΓIΑ: Η χρήση προηγμένων γενετικών τεχνικών στην παραγωγή νέων στελεχών οργανισμών ή μεταλλαγμένων τύπων με σκοπό αύξηση της παραγωγικότητας και την βελτίωση της ποσότητας.
biotecnologia : A utilização de técnicas genéticas avançadas para criar novas raças de organismos e obter formas mutantes que possam originar uma melhoria na quantidade e qualidade.
bioteknik: Användningen av avancerat genetiskt teknik för att skapa nya stammar av organismer eller framställa muterade "former" som kan framkalla förhöjd kvalitet eller kvantitet.
ΒIΟΣΦΑIΡΑ: Το παγκόσμιο οικοσύστημα. Το τμήμα εκείνο της Γης και της ατμόσφαιρας όπου είναι δυνατόν να αναπτυχθεί η ζωή.
biosfera : O ecossistema global; a região da terra e da sua atmosfera capazes de sustentar organismos vivos.
biosfär: Det globala ekosystemet; den del av jorden och atmosfären som har förmågan att uppehålla levande organismer.
ΒIΟΣΗΣΤΟΝ: Πλαγκτόν, νηκτόν και αιωρούμενα οργανικά σωματίδια προερχόμενα από ζώντες οργανισμούς. Η βιολογική συνιστώσα του σηστού.
bioseston: Plâncton, necton e matéria orgânica em suspensão oriundos de organismos vivos; o componente biológico do seston.
bioseston: Plankton, nekton och svävande organiska partiklar som har sitt ursprung från levande organismer; biologiska komponenten av seston.
ΒIOPYΘMOΣ: Mηχανισμος ο οποιος ρυθμιζει σε τακτα χρονικα διαστηματα επαναλαμβομενα προτυπα συμπεριφορας ενος ζωικου η φυτικοθ οργανισμοθ.
bioritmo : Mecanismo através do qual são controladas as actividades comportamentais de um organismo que ocorrem a intervalos regulares.
biorytm: Mekanism som kontrollerar rytmiska förlopp i en biologisk process eller funktion.
Βιοθεραπεία: Αποκομιδή των περιβαλλοντικών ρυπαντών από ζωντανούς οργανισμούς.
bioremediação: Remoção de poluentes ambientais por meio de ingestão e transformação por organismos vivos.
biologisk rening: Avlägsnandet av föroreningar i miljön genom levande organismer som upptar och omvandlar dessa ämnen.
ΒIΟΜΕΤΡIΑ: Η εφαρμογή στατιστικών μεθόδων σε βιολογικά προβλήματα και η μαθηματική ανάλυση βιολογικών δεδομένων.
biometria : A aplicação de métodos estatísticos a problemas biológicos e a análise matemática de dados biológicos.
biometri: Användningen av statistiska metoder till biologiska problem och den matematiska analysen av biologiskt data.
ΒIΟΜΑΖΑ: Ποσοτική εκτίμηση της ολικής μάζας των οργανισμών που συναποτελούν έναν πληθυσμό ή τμήμα ενός πληθυσμού ή οποιαδήποτε άλλη καθορισμένη βιολογική ενότητα σε μια δεδομένη περιοχή και σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Μετρείται ως όγκος, μάζα (ζωντανή, νεκρή, ξηρό ή οργανικό βάρος) ή ενέργεια (Joules, calories).
biomassa : Qualquer estimação quantitativa da massa total dos organismos compreendendo a totalidade ou parte de uma população ou qualquer outra unidade especificada, ou dentro de uma dada área num dado período; calculada como o volume, peso (vivo, morto, seco ou livre de cinzas) ou energia (Joules, calorias).
biomassa: Varje kvantitativ uppskattning av den totala vikten av organismer som uppgör hela eller delar av en population eller en given enhet, eller den totala vikten av organismer som befinner sig inom ett viss område vid ett viss tid; uppmätt som volym, vikt (levande, död, torrvikt) eller energi (Joules, kalorier). Syn standing crop; standing stock.
ΒIΟΛΟΓIΚΗ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ: Συσσώρευση σε έναν οργανισμό, υψηλών συγκεντρώσεων, με την κατακράτηση ενός συστατικού που βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα στην δίαιτα ή στο νερό (συνώνυμο: Βιομεγέθυνση).
bioampliação : A acumulação de elevadas concentrações num organismo através da retenção de um composto encontrado em baixos níveis na alimentação e na água. Sin. Bioamplificação.
biomagnifiering: Ackumulering av höga koncentrationer av en förening i en organism, genom kvarhållningen av föreningen som finns i låga halter i födan och vattnet.
ΒIΟΛΟΓIΚΟΣ ΡΥΘΜΟΣ: Μηχανισμός ο οποίος ρυθμίζει σε τακτά χρονικά διαστήματα επαναλαμβόμενα πρότυπα συμπεριφοράς ενός ζωικού ή φυτικού οργανισμού.
ritmo biológico : Mecanismo através do qual são controladas as actividades comportamentais de um organismo que ocorrem a intervalos regulares.
biorytm: Mekanism som styr beteenden hos en organism som sker vid regelbundna intervaller.
ΒIΟΦΩΤΑΥΓΕIΑ: Παραγωγή φωτός από ζώντες οργανισμούς (π.χ. πλαγκτόν και ψάρια). Είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένος στα ψάρια που ζούν σε μεσαία βάθη και στα ψάρια που ζούν στο βυθό σε μεγάλα βάθη (π.χ. λυχναρόψαρα). Προέρχεται (α) από φωτοβολούντα βακτήρια που ζουν πάνω στα ψάρια με συμβιωτική σχέση (β) από τα φωτοφόρα. Η βιοφωταύγεια παίζει ρόλο στην αναπαραγωγική συμπεριφορά και την προσέλκυση λείας.
bioluminescência : Luz produzida por organismos vivos (e.g. plâncton e peixes). Está mais desenvolvida em espécies marinhas de meia-água e de grande profundidade (e.g. peixes lanterna). Tem origem numa (a) bactéria luminosa que vive no peixe numa relação simbiótica ou (b) em fotóforos. A bioluminescência pode servir como comportamento de acasalamento ou para atrair presas.
bioluminiscens: Ljus som produceras av levande organismer (t.ex plankton och fiskar). Denna egenskap har haft en mer omfattande utveckling hos organimser som lever i djupare vatten (t.ex blåkäxa). Bioluminescens uppkommer ifrån (a) självlysande bakterier som lever i ett symbiotiskt förhållandet med fisken, eller (b) med hjälp av fotoforer. Bioluminescens kan agera som uppvaktningsbeteende eller som lockbete för att fånga byte.
Βιολογική απόδοση : Ο λόγος της παραγωγικότητας ενός οργανισμού ή ενός πληθυσμού προς την ενέργεια που καταναλώνει αυτός.
eficiência biológica: O razão entre a produtividade de uma organização ou população relativamente à energia consumida.
biologisk effektivitet: Förhållandet mellan produktiviteten hos en organism eller population och energin som används.
ΒIΟΛΟΓIΚΟ ΡΟΛΟΪ: Μηχανισμός με τον οποίο ηθολογικά και φυσιολογικά πρότυπα ενός οργανισμού ελέγχονται από εξωγενείς παράγοντες και ρυθμίζονται από εσωτερικούς μηχανισμούς.
relógio biológico : Um mecanismo pelo qual os padrões comportamentais e fisiológicos de um organismo são controlados por factores exógenos e regulados por mecanismos internos.
biologisk klocka: Mekanism där beteenden och fysiologiska mönster är styrda genom exogena faktorer och reglerade genom interna mekanismer.
Βιογεωχημικός κύκλος : Η κυκλοφορία συστατικών μεταξύ της ατμόσφαιρας, της γεώσφαιρας και της βιόσφαιρας.
ciclo biogeoquímico: Circulação de componentes entre a atmosfera, geoesfera, hidroesfera e bioesfera.
biogeokemisk kretslopp: Cirkulation av olika komponent mellan atmosfären, geosfären, hydrosfären och biosfären.
ΒIΟΗΘΜΟΣ ή ΒIΟΦIΛΤΡΟ: Μέρος μιας μονάδας κατεργασίας σε ένα σύστημα καλλιέργειας, στο οποίο πραγματοποιείται η απομάκρυνση του οργανικού υλικού και η μετατροπή (οξείδωση) με την βοηθεια μικροοργανισμών των προίόντων του μεταβολισμού, τα διαλυμένα μεταβολικά υποπροïόντα, ως αποτέλεσμα της μικροβιακής δραστηριότητας. Η σημαντικότερη διεργασία είναι η αποδόμηση των οργανικών υλικών από ετεροτροφικά βακτήρια και η οξείδωση της αμμωνίας σε νιτρώδη και των νιτρωδών σε νιτρικά (δύο βήματα νιτροποίησης).
biofiltro : Um componente das unidades de tratamento de um sistema de cultura onde se realiza a remoção de matéria orgânica e onde os produtos metabólicos dissolvidos são convertidos (principalmente oxidados) como resultado de actividade microbiológica. Os processos mais importantes são a degradação de matéria orgânica por bactérias heterotróficas e a oxidação do amónia via nitritos a nitratos (nitrificação em duas fases).
biofilter: Beståndsdel i rengöringsenheten av ett kultursystem, där avlägsnandet av organiskt material sker och upplösta biprodukter omsättes (främst genom oxidation) till följd av mikrobiell aktivitet. Viktigaste processerna är nedbrytningen av organiska ämnen av heterotrofa bakterier och oxideringen av kväve, via nitrit, till nitrat (tvåstegs kvävefixering).
ΒIΟΔIΑΣΠΑΣIΜΟΣ (Βιοαποκοδομήσιμες): Iκανός να διασπασθεί μεσω ισολογικών διεργασιών.
biodegradável : Susceptível de ser decomposto por processos naturais.
biologiskt nedbrytbar : Nedbrytningsbar genom naturliga processer.
Βιοποικιλότητα : Αναφέρεται στη ποικιλία των βιολογικών οντοτήτων, όπως ο αριθμός ή η κατανομή των ειδών, των γονιδίων, η των κοινωνιών σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Η κατανομή των ειδών μπορεί να μετρηθεί με την χρήση μαθηματικών συναρτήσεων ( δείκτης Shannon-Weiner, κ.τ.λ) Η βιοποικιλότητα μπορεί να μετρηθεί στο επίπεδο του οικιστή (α-ποικιλότητα) ή μεταξύ των οικιστών σε μια περιοχή (β-ποικιλότητα).
biodiversidade: Refere-se à variação de seres biológicos tal como o número ou distribuição das espécies, genes, ou comunidades numa área particular.A distribuição de espécies pode ser medida utilizando diferentes funções matemáticas (e.g. Índice Shannon-Weiner, etc.). A biodiversidade pode ser medida ao nível do habitat (diversidade alfa) ou entre habitats dentro de uma região (diversidade beta).
biodiversitet: Hänför sig till variationen hos biologiska enheter som t.ex antalet eller fördelning av arter, gener eller samhällen i ett visst område. Arters fördelning kan mätas genom att använda olika matematiska funktioner (t.ex Shannon-Weiner index, osv). Biodiversitet kan mätas på habitatsnivå (alphadiversitet) eller mellan habitater i ett region (betadiversitet).
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΒΙΟΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ: Μέτρο του βαθμού στον οποίο ένα συστατικό (συνήθως ξενοβιοτικό), το οποίο είναι παρόν σε ένα υδάτινο περιβάλλον, συσσωρεύεται στην βιομάζα των οργανισμών (π.χ. φύκη) που ζουν στο περιβάλλον. BCF=Co/Cw, όπου Co= η συγκέντρωση του συστατικού στους οργανισμούς και Cw= η συγκέντρωση του συστατικού στο νερό.
factor de bioconcentração (BCF) : A medição do grau em que um composto (normalmente um xenobiótico), presente num ambiente aquático, está acumulado na biomassa dos organismos (e.g. Algas) que habitam nesse ambiente. BCF = Co/Cw onde Co = concentração do composto nos organismos e Cw é a concentração do composto na água.
biokoncentrationsfaktor -BCF: Måttet på den grad som en förening (vanligtvis en xenobiot), närvarande i en akvatiskt miljö, ackumuleras i biomassan av organismer (t. ex alger) som lever i den miljön. Bjfr = Co/Cw där Co = koncentrationen av föreningen i organismerna, och Cw är koncentrationen av föreningen i vattnet.
ΒIΟΚΤΟΝΟ: Χημικό, θανατηφόρο για τους ζωντανούς οργανισμούς.
biocida : Um químico que é letal para organismos vivos.
biocid: Kemikalie som är dödligt för levande organimser.
ΒIΟΚΟIΝΟΤΗΤΑ (ΒIΟΚΟIΝΩΝIΑ): Κοινότητα ζώντων οργανισμών που ζούν σε έναν βιότοπο, ( ένα συγκεκριμένο φυσικό-χημικό περιβάλλον). Υπό την στενή έννοια, ο ορισμός περιλαμβάνει μόνο τις κοινότητες πανίδας-χλωρίδας σε ένα δεδομένο ενδιαίτημα.
biocenose: Uma comunidade ou associação natural de organismos que habitam um biótopo, excluindo espicificamente os aspectos físicos do ecossistema. Definido com precisão inclui apenas as associações de flora-fauna num dado habitat.
biocenos: Definition på samhället eller samlingen av organismer som lever i en biotop och som utesluter fysiska aspekter av ekosystemet. Exakt definierat så inkluderas bara flora-fauna samlingarna i ett habitat.
ΒIΟΑΝΑΛΥΣΗ: Δοκιμασία στην οποία χρησιμοποιούνται οργανισμοί για τον εντοπισμό ή την μέτρηση της παρουσίας ή της επίδρασης μιάς ή περισσοτέρων ενώσεων ή συνθηκών.
bioanálise : Qualquer teste em que são utilizados organismos para detectar ou medir a presença ou o efeito de uma ou mais substâncias ou condições.
biotest: Försök där organismer används för att spåra eller mäta förekomsten eller effekten av en eller flera ämnen eller tillstånd.
ΒIΟΧΗΜIΚΩΣ ΑΠΑIΤΟΥΜΕΝΟ ΟΞΥΓΟΝΟ (ΒOD): Η ποσότητα του οξυγόνου που καταναλώνεται από την διεργασία της αναπνοής των βακτηρίων και της οξείδωσης οργανικής ύλης, η οποία μετράται σε ένα δείγμα νερού που επωάζεται στο σκοτάδι και σε συγκεκριμένη θερμοκρασία επί ένα δεδομένο χρονικό διάστημα. Ο τυπικός προσδιορισμός ΒOD γίνεται με επώαση 5 ημερών στους 200C (ΒOD 5). Θα πρέπει πάντα να αναφέρεται εάν το δείγμα του νερού έχει διηθηθεί (ΒOD διαλυτών) ή όχι (ολικό ΒOD). Η βιοχημική απαίτηση οξυγόνου συχνά αναφέρεται λανθασμένα ως
exigência bioquímica de oxigénio (BOD): A quantidade de oxigénio consumido pelo processo respiratório das bactérias e pela oxidação de matéria orgânica medida numa amostra de água mantida na escuridão a uma determinada temperatura durante um período de tempo específico. As determinações padrão de BOD são para incubações de 5 dias a 200 C (BOD 5). Deve ser sempre declarado se a amostra de água foi filtrada (BOD solúvel) ou não (BOD total). A exigência bioquímica de oxigénio é muitas vezes mal referida como exigência biológic
biokemisk syreförbrukning -BOD: Syremängden som konsumeras av respiratoriska processer hos bakterier. Kan också syfta på processen där organiska ämnen oxideras i ett vattenprov som hålls i mörker och vid en konstant temperatur. Bestämningar av BOD görs på 5-dagars inkubationer vid 200. Man ska alltid vara noga med att uppge om ett vattenprov har filtrerats (löslig BOD) eller inte (total BOD).
ΒIΟΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗ: Διεργασία κατά την οποία μια χημική ουσία συγκεντρώνεται σε έναν οργανισμό, όργανο ή ιστό σε συγκέντρωση υψηλότερη από αυτή που συναντάται στο περιβάλλον ή στην τροφή (Βλ. βιομεγέθυνση).
bioacumulação : O processo em que um químico, por exemplo, cádmio, se encontra concentrado num organismo, orgão ou tecido numa concentração mais elevada do que a encontrada no ambiente ou alimento; cf. Amplificação biológica.
bioackumulation: Processen genom vilken en kemikalie, t.ex kadmium, förekommer i högre koncentration i en organism, organ eller vävnad än koncentrationen utanför i miljön eller födan. jfr. biological magnification.
Διωνυμική κατανομη: Μια μαθηματική κατανομή, κάθε τιμή της οποίας εκφράζει την πιθανότητα εμφάνισης ενός συγκεκριμένου γεγονότος, το γεγονός έχει μια συνεχή πιθανότητα εμφάνισης από δοκιμή σε δοκιμή: χρησιμοποιείται σαν μοντέλο όταν κάθε άτομο σε ένα δείγμα μπορεί να παρουσιάσει ένα χαρακτήρα σε οποιαδήποτε εκ των δυο εναλλακτικών καταστάσεων.
distribuição binómial: Distribuição matemática, onde cada valor é a probabilidade de ocorrência de um acontecimento específico, tendo esse acontecimento uma probabilidade constante de ocorrência de teste para teste; utilizado como um modelo em que cada indivíduo numa amostra pode exibir uma característica em cada um de dois estados alternativos.
binomialfördelning: Matematisk sannolikhetfördelning, som används när man räknar antalet gånger en viss intressant händelse A inträffar då ett försök upprepas flera gånger; används som model när en individ i ett stickprov kan uppvisa en karaktär i två olika tillstånd.
ΔIΚΟΡΥΦΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ: (Στατιστική). Κατανομή τιμών, στην οποία υπάρχουν δύο κορυφές.
distribuição bimodal : (Estatística) Uma distribuição de dados que tem dois modos.
bimodalfördelning: (Statistik) Spridningen av data som har två "modes", två värden med högst frekvens.
ΜΕΡΟΛΗΨΙΑ: Το λάθος που οφείλεται σε συστηματική απόκλιση της εκτίμησης από την πραγματική τιμή.
bias: O erro causado pelo desvio sistemático de uma estimativa de um valor real.
jävig: Felet som uppstår när en uppskattning avviker systematiskt från det sanna värdet.
Νερά αμπαριού : Tο νερό το οποίο συλλέγεται στο κήτος ενός πλοίου στο διάστημα που υπάρχει δίπλα από την καρίνα και συνήθως προέρχεται από το νερό της βροχής ή από τα κύματα που καλύπτουν το κατάστρωμα.
água do porão : Água que se junta no porão de um navio (espaço no casco de cada lado da quilha), normalmente oriunda da chuva ou das ondas que rebentam sobre o convés.
slagvatten: Vatten som samlas i slaget på ett fartyg (rundningen på ett fartygs botten), och härstammar från regnvatten eller höga vågor.
BEP (ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ): Πρωτόκολλο το οποίο πρέπει να ακολουθείται με σκοπό την ελαχιστοποίηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ υδατοκαλλιεργειών και άλλων δραστηριοτήτων. Καλύπτει θέματα όπως μέγιστες συγκεντρώσεις αποβλήτων, μεθόδους τροφοδοσίας, διαχείριση θεραπευτικών, αγρανά- παυση με σκοπό την ανάκαμψη του βυθού κ.α. Είναι δυνατόν να καθορίζεται από εξουσιοδοτημένες αρχές και τη βιομηχανία. BEP έχουν αναπτυχθεί για τις περισσότερες μεθόδους καλλιέργειας και συνδέονται άμεσα με τις απαιτήσεις των BAT (Βέλτιστη Διαθέσιμη
melhor opção de práticas ambiental: BEP (Best Environmental Practice - Melhor Prática Ambiental): Um protocolo dirigido ao ambiente que deve ser seguido de modo a minimizar as interacções entre a aquacultura e outras actividades, cobrindo aspectos tais como os limites de descarga, métodos e eficiência alimentar, gestão de terapêuticos, recuperação do fundo marinho após aquacultura. Pode ser definido pelas autoridades reguladoras e pela indústria através de Códigos de Boas Práticas. Os BEP estão a ser desenvolvidos para a maioria d
bästa miljöpraxis: BMÅ (Bästa Miljöpraxis): Ett definierat miljömålsprotokoll som bör följas för att minimera interaktioner mellan akvakultur och andra aktiviteter. BMÅ behandlar aspekter såsom utsläppsgränser, utfodringsmetoder och -effektivitet, läkemedelshantering, bottenvändning för återhämtning av sjöbotten. BMÅ kan bestämmas av reglerande myndigheter och näringslivet enligt praxis. BMÅ utvecklas för de flesta akvakultursystemen och har ofta samband med BTT-krav (Bästa tillgängliga teknologi). Ett exempel är
ΒΕΝΘΟΣ: Οι οργανισμοί που ζουν πάνω ή μέσα στα ιζήματα ενός υδατικού περιβάλλοντος, πρβλ. μειοβένθος,μακροβένθος, επιβένθος.
bentos : Organismos que vivem sobre ou nos sedimentos de ambientes aquáticos ; cf. meiobentos, epibentos, macrobentos.
bentos: Organismer som lever i eller på bottensedimentet i akvatiska miljöer; jfr. meiobentos, epibentos, makrobentos.
BAT (ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΔΙΑΘΕΣΙΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ: Μεθοδολογία η οποία εφαρμόζεται από τη βιομηχανία με σκοπό τον έλεγχο των περι- βαλλοντικών επιπτώσεων μιας συγκεκριμένης δράσης χωρίς την υπερβολική αύξηση του κόστους της δράσης. Η ευρωπαϊκή αλλά και η διεθνής νομοθεσία υποστηρίζουν την εφαρμογή ενός πρωτοκόλλου δύο επιπέδων, αυτών της βέλτιστης Περιβαλλοντικής Πρακτικής/Βέλτιστης Διαθέσιμης Τεχνολογίας με σκοπό τον έλεγχο των επιπτώσεων με βάση τα διεθνή κριτήρια ποιότητας του περι- βάλλοντος. Οι αρχές ορισμένων κρατών, προκειμένου να ελαχιστ
melhor tecnologia disponível: As BATs são utilizadas pela indústria em conjunto com a Melhor Tecnologia Disponível que não Implique em Custos Excessivos (BATNEECs - Best Available Technology Not Entailing Excessive Cost) como um método aceitável para o controlo do impacte ambiental. A legislação europeia e internacional apoia a utilização das Melhores Praticas Ambientais/ Melhores Técnicas Disponíveis numa dupla abordagem ao controlo ambiental utilizando os Padrões de Qualidade Ambiental. Algumas autoridades reguladoras inco
bästa möjliga teknologi: BMT används av industrin tillsammans med BMP (Bästa miljöpraxis) som an acceptabel metod att kontrollera miljöpåverkan. Europeisk och internationell lag stödjer användandet av dessa begrepp i ett tvåhövdat angreppssätt för miljökontrol som använder miljökvalitetsmål. Vissa myndigheter lägger in krav på bästa miljöpraxis i sina tillstånd för att bedriva akvakultur.
ΒΕΝΘΟΦΑΓΟΣ: Οργανισμός τρεφόμενος με βένθος.
bentofágico : Organismo que se alimenta do bentos
bentofag: Organism som livnär sig på bentoset.
ΒΕΝΘIΚΗ ΠΑΝIΔΑ: Οργανισμοί που ζουν πάνω, μέσα ή κοντά στον βυθό, ή σε στενή σχέση με αυτόν.
fauna bêntica (bentónica) : Animais que vivem no fundo ou perto do fundo de uma massa de água.
bentisk fauna: Djur som lever på eller nära botten i en vattenmassa.
ΒΕΝΘIΚΟΣ: Ο αναφερόμενος στο έδαφος του βυθού θαλασσών, λιμνών ή ποταμών. Περιγράφει το τμήμα του υδατικού περιβαλλοντος, το οποίο κατοικείται από οργανισμούς που ζουν πάνω ή μέσα στα ιζήματα.
bentónico : Pertencente ao fundo das massas de água; descreve a parte do ambiente aquático habitado por organismos que vivem sobre ou nos sedimentos.
bentalen: Hänför sig till bottenterränget hos vattenmassor; beskriver den del av akvatiska miljön där organismer lever på eller i bottensedimentet.
ΜΠΕΚΕΡΕΛ (Βq): Μονάδα ραδιενέργειας 1Βq= 1 ραδιενεργός διάσπαση ανά δευτερόλεπτο. 1Βq=27x102 Ci.
becquerel : Unidade de radioactividade 1 Bq = 1 desintegração radioactiva por segundo. 1 Bq = 27 x 10 12 Ci.
becquerel: Enhet för radioaktivitet. 1 Bq= 1 radioaktivt sönderfall per sekund. 1 Bq= 27 x 10 12 Ci.
ΜΠΟΦΟΡ ΚΛΙΜΑΚΑ ΑΝΕΜΟΥ: Κλίμακα έντασης του ανέμου η οποία εκφράζεται αριθμητικά από 1-12. 0. Νηνεμία, ο καπνός ανεβαίνει κατακόρυφα, 0-1 μίλι ανά ώρα 1. Υποπνέων άνεμος. Η κατεύθυνση του ανέμου γίνεται αντιληπτή από την παρέκκλιση του καπνού αλλά όχι από τους ανεμοδείκτες, 1-3 μίλια ανά ώρα. 2. Ασθενής άνεμος. Ο άνεμος γίνεται αισθητός στο πρόσωπο, τα φύλλα κινούνται, οι συνήθεις ανεμοδείκτες κινούνται από τον αέρα, 4-7 μίλια ανά ώρα. 3. Λεπτός άνεμος. Τα φύλλα και κλαδάκια σε συνεχή κίνηση, ο άνεμος κυματίζει την σ
escala de ventos Beaufort : ESCALA BEAUFORT DE VENTOS: Escala de força de ventos expressa numericamente de 0 – 12.
0. Calmo. Calmo, fumaça sobe verticalmente: 0 – 1 nós.
1. Aragem. Direcção do vento é indicada pela deriva da fumaça mas não pelos cata-ventos: 1 - 3 nós
.2. Vento fraco. Vento sentido na face; sussurrar das folhas; cata-vento começa a girar: 4 - 7 nós.
3. Vento bonançoso. As folhas e pequenos ramos em permanente movimento; o vento estende pequenas bandeiras: 8 – 12 nós.
4. Vento
Beaufort-skalan: Skala för beskrivning av vindens påverkan på föremål vid jordytan. BEAUFORT-SKALAN: Vindstyrka utryckt numeriskt på en skala från 0 – 12. Inom parentes namnen som används till sjöss.
0. Lugnt (stiltje). Rök stiger nästan rätt upp. 0-0,2 m/s
1. Svag vind (nästan stiltje). Märkbar för känseln. 0,3-1,5 m/s
2. Svag vind (lätt bris). Lyfter en vimpel, sätter små löv i rörelse. 1,6-3,3 m/s
3. Måttlig vind (god bris). Sträcker en vimpel, sätter blad och tunna kvistar i oavbruten
Καθαρισμός ακτής : H διαδικασία αποκομιδής ή διάλυσης ενός ρυπαντή (όπως το πετρέλαιο) με μηχανικά ή χημικά μέσα.
limpeza das praias: O processo de remoção ou dissolução de um poluente (tal como o petróleo) pormeios químicos ou mecânicos.
strandrensning: Process där avfall (t.ex olja) avlägsnas eller löses upp med mekaniska eller kemiska medel.
Βαθυπελαγικό πλαγκτόν : Πλαγκτονικοί οργανισμοί οι οποίοι ζουν στην βαθυπελαγική ζώνη (1000-2500m)
plâncton batipelágico: Organismos planctónicos que vivem na zona batipelágica (1000 e 2500 m).
batypelagisk plankton: Planktoniska organismer som lever i batypelagiska zonen (1000-2500 m)
ΙΣΟΒΑΘΗΣ: Καμπύλη που ενώνει σημεία ίσου βάθους μιας θαλάσσιας περιοχής ή μιας λίμνης. Iσοβαθής καμπύλη.
perfil batimétrico : Uma linha numa carta ligando pontos de igual profundidade num oceano ou lago: curva de profundidade.
djupkurva: Linje på sjökort som förbinder punkter av samma djup i sjöar eller havet; djupkontur.
ΒΑΘΥΜΕΤΡIΑ: Μέτρηση του βάθους μιας θαλάσσιας περιοχής ή μιας λίμνης και η μελέτη της τοπογραφίας του πυθμένα.
batimetria : A medição da profundidade de um oceano ou lago e o estudo da topografia do fundo.
batymetri: Mätning av djupet i ett hav eller sjö och studier av bottentopografi.
ΒΑΣIΚΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛIΣΜΟΣ: Ο ελάχιστος μεταβολικός ρυθμός που απαιτείται για την διατήρηση της ζωής. Συνήθως περιγράφεται και μετρείται ως η ποσότητα του οξυγόνου που καταναλώνεται ανά μονάδα χρόνου από ένα ζώο δεδομένου βάρους ενώ αναπαύεται μετά την χώνευση (π.χ. στον άνθρωπο 14-18 ώρες μετά την χώνευση).
metabolismo basal : A taxa metabólica mínima necessária para manter processos vitais básicos, normalmente descrita e medida pela quantidade de oxigénio consumido por unidade de tempo por um animal de determinado peso enquanto em descanso num estado pós absortivo (e.g. nos humanos 14 a 18 horas após a ingestão de alimento).
basalmetabolism: Se BASAL METABOLISM. ( Lägsta metaboliska aktiviteten som krävs för att bibehålla grundläggande livsprocesser. Den beskrivs och beräknas som mängden syre konsumerat per tidsenhet av ett djur med fastställd kroppsvikt, vid det postabsorbtiva vilostadiet (t.ex hos männsikor, 14-18 timmar efter intagandet av föda).
ΒΑΣIΚΟΣ ΜΕΤΑΒΟΛIΚΟΣ ΡΥΘΜΟΣ (ή ΤΑΧΟΣ) (BMR): Ο ελάχιστος μεταβολικός ρυθμός που απαιτείται για την διατήρηση της ζωής. Συνήθως περιγράφεται και μετρείται ως η ποσότητα του οξυγόνου που καταναλώνεται ανά μονάδα χρόνου από ένα ζώο δεδομένου βάρους ενώ αναπαύεται μετά την χώνευση (π.χ. στον άνθρωπο 14-18 ώρες μετά την χώνευση).
taxa metabólica basal : A taxa metabólica mínima necessária para manter processos vitais básicos, normalmente descrita e medida pela quantidade de oxigénio consumido por unidade de tempo por um animal de determinado peso enquanto em descanso num estado pós absortivo (e.g. nos humanos 14 a 18 horas após a ingestão de alimento).
basalmetabolism: Lägsta metaboliska aktiviteten som krävs för att bibehålla grundläggande livsprocesser. Den beskrivs och beräknas som mängden syre konsumerat per tidsenhet av ett djur med fastställd kroppsvikt, vid det postabsorbtiva vilostadiet (t.ex hos männsikor, 14-18 timmar efter intagandet av föda).
ΕΡΜΑ: Ποσότητα ύδατος η οποία χρησιμοποιείται στα πλοία ως αντίβαρο κατά τη φόρτωσή τους στα λιμάνια ή κατά τον πλου. Το νερό συσκευάζεται σε κατάλληλες δεξαμενές και τοποθετείται στον πάτο του πλοίου και προς την πρύμνη. Ορισμένα πλοία φέρουν ειδικές δεξαμενές για αυτό το σκοπό οι οποίες προεξέχουν στα πλευρά του σκάφους. Υπολογίζεται πως περίπου 12 δισεκατομμύρια τόνοι νερού το οποίο χρησιμοποιείται ως έρμα, μεταφέρεται ετησίως μεταξύ των ηπείρων. Μαζί με το νερό αυτό υπολογίζεται πως μεταφέρονται ε
água de lastro: O volume de água utilizado para equilibrar os navios enquanto são carregados nos portos ou quanto estão no mar. A água é colocada a bordo em tanques especialmente desenhados distribuídos ao longo do fundo, ou localizados à popa e proa do navio. Alguns tipos de navio têm também tanques nos flancos. Estima-se que cerca de 12 biliões de toneladas de água de lastro sejam transportadas anualmente em todo o mundo. Sabe-se que cerca de 3000 patogénes de peixes e moluscos, parasitas, algas tóxicas e pat
barlastvatten: Vattenmassa som används för att ge fartyg erforderlig stabilitet när de lastas vid hamnar. Vattnet tas ombord genom speciella kärl som är belägna i fartygets skrov, för eller akter. Det beräknas att ungefär 12 miljarder ton barlastvatten transporteras globalt varje år. Ungefär 3000 olika fisk och skaldjurs patogener, parasiter, toxiska alger och mänskliga patogener förflytas genom barlastvatten.
Βακτηριοπλαγκτόν : Gram-αρνητικά βακτήρια τα οποία ζουν στην πελαγική ζώνη.
bacteroplâncton: Bactéria gram negativa que vive na zona pelágica.
bakterisk plankton: Gram negativa bakterier som lever i pelagiska zonen. Gram negative bacteria living in the pelagic zone.
ΒΑΚΤΗΡIΟΒΟΡΟΣ: Τρεφόμενος με βακτήρια.
bacterívoro: Que se alimenta de bactérias.
bakterieätare: Som äter bakterier.
ΒΑΚΤΗΡIΟΒΟΡΟΣ: Οργανισμός (π.χ. βλεφαριδωτά ή αμοιβάδες) που καταναλώνει βακτήρια, ως κύρια ή μοναδική πηγή τροφής (πρβλ. τριπτοβόρος).
bacterívoro: Qualquer organismo (por exemplo um ciliado ou ameba) que ingere bactérias como a sua principal ou única fonte de nutrientes; cf. Detritivoro
bacterivor: Varje organism (t.ex en ciliat eller amöba) som har bakterier som dess huvudsakliga eller enda näringskälla.
ΒΑΚΤΗΡIΟΣΤΑΤIΚΟΣ: Αυτός που έχει την ικανότητα να αναστέλλει ή να διακόπτει την αύξηση ή την αναπαραγωγή των βακτηρίων.
bacteriostático : Que tem a capacidade de inibir ou retardar o crescimernto ou reprodução das bactérias.
bakteriostas: Förmågan att inhibera eller fördröja tillväxten eller reproduktionen hos bakterier.
Βακτηριονευστόν : Η βακτηριακή χλωρίδα στην επιφάνεια της θάλασσας. Το βακτηριδιακό συστατικό του νευστού.
neuston bacteriano: A flora bacteriana à superfície do mar;o componente bacteriano do neuston.
bacterisk neuston: Bakteriell flora som lever i havets ytskikt; del av neuston som utgörs av bakteria
ΒΑΚΤΗΡIΔIΑ: Σχετικά απλοί, πανταχού παρόντες, προκαρυωτικοί μικροοργανισμοί.
bactéria : Microorganismos relativamente simples, ubiquos e procariótas .
bakterier: Förhållandevis enkla, allestädes närvarande prokaryotiska mikroorganismer.
ΒΑΚΤΗΡIΟΚΤΟΝΟ: Παράγοντας που σκοτώνει βακτήρια.
bactericida : Um agente que mata as bactérias.
baktericid: Ett ämne som dödar bakterier.
ΠΙΤΥΛΟΣ ή ΑΝΤΙΜΑΜΑΛΟ: (1) Στην ωκεανογραφία: η ροή επιστροφής του ύδατος που ακολουθεί την θραύση ενός κύματος. Ξεπλένει και μεταφέρει τα λεπτότερα υλικά προς τα βαθύτερα νερά όπου και αποτίθενται προσωρινά. ΕΚΠΛΥΣΗ: (2) Στην βιοδιήθηση: η αναγέννηση των φίλτρων χαλικιού με διοχέτευση νερού κατά την αντίστροφη κατεύθυνση ώστε να απομακρυνθούν από το φίλτρο συσσωρευμένα σωματίδια και να αποφευχθεί η απόφραξη.
refluxo : (1) Em oceanografia: a corrente de água que se segue à rebentação de uma onda; limpa e leva a matéria mais fina para águas mais profundas onde é temporariamente depositada. (2) Em biofiltração para aquacultura: qualquer regeneração de filtros de areia através de refluxo de modo a remover do filtro partículas acumuladas e evitar a colmatação.
återflödande vatten: (1) Inom oceanografi: tillbakaflödet av vatten efter en vågbrytning; Den eroderar och transporterar finkornigt material mot djupare vatten där det temporärt sedimenterar. (2) Inom akvakultur: regenerering av grusfilter genom backspolning för att lösa akumulerade partiklar och förebygga igensättning
ΥΠΕΡΑΙΓΙΑΛΙΤΙΔΑ ΖΩΝΗ : Ζώνη , το ύψος του ανάγλυφου της οποίας υπερβαίνει την μέση στάθμη της πλήμμης. Αναφέρεται επίσης για την ζώνη που καλύπτεται μόνο σε εξαιρετικά σφοδρές θύελλες.
pós-praia : A zona de um perfil típico de praia acima da preia-mar; termo também utilizado para a zona que fica coberta pela água apenas durante tempestades excepcionalmente rigorosas.
strandbredd: Strandzon som ligger över högvattensmärket.
C
ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ: (1) Οργανισμός που τρέφεται με άλλους οργανισμούς ή υπάρχον οργανικό υλικό. Περιλαμβάνει, φυτοφάγα, σαρκοφάγα, παράσιτα, σαπρόφυτα και ετερότροφους οργανισμούς. (2) Tελικός χρήστης/αγοραστής προϊόντων υδατο- καλλιέργειας.
consumidor : (1) Um organismo que se alimenta de outro organismo ou da matéria orgânica existente, incluindo herbívoros, carnívoros, parasitas, organismos saprófitos e heterotróficos. (2) Utilizador/comprador final de um produto comercial.
konsument: (1) En organism som livnär sig på andra organismer eller organiskt material. Inkluderar herbivorer, karnivorer, parasiter, saprofyter och heterotrofa organismer 2) Slutliga användare/köpare av en kommersiell produkt.
ΣΥΝΕΙΔΙΚΟΣ ή ΟΜΟΕΙΔΙΚΟΣ: Ο ανήκων στο ίδιο είδος.
co-específico : Pertencente às mesmas espécies.
samma art: Tillhörande samma art.
Μη-διασπόμενα/διατηρητέα απόβλητα : Ύλη η οποία δεν αποσυντίθεται από τα βακτηρίδια, δεν διασκορπίζεται άλλα αντιδρά ποικιλοτρόπως με οργανισμούς (βαρέα μέταλλα, αλογονούχους υδατάνθρακες, και ραδιονουκλίδια), με επικίνδυνες ,πολλές φορές, επιπτώσεις.
desperdícios conservadores : Materiais que não são degradados por acção bacteriana, não estão dispersos, mas reagem de várias formas com os organismos (metais pesados, hidrocarbonetos halogenados, radionúcleotidos), tendo por vezes efeitos nocivos.
konservativa ämnen: Ämnen som inte bryts ner av bakterier och skingras därför inte i naturen. Dessa ämnen (tungmetaler, radioaktiva ämnen osv) kan reagera på olika sätt med olika organismer och kan ha skadlig effekter.
Προστατευόμενη περιοχή : Μια περιοχή η οποία προστατεύεται από τις ανθρωπογενείς επιδράσεις, με υψηλή διαχείριση των πηγών για την διατήρηση της φυσικής ισορροπίας και της βιοποικιλότητας.
área de conservação: Uma área protegida das influências antropogénicas, com elevados recursos de gestão para a conservação do equilibrio natural e a manutenção da biodiversidade.
naturvårdsområde: Ett område som skyddas från mänsklig påverkan. Området förvaltas av myndigheterna och har som mål att bevara den naturliga balansen och bibehålla biodiversiteten.
ΔIΑΤΗΡΗΣΗ (ΠΡΟΣΤΑΣIΑ): (1) Σχεδιασμένη διαχείριση των φυσικών πόρων. Η διατήρηση της φυσικής ισορροπίας, ποικιλότητας και εξελικτικών αλλαγών στο περιβάλλον. πρβλ. Διατήρηση. (2) Ταξινομική τακτική που επιτρέπει την διατήρηση ενός επιστημονικού ονόματος, μολονότι αυτό παραβιάζει τις διατάξεις του Κώδικα και κανονικά δεν θα έπρεπε να χρησιμοποιείται (Συντηρητική ονομασία).
conservação: (1) Gestão planeada dos recursos naturais; a preservação do equilíbrio natural, diversidade e alterações evolutivas no ambiente; cf. Preservação. (2) Procedimento taxonómico para a conservação de um nome científico que de outro modo infringiria as normas do Código e assim estaria indisponível (nome conservado).
naturvård: (1)Skötsel av naturresurser; bevarandet av den naturliga balansen, diversiteten och evolutionära processerna i miljön; jfr. bevarande. (2) Process inom taxonomi som går ut på att bevara ett vetenskaplig namn som skulle annars strida emot Kodens bestämmelser och därmed inte kunna användas. (bevarad namn).
ΑΓΩΓIΜΟΤΗΤΑ: Iδιότητα ενός ηλεκτρικού αγωγού (π.χ. ενός μέσου). Η αγωγιμότητα ορίζεται ως το πηλίκον του ηλεκτρικού ρεύματος ανά μονάδα επιφάνειας προς την μείωση της διαφοράς δυναμικού ανά μονάδα μήκους. Η αγωγιμότητα του ύδατος παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις ανάλογα με την συγκέντρωση ιόντων. Η ιδιότητα αυτή καθορίζει την αποτελεσματικότητα της αλιείας με ηλεκτρισμό, η οποία καθίσταται αδύνατη σε πολύ χαμηλή αγωγιμότητα.
condutibilidade : Uma propriedade de um condutor eléctrico (e.g. um meio) definida como a corrente eléctrica por unidade de área dividida pela queda de tensão por unidade de comprimento. A condutividade da água pode variar consideravelmente dependendo da concentração de iões. Esta propriedade determina a eficácia da pesca eléctrica a qual pode não ser possível com muito baixa condutividade.
ledningsförmåga: Egenskap hos en elektrisk ledare (t. ex ett medium) som definieras som elektriska strömmen per ytenhet delad genom spänningsfallet per längdenhet. Ledningsförmågan hos vatten kan variera avsevärt beroende på jonkoncentrationen. Denna egenskap bestämmer effektiviteteten av elektrofiske, ett metod som kanske inte kan användas vid låg ledningsförmåga.
ΔΕIΚΤΗΣ ΕΥΡΩΣΤIΑΣ: Παράγοντας Κ. Αριθμ- ητικός δείκτης, η σχέση βάρους (W) και μήκους (L) ενός δείγματος. Ο τύπος είναι K = aW/Lb όπου a και b είναι ειδο-ειδικές σταθερές. Ο εκθέτης b συνήθως λαμβάνεται ίσος με 3 ή ίσος με έναν πειραματικά προσδιοριζόμενο αριθμό κοντά στο 3. Χαμηλή τιμή Κ δείχνει ένα ψάρι που ζει σε φτωχές συνθήκες. Ενα ψάρι που προσεγγίζει την φυλετική (σεξουαλική) ωριμότητα έχει πολύ υψηλό δείκτη ευρωστίας.
factor de condição : Factor K. Um indíce numérico: a relação entre o peso (P) e o comprimento ( C ) de um espécime, expresso como: K = aP/Cb, onde a e b são constantes específicas para cada espécie. A constante b é normalmente tida como 3, ou um determinado número experimental próximo desse valor. Valores de K baixos indicam peixes em má condição. Peixes próximos da sua maturidade sexual tem um factor de condição muito elevado.
konditionsfaktor: K Factor. Numerisk index: förhållandet mellan vikten (W) och längden (L) hos ett exemplar, uttryckt som: K = aW/Lb, där a och b är artspecifika konstanter. Konstanten b antas vanligen vara tre, eller en experimentellt bestämd siffra som närmar detta värde. Låga K värden indikerar fiskar i dålig tillstånd. Fiskar som närmar sig könsmognad har en väldig hög konditionsfaktor.
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ: Η ποσότητα μιας ουσίας η οποία κατανέμεται σε δεδομένη ποσότητα ενός μέσου. Η περιγραφή των συγκεντρώσεων αυτών γίνεται με διάφορες μονάδες. Συχνά χρησιμοποιείται το βάρος της ουσίας που περιέχεται σε 1 λίτρο διαλύτη (π.χ. mg l-1). Τέτοιες μονάδες χρησιμοποιούνται συχνά εναλλακτικά με λόγους όπως μέρη ανά εκατομμύριο (ppm, πχ. 1mg ουσίας σε 1 λίτρο δηλ. 1000g καθαρού νερού = 1 ppm). Στην περίπτωση αυτή χρειάζεται προσοχή καθώς οι μονάδες αυτές είναι όγκος/όγκος ή βάρος/βάρος. Η μονάδα ppb (μέρη
concentrações : A qualidade de uma determinada substância numa dada quantidade de meio através do qual está distribuída. Actualmente, várias unidades são utilizadas para descrever as concentrações de substâncias na água. Frequentemente, o peso da substância contida num litro é utilizado numa relação peso/volume (e.g. mg l-1). Tais unidades são frequentemente utilizadas alternadamente com rácios tais como partes por milhão (ppm; e.g. 1mg de uma substância num litro, i.e. 1000g de água pura = 1 ppm). Contudo, d
koncentration: Relativ mängd av en substans i lösning eller blandning i viss vätska elller gas. Flera enheter används för att beskriva substansmängdskoncentrationen i vatten. Vanliga måttenheten är ett mol (som är lika med Avogadros nummer - 6.02x1023).
ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ - ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ: Γραφική αναπαράσταση της απόκρισης ενός οργαν- ισμού σε διάφορες συγκεντρώσεις μιας δραστικής ένωσης (τοξικής ή ωφέλιμης) στο περιβάλλον μέσο (πρβλ. καμπύλη απόκρισης - δόσης).
curva de resposta de concentração : Representação gráfica da resposta de um organismo à variação de concentrações de uma molécula afectora (tóxica ou benéfica) no meio envolvente; cf. curva de resposta doseadora.
koncentrations-respons kurva: Grafisk framställning av en organisms respons till varierande koncentrationer av en effektor molekyl (toxiskt eller välgörande) i omgivningen; jfr. dos-respons kurva.
ΑΝΤΑΓΩΝIΣΤIΚΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ή ΟIΚΟΛΟΓIΚΗ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ : Η διεύρυνση του εύρους του ενδιαιτήματος και των τροφικών προτιμήσεων, που οφείλεται στην μείωση της έντασης του διαειδικού ανταγωνισμού.
liberdade competitiva : Expansão da amplitude do habitat e preferências alimentares provocada por uma redução na intensidade da competição interespecífica.
konkurensfri: Utbredningen av habitat och födopreferenser som orsakas av en minskad intensitet i interspecifikt konkurrens.
ΑΝΤΑΓΩΝIΣΤIΚΗ ΣΥΣΧΕΤIΣΗ: Συνυπάρχουσες ομάδες ειδών, τα όρια κατανομής των οποίων προσδιορίζονται από τον ανταγωνισμό για τον χώρο ή τους φυσικούς πόρους.
associação competitiva : Coexistência de grupos de espécies, em que os limites de distribuição são determinados pela competição pelo espaço ou recursos.
konkurerande samhälle: Samexisterande arter, vars utbredning bestäms av konkurrensen för utrymme eller resurser.
ΑΝΤΑΓΩΝIΣΤIΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕIΣΜΟΣ: Ο αποκλεισμός ενός είδους από ένα άλλο όταν ανταγωνίζονται για έναν κοινό πόρο, η προσφορά του οποίου είναι περιορισμένη.
exclusão competitiva : A exclusão de uma espécie por outra quando ambas competem por um recurso comum que é limitado.
utkonkurens: Uteslutning av en art när den konkurrerar med en annan art för en gemensam resurs vars tillgång är begränsad.
ΑΝΤIΣΤΑΘΜIΣΤIΚΗ ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ: Η ένταση του φωτός στο βάθος αντιστάθμισης.
intensidade luminosa de compensação : A intensidade da luz à profundidade de compensação.
kompensations ljusintensitet: Ljusintensiteten vid kompensationsdjupet.
ΑΝΤΑΓΩΝIΣΜΟΣ: Η ταυτόχρονη διεκδίκηση από δύο ή περισσότερα άτομα ή είδη, ενός κοινού βασικ- ού πόρου, ο οποίος είναι πράγματι ή εν δυνάμει περιορισμένος (Ανταγωνιστική νομή), ή η επιβλαβής αλληλεπίδραση μεταξύ δύο ή περισσοτέρων οργαν- ισμών ή ειδών που αναζητούν ένα κοινό πόρο ο οποίος δεν είναι περιορισμένος (Ανταγωνιστική παρενόχληση).
competição : A reivindicação simultânea, por parte de dois ou mais organismos ou espécies, de um recurso comum essencial que está efectivamente ou potencialmente em abastecimento limitado (competição pela utilização), ou a interacção prejudicial entre dois ou mais organismos ou espécies que procuram um recurso comum que não está limitado (competição de intervenção).
konkurrens: Samtidig krav av två eller fler organismer (eller arter) för en viktig gemensam resurs som är i själva verket (eller möjligtvis) i begränsad tillgång (exploativ konkurrens). Eller så är det den skadliga interaktionen mellan två eller fler organismer (eller arter) som söker efter en gemensam resurs vars tillgång inte är begränsad.
ΒIΟΚΟIΝΟΤΗΤΑ: Ομάδα οργανισμών οι οποίοι ανήκουν σε δισφορετικά είδη, και συνυπάρχουν στο ίδιο ενδιαίτημα ή περιοχή και αλληλεπιδρούν μέσω τροφικών και χωρικών σχέσεων. Χαρακτηρίζονται συνήθως με την αναφορά ενός ή περισσοτέρων κυρίαρχων ειδών.
comunidade : Qualquer grupo de organismos pertencentes a um número de diferentes espécies que ocorrem no mesmo habitat ou área e interagem através de relações tróficas e espaciais; tipicamente caracterizados com referência a uma ou mais espécies dominantes.
samhälle: Varje grupp av organismer, som tillhör ett antal olika arter, som samexisterar i samma habitat eller område och interagerar genom trofiska och spatiala förhållanden; karakteriseras ofta genom att hänvisa till en eller fler dominanta arter.
ΒΑΘΟΣ ΑΝΤIΣΤΑΘΜIΣΗΣ: (1) Το βάθος στο οποίο η φωτοσυνθετική παραγωγή οξυγόνου και η αναπνευστική κατανάλωση είναι ίσες. Θεωρείται ότι υπάρχει συσχετισμός ανάμεσα στο βάθος αντι- στάθμισης και το βάθος στο οποίο το φως έχει το 1% της προσπίπτουσας έντασής του. Κάτω από αυτό το βάθος δεν υπάρχει καθαρή φυτοπλαγκτονική παραγωγή. Για πρακτικούς λόγους το αντι- σταθμιστικό βάθος μπορεί να θεωρηθεί ως το κατώτερο όριο της ευφωτικής ζώνης. (2) Ο όρος χρησιμοποιείται επίσης για να περιγράψει το βάθος του ωκεανού στο οποίο
profundidade de compensação : (1) A profundidade a que a produção fotossintética de oxigénio é compensada pela respiração. A profundidade de compensação é geralmente correlecionada com a profundidade em que a luz está a 1% da sua intensidade de incidência. Abaixo desta profundidade não haverá crescimento de fitoplâncton. Para efeitos práticos a profundidade de compensação pode ser entendida como o limite inferior da zona fótica. (2) O termo é também utilizado para descrever a profundidade no oceano a que a taxa da solução de
kompensationsdjup: (1) Vattendjupet där fotosyntesen kompenserar nedbrytningen. Ljusintensiteten vid kompensationsdjupet motsvarar ungefär 1 % av det vid ytan infallande ljuset. Under denna djup sker ingen nettotillväxt av fytoplankton. För praktiska anledningar så kan kompensationsdjupet antas representera undre gränsen av fotiska zonen. (2) Termen används också för att beskriva havsdjupet där lösningshastigheten av kalcium karbonat ökar till den grad att kalkartade snäckor börjar upplösas; vanligen ett djup unde
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ : Αναφέρεται στην συνεργασία μεταξύ των μελών της ίδιας γενιάς στην κατασκευή φωλιάς, αλλά όχι στην φροντίδα των νεογνών.
comunal : Respeitante à cooperação entre membros da mesma geração, que ocorre na construção do ninho mas não nos cuidados com a descendência.
kommunal: Hänför sig till samarbete mellan individer av samma generation, som sker vid bobygge men inte under ruvning.
ΟΜΟΣΙΤΟΙ: Δύο είδη που ζουν μαζί χωρίς βλαβερές επιπτώσεις, αλλά με πιθανό κέρδος για το ένα είδος.
comensais : Duas espécies que vivem juntas sem quaisquer efeitos nocivos, mas com possíveis benefícios para uma das espécies.
kommensaler: Två arter som lever ihop utan några skadliga effekter men där ena arten kan eventuellt dra fördel av sambandet.
ΟΜΟΣΙΤΙΣΜΟΣ: Συμβίωση μεταξύ δύο ειδών η οποία συμφέρει καθαρά το ένα είδος ενώ δεν επιδρά στο άλλο.
comensalismo : Associação entre duas espécies ou organismos (conhecidos por comensais) que é claramente vantajosa para um dos membro e que não causa qualquer efeito no outro.
kommensalism: En relation mellan två arter eller organismer (kommensaler) som är fördelaktig för en organism men inte för den andra.
Απόβλητα ανθρακωρυχείου: Μικρά ψήγματα άμμου και άνθρακα με μεγάλη περιεκτικότητα σε μέταλλα και τα οποία είναι τα κατάλοιπα των διαδικασιών εξόρυξης άνθρακα.
desperdícios de minas de carvão: Pequenos fragmentos de argila xistosa, grés e carvão contendem elevado teor de metal resultante da actividade das minas de carvão, eliminados como desperdícios.
gruvavfall: Små fragment av skiffer, sandsten och kol som innehåller höga metalhalter, och bildas vid olika gruvverksamheter.
ΑΝΤΟΧΗ ΣΤΟ ΨΥΧΟΣ: Iκανότητα επιβίωσης ενός οργανισμού που εκτίθεται σε θερμοκρασίες κάτω από 00C.
resistência ao frio : A capacidade de sobrevivência a exposição de temperaturas inferiores a 00 C
köldtålig: Förmågan att överleva exponering till temperaturer under 0 grader.
ΚΟΟΡΤΗ: (1) Ομάδα ατόμων ενός και του αυτού πληθυσμού που έχουν γεννηθεί την ίδια χρονική περίοδο. (2) Θέση στην ιεραρχία μιας ταξινομικής κατάταξης. Κατηγορία που περιλαμβάνει μια ομάδα οικογενειών.
coorte : (1) Um grupo de indivíduos da mesma população nascidos no mesmo espaço de tempo. (2) Uma posição dentro de uma hierárquia de classificação taxonómica; uma categoria que compreende um grupo de famílias.
kohort: (1) Grupp individer i samma population som föds under samma tidsperiod (2) Rangorning inom hierarkin av en taxonomisk klassificering; kategori som innefattar en grupp av familjer
ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ : Υπαρξη δύο ή περισσοτέρων ειδών στην ίδια περιοχή ή στο ίδιο ενδιαίτημα. Συνήθως ο όρος χρησιμοποιείται για εν δυνάμει ανταγωνιστές.
coexistência : O aparecimento de duas ou mais espécies na mesma área ou habitat, geralmente potenciais rivais.
samlevnad: Förekomsten av två eller fler arter i samma område eller habitat. Vanligen använd för att beskriva relationen mellan potentiella konkurrenter.
ΚΟΙΛΕΝΤΕΡΩΤΑ: ΚΝΙΔΟΖΩΑ.Φύλο ζώων, το οποίο περιλαμβάνει τις θαλάσσιες ανεμώνες, τις μέδουσες και τα κοράλλια. Συν. Κοιλεντερωτά.
celenterados : Filo dos invertebrados que inclui as anémonas do mar, medusas e corais.
Coelenterata: Phylum inom evertebrater som innehåller havsanemoner, maneter och koraller.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΙΞΩΔΟΥΣ : Η δύναμη που απαιτείται ανά μονάδα επιφανείας για την εξουδετέρωση της εσωτερικής τριβής ενός ρευστού, ώστε να διαιρείται η διαφορά ταχυτήτων μεταξύ δύο παραλλήλων στρωμμάτων του ρευστού που απέχουν μεταξύ τους κατά μια μονάδα μηκους.
coeficiente de viscosidade: A força de corte por unidade de área necessária para manter uma unidade de diferença em velocidade entre duas camadas paralelas de um fluido a uma unidade de distância
viskositetskoefficient: Skjuvspänningen per ytenhet som behövs för att bibehålla en konstant skillnad i skjuvningshastighet mellan två parallella vätskeskikt.
Συντελεστής απόκλισης : Η δεδομένη απόκλιση που εκφράζεται σαν ένα ποσοστό του μέσου όρου. Μια μέτρηση του μεγέθους της απόκλισης μέσα σε έναν πληθυσμό.
coeficiente de variação : Desvio padrão expresso em percentagem da média. Medida do valor da variação dentro de uma população.
variationskoefficient: Standardavvikelsen uttryckt i procent av medelvärdet. Mått på variationen inom en population.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΔΙΑΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑΣ : Ο όγκος του νερού, ο οποίος, υπό την επίδραση μοναδιαίας πιεζομετρικής διαφοράς, διαπερνά ανά μονάδα χρόνου και υπό συνθήκες στρωτής ροής και σταθερής θερμοκρασίας ( συνήθως 200C), την μοναδιαία εγκάρσια επιφάνεια ενός πορώδους υλικού (ms-1).
coeficiente de permeabilidade: A proporção de descarga de água sob condições de escoamento laminar através de um corte transversal de um meio poroso sob um gradiente hidraulico e condições de temperatura padrão (geralmente 200 C).
permeabilitetskoefficient: Vattens strömningshastighet genom ett poröst medium vid standardtemperatur (vanligen 200C); jfr. permeabilitet.
Συντελεστής οικολογικής αποτελεσματικότητας : Μεγάλη οικολογική αποτελεσματικότητα: ο λόγος της ενέργειας που αφομοιώνεται από ένα δεδομένο τροφικό επίπεδο προς την ενέργεια που αφομοιώνεται από το προηγούμενο τροφικό επίπεδο.
coeficiente de eficiência ecológica : Eficiência ecológica bruta; A razão da energia assimilada num determinado nível trófico em relação à energia assimilada no nível imediatamente anterior
koefficient på ekologisk effektivitet: Total ekologisk effektivitet (Gross ecological efficiency); Förhållande mellan energin som assimileras i en viss trofinivå och energin som assimileras i den föregående trofinivån.
ΚΡΟΚΑΛΑ: Θραύσμα πετρώματος το οποίο έχει λευκανθεί από την δράση του νερού (αποστρογγυλευμένο ή εν μέρει αποστρογγυλευμένο), διαμέτρου από 64 μέχρι 256mm, μεγαλύτερο από βότσαλο και μικρότερο από τρόχαλο.
calhau : Fragmento de rocha gasto pela água (arredondado ou parcialmente arredondado) com diâmetro entre 64 e 256 mm, maior do que um seixo mas mais pequeno do que um calhau (pedra rolada).
kullersten: Stenblock som har nötts ner av vatten (rundad eller delvis rundad) som är mellan 64 och 256mm i diameter, är större än en småsten men mindre än ett stenblock.
ΔIΑΧΕIΡIΣΗ ΠΑΡΑΚΤIΩΝ ΖΩΝΩΝ (ΔΠΖ): Η σχεδιασμένη διαχείριση παράκτιων ζώνων , κατά την οποία παράκτια ζώνη θεωρείται ως μια ενό- τητα, που συμπεριλαμβάνει τα παράκτια νερά, την παλιρροιακή ζώνη και εκτάσεις της ξηράς που επηρεάζουν ή επηρέαζαν σημαντικά τις παράκτιες δραστηριότητες, είτε αυτές είναι φυσικές, είτε ανθρωπογενείς. Αντικείμενο της ΔΠΖ είναι η ολοκληρωμένη διαχείριση των χερσαίων και των θαλάσσιων φυσικών πόρων της παράκτιας ζώνης. Τα χερσαία και τα θαλάσσια όρια της παράκτιας ζώνης πρέπει να καθορίζονται κατά τρ
gestão de zonas costeiras : Gestão planeada da zona costeira, em que esta é entendida como uma unidade integrada, abrangendo as águas costeiras, áreas intertidais e as áreas terrestres que influenciam significativamente ou são significativamente influenciadas pelas actividades ou processos costeiros, quer sejam naturais ou humanos. Os objectivos do CZM são a gestão dos recursos costeiros de uma forma abrangente, incluindo todos os recursos quer em terra quer na água dentro de uma área específica, cujos limites se devem est
kustzonsförvaltning: Planerad skötsel av kustzonen, där kustzonen ses som en integrerad enhet som omfattar innerskärgården, tidvattenexponerad mark samt de landområden som påverkar eller påverkas av kustaktiviteter eller kustprocesser, vare sig de är naturliga eller skapade av människor. Målet med kustzonsskötseln är att hantera kustnära resurser på ett övergripande sätt, omfattande alla resurser både på land och i vatten inom ett avgränsat område. Områdets avgränsning skall sträcka sig så långt inåt land och utåt h
Παράκτιες δυναμικές διαδικασίες : Τα αποτελέσματα των κυμάτων και των ρευμάτων στην παράκτια ζώνη.
processos de dinâmica costeira : As acções das ondas e correntes na zona costeira.
kustdynamiska processer: Effekten av vågor och strömmar på kustzonen.
coarse-grained species : Όρος που χρησιμοποιείται σε στρατηγικές διατροφής, συνύπαρξης, συσχετιζόμενων ειδών τα οποία είναι ανόμοια μορφολογικά και καταναλώνουν διαφορετική τροφή.
espécie grosseira : Termo utilizado nas estratégias de alimentação, coexistindo, espécies relacionadas que são morfologicamente diferentes e utilizam fontes de alimentação diferentes.
coarse-grained species: Benämning som används att beskriva födosöksstrategier. Samexisterande, besläktade arter som är morfologiskt olika och intar olika födoämnen.
Κάρβουνο : Καφέ ή μαύρο ανθρακούχο πέτρωμα που σχηματίζεται από την αναερόβια αποσύνθεση φυτικών συστατικών.
carvão: Rocha sedimentar carbonatada preta ou castanha formada por decomposição anaerobica de material vegetal.
kol: Brunt eller svart lagrad organogen bergart som bildas genom anaerobt nerbrytning av växtrester.
Κυτταρική ανάλυση : Μια στατιστική μέθοδος που συγκεντρώνει δείγματα και βασίζεται σε ένα σύνολο συσχετισμένων μεταβλητών.
análise de grupo: Método estatístico que agrupa amostras baseadas num conjunto de variáveis altamente correlecionadas.
klusteranalys: Statistisk metod där korrelationer mellan vissa variabler används för att gruppera stickprover.
ΚΛΩΝΟΣ: Πληθυσμός οργανισμών σε μια καλλι- έργεια που έχουν προέλθει με αγενή αναπαραγωγή από ένα μοναδικό, αρχικά απομονωμένο άτομο ή κύτταρο, π.χ. μακροφύκη.
clone : Grupo de organismos de origem assexuada, criados em cultura a partir de uma única célula ou indivíduo isolado, por exemplo as macro algas.
kloner: Asexuellt erhållna populationer som har bildats i kultur av en enda isolerad individ eller cell, till exempel makroalger.
Καταληκτικό (στάδιο): Το τερματικό στάδιο μιας οικολογικής διαδοχής μιας σταθερής -σε γενικές γραμμές- κοινωνίας και το οποίο είναι σε ισορροπία με τις υπάρχουσες περιβαντολλογικές συνθήκες.
climax: A fase terminal de uma sucessão ecológica de uma comunidade biótica mais ou menos estável, que está em equilíbrio com as condições ambientais existentes.
klimax: Slutlig fas på den ekologiska sucessionen i en mer eller mindre stabilt biotiskt samhälle som är i jämvikt med omgivningen.
ΑΡΓIΛΟΣ: Συστατικό του εδάφους αποτελούμενο από πολύ λεπτούς (κολλοειδείς) κόκκους. Οταν η άργιλος υγρανθεί, διογκώνεται και αποκτά πλαστικές ιδιότητες, ενώ όταν ξηρανθεί στον αέρα συρρικνώνεται και αποκτά μεγάλη ανθεκτικότητα. Με βάση τις μηχανικές της ιδιότητες η άργιλος χαρακτηρίζεται ως πολύ μαλακή (0-10 psi), ενδιάμεση (10-20 psi), σκληρή (20-40 psi), πολύ σκληρή (πάνω από 40 psi). Η υφή της αργίλου περιγράφεται ψαμμώδης ως λεία, πλαστική, κολλώδης. Οι πολιτικοί μηχανικοί χρησιμοποιούν τον όρο γι
argila (solo argiloso) : solo de grão muito fino de tamanho coloidal; um solo de coesão do tipo plástico que encolhe quando seco, expande-se quando molhado e quando comprimido larga água, exibindo uma considerável resistência quando seco ao ar. As argilas são aplicadas na engenharia devido à sua consistência. A argila pode ser considerada muito mole (menos de 5 psi), mole (5 - 10 psi), média ou firme (10 - 20 psi) , dura (20 - 40 psi), sólida ou muito dura (acima de 40 psi). A textura de um solo argiloso é definida como
lera: Mycket finkornig jord av kolloid storlek; plastiskt (degartad) sammanhållande jord som krymper vid torka, expanderar vid väta, avger vatten när den komprimeras och uppvisar en betydlig styrka när den är lufttorkad. Leror beskrivs inom ingenjörssammanhang genom deras fasthet. En lera kan beskrivas som väldigt mjuk (mindre än 5 psi), mjuk (5-10 psi), medelhård eller fast (10-20 psi), hård (20-40 psi), mycket hård (över 40 psi). Strukturen hos en lerig jord beskrivs som varken grynig eller slät, el
Περιπαραλιακή ζώνη : Η μικρότερη υποδιαίρεση στην θαλάσσια υποπαράλια ζώνη κάτω από την υποπαραλιακή ζώνη και στην οποία κυριαρχεί η φωτοφιλική Άλγη.
zona circalitoral: A sub-divisão mais baixa da zona sublitoral marinha, abaixo da zona intralitoral, dominada por algas fotofílicas.
circalittoral zon: Lägsta underdelningen av den marina sublittorala zonen. Domineras av fotofiliska alger.
ΗΜΕΡΗΣIΟΣ ΡΥΘΜΟΣ: 24-ωρος ρυθμός των σωματικών λειτουργιών καθορίζεται από την φυσιολογία ή την συμεριφορά ενός οργανισμού.
ritmo circadiano : Um ritmo de 24 horas ou de dia-noite nas funções fisiológicas ou comportamentais do corpo.
dygnsrytm: Dag-natt rytm hos fysiologiska kroppsfunktioner eller beteenden.
ΒΛΕΦΑΡΙΔΟΦΟΡΑ: Ομάδα οργανισμών που ανήκει στα πρωτόζωα (υπόφυλο Ciliophora), εκ των οποίων 250 είδη τουλάχιστον έχουν βρεθεί να σχετίζονται με τα ψάρια. Σε πολλές παράκτιες περιοχές έχει βρεθεί πως περίπου το 80% των πληθυσμών των ψαριών φέρουν στο δέρμα τους μικρό αριθμό βλεφαριδοφόρων τα οποία χαρακτηρίζονται ως αβλαβή εκτοπαράσιτα. Οι αριθμοί αυτοί μπορεί να αυξηθούν σε ορισμένες περιπτώσεις όπως συμβαίνει για παράδειγμα στις υδατοκαλλιέργειες όπου τα νερά έχουν σημαντικό οργανικό φορτίο. Σε αυτές τις περι
ciliados : Classe de Protozoários, cerca de 250 ciliados ( subfilo Ciliophora) estão associados aos peixes. Em muitas áreas costeiras, verificou-se que mais de 80 % das populações piscícolas locais são portadoras de ciliados que normalmente podem ser considerados ectoparasitas inofensivos que aparecem em pequeno número sobre a pele. O seu número pode aumentar consideravelmente em águas com uma elevada carga orgânica, tal como na aquacultura. Nesse caso podem tornar-se patogénes graves, cobrindo rapidamente
ciliater: En klass inom protozoa, innehåller ungefär 250 cilitater (subfylum ciliofora) som associeras med fiskar. Vid många kustområden, har man funnit att mer än 80% av de lokala fiskpopulationerna bär på ciliater. Dessa ciliater betraktas vanligtvis som harmlösa ektocommensaler som förekommer i få antal på huden. Antalet kan öka avsevärt i vattenmassor med hög organiskt material, som i akvakulturer. Då kan de bli allvarliga patogener som snabbt täcker en stor del av kroppsytan, invaderar emellanåt int
ΧΡΟΝΙΟΣ: (1) Παρατεταμένος. Διεργασία που διαρκεί εβδομάδες, μήνες ή χρόνια. (2) Κάθε εκτεταμένη έκθεση σε ένα παράγοντα καταπόνησης ( κατά συμβατική παραδοχή, τουλάχιστον επί το δέκατο του χρόνου ζωής του είδους) ή τα αποτελέσματα από μια τέτοια έκθεση.
crónico : (1) Prolongado; que se refere a um processo que ocorre durante um período de semanas, meses ou anos. (2) Uma exposição prolongada a um factor agressivo (convencionalmente tem que incluir pelo menos um décimo do tempo de vida da espécie), ou aos efeitos resultantes de tal exposição.
kronisk: (1) Utdragen; syftar på en process som sker under flera veckor, månader eller år. (2) An extended exposure to a stressor (conventionally taken to include at least a tenth of the life span of a species), or the effects resulting from such an exposure.
ΧΡΩΜΟΣΩΜΑ: Νηματόμορφο βασεόφιλο σώμα που βρίσκεται στον πυρήνα των κυττάρων. Το αυτοαντιγραφόμενο μακρομόριο των νουκλεϊκού οξέος που αποτελείται από αριθμό γονιδίων διατεταγμένων σε γραμμική αλληλουχία. Στα διπλοειδή κύτταρα τα χρωμοσώματα απαντούν ανά ζεύγη και ο αριθμός των ζευγών ανά πυρήνα ποικίλλει ανάλογα με το είδος.
cromossoma : Corpo basofílico em forma de fio encontrado no núcleo das células. As macromoléculas de ácido nucleico que se auto duplicam consistem num número de genes dispostos numa sequência linear. Nas células diploides, os cromossomas ocorrem aos pares, variando o número de pares por núcleo de acordo com a espécie.
kromosom: Trådliknande struktur som finns i cellkärnan. Den självreplikerande nukleinsyra-makrokolekylen består av ett antal gener som ligger i rak linje. I diploida celler (kromosomer förekommer i par) så varierar antalet kromosompar per cellkärna, beroende på arten.
ΧΡΩΜΟΜΕΡΗΣ: Σκοτεινόχροες λωρίδες, ορατές κατά διαστήματα κατά μήκος των χρωμοσωμάτων. Η διάταξη των λωρίδων αυτών είναι χαρακτηριστική για κάθε χρωμόσωμα. Η διάταξη αυτή παραμένει σταθερή κατά την πρόφαση. Τοποθετούνται σε σταθερή διαδοχή στην πρόφαση κατά την διάρκεια της μείωσης.
cromómero : Faixas de manchas escuras visíveis a intervalos ao longo dos cromossomas num padrão característico para cada cromossoma; em constante alinhamento na profase durante a meiose (q.v.) .
kromomer: Mörka band som syns vid intervaller längs kromosomer i ett karakteristisk mönster för varje kromosom; står med oförändärlig placering i rak linje under meios
ΧΛΩΡΟΦΥΛΛΗ: Πράσινη χρωστική που συναντάται στα περισσότερα φύκη και ανώτερα φυτά. Είναι υπεύθυνη για την μετατροπή της φωτεινής ενέργειας σε χημική δηλ. φωτοσύνθεση (πρβλ).
clorofila : Pigmento verde encontrado na maior parte das algas e plantas superiores. É responsável pela transformação da energia luminosa em energia química, i.e. a fotossíntese (q.v.).
klorofyll: Grön pigment som finns hos de flesta alger och högre växter. Den är ansvarig för omvandlingen av solenergi till kemisk energi i.e.fotosyntes. (q.v.).
ΧΛΩΡΙΩΣΗ: (1) Στην υδατοκαλλιέργεια, η αποστεί- ρωση του νερού (ιδίως όταν περιέχει απόβλητα) ή του εξοπλισμού γίνεται χρησιμοποιώντας αέριο χλώριο. (2) Στην χημεία κάθε αντίδραση που έχει ως αποτέλεσμα την ενσωμάτωση του χλωρίου σε μία ένωση.
clorinização : 1) Em aquacultura, a esterilização da água (em particular contendo efluentes) ou de equipamento que utilize gás de cloro. (2) Em química, qualquer reacção que envolve a introdução de cloro num composto.
klorering: (1) Inom akvakultur syftar det till sterilisering av vatten (i synnerhet vatten som innehåller avfallsprodukter) eller utrustning genom att använda klorgas (2) Inom kemi, varje reaktion som innefattar introduktionen av klor i en förening.
ΧΛΩΡΙΟΤΗΤΑ: Το βάρος του χλωρίου σε γραμμάρια, που περιέχεται σε 1 kgr θαλασσινού νερού, μετά την αντικατάσταση του βρωμίου και ιωδίου από χλώριο. Η χλωριότητα προσδιορίζεται με τιτλοδότηση ώστε να εξακριβωθεί η αλατότητα του δείγματος του νερού.
clorinidade : O peso de cloro, em gramas, contido em 1 kg de água do mar depois dos brometos e dos iodetos terem sido substituídos pelo cloro. A clorinidade, uma maneira de confirmar a salinidade da uma amostra de água, é determinada por titulação.
klorinitet: Vikten av klor i gram som innehålls i 1kg havsvatten efter att bromiderna och jodiderna har ersatts av klor. Klorinitet är bestämd genom titrering som ett sätt att bestämma saliniteten av ett vattenprov.
ΧΙΤΙΝΗ: Πρωτεΐνη του εξωσκελετού των αρθρο- πόδων. Υλικό σημαντικής μηχανικής σκληρότητας. Ο ασβεστίτης του εξωσκελετού υποστηρίζεται από οργανικό πλέγμα που σχηματίζεται από χιτίνη και διάφορα πρωτεïνικά μόρια.
quitina : Um componente do exoesqueleto dos artrópodes; um material de considerável resistência mecânica; a calcite do exoesqueleto é suportada por uma matriz orgânica feita de um composto chamado quitina e várias moléculas de proteínas.
kitin: Beståndsdel av artropodernas exoskelett; ämne som har en väsentlig mekanisk styrka; kalkspatet i exoskelettet stöds av ett organiskt matris gjord av föreningen chitin och olika protein molekyler.
χ-τετράγωνο τεστ : Μια στατιστική διαδικασία που χρησιμοποιείται ευρέως για την μέτρηση της σύγκλισης μεταξύ των παρατηρούμενων και των υποθετικών τιμών.
teste de Chi-quadrado : Procedimento estatístico largamente utilizado para testar a concordância entre os valores observados e hipotéticos.
chi-två test: Statistisk metod som används för att pröva överensstämmelsen mellan observerade och hypotetiska värden.
Κινέζικη άμμος : Ψιλή άμμος που χρησιμοποιείται για την κατασκευή της πορσελάνης.
Argila Chinesa: Argila fina utilizada para a produção de porcelana.
porslinslera: Fin lera som används för att tillverka porslin.
ΧΗΜΕΙΟΤΑΞΙΑ: Απόκριση ενός οργανισμού σε ένα χημικό ερέθισμα (απομάκρυνση ή κίνηση προς το χημικό ερέθισμα).
quimiotaxia : A resposta dos organismos a estímulos químicos (movendo-se na direcção de ou afastando-se de um estímulo químico).
kemotaxis: Ett organisms respons mot ett kemisk stimulus (rörelse mot eller från ett kemisk stimulus).
ΧΗΜΕΙΟΫΠΟΔΟΧΕΑΣ: Αισθητήρια κύτταρα ή αισθητήρια όργανα ευαίσθητα στα χημικά ερεθίσ- ματα.
receptor químico: Células ou orgãos sensoriais que percepcionam um estímulo químico.
kemoreceptorer: Sinnesceller eller sinnesorganer som används för att känna av kemiska stimulanser.
ΧΗΜΙΚΑ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟ ΟΞΥΓΟΝΟ (COD): Ορος για την χημική κατανάλωση οξυγόνου. Το CΟD αποτελεί μέτρο του οργανικού υλικού, το οποίο οξειδώνεται από ένα ισχυρό χημικό οξειδωτικό. Εκφράζεται ως η ποσότητα οξυγόνου που είναι ισοδύναμη με το χρησιμοποιούμενο οξειδωτικό σε ένα δείγμα φυσικού νερού. Το χημικά απαιτούμενο οξυγόνο (COD) επιτρέπει συχνά την εκτίμηση του BOD. Ο προσδιορισμός του COD σε υφάλμυρα και θαλάσσια νερά διαταράσσεται από άλατα, που πρέπει να απομακρυνθούν.
exigência química de oxigénio (COD) : Termo utilizado para o consumo químico de oxigénio. COD corresponde à medição da quantidade de matéria orgânica que pode ser oxidada por um forte oxidante químico. Expressa-se como a quantidade de oxigénio equivalente ao oxidante usado (dicromatos) numa amostra de água não tratada. A exigência química de oxigénio (COD) permite muitas vezes uma estimativa de BOD. As determinações de COD em água salobra e marinha são afectados pela matriz de sal, a qual tem de ser removido.
kemisk syreförbrukning -COD: Benämning för den kemiska syreförbrukningen. COD är ett mått av mängden organiskt substans som kan oxideras av ett starkt kemiskt oxidationsmedel. Den uttrycks som den mängd syre, som är likvärdigt oxidationsmedeln som används (dikromat), i en vattenprov. Den kemiska syreförbrukningen (COD) tillåter ofta en skattning av BOD. COD bestämningen i brackvatten och marina miljöer störs av saltmatrisen som måste avlägsnas.
ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΧΗΛΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗ: Σχημ- ατισμός πολλαπλών χημικών δεσμών στους οποίους ένα μεταλλικό ιόν συνδέεται με ένα οργανικό μόριο. Εχει την ιδιότητα να κρατά το στοιχείο σε διάλυση και να το διατηρεί μή τοξικό.
quelação: Formação de múltiplas ligações químicas em que um ião metálico é firmemente ligado a uma molécula orgânica, tendo o efeito de manter o elemento em solução e torná-lo não tóxico.
kelering: Bildandet av multipla kemiska bindningar där en metal jon blir fast förenat till en organisk jon, och har som följd att elementet hålls kvar i lösningen och framställs som icke-toxiskt.
Σημείο αναφοράς χαρτογραφήσεων: Ένα σταθερό σημείο στο οποίο αναφέρονται τα βάθη της θάλασσας ή τα ύψη της παλίρροιας. Στο παρελθόν σχετιζόταν με την αμπώτιδα, αλλά πρόσφατα σχετίζεται με την μικρότερη αστρονομική παλίρροια.
gráfico de dados : Superfície permanentemente estabelecida a partir da qual são referenciados a profundidade dos fundos ou os níveis das marés; relacionada antigamente com a maré baixa ( q.v.) , mas mais recentemente com os dados da mais baixa maré astronómica (q.v.); plano de dados; dados das marés; um nível de referência permanentemente estabelecido normalmente relacionado com níveis de marés, profundidade das águas, etc.
referensyta: Fastställd yta som djupmätningar och tidvattensnivåer hänvisar till.
ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ : Ενωση, η οποία επιταχύνει μία χημική αντίδραση χωρίς να λαμβάνει η ίδια μέρος σε αυτήν.
catalisador : Um composto que acelera uma acção química e que ele próprio não participa na reacção química.
katalysator: Förening som påskyndar, men som själv inte medverkar i, en kemisk reaktion.
ΚΑΤΑΔΡΟΜΑ: Ο όρος αναφέρεται στα ψάρια που μεταναστεύουν για να γεννήσουν στην θάλασσα, αλλά ζουν το μεγαλύτερο τμήμα της ζωής τους σε γλυκά νερά (π.χ. χέλια). Πρβλ. Διάδρομα και ανάδρομα.
catádromo : Refere-se a peixes que migram para desovar no mar mas que vivem uma grande parte da sua vida em água doce (e.g. Enguias) ; c.f. Diádromo e anádromo.
katadroma: Syftar till fiskar som vandrar för att leka i havet men lever största delen av sitt liv i sötvattens miljöer (t.ex ålar); jfr. diadromous and anadromous.
ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ: Η διεργασία με την οποία τα χημικά μεγαλομόρια διασπώνται σε μικρότερα. Κατά την διάσπαση εκλύεται ενέργεια που χρησιμεύει στην αύξηση, την κίνηση και την παραγωγή θερμότητας. πρβλ αναβολισμός, μεταβολισμός.
catabolismo: O processo pelo qual os químicos são degradados de modo a produzirem moléculas mais pequenas que contêm a energia necessária para o crescimento, actividade ou aquecimento; c.f. Anabolismo; metabolismo.
katabolism: Processen där kemiska föreningar bryts ner för att framställa mindre molekyler frambringandes energi för tillväxt, aktivitet eller värme; jfr. anabolism; metabolism.
ΧΟΝΔΡΪΧΘΥΕΣ: Ομοταξία σπονδυλωτών που περιλαμβάνει τα Σελάχια (καρχαρίες, σκυλόψαρα, ράγιες). Χαρακτηρίζονται από απουσία πραγματ- ικών οστών, που έχουν αντικατασταθεί από χόνδρο, απουσία νηκτικής κύστης και παρουσία πολύ- πλοκων οργάνων σύζευξης. Είναι σχεδόν απο- κλειστικά θαλάσσιοι οργανισμοί.
peixe cartilaginoso : Classe de vertebrados que inclui os Seláceos (tubarões, cações, raias, mantas) caracterizada pela ausência de verdadeiros ossos (a presença de cartilagens), sem bexiga natatória, e a presença de orgãos copuladores complicados. Quase exclusivamente marinhos.
broskfiskar: Klass of ryggradsdjur som innehåller gruppen selachii (hajar, pigghaj, rokkor) och karakteriseras genom avsaknadet av kalkartade ben (har brosk), avsaknad av simblåsor och innehavandet av komplicerade koppulationsorgan. Gruppen innefattar nästan uteslutet marina arter.
ΦΕΡΟΥΣΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ: Η μέγιστη βιομάζα ενός ορισμένου είδους, την οποία είναι ικανό να δεχθεί ένα πεπερασμένο ενδιαίτημα επί ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Στην υδατοκαλλιέργεια, συνήθως θεωρείται ότι είναι η μέγιστη ποσότητα ψαριών που μπορεί να δεχθεί ένα ορισμένο σώμα νερού επί μεγάλη χρονική περίοδο, χωρίς αρνητικές επιδράσεις στα ψάρια και στο περιβάλλον.
capacidade de carga : A biomassa máxima de uma dada espécie que um habitat específico e limitado pode suportar durante um determinado intervalo de tempo. Em aquacultura, é normalmente considerada a quantidade máxima de peixe que um determinado volume de água pode suportar durante um período alargado sem efeitos negativos para os peixes e para o ambiente.
bärförmåga: Maximala biomassan av en given art som ett begränsat och specifikt habitat kan uppehålla under en angiven tidsintervall. Inom akvakulturen, så är det vanligtvis ansedd att vara den maximala mängd fisk som någon vattenmassa kan uppehålla under en lång tidsperiod utan att framkalla negativa effekter mot fiskarna och miljön.
ΣΑΡΚΟΒΟΡΟΣ: Τρεφόμενος με ζωïκούς ιστούς.
carnívoro : Que se alimenta de tecidos animais.
köttätande: Äter djurvävnad
ΦΟΡΕΑΣ: Οργανισμός που φιλοξενεί παθογόνο παράγοντα. Η μετάδοση πραγματοποιείται κατά τρόπο ενεργό (μόλυνση) ή παθητικό (μηχανική, χωρίς πολλαπλασιασμό του παθογόνου) και είναι παροδική ή χρόνια. Ο παθογόνος παράγοντας απεκκρίνεται από τον οργανισμό (συνεχώς ή περιστασιακά) ή παραμένει στους ιστούς (μόνιμα).
portador : Um organismo que alberga um agente patogénico. A relação pode ser activa (infecção) ou passiva (sem qualquer multiplicação do agente patogénico). Pode ser de curto prazo (não no caso de numa infecção passiva) ou crónica. O agente patogénico pode ser expelido (continuamente ou ocasionalmente) ou pode ficar nos tecidos permanentemente.
smittbärare: Organism som bär på ett patogeniskt medel. Förhållandet kan vara aktiv (infektion) eller passiv (utan någon förökning av patogenet). Den kan vara kortvarig (inte i en passiv förhållande) eller kronisk. Patogenet kan utsöndras (kontinuerligt eller emellanåt) eller så kan den stanna kvar i vävnaden för alltid.
ΔIΟΞΕIΔIΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΟΣ (CΟ2): Αχρωμο, άοσμο αέριο το οοποίο παράγεται κατά την οξείδωση των ενώσεων που περιέχουν άνθρακα, πολύ διαλυτό στο νερό, τοξικό για τα ψάρια στα επίπεδα των 20ppm. Η τοξικότητά του για τα ψάρια αυξάνεται σε χαμηλές συγκεντρώσεις οξυγόνου. Το διοξείδιο του άνθρακα έχει όξινη αντίδραση στο νερό (Η2Ο+CΟ2= Η2CΟ3/Η2CΟ3/ = Η+ + ΗCΟ3-). Στο δισανθρακικό ισοζύγιο η σχετική ποσότητα CΟ2, δισανθρακικών και ανθρ
dióxido de carbono : Um gás incolor e inodoro, altamente solúvel em água, tóxico para os peixes quando a níveis de 20ppm, resultante da oxidação das substâncias que contêm carbono; A toxicidade aumenta com baixas concentrações de oxigénio. O dióxido de carbono tem uma reacção ácida na água (H2O+CO2= H2CO3/H2CO3/ = H+ + HCO3-). No sistema bicarbonato, a quantidade relativa de CO2, bicarbonato e carbonato dependerá do pH. O dióxid
koldioxid: Färglös, doftlös gas som bildas när substanser som innehåller kol oxideras. Är mycket vattenlösligt och toxiskt för fiskar vid nivåer nära 20ppm; toxiciteten mot fiskar ökar med en minskad syrenivå. Koldioxid har en sur reaktion i vatten (H2O+CO2= H2CO3/H2CO3/ = H+ + HCO3). Inom bikarbonatsytemet, så beror den relativa mängden av CO2, bikarbonat och karbonat på pH-värdet. Koldioxid förekommer inte över pH 8.3
ΚΥΚΛΟΣ ΑΝΘΡΑΚΑ: Ο βιογεωχημικός κύκλος του άνθρακα, από την παραγωγή οργανικών ενώσεων με δέσμευση του CΟ2 κατά την φωτοσυνθεση ως την επιστροφή του στον ατμοσφαιρικό αέρα με την αναπνοή και την αποσύνθεση.
ciclo do carbono : O ciclo biogeoquímico do carbono, envolvendo a produção de compostos orgânicos pela fixação de dióxido de carbono através da fotossíntese, até ao seu retorno à atmosfera pela respiração e decomposição.
kolcykeln: Biogeokemiska kolcykeln där koldioxid fixeras och organiska föreningar produceras genom fotosyntes, och kol återvänder till atmosfären genom respiration och förmultning.
Βάθος αντιστάθμισης άνθρακα (CCD) : Το βάθος στο οποίο πραγματοποιείται μια δυναμική χημική ισορροπία μεταξύ του ρυθμού τροφοδοσίας και του ρυθμού διάλυσης του άνθρακα.
profundidade de compensação de carbono (PCC): A profundidade na qual ocorre um equilíbrio químico dinâmico entre a taxa de fornecimento e a taxa de dissolução de carbonato.
kol kompensations punkten: Dynamisk kemisk balans mellan ett karbonats tillförselhastighet och upplösningshastighet.
ΚΑΝΝΙΒΑΛΙΣΜΟΣ: Ενδοειδική θήρευση.
canibalismo : Predação intra-específica
kannibalism: Intraspecifikt predation.
ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ: Ενώσεις με γενικό τύπο Cx(Η2Ο)y π.χ. σάκχαρα, άμυλο και κυτταρίνη. Οι υδατάνθρακες παίζουν ουσιαστικό ρόλο στον μεταβολισμό της ενέργειας σε όλους τους οργανισμούς.
hidratos de carbono : Composto com a fórmula geral Cx(H2O)y e.g. açúcares, amidos e celuloses. Os hidratos de carbono têm um papel essencial no metabolismo energético de todos os organismos.
kolhydrat: Föreningar som har den generella formeln Cx(H2O)y t.ex sacharider, stärkelsen och celluloser. Kolhydrater är en essentiell del i metabolismen för alla organismer.
ΑΝΘΡΑΚIΚΟ ΑΣΒΕΣΤIΟ: (CaCΟ3) Ορυκτό που βρίσκεται κυρίως σε δύο τύπους, ως ασβεστίτης και αραγωνίτης. Σχηματίζονται από ανόργανα ιζήματα ή βιολογικές εκκρίσεις που σχηματίζουν τα ασβεστούχα μέρη οργανισμών. Ο αραγωνίτης είναι περισσότερο ανθεκτικός στις πιέσεις και για το λόγο αυτό αποτελεί συστατικό των οστράκων πολλών οργανισμών.
Carbonato de cálcio : (CaCo3) Um mineral encontrado em duas formas principais, calcite e aragonite; podem formar-se como precipitados inorgânicos ou como secreções biológicas nas partes calcificadas dos organismos. A aragonite pode suportar maiores pressões do que a calcite e por isso as conchas de muitos organismos são feitas deste composto.
kalciumkarbonat: (CaCO3) Mineral som finns i två huvudformer, kalkspat och aragonit; de kan bildas som inorganiska fällningar eller som biologiska utsöndringar i kalcifierade delar av organismer. Aragonit har förmågan att tåla mer tryck än kalkspat och följaktligen så är skalen hos många organismer gjorda av denna förening.
C.O.D.: ΧΗΜIΚΑ ΑΠΑIΤΟΥΜΕΝΟ ΟΞΥΓΟΝΟ. Ορος για την χημική κατανάλωση οξυγόνου. Το CΟD αποτελεί μέτρο του οργανικού υλικού, το οποίο οξειδώνεται από ένα ισχυρό χημικό οξειδωτικό. Εκφράζεται ως η ποσότητα οξυγόνου που είναι ισοδύναμη με το χρησιμοποιούμενο οξειδωτικό σε ένα δείγμα φυσικού νερού. Το χημικά απαιτούμενο οξυγόνο (COD) επιτρέπει συχνά την εκτίμηση του BOD. Ο προσδιορισμός του COD σε υφάλμυρα και θαλάσσια νερά διαταράσσεται από άλατα, που πρέπει να απομακρυνθούν.
C.O.D.: EXIGÊNCIA QUÍMICA DE OXIGÉNIO.Termo utilizado para o consumo químico de oxigénio. COD corresponde à medição da quantidade de matéria orgânica que pode ser oxidada por um forte oxidante químico. Expressa-se como a quantidade de oxigénio equivalente ao oxidante usado (dicromatos) numa amostra de água não tratada. A exigência química de oxigénio (COD) permite muitas vezes uma estimativa de BOD. As determinações de COD em água salobra e marinha são afectados pela matriz de sal, a qual tem de ser rem
KSF: Benämning på den kemiska syreförbrukningen. Detta är ett mått på förekomsten av organiskt material i vatten.
C: Το χημικό σύμβολο του άνθρακα.
C (carbono) : Símbolo químico do carbono.
C (kol): Kemiska symbolen för kol.
ΚΥΤΤΑΡΟΓΕΝΕΤΙΚΗ: Η μελέτη των χρωμο- σωμικών μηχανισμών, της συμπεριφοράς τους και της επίδρασής τους στην κληρονομικότητα και την εξέλιξη.
citogenético : O estudo de mecanismos cromossomicos, o seu comportamento e os seus efeitos sobre a hereditariedade e evolução.
cytogenetik: Studien av kormosomernas mekanismer, deras beteende och deras effekt på ärftlighet och evolution.
ΚΥΣΤΗ: Το ακίνητο, αφυδατωμένο, ανθεκτικό, αδρανές, εν ναρκοβιώσει στάδιο τού κύκλου ζωής πολλών οργανισμών, το οποίο γενικά θεωρείται ότι παίζει σημαντικό ρόλο είτε στην προστασία είτε στη διασπορά ενός είδους. Ο οργανισμός είναι κατά κανόνα αποστρογγυλευμένος, περιβάλλεται από ένα ή περισσότερα στρώματα εκκριμένων κυστικών μεμβρανών (εξωκύστη, μεσοκύστη, ενδοκύστη,κ.λ.π.) ή φακέλλων ή τοιχωμάτων. Σε μερικές περιπτώσεις τα τοιχώματα έχουν αρκετό πάχος και φέρουν και διαθέτουν ή όχι εμφανή πόρο. ποι
cisto : A fase imóvel, desidratada, resistente e inactiva no ciclo de vida de muitos organismos, geralmente considerada como tendo um papel importante quer na protecção, quer na dispersão de uma espécie; o organismo é tipicamente arredondado, envolvido por uma ou mais camadas de membranas císticas secretadas (exocisto, mesocisto, endocisto, etc.) ou paredes; nalguns casos as paredes podem ser bastante espessas, esculpidas no exterior e com ou sem um poro emergente.
cysta: Den stationära, uttorkade, resistenta, inaktiva vilostadiet i livscykeln hos många organismer, som ses ha en viktig roll i skyddandet eller spridningen av en art. Organismen är vanligtvis rundad, och omgiven av en eller fler lager av utsöndrad cystisk membran (exocyst, mesocyst, endocyst osv), hölje eller väggar; i vissa fall kan väggarna vara ganska tjocka, sculptured on the outside och med eller utan en framträngande por.
ΚΥΑΝΟΒΑΚΤΗΡΙΑ: Μονοκύτταροι οργανισμοί, γνωστοί και με την ονομασία κυανοπράσινα φύκη (βλ.λ), οι οποίοι, όπως και τα βακτήρια, ανήκουν στους προκαρυωτικούς οργανισμούς (Procaryotae). Οι οργανισμοί αυτοί αντί για πυρήνα έχουν ένα πυρηνοειδές το οποίο σε αντίθεση με τα ευκαριωτικά φύκη δεν φέρει μεμβράνη. Τα κυανοβακτήρια απαντώνται σε χερσαία και σε θαλάσσια περιβάλλοντα ενώ μερικά ζουν συμβιωτικά με μύκητες ή φτέρες (βλ. azolla). Συμμετέχουν στην πρωτογενή παραγωγικότητα και αποτελούν τροφή για πολλούς θαλάσσι
cianobactérias: Organismos microscópicos anteriormente conhecidos como algas azuis-esverdeadas as quais, do mesmo modo que as bactérias, são procariotas (Procaryotae), i.e. têm ausência de núcleo, sendo o núcleolo o seu equivalente funcional. Em contraste às algas eucariotas, o núcleolo das cianobactéria não têm membrana. Estas algas ocorrem em habitats aquáticos e terrestres e algumas vivem em simbiose com fungos ou fetos (ver azolla). As cianobactérias contribuem para a produção primária, servindo de alimento
cyanobakterier: Mikroskopiska organismer som tidigare kallades för blågröna alger (q.v) och, liknande bakterier, är prokaryoter (Procaryotae). De saknar en riktig cellkärna men har en nukleotid som fyller samma funktion. Till skillnad från eukaryota alger så har inte den cyanobakteriella nukleotiden ett membran. Blågröna alger förekommer både i akvatiska och terrestra habitat och vissa lever i simbios med svampar eller ormbunkar (se azolla). Cyanobakterier bidrar till primärproduktionen, och utgör föda (näring)
Ρευμα: (1) Συνεχης,οριζοντια μη παλιρροιακη κινηση υδατινης μαζας. (2) Στη λιμνολογια, η λιγο ωσ πολυ συνεχης ροη νερου σε λιμνοδεξαμενες, ταμιευτηρες, λιμνες και ποταμια.
corrente: (1) Um movimento horizontal e contínuo da água, não causado pelas maré. (2) Em limnologia: uma movimentação da água mais ou menos contínua em tanques, reservatórios, lagos e rios.
ström: (1) En storskalig, mer eller mindre permanent rörelse i havet som inte påverkas av tidvattnet (2) Inom limnologi: ett mer eller mindre permanent vattenflöde i dammar, vattenreservoarer, sjöar och floder.
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ (ουσ.) : (1) Η διατήρηση, αύξηση και πολλαπλασιασμός οργανισμών, υπό ελεγχόμενες συνθήκες φροντίδας και ελέγχου. (2) Στη μικρο- βιολογία: ο πολλαπλασιασμός βακτηρίων ή μικρο- οργανισμών σε τεχνητά μέσα. (3) Στην υδατο- καλλιέργεια το μεγάλωμα ψαριών, οστρακοδέρμων ή άλλων οργανισμών σε διάφορα στάδια ανάπτυξης, υπό ελεγχόμενες σε μεγάλο βαθμό συνθήκες.
cultura : (1) A manutenção, crescimento e propagação de organismos sob vários níveis de cuidado e controlo. (2) Em microbiologia: a propagação de bactérias ou micro-organismos em meios artificiais. (3) Em aquacultura: cultivo de peixes, bivalves e outros organismos ao longo de estádios de desenvolvimento sob condições (largamente) controladas
kultur: (1) Underhållandet, tillväxten och förökningen av organismer vid olika nivåer av skötsel och kontroll (2) Inom mikrobiologi: förökningen av bakteria eller mikoorganismer i en artificiell miljö. (3) Inom akvakultur: att odla fisk, skaldjur eller andra organismer under (i stort sett) kontrollerade förhållanden.
ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ (CULTIVATION) : Η καλλιέργεια συνεπάγεται ανθρώπινη παρέμβαση στην φυτική ή την ζωϊκή παραγωγή με σκοπό την βελτίωσή της. Η παρέμβαση αυτή συνίσταται στην δημιουργία και διατήρηση αποθεμάτων, την παροχή τροφής καθώς και την ιδιωτική ή εταιρική ιδιοκτησία των αποθεμάτων.
cultivo : O cultivo implica alguma forma de intervenção humana no processo de criar de modo a aumentar a produção, e deveria ter em conta estratégias tais como o estabulamento regular, alimentação, e posse individual ou em sociedade de mananciais.
odling: Odling innebär att det sker någon form av mänsklig ingripande i uppfödningsprocessen för att förbättra (förhöja) produktionen, och inkluderar strategier som regelmässig skötsel, utfodring och individuell eller kollektiv boskapsägande.
Ακατέργαστο πετρέλαιο : Έλαια ή πετρέλαιο στην φυσική του μορφή, πριν υποστεί οποιαδήποτε επεξεργασία.
crude: Óleo ou petróleo no seu estado natural antes de passar pela refinação.
råolja: Olja eller petroleum innan förädling har skett.
ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΗ: Υδρόβια κυρίως αρθρόποδα που χαρακτηρίζονται από έναν εξωσκελετό χιτίνης, ο οποίος διαιρείται σε κεφάλι, θώρακα και κοιλία (π.χ. γαρίδες, αστακοί, κωπήποδα). Είναι επίσης σημαντικά ως παράσιτα, π.χ. θαλασσόψειρες, ψείρες των βραγχίων).
crustáceos : Principalmente artrópodes aquáticos caracterizados por um exosqueleto de quitina dividido em cabeça, tórax, e abdómen ( e.g. camarões, lagostas, copépodos). Importantes também como parasitas, por exemplo, piolhos do mar
skaldjur: Främst akvatiska artropoder som kännetecknas av ett exoskelett av proteiner och kitin som är uppdelad i tre segmenter: huvud (cephalon), mellankropp (thorax) och bakkropp (abdomen) t.ex, kräftor, hummrar, kopepoder. Gruppen innehåller också viktiga parasiter, t.ex havslös.
ΕΠIΧIΑΣΜIΚΗ ΤIΜΗ (COV): Το % ποσοστό των γαμετών στους οποίους έχει συμβεί επιχιασμός σε ένα συγκεκριμένο γονίδιο.
valor de recombinação (VR) : A percentagem de gâmetas que exibem a recombinação de um gene específico.
överkorsningsvärde: Andelen gameter där överkorsning av en viss gen sker.
ΚΡΙΣΙΜΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑ : (1) Η ταχύτητα του νερού που επαρκεί για να μετακινήσει σωματίδια ορισμένου μεγέθους κατά μήκος του πυθμένα ενός διαύλου. (2) Στη διαχείριση των λυμάτων και στην υδατοκαλλιέργεια, η ταχύτητα του νερού, στην οποία το αιωρούμενο υλικό εξακολουθεί να καθι- ζάνει σε κατάλληλα σχεδιασμένες λεκάνες καθίζησης.
velocidade crítica : (1) Velocidade da água suficiente para movimentar partículas de um determinado tamanho ao longo de um canal. (2) No tratamento de águas resíduais e aquacultura: uma velocidade de água específica em que a carga sólida em suspensão nos efluentes continua a assentar numa bacia apropriada para esse efeito
kritisk hastighet: (1) Vattenhastighet som är tillräckligt stark att flytta på partiklar av en viss storlek längs ett flodbotten (2) Inom vattenrengörings teknik och akvakultur: Den specifika vattenhastigheten där dom suspenderade avfallsprodukterna fortfarande fälls i en properly designed settling basin.
ΚΡΙΣΙΜΟ ΘΕΡΜΙΚΟ ΜΕΓΙΣΤΟ (ΚΘΜ): Critical Τhermal Μaximum. Η θερμοκρασία στην οποία η κινητική δραστηριότητα αποδιοργανώνεται και ο οργανισμός χάνει την ικανότητά του να αποφεύγει τις συνθήκες που θα τον οδηγήσουν σύντομα στον θάνατο. Για τον προσδιορισμό της ΜΚΘ, ο οργανισμός θερμαίνεται υπεράνω της θερμοκρασίας με σταθερό ρυθμό που να επιτρέπει στη θερμοκρασία τού εσωτερικού τού σώματος να ακολουθεί την εξωτερική θερμοκρασία χωρίς σημαντική χρονική υστέρηση.
máximo térmico crítico (MTC) : A temperatura à qual a actividade locomotora se torna desorganizada e um organismo perde a capacidade de escapar a condições que rapidamente conduzirão à sua morte. O MTC é determinado pelo aquecimento da temperatura de aclimatização, a uma taxa constante, que é suficientemente rápido para permitir que a temperatura do corpo caia rapidamente
critical thermal maximum -CTM: Temperaturen där rörelseförmågan hos en organism förstörs och den förlorar sin förmåga att fly från förhållanden som kan snabbt leda till dess död.
ΚΡΙΣΙΜΟ ΒΑΘΟΣ: Το βάθος στο οποίο η μέση ένταση του φωτός στη στήλη του νερού ισούται με την αντισταθμιστική ένταση φωτός (βλ. λ.).
profundidade crítica : A profundidade à qual a intensidade média da luz da coluna de água iguala a intensidade da luz de compensação (q.v.).
kritisk djup: Djupet där den genomsnittliga ljusintensiteten i vattenet är lika med ljuskompensationspunkten.
ΣΥΝΔΙΑΣΠΟΡΑ: Η αναμενόμενη τιμή του γινομένου των αποκλίσεων δύο τυχαίων μεταβλητών από τους αντίστοιχους μέσους όρους.
covariância : O valor esperado do produto dos desvios de duas variáveis aleatórias a partir das suas respectivas médias.
kovarians: Den förväntade värdet av produkten av avvikelserna av två slumpmässiga variabler från deras respektiva medelvärden.
ΤΥΠΙΚΟ ΕΡΩΤΟΤΡΟΠΙΑΣ: Χαρακτηριστικό πρότυπο συμπεριφοράς, γενετικά καθοριζόμενο, το οποίο περιλαμβάνει την εκπομπή και την λήψη, από το αρσενικό και το θηλυκό άτομο, μιας σύν- θετης ακολουθίας οπτικών, ακουστικών και χημικών ερεθισμάτων, πριν από το ζευγάρωμα.
ritual de acasalamento : Padrão característico de comportamento determinado geneticamente que envolve a produção e recepção, por parte dos machos e fêmeas, de uma sequência complexa de estímulos visuais, auditivos e químicos antes do acasalamento.
parningslek: Karakteristisk beteendemönster som är genetiskt bestämd, och involverar produktionen och mottagandet av ett komplext sekvens av visuella, auditiva och kemiska stimuli av hannen och honan innan de parar sig.
Παλιρροιακή γραμμή : Η γραμμή που οριοθετεί την περιοχή η οποία καλύπτεται από την παλίρροια σε οποιαδήποτε δεδομένη χρονική στιγμή.
linha de maré : A linha que delimita a área coberta pela maré num dado momento.
tidvattensgräns: Gräns som avskiljer området som täcks av tidvattnet vid alla tider.
ΕΡΩΤΟΤΡΟΠIΑ: Κάθε ηθολογική αλληλεπίδραση μεταξύ αρσενικού και θηλυκού η οποία διευκολύνει το ζευγάρωμα.
corte: Qualquer interacção comportamental entre machos e fêmeas que facilita o acasalamento.
uppvaktning: Varje beteende och interaktion mellan hannar och honor som främjar parning.
Ανάλυση μέγιστου κέρδους : Μια τεχνική που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση και διαφοροποίηση μεταξύ των διαφόρων επενδυτικών προτάσεων.
análise custo-benefício: Uma técnica utilizada para avaliar e distinguir entre propostas alternativas de investimento.
kostnads-nyttoanalys : Metod som används för att beräkna kostanden och skilja mellan olika investeringsförslag.
ΚΟΣΜΟΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΙΔΗ : Οργανισμοί που κατανέμονται σε όλη τη γη σε ένα δεδομένο ενδιαίτημα.
espécies cosmopolitas : Organismos que têm uma distribuição global num dado habitat.
kosmopolitiska arter: Organismer som har en global spridning i en viss typ av habitat.
Συσχέτιση : Η σχέση μεταξύ δυο μεταβλητών με βάση ένα συγκεκριμένο εύρος τιμών.
correlação: A relação entre duas variáveis, de acordo com uma amplitude específica de valores.
korrelation: Relationen mellan två variabler, beroende på vissa värden.
ΚΟΡΑΛΛΙΝΟΣ: Ο ομοιάζων με κοράλλι. Αυτός που αποτελείται από ή περιέχει κοράλλι.
coralina : Que se assemelha a um coral; contendo ou composto de coral.
korallik: Liknar en korall; innehåller, eller är utgjord av, korall
Κοράλλια : Θαλάσσιοι οργανισμοί που συναντώνται στα νερά του ισημερινού και των τροπικών αλλά και σε ψυχρές θάλασσες, των οποίων ο σκελετός αποτελείται από ανθρακικό ασβέστιο. Τα κοράλλια μπορεί να βρίσκονται μεμονωμένα ή σε μορφή αποικίας, στη δεύτερη περίπτωση ευνοείται η δυνατότητα σχηματισμού κοραλλιογενών υφάλων.
corais: Celenterados marinhos com um esqueleto de carbonato de cálcio que se encontram principalmente em águas tropicais e equatoriais, apesar de algumas espécies ocorrerem em águas frias profundas. Os corais podem existir solitários ou em colónias, tendo estes últimos a possibilidade de desenvolver formações extensivas de recife de corais.
koraller: Marina coelenterater som har ett kalkskelett och finns främst i tropiska hav. Koraller kan vara ensliga eller kolonibildande. Kolonibildande koraller kan bilda omfattande och vidsträckta korallrev.
Κοπροφάγος : Τρέφεται με κόπρανα.
coprófago : Que se alimenta de fezes.
koprofager: Livnär sig på exkrement.
ΚΩΠΗΠΟΔΑ: Υποκλάση των Καρκινοειδών. Μικρά ζώα (λίγα mm μήκους) χωρίς σύνθετα μάτια ή κεφαλοθώρακα. Εχουν 6 ζεύγη θωρακικών κολυμβητικών ποδιών και κανένα κοιλιακό εξάρτημα. Μερικά κωπήποδα είναι γνωστά ως παράσιτα των καλλιεργούμενων ψαριών (π.χ. θαλάσσια ψείρα), ενώ άλλα χρησιμοποιούνται ως τροφή για τις νύμφες των ψαριών.
Copépodos: Subclasse dos crustáceos. A maioria pequenos (poucos mm de comprimento), sem olhos compostos ou carapaça. Têm normalmente seis pares de membros natatórios no torax e não apresentam apêndices no abdómen. Algumas espécies de copépodos são conhecidas por serem parasitas dos peixes de aquicultura, enquanto outras são utilizadas como alimento para as larvas de peixe.
kopepoder: Kräftdjursklass. Vanligtvis små organismer (ett par mm långa) som har inga facettögon eller carapax. Vanligtvis har de sex par extremiteter på thorax som används för simning, och inga extremiteter på bakkroppen. Vissa kopepodarter är parasiter på odlade fiskar, t.ex havslusar, medan andra används som föda åt fisklarver.
ΜΕΤΑΤΡΕΨΙΜΟΤΗΤΑ: Μέτρηση της ανάπτυξης του ψαριού. Μετατρεψιμότητα (%) = G/R x 100 , όπου R είναι το σιτηρέσιο σε % του σωματικού βάρους ανά ημέρα και G= ο ειδικός ρυθμός ανάπτυξης.
eficiência de conversão : Medição do crescimento de peixes. Eficiência de conversão (%) = C/R x 100 em que R é a razão em % do peso diário do corpo e C é a taxa de crescimento específico.
omvandlingseffektivitet: Measurement of fish growth. Conversion efficiency (%) = G/R x 100 where R is the ration in % weight of body weight per day and G is the specific growth rate.
Νερό ψύξης : Νερό που χρησιμοποιείται για την ψύξη σε βιομηχανικές διαδικασίες και το οποίο απελευθερώνεται στο περιβάλλον σε θερμοκρασίες υψηλότερες από το νερό του περιβάλλοντος και ικανό να προκαλέσει θερμική ρύπανση.
água de refrigeração: Água de refrigeração de processos industriais, libertada para o meio ambiente a temperaturas muito mais elevadas do que a água ambiente, capaz de causar poluição termal.
kylvatten: Kylvatten som används vid industriella processer och som släpps ut i miljön vid högre temperatur än det omgivande vattnet. Kan orsaka skador i miljön på grund av den höga temperaturen.
ΣΥΓΚΛΙΣΗ : Η προσέγγιση δύο ή περισσοτέρων χαρακτηριστικών, π.χ. των ματιών των κεφαλο- πόδων και των σπονδυλωτών. (1) Εξελικτική διαδι- κασία που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της ομοιότητας ορισμένων χαρακτηριστικών μεταξύ οργανισμών αρχικά διαφορετικών. (2) Στην υδρο- λογία και ωκεανογραφία, η συμβολή δύο αντιθέτων επιφανειακών ρευμάτων, τα οποία αναμιγνύονται και καταβυθίζονται.
convergência : A junção de duas ou mais entidades, tais como os olhos de cefalópodes e de vertebrados. (1) Evolução no sentido de gerar uma crescente semelhança nalgumas características entre grupos de organismos inicialmente diferentes. (2) Na hidrologia e oceanografia: a junção de duas correntes de superfície opostas, que se misturam e afundam.
konvergens: (1) Biologisk utveckling där likartade strukturer utvecklats från skilda utgångspunkter. Sådan utveckling sker främst då strukturer hos organismer från skilda utvecklingslinjer utsätts för likartad miljöpåverkan. Typiska exempel är den konvergenta utvecklingen av pungdjur som pungvarg i Australien och placentadäggdjur som varg i Eurasien och Nordamerika. (2) Inom hydrologi och oceanografi; horisontell inströmning av vatten i ett område. Vid ytkonvergenser sjunker vatten.
ΗΠΕIΡΩΤIΚΗ ΚΑΤΩΦΕΡΕIΑ: Το τμήμα της ηπειρωτικής κρηπίδας που εκτείνεται από το άκρο της υφαλοκρηπίδας έως την ηπειρωτική ανωφέρεια.
declive continental : A parte da margem continental desde a plataforma continental prolongando-se para baixo até à elevação continental.
kontinentalbranten: Den del på kontinentalranden som sträcker sig från shelfkanten till kontinentalsluttningen.
ΣΥΝΕΧΕΙΑ: Η αρχή της ταξινόμησης σύμφωνα με την οποία η συνεχής χρήση ενός ονόματος θα πρέπει να έχει το προβάδισμα σε σχέση με ένα άλλο που έχει δημοσιευτεί προγενέστερα, όταν καθορίζεται ποιό από τα δύο ή περισσότερα συγκρουόμενα ονόματα θα πρέπει να υιοθετηθεί.
continuidade : Em taxonomia, o princípio de que a continuidade de utilização de um dado nome deve ter precedência sobre a prioridade de publicação ao determinar qual de dois ou mais nomes científicos em concorrência devem ser adoptados.
kontinuitet: Inom taxonomi är det principen där den fortsatta användnigen av ett visst namn ska ha företräde framför prioriteringen av publikation då man ska bestämma vilken av två konkurrerande vetenskapliga namn ska användas.
ΗΠΕIΡΩΤIΚΗ ΥΦΑΛΟΚΡΗΠIΔΑ: Βυθός με ελαφρά κλίση γύρω από την ηπειρωτική ακμή. Συνήθως δεν είναι βαθύτερη από 200m και σχηματίζεται από το βυθισμένο τμήμα της ηπείρου.
plataforma continental : O fundo pouco profundo e gradualmente inclinado à volta da margem continental, normalmente não mais fundo do que 200 metros e formado pela submersão de parte do continente.
kontinentalhyllan: Svagt lutande, grund havsbotten som omger kontinentalranden som ligger på i genomsnitt 130 m djup. Bildas genom att en del av kontinenten har gått under vattenytan.
ΗΠΕIΡΩΤIΚΗ ΑΚΜΗ: Το τμήμα του θαλάσσιου βυθού που πρόσκειται στην ηπειρωτική μάζα το οποίο είναι παρακείμενο της ηπείρου και την χωρίζει από την βαθειά θάλασσα. Η ηπειρωτική ακμή περιλαμβάνει την ηπειρωτική ανύψωση, την ηπειρωτική κατωφέρεια και την ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα.
margem continental: A parte do fundo do mar adjacente ao continente e que o separa do mar profundo. A margem continental inclui a elevação continental, o declive continental e a plataforma continental.
kontinentalranden: Del av havsbotten som är intilligande kontinenten och separerar den från djuphavet. Kontinentalranden består av kontinentalsluttningen, kontinentalbranten och kontinentalhyllan (shelfen).
ΗΠΕIΡΩΤIΚΗ ΑΝΥΨΩΣΗ: Βυθός με ελαφρά κλίση από την ηπειρωτική κατωφέρεια προς την αβυσσαία πεδιάδα, με μέση γωνία κλίσης γύρω στην 10.
elevação continental : O declive suave do fundo do mar desde o declive continental até ao planicie abissal, com um ângulo médio de inclinação de 10.
kontinetalsluttning: Svagt lutande havsbotten som sträcker sig från kontinentalbranten till djuphavsslätten, med en lutning på ungefär 10.
ΗΠΕIΡΩΤIΚΗ ΝΗΣΟΣ: Nησί κοντά σε μια ηπερωτική μάζα από την οποία αποχωρίσθηκε και μα την οποία συνδέεται γεωλογικά.
ilha continental : Uma ilha próxima de, e geologicamente relacionada com, uma massa continental, que se formou pela separação do continente.
kontinental ö: En ö i närheten av, och geologiskt relaterad till, en kontinental landmassa, som har bildats genom separation från kontinenten.
Μόλυνση : Προέρχεται από την παρουσία αυξημένης συγκέντρωσης μολυσματικών ουσιών στο νερό, τα υποστρώματα ή στους οργανισμούς.
contaminação: Deriva da presença de elevadas concentrações de substâncias tóxicas na água, sedimentos ou organismos.
kontaminering: Syftar på upphöjda koncentrationer av substanser i vatten, sediment eller organismer.
ΗΠΕIΡΩΝ ΜΕΤΑΚIΝΗΣΗ: Η θεωρία σύμφωνα με την οποία οι χερσαίες μάζες απομακρύνθηκαν η μια από την άλλη στην διάρκεια του γεωλογικού χρόνου.
deriva continental : A teoria de que as massas continentais se afastaram ao longo do período geológico; teoria do deslocamento.
kontinentaldrift: Teorin som antar att kontinentala landmassorna har drivit ifrån varandra under den geologiska tidskalan; kontinentalförskjutningsteorin.
D
ΔΥΣΤΡΟΦIΑ: Κατάσταση του νερού, κατά την οποία αυτό είναι πλούσιο σε οργανικό υλικό, κυρίως υπό μορφή αιωρούμενων φυτικών κολλοειδών ή μεγαλύτερων φυτικών τριμμάτων, αλλά είναι φτωχό σε (ανόργανα) θρεπτικά υλικά.
distrofia : Circunstância em que a água doce é rica em matéria orgância principalmente na forma de coloides de plantas em suspensão e fragmentos de plantas de maiores dimensões, mas tendo um conteúdo baixo em nutrientes (pântano, lago de águas castanhas).
dystrofisk: Tillstånd där färskvatten har en rik förekomst av organiskt material, vanligen i form av suspenderade växtkolloider och större växtfragment, men med låga näringshalter.
ΔΥΣΤΡΟΦIΚΟΣ: (1 )Χρησιμοποιείται για μάζες γλυκού νερού πλούσιες σε οργανικό υλικό, κυρίως υπό μορφή αιωρούμενων φυτικών κολλοειδών ή μεγαλύτερων φυτικών τριμμάτων, τα οποία όμως έχουν χαμηλό θρεπτικό περιεχόμενο. Δυστροφική λίμνη. (2) Χρησιμοποιείται για είδη χαρακτηριστικά των δυστροφικών ενδιαιτημάτων.
distrófico : (1) Termo utilizado para massas de água ricas em matéria orgânica principalmente na forma de coloides de plantas em suspensão e fragmentos de plantas de maiores dimensões, mas tendo um conteúdo nutritivo baixo; lago distrófico. (2) Termo utilizado para espécies características de habitats distróficos.
dystrofisk: (1) Används för att beskriva vattenmassor med rik förekomst av organiskt material, vanligen i form av suspenderade växtkolloider och större växtfragment, men med låga näringshalter. (2) Används för att beskriva arter som förekommer i dystrofiska habitat.
Ρίψη : Η πράξη της απόρριψης μεγάλων ποσοτήτων ρυπογόνων ουσιών στους ωκεανούς. Ελέγχεται αυστηρά από την διεθνή νομοθεσία.
descarga: A acção de desfazer-se de grandes quantidades de substâncias contaminadoras nos oceanos. Estritamente controlado pela legislação internacional.
dumpning: Process där stora avfallsmängder slängs i havet. Kontrolleras enligt internationell lagstiftning.
ΞΗΡΟ ΒΑΡΟΣ: Το βάρος ενός δείγματος υλικού, μετά την απομάκρυνση του νερού με ψυκτοεξάχνωση ή με ξήρανση σε κλίβανο, συνήθως σε σταθερή θερμοκρασία 800C επί 24 ώρες.
Peso seco : O peso de uma amostra após a eliminação da água por secagem por congelação (q.v.) ou em mufla, normalmente à temperatura constante de 80º C durante um período de 24 horas.
torrvikt: Vikten hos ett materialprov efter eliminering av vatten genom frystorkning eller torkning i ugn, vanligen vid en konstant temperatur av 80 grader C under en 24 timmars period.
Υπολείμματα εξόρυξης : Τα πετρώδη θραύσματα που δημιουργούνται κατά την διάρκεια εξόρυξης πετρελαίου, και τα οποία συνήθως μολύνονται από πετρέλαιο κατά την διάρκεια της επιχείρησης.
perfurações: Fragmentos de rochas produzidos durante as actividades de perfuração petrolífera e normalmente contaminados.
borrmaterial: Ämnen som bildas under oljeborrning. Dessa ämnen är vanligtvis förorenade av olja.
Λάσπη εξόρυξης : Λεπτή ιζηματογενής ύλη που περιέχει πετρέλαιο ή νερό και χρησιμοποιείται κατά την διάρκεια της εξόρυξης πετρελαίου για την διατήρηση της πίεσης, την λίπανση του τρυπανιού και τη μεταφορά των the cuttings πίσω στην επιφάνεια.
lamas de perfuração: Sedimentos finos contendo óleo ou água, utilizados durante as perfurações, com o objectivo de manter um ponto de pressão, lubrificar a broca e trazer para a superfície os fragmentos.
borrslam: Finkornigt ämne som innehåller olja eller vatten och används vid oljeborrning för att bibehålla tryck, smörja borren och förflytta ämnen upp till ytan.
ΛΕΚΑΝΗ ΑΠΟΡΡΟΗΣ(1): Η περιοχή, από την οποία ένας ποταμός, μια λίμνη ή υδατοσυλλογή τροφοδοτείται από επιφανειακή απορροή των νερών των βροχοπτώσεων.
bacia de drenagem: A área a partir da qual um rio, lago ou reservatório é alimentado pelo escoamento superficial da chuva; uma área de captação.
avrinningsområde: Området från vilket en flod, sjö eller reservoar förses med regnvatten; nederbördsområde.
Εκβάθυνση: Η αφαίρεση ύλης και οργανισμών από τον πυθμένα της θάλασσας.
dragagem: A remoção de material e de organismos do fundo do oceano.
muddring: Avlägsnandet av material och organismer från havsbottnet.
ΚATABΛYΣH: Kίνηση του επιφανειακού νερού προς τα κάτω, ως αποτέλεσμα της μεταφοράς Ekman. Tο αντίθετο της ανάβλυσης.
downwelling: O movimento da água superficial no sentido descendente em resultado do transporte de Ekman (q.v.) ; o oposto de upwelling (q.v.).
nervällning: Den nedåtgående förflyttning av ytvatten som uppstår av Ekmantransport, dvs. motsatsen till uppflöde.
ΔΟΣΗΣ - ΑΠΟΚΡIΣΗΣ, ΚΑΜΠΥΛΗ: Παρόμοια με την καμπύλη συγκέντρωσης - απόκρισης, με τη διαφορά ότι η δόση (η ποσότητα) που προσλαμβάνεται από το ψάρι είναι γνωστή και αντικαθιστά τη συγκέντρωση στο διάγραμμα.
curva de resposta : Parecido à curva de resposta de concentração excepto que a porção (quantidade) da substância recebida pelo organismo é conhecida e toma o lugar da concentração na determinação dos dados.
dos-respons kurva: Liknande en koncentrations-respons kurva, förutom att dosen (kvantiteten) av substansen som mottages av en organism är känd och ersätter koncentration när data plottas.
ΔΟΣΗ: Η ποσότητα φαρμάκου που πρέπει να ληφθεί ή να χορηγηθεί σε έναν οργανισμό ή ένα σύστημα σε μία χρονική στιγμή. Στη Μ. Βρετανία ο όρος δηλώνει τη ρύθμιση ή την κλιμάκωση των δόσεων, ποτέ την ποσότητα που λαμβάνεται σε μία χρονική στιγμή (δοσολογία).
dose : A quantidade de uma substãncia administrada a um organismo ou sistema. O termo é utilizado de diversas formas para descrever a quantidade total administrada de uma única vez; a quantidade específica administrada por unidade de peso ou volume do organismo ou sistema; ou a quantidade administrada num dado período de tempo. Por conseguinte deve-se ter muito cuidado no uso deste termo.
dos: Kvantiteten av en substans som tilldelas en organism eller system. Denna term används antingen för att beskriva den totala mängden som tilldelas vid ett tillfälle, den mängd som tilldelas per viktenhet eller volym till en organism eller system, eller mängden som tilldelas under en tidsperiod. Denna term bör därför användas med försiktighet.
ΕΠIΚΡΑΤΕΣ (ΚΥΡIΑΡΧΟ) ΓΟΝIΔIΟ: Γονίδιο (ή το αντίστοιχο γονιδιακό προïόν) που εκφράζεται σε όλους τους ετεροζυγώτες. Το αντίθετο του υπολειπόμενου γονιδίου.
gene dominante : Um gene ou o correspondente produto do gene, que se manifesta em todos os heterozigotos; o oposto de gene recessivo (q.v.).
dominant gen: En gen eller den korresponderande genprodukten som uttrycks i alla heterozygoter; motsatsen till recessiva gener (q.v).
ΕΠIΚΡΑΤΕΣ (ΚΥΡIΑΡΧΟ): (1) Το άτομο που κατέχει την πρώτη θέση σε μια κυριαρχική ιεραρχία. (2) Οργανισμός που ασκεί σημαντική επίδραση σε μια βιοκοινότητα, λόγω μεγέθους, αφθονίας ή κάλυψης. (3) Το αλληλόμορφο που καθορίζει τον φαινότυπο του ετεροζυγώτη.
dominante: (1) A posição mais elevada numa hierarquia de dominância; alfa. (2) Um organismo que exerce uma influência considerável sobre uma comunidade devido ao seu tamanho, abundância ou cobertura. (3) Um alelo que determina o fenótipo de um heterozigoto.
dominant: (1) Den högst rankade individen i en hierarki; alfa. (2) En organism som utövar ett avsevärt inflytande på ett samhälle genom sin storlek, abundans eller täckningsgrad. (3) En allell som bestämmer fenotypen hos en heterozygot.
ΕΠIΚΡΑΤΗΣΗ (ΚΥΡIΑΡΧIΑ) : (1) Ο βαθμός στον οποίο ένα συγκεκριμένο είδος κυριαρχεί σε μια βιοκοινότητα, λόγω τού μεγέθους του, της αφθονίας ή της κάλυψής του, και επηρεάζει την αρμοστ- ικότητα των άλλων ειδών. (2) Η τάση των φαινοτυπικών γνωρισμάτων που ελέγχονται από ένα αλληλόμορφο (επικρατές ή κυρίαρχο) να εκφράζονται επικαλύπτοντας γνωρίσματα που ελέγχονται από άλλα αλληλόμορφα (υπολειπόμενα) στον ίδιο γενετικό τόπο. (3) Η φυσική κυριαρχία που πηγάζει και συντηρείται από την επιθετικότητα ή άλλα πρότυπα συμπεριφορά
dominância : (1) O grau de predominância de uma espécie numa comunidade devido ao seu tamanho, abundância ou cobertura, e o modo como afecta a adaptação das espécies associadas. (2) A tendência das características fenótipicas controlada por um alelo (dominante) que se expressa sobre características controladas por outros alelos (recessivos) no mesmo local. (3) Domínio físico iniciado e sustentado pela agressão ou outros padrões de comportamento de um indivíduo.
dominancs: (1) Den utsträckning i vilken en art dominerar ett samhälle på grund av sin storlek, abundans eller täckningsgrad och därigenom påverkar fitness hos andra arter i samhället. (2) Tendensen hos fenotypiska egenskaper som kontrolleras av en allell (dominant) att uttryckas över egenskaper kontrollerade av andra alleller (recessiva) på samma lokus. (3) Fysisk dominering som påbörjas och upprätthålls genom aggression eller andra beteendemönster hos en individ.
ΔIΑΛΕΛΥΜΕΝΟΣ ΟΡΓΑΝIΚΟΣ ΑΝΘΡΑΚΑΣ (DOC.): Dissolved Organic Carbon. Μέτρο του ανθρακικού φορτίου που είναι διαλυμένο σε μια ορισμένη ποσότητα νερού. Συνήθως εκφράζεται σε mg Cl-1.
D.O.C.: CARBONO ORGÂNICO DISSOLVIDO. Medição da carga de carbono dissolvido num dado volume de água. Normalmente expresso em mg C I -1 .
DOC: Mängden kol som förekommer i löst form i en given volym vatten. Vanligtvis uttryckt i mg C l-1.
ΔIΑΛΕΛΥΜΕΝΗ ΟΡΓΑΝIΚΗ ΥΛIKO (DOM): Μέτρο του οργανικού φορτίου που είναι διαλυμένο σε δεδομένο όγκο νερού. Συνήθως εκφράζεται ως mg l-1.
matéria orgância dissolvida : Medição da carga orgânica dissolvida num dado volume de água. Normalmente expressa em mg I - 1.
DOM: Mängden organisk material som förekommer i löst form i en given volym vatten. Vanligtvis uttryckt i mg l-1.
DNA: Δεοξυριβονουκλεïκό οξύ, Deoxyribonucleic Acid. Το πρωταρχικό γενετικό υλικό του κυττάρου, πολυμερές των δεοξυριβονουκλεοτιδίων της αδενίνης, της γουανίνης, της κυτοσίνης και της θυμίνης. Στην τυπική του μορφή περιέχει τις πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες υπό μορφή διπλής έλικας. Η αλληλουχία των νουκλεοτιδικών ζευγών στις αλυσίδες αποτελεί τη βάση του γενετικού κώδικα (βλ. λέξη). Τα μόρια του DNA είναι τα μεγαλύτερα γνωστά βιολογικώς ενεργά μόρια.
ADN : Ácido deoxiribonúcleico; o material genético fundamental de uma célula. Um polímero de deoxiribo-nucleótidos; trifosfato de deoxiadenina, trifosfato de deoxiguanina, trifosfato de deoxicitocina e trifosfato de deoxi-timina. Tipicamente as cadeias de polinucleótidos ocorrem na forma de dupla espiral. A sequência de cruzamentos de nucleótidos nas cadeias é a base do código genético ( q.v.). As moléculas de ADN são as moleculas biológicas mais amplamente conhecidas.
DNA: Deoxiribonukleinsyra; en cells primära genetiska material. DNA är en makromolekyl som består av nukleotider. Varje nukleotid består av en fosfatgrupp, en sockergrupp (deoxiribos) samt en av fyra möjliga heterocykliska kvävebaser: adenin (A), tymin (T), guanin (G) eller cytosin (C). Vanligtvis förekommer polynukleotidkedjorna som en dubbelhelix. Ordningsföljden mellan dessa nukleotidpar i kedjorna utgör grunden för den genetiska koden (q.v). DNA molekyler är de största biologiskt aktiva molekyler
ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑΣ, ΔΕΙΚΤΗΣ: Μέτρο του αριθμού των ειδών και της σχετικής τους αφθονίας σε μια βιοκοινότητα. Παραδείγματα δεικτών ποικιλότητας η αναλογία του αριθμού των ειδών προς τον αριθμό των ατόμων, ο δείκτης Shannon - Wiener, ο δείκτης αφθονίας, ο δείκτης Brillouin και ο δείκτης Simpson.
índice de diversidade : A quantificação do número de espécies e da sua abundância relativa numa comunidade; este cálculo inclui a razão entre o número de espécies e o número de indivíduos, índice Shannon-Wiener, índice de riqueza, índice Brillouin e índice Simpson.
diversitetsindex: Mått på antalet arter i ett samhälle och deras relativa abundanser; såna mått innefattar förhållandet mellan antal arter och antal individer. Shannon- Wiener index, richness index, Brillouin index och Simpson index.
ΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ: (1) Ο απόλυτος αριθμός ειδών σε μια συνάθροιση, κοινότητα ή δείγμα. Η αφθονία των ειδών. (2) Μέτρο τού αριθμού των ειδών και της σχετικής τους αφθονίας σε μια βιοκοινότητα. Μικρή ποικιλότητα σημαίνει λίγα είδη ή διαφορές στην αφθονία, μεγάλη ποικιλότητα σημαίνει πολλά είδη ή παρόμοιες αφθονίες. (3) Η ύπαρξη διαφορών σε ένα χαρακτήρα ή γνώρισμα.
diversidade : (1) O número absoluto de espécies numa reunião, comunidade ou amostra; riqueza especifica. (2) A quantificação do número de espécies e da sua abundância relativa numa comunidade; baixa diversidade refere-se a poucas espécies ou abundâncias desiguais, elevada diversidade a muitas espécies ou abundâncias iguais. (3) A condição de ter diferenças com respeito a um dado carácter ou característica .
diversitet: (1) Antalet arter i en samling, ett samhälle eller ett prov; artrikedom (2) Mått på antalet arter och deras relativa abundanser i ett samhälle; en låg diversitet syftar att det finns få arter eller olika abundanser, hög diversitet syftar på att det finns många arter och jämna abundanser. (3) Tillstånd där det finns skillnader på vissa karaktärer eller egenskaper.
ΑΠΟΚΛIΣΗ : (1) Η εμφάνιση ανόμοιων χαρακτήρων ή γνωρισμάτων σε συγγενείς οργανισμούς. Απο- κλίνουσα εξέλιξη. (2) Ζώνη ωκεάνιας ανάβλυσης (up-welling), όπου νερό ανέρχεται από βαθειά στρώματα και απλώνεται στην επιφάνεια, όπως π.χ. στην απόκλιση της Ανταρκτικής (πρβ. σύγκλιση).
divergência : (1) A aquisição de caracteres ou características diferentes por organismos relacionados; evolução divergente. (2) uma zona de upwelling oceânico onde a água do fundo sobe e se propaga à superfície, como na divergência Antártica; cf. convergência.
divergens: (1) Utvecklingen av olika karaktärer eller egenskaper hos närbesläktade organismer; divergerande evolution. (2) Oceaniska uppvällningszoner där djupt vatten stiger och sprider ut sig på ytan, as in the Antarctic divergence; jfr. konvergens.
Ημερήσια κάθετη μετανάστευση : Η καθημερινή κίνηση των οργανισμών μεταξύ διαφορετικών βαθών.
migração vertical diurna : Movimentação diária dos organismos entre diferentes profundidades.
daglig vertikal migration: Organismers dagliga förflyttning mellan olika djup.
ΗΜΕΡΗΣIΟΣ : Επαναλαμβανόμενος κάθε 24 ώρες. Εμφανιζόμενος ή κυρίως δραστήριος κατά τις ώρες του φωτός της ημέρας.
diurno : Repete-se todas as 24 horas; ocorre, ou especialmente activo, durante a luz do dia.
daglig: Återkommer varje 24 timmar; är huvudsakligen aktivt, eller sker, vid dagsljus.
ΗΜΕΡΗΣIΟΣ ΡΥΘΜΟΣ: Βιολογικός ρυθμός με περίοδο περίπου 24 ωρών.
ritmo diurno : Ritmo biológico que tem uma periodicidade de cerca de 24 horas.
dagsrytm: Biologisk rytm som har en periodicitet på ungefär 24 timmar.
ΔIΑΛΕΛΥΜΕΝΑ ΠΤΗΤIΚΑ ΣΤΕΡΕΑ: Το υπό- λειμμα από την ανάλυση των ολικών διαλελυμένων στερεών αναφλέγεται στους 5500C και μετράται η απώλεια βάρους. Με τη μέτρηση αυτή προσδιορί- ζεται η συγκέντρωση τού διαλελυμένου οργανικού άνθρακα.
sólidos voláteis dissolvidos : A determinação do peso perdido através da análise do resíduo do total de sólidos dissolvidos quando inflamados a 5500 C. Esta medição indica a concentração de carbono orgânico dissolvido.
lösta flyktiga ämnen: Kvarvarande ämne efter att ett prov upphettats till 550 grade C. Detta mått indikerar concentrationen av löst organiskt kol
ΔIΑΛΕΛΥΜΕΝΟ ΟΞΥΓΟΝΟ : Η ποσότητα του εν διαλύσει οξυγόνου, Ο2, υπό την κρατούσα ατμοσφαιρική πίεση και θερμοκρασία.
oxigénio dissolvido : A quantidade de oxigénio, O22, em solução à pressão atmosférica e temperatura existentes.
löst syre: Mängden av syre, O2, i en lösning under rådande atmosferisk tryck och temperatur.
ΔIΑΣΠΟΡΑ (ΔIΑΔΟΣΗ): Η εξάπλωση ή διασκορπισμός μολυσματικών παραγόντων, σπόρων, σπορίων ή άλλων μονάδων εξάπλωσης (propagules).
disseminação : Dispersão ou propagação,de agentes infecciosos, sementes, esporos ou outros propagadores.
dissemination: Spridningen av smittbärande vektorer, frön, sporer eller andra spridningsenheter.
ΔIΑΛΕΛΥΜΕΝΟΣ ΟΡΓΑΝIΚΟΣ ΑΝΘΡΑΚΑΣ (DOC.): Dissolved Organic Carbon. Μέτρο του ανθρακικού φορτίου που είναι διαλυμένο σε μια ορισμένη ποσότητα νερού. Συνήθως εκφράζεται σε mg Cl-1.
carbono orgânico dissolvido (COD) : Medição da carga de carbono dissolvido num dado volume de água. Normalmente expresso em mg C I -1 .
löst organisk kol: Mängden löst kol i en fastställd volym vatten. Vanligtvis uttryckt som mg C l-1.
D.O.M.: ΔIAΛEΛYMENO OPΓANIKO YΛIKO (Dissolved organic matter).
D.O.M.: MATÉRIA ORGÂNCIA DISSOLVIDA. Medição da carga orgânica dissolvida num dado volume de água. Normalmente expressa em mg I - 1.
löst organiskt material: Mängden löst organiskt material i en faställd volym vatten. Vanligtvis uttryckt mg l-1.
ΔIΑΣΠΟΡΑ: (1) Το πρότυπο κατανομής οργανισμών ή πληθυσμών στον χώρο. (2) Η μη περιστασιακή κίνηση ατόμων τα οποία εισέρχονται σε μια περιοχή ή πληθυσμό. Κατά κανόνα οι κινήσεις αυτές είναι τακτικές και εκτείνονται σε μικρές αποστάσεις. (3) Στη στατιστική, η κατανομή των παρατηρήσεων ή τιμών γύρω από τον μέσο όρο ή την κεντρική τιμή.
dispersivo : (1) Dispersão em direcção ao exterior de organismos ou propagadores do seu ponto de origem ou libertação. (2) A extensão para o exterior de uma espécie, tipicamente por um acontecimento fortuito; migração acidental; cf. cultivo, fuga.
spridningsmönster: (1) Organismers och populationers fördelningsmönster i rum (2) Icke-slumpmässig rörelse av individer in och ut från ett område eller population. (3) Inom statistik är det spridningen av observationer eller värden kring ett medelvärde eller centralmått.
ΔIΑΣΚΟΡΠIΣΤIΚΟ: Χημικοί ή φυσικοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται για τον διασκορπισμό ή τη διερεύνηση της κατανομής ουσιών. Συχνά χρησιμο- ποιούνται για την αντιμετώπιση ρύπων, όπως π.χ. πετρελαίου. Μια από τις παρενέργειες των διασκο- ρπιστικών είναι ότι καθιστούν αποτελεσματικότερη την επαφή των τοξικών παραγόντων με τον οργαν- ισμό, την περισσότερο αποτελεσματική επαφή μετ- αξύ των τοξικών παραγόντων και του οργανισμού.
dispersor : Agentes químicos ou físicos utilizados para dispersar ou distribuir materiais. Frequentemente utilizados no controle de poluentes tais como o petróleo. Como efeito colateral pode ocorrer a promoção de um contacto mais eficaz entre os poluentes e o organismo.
dispersant: Kemisk eller fysisk medel som sprider eller distribuerar material. Används ofta för att kontrollera föroreningar som olja. En bieffekt kan vara att den underlättar föroreningen att komma i kontakt med organismen.
ΔIΑΣΚΟΡΠIΣΜΟΣ (ΔIΑΣΠΟΡΑ): (1) Η διεύρυνση της εξάπλωσης στον χώρο οργανισμών ή μονάδων εξάπλωσης (propagules), από το σημείο καταγωγής ή ελευθέρωσής τους. (2) Η διεύρυνση του φάσματος κατανομής ενός είδους, κατά κανόνα εξαιτίας τυχαίου γεγονότος. Βλ. ωκεανοκαλλιέργεια, βλ. δραπέτης.
dispersivo : (1) Dispersão em direcção ao exterior de organismos ou propagadores do seu ponto de origem ou libertação. (2) A extensão para o exterior de uma espécie, tipicamente por um acontecimento fortuito; migração acidental; cf. cultivo, fuga.
spridning: (1) Spridning av organismer eller spridningsenheter från den plats där de uppkom (2) Expansion av en arts utbredning, vanligtvis genom en slumpmässig händelse; slumpmässig migration; jfr. rymling.
ΑΣΘΕΝΕIΑ: Απόκλιση από την κατάσταση της πλήρους φυσικής ή κοινωνικής ευεξίας ενός οργανισμού, η οποία περιλαμβάνει μια καλά καθορισμένη ομάδα συμπτωμάτων και αιτιολογία και που οδηγεί σε διαταραχή της ομαλής του λειτουργίας. Κάθε κατάσταση που έχει ως αποτέλεσμα την βαθμιαία κατάρρευση της ομοιόστασης (βλ.λ.).
doença : Um desvio de um organismo do estado de completo bem estar físico ou social envolvendo um conjunto de sintomas e etiologias bem definidos e que conduzem a um enfraquecimento da sua função normal; qualquer estado que resulta numa degeneração gradual da homeostasia (q.v.).
sjukdom: Avvikelse från ett tillstånd av fullständigt fysiskt eller socialt välmående hos en organism. Involverar väldefinierade symtomer och orsaker och leder till en försämrad funktion; Varje tillstånd som leder till en gradvis försämring av homeostasen (q.v.).
ΑΣΘΕΝΕIΩΝ, ΕΛΕΓΧΟΣ: (1) Στρατηγική που αποσκοπεί στη διατήρηση της υγείας των καλλιεργούμενων ειδών. Επιτυγχάνεται με τακτικό έλεγχο για την ανίχνευση παθογόνων, έτσι ώστε να διαγιγνώσκεται και να αντιμετωπίζεται εγκαίρως η ύπαρξη ασθενειών. Αυτό βοηθά να διατηρείται το απόθεμα σε υγιή κατάσταση, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται άριστη αύξηση. (2) Αντιμετώπιση μιας ασθένειας που εκδηλώθηκε σε συγκεκριμένη περιοχή και χρόνο. Μέθοδοι ή διαδικασίες που χρησιμοποιούνται για την παρεμπόδιση της εξάπλωσης παθογόνων σε περ
controlo de doenças : (1) Estratégia de cultivo com o objectivo de manter saudáveis as espécies cultivadas, conseguida pela monitorização frequente de patogénes de modo a que seja notada a presença de doenças de modo a serem atacadas imediatamente. Deste modo o stock é mantido em boas condições de saúde para um crescimento óptimo. (2) A gestão de um ataque violento de uma doença numa área e tempo específicos; métodos ou procedimentos utilizados para limitar a dispersão de patogénes para áreas onde se desconhece a su
skukdomskontroll: (1) Strategi inom jordbruk som syftar till att hålla odlade arter friska, vilket uppnås genom frekvent övervakning av förekomst av patogener för att på så sätt kunna upptäcka sjukdomar och snabbt agera mot dem. Detta hjälper att hålla beståndet friskt för att uppnå optimal tillväxt. (2) Skötseln av ett sjukdomsutbrott i ett specifikt område och tid; metoder eller procedurer som används för att begränsa spridningen av patogener till områden där de inte existerar redan.
ΕΚΡΟΗΣ, ΡΥΘΜΟΣ: Ο ρυθμός ροής ενός παροχετευόμενου υγρού σε μια δεδομένη στιγμή, εκφρασμένος σε όγκο ανά μονάδα χρόνου. Σε συστήματα καλλιέργειας συνεχούς ροής ποικίλλει συνήθως ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης και την εποχή. Σε στάσιμα συστήματα λιμνοδεξαμενών στάσιμα νερά, ο ρυθμός εκροής αντιστοιχεί στο ποσοστό του νερού που εκκενώνεται ανά εποχή ή ανά παραγωγικό κύκλο.
taxa de descarga : A taxa de descarga de um fluido num dado momento expresso como o volume por unidade de tempo. Nos sistemas de cultura normalmente varia com o crescimento de peixes e estação do ano. Em sistemas de tanques estagnados, está relacionado com a percentagem da massa de água libertada por estação do ano ou por ciclo de produção.
utlopps hastighet: Avloppsvattens strömhastighet, uttryckt som volym per tidsenhet. I odlingssystem som använder genomströmning varierar den med fiskproduktionen och säsong. I stillastående dammsystem är den relaterad till andelen vattenmassa som släpps ut per säsong eller per produktionscykel.
ΘΥΣΑΝΟΣ ΕΚΡΟΗΣ: Η περιοχή του υδάτινου αποδέκτη, στην οποία είναι δυνατός ο εντοπισμός των λυμάτων μέσω μιάς ή περισσότερων χαρακτ- ηριστικών τους ιδιοτήτων.
descarga de pluma : Uma zona onde os efluentes podem ser detectados nas águas receptoras por uma ou mais propriedades características.
avfallsområde: Zon där flytande avfallsprodukter kan upptäckas i den mottagande vattenmassan genom en eller flera karakteristiska egenskaper.
ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΥΣΑ ΕΠΙΛΟΓΗ: Επιλογή υπέρ ενός άριστου φαινοτύπου, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή των γονιδιακών συχνοτήτων προς μία κατεύθυνση να οδηγεί τελικά σε μία κατάσταση προσαρμογής σε ένα βαθμιαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον.Δυναμική επιλογή. Προοδευτική επιλογή.
selecção direccional: Selecção para um fenótipo óptimo que resulta num desvio direccional nas frequências genéticas do carácter em questão e que conduz a um estado de adaptação num ambiente que se altera progressivamente; selecção dinâmica; selecção progressiva.
riktad selektion: Selektion av en optimal fenotyp som resulterar i en riktad ändring av genfrekvenser för den aktuella karaktären, vilket leder till anpassning i en ständigt föränderlig miljö; dynamisk selektion; progressiv selektion.
ΔIΠΛΟΕIΔΗΣ: Ο διαθέτων δύο ομάδες ομολόγων χρωμοσωμάτων. Είναι η τυπική κατάσταση των οργανισμών που προκύπτουν από γονιμοποιημένα ωοκύτταρα.
diplóide : Que possui um conjunto duplo de cromossomas homólogos, típico da maioria dos organismos derivados de células de óvulos fertilizados.
diploid: Innehar en dubbel uppsättning av homologa kromosomer, typiskt för de flesta organismer som härstammar från befruktade äggceller.
ΔIΟΞIΝΗ : Τετραχλωροδιβενζοπαραδιοξίνη. Iσχυρό τοξικό και με μεγάλο χρόνο διατήρησης (παρα- μονής). Προïόν της παραγωγής τού 2,4,5, Τ.
dioxina : Tetraclorodibenzoparadioxina (TCDD); um produto da produção de 2,4,5 T altamente tóxico e persistente no ambiente.
dioxin: Tetraklorodibenzoparadioxin (TCDD); mycket toxiskt och svårnedbrytbar, och kan bildas vid framställningen av ogräsmedlet 2,4,5-triklorfenoxiättiksyra.
ΔIΝΟΜΑΣΤIΓΩΤΑ: Μικροσκοπικά, κατά κανόνα θαλάσσια, μικροφύκη που έχουν δύο μαστίγια. Αποτελούν ένα από τα κύρια συστατικά του πλαγκτού.
dinoflagelados : Microalgas de pequenas dimenções, a maioria marinhas, que têm dois flagelados; formam um dos mais importantes constituintes do plâncton.
dinoflagellater: Mikroskopiska, mestadels marina, mikroalger som har två flageller; de utgör en av de viktigaste beståndsdelarna av plankton.
ΑΝΘIΣΗ ΔIΝΟΜΑΣΤIΓΩΤΩΝ: Ταχεία και εντοπισμένη αύξηση ενός ή περισσοτέρων πλαγκτονικών ειδών. Η αύξηση αυτή παρατηρείται συνήθως την ανοιξη ή το φθινόπωρο και προκαλεί μεγάλες εποχιακές συγκεντρώσεις αυτών των οργανισμών, οι οποίοι κυριαρχούν στην βιοκοινότητα. Μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον χρωματισμό του νερού. Η άνθιση του φυτοπλαγκτού μπορεί να συνοδεύεται από απελευθέρωση τοξινών (π.χ. άνθιση των δινομαστιγωτών Gymnodinium)
bloom dinoflagelados : Aumento rápido e localizado de uma ou mais espécies planctónicas, frequentemente na Primavera ou Outono, originando grandes concentrações temporárias destes organismos que passam a dominar a comunidade; pode resultar em águas descoloradas (marés vermelhas). Os blooms de fitoplâncton (algas) podem estar associados à libertação de toxinas (e.g. blooms de dinoflagelados Gymnodinium).
dinoflaggelatblomning: Hastig och lokal ökning av mängden planktonalger eller bakterier i hav, sjöar och andra vattensamlingar. Sker vanligtvis på hösten eller våren och kan orsaka i stora blomningar där dessa organismer dominerar samhället. Algblomningar kan förknippas med frigörandet av toxiska substanser (när dinoflaggelaten Gymnodioum blommar).
Δείκτης διαλυτότητας: Ο τελικός όγκος που προέρχεται από την διάλυση μιας ουσίας προς τον αρχικό όγκο της ουσίας.
factor de diluição: O volume final acima do volume original quando se dilui uma substância.
spädningsfaktor: Slutgiltiga volymet delat genom originalvolymet, när man spär en substans.
ΠΕΨΗ: (1) Η διάσπαση πολύπλοκων οργανικών ουσιών σε απλούστερες ουσίες, π.χ. στον πεπτικό σωλήνα, προς απλές ουσίες που είναι δυνατό να απορροφηθούν. (2) Καταλυτική, ενζυμική και βακτηριακή δραστηριότητα κατά τη διαχείριση υδατικών αποβλήτων.
digestão : (1) Em nutrição: a decomposição, no tracto alimentar, de substâncias orgânicas complexas em substâncias mais simples de modo a que possam ser utilizadas no metabolismo. (2) no tratamento de águas resíduais: actividade catalitica e enzimática, e acção bacteriana no tratamento de águas resíduais
matsmältning: (1) Inom näringsfysiologi: nedbrytningen, i matsmältningskanalet, av komplexa organiska substanser till enklare beståndsdelar som kan användas i den metaboliska processen. (2) Inom hantering av avloppsvatten: katalytiskt aktivitet och bakteriell funktion inom hanteringen av avloppsvatten.
ΔIΑΧΥΣΗ : (1) Η εξάπλωση ενός συστατικού σε αέριο, υγρό ή στερεό μέσο, η οποία τείνει να ομογενοποιήσει τη σύσταση όλων των μερών. (2) Η αυθόρμητη μετατόπιση των ατόμων και των μορίων σε ένα υλικό.
difusão : (1) Dispersão de um constituinte num gás, líquido ou sólido, com a intenção de tornar uniforme a composição de todas as partes. (2) Movimento espontâneo dos átomos ou moléculas para novos locais dentro de um material.
diffusion: 1) Spridningen av ett beståndsdel i en gas, vätska eller fast ämne som leder till att sammansättningen av alla delar blir uniformt. (2) Den spontana rörelsen av atomer eller molekyler till nya platser inom ett ämne.
ΗΜΕΡΗΣIΟΣ: Αναφερόμενος σε ένα 24ωρο.
diário : Diário; que diz respeito a um período de 24 horas.
diel: Syftar på en 24-timmars period.
ΔIΑIΤΑ: Παροχή τροφής, σύμφωνα με προκαθορισμένο πρόγραμμα.
dieta : Regime alimentar natural ou fornecido
diet: Naturligt eller föreskriven födoregim.
ΔΙΑΤΟΜΑ: Ομάδα μονοκύτταρων φυκών που ανήκει στην κλάση Bacillariophyceae (Diatomeae), αποτελούμενη από 6000 είδη τα οποία περιβάλλονται από μια διπλή πυριτική κάψα (επιθήκιο και υποθήκιο). Χαρακτηρίζονται από πολύ μεγάλη ποικιλία σχήματος και συγκαταλέγονται ανάμεσα στους σπουδαιότερους φυτοπλαγκτονικούς οργανισμούς συμβάλλοντας στην πρωτογενή παραγωγικότητα των ωκεανών. Τα περισσότερα άτομα της ομάδας Pennales, αποτελούν βενθικά είδη των γλυκών νερών. Καλλιεργούνται ως τροφή για τα τροχόζωα και τις προ
diatomáceas : Uma alga unicelular (fitoplâncton) coberta por duas conchas, siliciosas e porosas, sobrepostas: estão entre os organismos marinhos mais abundantes; são cultivadas como alimento para os rotíferos e larvas de moluscos.
diatom: Encelliga alger (fytoplankton) som täcks av två överlappande, porösa, kiselartade skal: bland de mest abundanta marina organismer; odlas som föda åt rotiferer och mollusklarver.
ΔIΑΠΑΥΣΗ: Φάση αδράνειας. Περίοδος αναστολής της αύξησης ή της ανάπτυξης, η οποία χαρα- κτηρίζεται από έντονα μειωμένη μεταβολική δραστηριότητα, συνήθως κατά τη διάρκεια της χειμέριας ή της θερινής νάρκης.
diapausa : Uma fase de descanso; um período de suspensão do crescimento ou desenvolvimento, caracterizado por uma grande redução da actividade metabólica, normalmente durante a hibernação ou estivação.
diapaus: Vilostadie; en period av suspenderad tillväxt eller utveckling, som karakteriseras av en kraftigt nedsatt metaboliskt aktivitet. Sker vanligtvis när ett organism går i ide.
ΔIΑΛΛΗΛIΚΟΣ: Γενετικός τόπος με δύο διαφορετικά αλληλόμορφα.
dialélico : Local genético com dois alelos diferentes.
diallelic: Genetisk locus med två alleler.
ΔIΑΔΡΟΜΑ: Ορος που αναφέρεται σε ψάρια που μεταναστεύουν ελεύθερα μεταξύ του θαλασσινού και του γλυκού νερού. Τα ανάδρομα ψάρια μεταναστεύουν από το αλμυρό στο γλυκό νερό και τα κατάδρομα κινούνται από το γλυκό στο αλμυρό νερό (κυρίως για γαμετοτοκία).
diádromo : Termo utilizado para referir peixes que migram livremente entre o mar e a água doce. Peixes anádromos (q.v.) movem-se da água salgada para a água doce e peixes catádromos (q.v.) movem-se da água doce para a água salgada (principalmente para desovar).
diadroma fiskar: Omfattande term som beskriver fiskar som migrerar fritt mellan havet och sötvattensmiljöer. Anadroma fiskar (q.v.) flyttar från salt- till sötvattensmiljöer och katadroma fiskar (q.v.) flyttar från söt- till saltvattensmiljöer (huvudsakligen för att leka).
ΑΝΑΠΤΥΞIΑΚΟ ΣΤΑΔIΟ: (1) Μεταβατική φάση στον κύκλο ζωής χαρακτηριζόμενη από την παρουσία ή εμφάνιση ειδικών μορφολογικών στοιχείων ή δομών. (2) Ενα στάδιο σε μία ανοδική σειρά κλίμακα. (3) Στάδιο κατά τη μετάβαση από μια κατώτερη σε μια ανώτερη μορφή οργάνωσης.
estádio de desenvolvimento : (1) Um fase intermédia no ciclo de vida caracterizada pela presença ou aparecimento de elementos ou estruturas morfológicas específicas. (2) Uma posição numa linha ascendente. (3) Uma etapa na transição de uma estrutura organizacional inferior para uma superior.
utvecklingsstadie: (1) En intermediär form i livscykeln som karakteriseras genom närvaron eller företeelsen av specifika morfologiska beståndsdel eller strukturer. (2) Rangorning inom ett stigande line. (3) Ett stadie i övergången från lägre till högre organisationsnivåer.
ΤΡΙΜΜΑΤΟΦΑΓΟΣ: Ο διατρεφόμενος από τρίμματα οργανικού υλικού.
detritívoro : Que se alimenta de particulas fragmentadas de matéria orgânica
detritusätare: Organismer som lever på dött, finfördelat organiskt material.
ΤΡΙΠΤΟΝ: (1) Στη λιμνολογία και την ωκεανο- γραφία, τα τρίμματα οργανικού ή άλλου απο- σαρθρωμένου υλικού που μετακινούνται από το νερό. (2) Στην παθολογία μια μάζα ή συσσωμάτωμα τριμμάτων που προέρχονται από αποσάθρωση, ιδιαίτερα στα βράγχια των ψαριών.
detrito : (1) Em limnologia e oceanografia: os fragmentos de matéria orgânica ou outro material desagregado transportados pela água. (2) Em patologia: um conjunto de fragmentos formados por atrito, especialmente nas guelras dos peixes.
detritus: (1) Inom limnologi och oceanografi: organiska partiklar eller annat upplöst material som flyttas runt av vattnet. (2) Inom patologi: en samling eller hög av finfördelat material som har bildats genom avnötning, i synerhet i fiskgälar.
ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΣ: (1) Στη γενετική και την εξέλιξη ο όρος αναφέρεται σε μεταλλάξη που μειώνει τη βιωσιμότητα ενός γονοτύπου. (2) Κάθε περιβαλλοντική ή φυσιολογική κατάσταση που προκαλεί θνησιμότητα.
prejudicial : (1) Em genética e evolução: relacionado com uma mutação que diminui a viabilidade do genótipo mutante. (2) Qualquer condição ambiental ou fisiológica que tem efeitos letais ou subletais.
skadlig : (1) Inom genetik och evolution: används för att beskriva en mutation som minskar livsdugligheten av en muterad genotyp (2) Varje miljöförhållande eller fysiologisk tillstånd som orsakar mortalitet eller subletala efffekter.
Αποτοξικοποίηση: Η χημική μετατροπή μιας ξενοβιοτικής ουσίας η οποία την καθιστά ακίνδυνη.
detoxificação: A modificação química de uma substância xenobiotica que a torna inofensiva
detoxifiering: Kemisk modifikation som oskadliggör en xenobiotisk substans.
ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΤIΚΟ : Τασιενεργή χημική ένωση που μειώνει την επιφανειακή τάση του νερού. Αποτελείται από μία μη πολική, υδρόφοβη αλυσίδα υδρογονάνθρακα, με ένα πολικό άκρο. Τα απορρυπαντικά περιέχονται συχνά σε διαλύματα καθαρισμού, επειδή γαλακτοματοποιούν τους ρύπους και τα έλαια. Η παρουσία τους στα οικιακά και βιομηχανικά απόβλητα μπορεί να έχει δυσμενή επίδραση στην ποιότητα του νερού των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας. Ο όρος συχνά χρησιμοποιείται εσφαλμένα για οποιοδήποτε καθαριστικό, των σαπουνιών συμπεριλαμβανο
detergente: Composto surfactante tensio-activo característico de cadeias hidrofóbicas de hidrocarbonetos, não polares, com uma terminação polar. Os detergentes são muitas vezes incluindos em soluções para lavagem devido a emulsionarem a sujidade e o óleo. Como produtos de desperdicio industrial e doméstico podem ter um efeito nocivo na qualidade da água das unidades de aquacultura. Em Inglês o termo detergente é muitas vezes utilizado livremente para descrever qualquer agente de limpeza, incluindo sabões.
rengöringsmedel: Ytaktivt ämne som innehåller en opolär, hydrofobisk kolhydrat med en polär ända. I en snäv bemärkelse avses en detergent som ett ytaktivt ämne som kan användas för rengörande ändamål eftersom de kan emulgera oljor och fettämnen. Som avfallsprodukter inom industriella verksamheter och hushålls processer kan de ha en negativ effekt på vattenkvaliteten inom akvakulturen.
ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ : Τεχνική, κατά την οποία ζώα που περιέχουν ανεπιθύμητες ουσίες (άμμο, λάσπη), ρύπους ή οργανισμούς ενδεχομένως επιβλαβείς για τον άνθρωπο, τοποθετούνται και παραμένουν σε καθαρό νερό για να καθαριστούν. Συνήθως χρησιμοποιείται για τα δίθυρα μαλάκια.
depuração : Técnica através da qual animais que podem conter substâncias indesejáveis (areia, lama), poluentes, parasitas ou organismos potencialmente perigosos para o homem são colocados e mantidos em água limpa para eles próprios se purificarem; normalmente aplicada aos bivalves.
depurering: Teknik där djur som kan innehålla ogynsamma ämnen (sand, slam), föroreningar, parasiter eller organismer som kan vara skadliga för människor, placeras och hålls i ren vatten tills de rengör sig själva; vanligen tillämpad på skaldjur.
ΙΖΗΜΑΤΟΦΑΓIΑ : Στρατηγική διατροφής βενθικών ζώων, κατά την οποία οι οργανισμοί τρέφονται με φυτικά και ζωϊκά τρίμματα τα οποία βρίσκονται στην επιφάνεια του ιζήματος ή κάτω από αυτή.
alimentação depositada : Estratégia de alimentação dos animais bentónicos, na qual os organismos ingerem detritos vegetais e animais que se encontram na, ou sobre a, superfície sedimentar.
nedfallsätare: Födostrategi hos bentiska djur, där organismer intar organiska partiklar, på eller under subsratytan.
ΑΠΟΞΥΓΟΝΩΜΕΝΟ: Αναφέρεται σε περιβάλλον στερούμενο ελεύθερου οξυγόνου (βλ. αναερόβιος).
desoxigenado : ambiente sem oxigénio; cf. anaeróbico.
syrefri: Används för att beskriva en miljö som är syrefri.
ΑΠΟΠΛΗΘΥΣΜΟΣ: Μείωση του πληθυσμού.
despovoamento : Diminuição na população.
avfolkning: Minskning av populationen
ΠΥΚΝΟ-ΕΞΑΡΤΩΜΕΝΗ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ: Θνησιμότητα που σχετίζεται με την πυκνότητα του πληθυσμού.
mortalidade dependente da densidade : Mortalidade relacionada com a densidade populacional. Ver DEPENDÊNCIA DE DENSIDADE
densitetsberoende mortalitet: Mortalitet som står i samband med populationsdensitetet.se DENSITETSBEROENDE
ΠΥΚΝΟ-ΕΞΑΡΤΗΣΗ: Οικολογική αρχή, σύμφωνα με την οποία η μεταβολή της πυκνότητας ενός πληθυσμού επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο επιδρά ένας δεδομένος οικολογικός παράγοντας στην αύξηση του πληθυσμού. Για παράδειγμα, η αύξηση της πυκνότητας ενός πληθυσμού οδηγεί σε αύξηση της θνησιμότητας (ή μείωση της γονιμό- τητας) και συνεπώς τείνει να ανακόψει την αύξηση του ληθυσμού (με αύξηση της θνησιμότητας ή με μείωση της γονιμότητας). Η αρχή αυτή ισχύει στην περίπτωση της εκτατικής υδατοκαλλιέργειας (π.χ. παραδοσιακ
dependência de densidade : Um princípio ecológico no qual uma alteração na influência de um factor ambiental afecta o crescimento da população à medida que a densidade populacional se altera, por exemplo tendendo a retardar o crescimento populacional (aumentando a mortalidade ou diminuindo a fecundidade) à medida que a densidade aumenta. Este fenómeno aplica-se à aquacultura extensiva (como na cultura em tanques convencionais) ou noutros sistemas de produção (por exemplo, produção de rotíferos em maternidades) onde a pro
densitetsberoende: Ekologisk princip där en ändring av en miljöfaktors inflytande påverkar populationstillväxten, allteftersom populationsdensitetet förändras; till exempel, genom att minska populationstillväxten (genom att öka mortalitet eller minska fekunditet) medan densitet ökar. Detta gäller inom intensiv akvakultur eller andra produktionssystem (t.ex rotiferaodlingar i marina annläggningar) där produktivitet beror i stor del på naturliga näringskedjor. Inom kommerciell akvakultur kan denna princip kringgås,
Πυκνότητα : (1) Ο αριθμός των ατόμων για μια δεδομένη περιοχή ή ανά όγκο. (2) Στη φυσική η μάζα διαιρούμενη δια του όγκου.
densidade: (1) O número de indivíduos por uma dada área ou volume.(2) Em física, a massa é dividida pelo volume.
densitet: Antalet individer inom ett visst område eller volym.
ΑΠΟΝIΤΡΩΣΗ : Η βιοχημική αναγωγή των νιτρικών, μέσω νιτρωδών, προς μοριακό (αέριο) άζωτο και διοξείδιο του άνθρακα. Η διεργασία αυτή είναι αποτελεσματικότερη σε περιβάλλοντα με μειωμένο οξυγόνο (π.χ. κάτω από 0.5 mg/L). Τα βακτήρια που συμμετέχουν σ αυτή τη διεργασία ονομάζονται γενικά απονιτροποιά. Στην υδατο- καλλιέργεια η απονίτρωση αποτελεί απαραίτητη διαδικασία για την διαχείριση ανακυκλωνομένων συστημάτων με μικρή ή μηδενική ανανέωση του νερού, οφειλόμενη στην ταχεία συσσώρευση νιτρι- κών από τη
desnitrificação : A redução bioquímica de nitratos via nitritos para azoto molecular (gasoso) e dióxido de carbono através de actividade microbiológica. Este processo ocorre mais eficientemente em ambientes pobres em oxigénio (e.g. abaixo de 0,5 mg/l). Os grupos de bactérias envolvidas são geralmente chamadas desnitrificadoras. Em aquacultura, a desnitrificação torna-se um processo de tratamento necessário em sistemas onde a água é reciclada devido à rápida acumulação de nitratos derivada da efectiva nitrificaçã
denitrifikation: Sönderfall av oxiderade kväveföreningar (nitrat, NO-3r, eller nitrit, NO-2q) under bildande av kvävgas (N2), kväveoxid (NO) eller dikväveoxid (N2O). Denna process är mest effektiv i syrefria miljöer (t.ex under 0.5 mg/L). Bakterierna som är inblandade i processen kallas för denitrifierare. Denitrifiering kan användas inom akvakultur för att In aquaculture, denitrification becomes a necessary treatment process in recycling systems with little or no water exchange because of
ΒΕΝΘΟΠΕΛΑΓIΚΟΣ: Αυτός που ζει πάνω ή κοντά στον πυθμένα μιας υδατοσυλλογής, λίμνης ή της θάλασσας.
demersal : Que vive no, ou perto do, fundo de um tanque, lago ou mar.
djupvattensorganismer: Organism som lever på eller nära botten i dammar, en sjöar eller havet.
ΔΕΝΔΡΟΓΡΑΜΜΑ: Διακλαδιζόμενο, δενδροειδές διάγραμμα που χρησιμοποιείται για την απεικόνιση των βαθμών συγγένειας ή ομοιότητας.
dendograma : Diagrama ramificado com a forma de "árvore" utilizado para representar graus de relacionamento ou semelhança
dendrogram: Ett förgrenande diagram som liknar ett träd. Används för att visa graden av släktskap eller liknelse.
Δέλτα: Η περιοχή στις εκβολές των ποταμών όπου εναποτίθενται τα ιζήματα.
lixos degradáveis: Lixos que podem ser desfeitos em pedaços mais pequenos.
delta: Lågt, flackt landområde som byggs upp vid mynningen av ett vattendrag av de sediment som vattendraget transporterar ut till kusten.
ΕΠIΒΛΑΒΗΣ: Ο έχων δυσμενή επίδραση. Χρησιμοποιείται για χαρακτήρα που μειώνει την επιβίωση ή για μεταλλαγή που ελαττώνει την αρμοστικότητα.
destrutivo : Que tem um efeito adverso; característica que prejudica a sobrevivência, ou mutação que reduz a aptidão.
skadlig : Att ha en ogynnsam effekt; används för att beskriva en egenskap som försämrar överlevandet, eller en mutation som minskar fitness.
ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ: Η απώλεια νερού π.χ. από το σώμα ή έναν ιστό.
desidratação : A perda de água de um corpo ou tecido.
uttorkning: Vätskeförlust från kroppen eller från en vävnad.
ΒΑΘΜΟΗΜΕΡΕΣ: Μονάδες που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της διάρκειας τού κύκλου ζωής ή μιας συγκεκριμένης φάσης της ανάπτυξης ενός οργανισμού (π.χ. της ανάπτυξης του ωαρίου). Υπολογίζεται ως το γινόμενο τού χρόνου επί τη μέση θερμοκρασία κατά τη διάρκεια ενός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος.
fase gradual : Unidades utilizadas na medição da duração de um ciclo de vida ou de uma fase particular do crescimento de um organismo (e.g. o desenvolvimento do ovo); calculada como o produto do tempo e temperatura médios num intervalo específico.
graddagar: Tidsenheter som används att mäta längden av ett livscykel eller ett specifikt tillväxtfas av en organism (t.ex tillverkning av ägg); beräknad som produkten av tid och medeltemperaturen under en viss tidsintervall.
ΕΚΦΥΛIΣΜΟΣ: Δομική αλλαγή σε ένα όργανο, ιστό ή κύτταρο, με την οποία επηρεάζει αρνητικά την λειτουργία του. Η εκφυλιστική αλλαγή μπορεί να οδηγήσει ή να μην οδηγήσει σε νέκρωση (βλ.λ.) .
degeneração : Qualquer alteração estrutural de um orgão, tecido ou célula através da qual o seu poder funcional é prejudicado. A alteração degenerativa pode ou não progredir para a necrose (q.v.) .
degeneration: Varje strukturell förändring i ett organ, vävnad eller cell som orsakar en försämring i dess funktionella kapacitet. Ändringarna på grund av degeneration kan leda till nekros.
Διασπώμενα απόβλητα : Απόβλητα τα οποία μπορούν να διασπαστούν σε μικρότερα μέρη.
delta: Área da foz do rio onde se acumulam os sedimentos.
nedbrytbar avfall: Avfall som kan brytas ner till mindre beståndsdelar.
Αποψίλωση : Ο μόνιμος καθαρισμός μιας δασικής έκτασης και η μετατροπή της σε μη-δασική περιοχή.
desflorestação: Limpeza permanente de terrenos florestais e sua conversão para usos não florestais.
skogsskövling: Permanent hygge av skogsområde och dess omvandling för annat bruk.
ΕΛΑΤΤΩΜΑ: Απόκλιση ενός χαρακτηριστικού αντικειμένου ή μιας υπηρεσίας από το επιθυμητό (συνήθως καθορισμένο) επίπεδο, ποιότητα αρκετά σοβαρή, ώστε να μην είναι δυνατόν να επιτελεσθεί μια προβλεπόμενη λειτουργία.
defeito : O desvio de qualquer característica natural do seu suposto padrão (normalmente especificado) suficientemente grave para que o produto ou serviço não consiga cumprir a função a que se destina
defekt: En avvikelse av en egenskap från dess avsiktliga (vanligen specificerad) syfte, som är allvarlig nog att orsaka att produkten eller tjänsten inte kan fylla dess förväntade funktion.
ΑΦΟΔΕΥΣΗ: Η αποβολή περιττωμάτων.
defecar : Libertação de fezes.
defekera: Ha avföring eller exkrementer.
ΒΑΘΥ ΣΤΡΩΜΑ ΣΚΕΔΑΣΗΣ (DSL): Deep Scattering Layer. Λιγότερο ή περισσότερο καλά καθορισμένο στρώμα που υπάρχει στα περισσότερα ωκεάνεια ύδατα, το οποίο ανακλά τον ήχο των ηχοβολιστικών συσκευών. Παράγεται από στρωματοποιημένους πληθυσμούς οργανισμών που ανακλούν τα ηχητικά κύματα που καταγράφονται ως οριζόντιο στρώμα από έναν ηχοβολιστή. Ψευδοπυθμένας. Εμφανίζεται στις περισσότερες θάλασσες και ωκεανούς.
camada de dispersão profunda (CDP) : Uma camada mais ou menos bem definida presente na maioria das águas oceânicas a qual reflecte o som de equipamento com ecosondas; produzido por populações estratificadas de organismos que dispersam as ondas sonoras e são gravadas em ecosonda como uma camada horizontal; fundo falso.
fantombotten: Ett mer eller mindre välavgränsad lager som finns i de flesta havsvatten och som reflekterar ljudvågor från ett ekolod; framkallas av stratifierade (skiktade) populationer av organismer som skingrar ljudvågor och registreras på ett ekolod som ett horizontellt lager, ett falskt botten.
ΑΠΟIΚΟΔΟΜΗΣΗ (ΔIΑΣΠΑΣΗ): Η μεταβολική αποδόμηση της οργανικής ύλης σε απλές οργανικές και ανόργανες ενώσεις. Συνοδεύεται από έκλυση ενέργειας.
decomposição : A degradação de matéria orgânica em compostos orgânicos e inorgânicos simples, com a consequente libertação de energia.
nedbrytning: Omvandlingen av organisk material till enkla organiska och inorganiska föreningar, med frigörelsen av energi som följd.
ΑΠΟIΚΟΔΟΜΗΤΗΣ (ΔIΑΣΠΑΣΤΗΣ): Οργανισμός που τρέφεται διασπώντας οργανική ύλη.
decompositor : Qualquer organismo que se alimenta degradando matéria orgânica.
nedbrytare: Varje organism som livnär sig genom nedbrytning av organiskt material.
ΔΕΚΑΠΟΔΑ: Τάξη των Μαλακοστράκων που περιλαμβάνει τις γαρίδες, τα καβούρια και τους αστακούς. Τρία ζεύγη εξαρτημάτων έχουν τροποποιηθεί για την πρόσληψη τροφής , τα υπόλοιπα πέντε για την κίνηση, αν και ένα ζεύγος μπορεί να φέρει χηλές.
decápodes : Ordem dos Malacostraca incluindo lagostins, lagostas, caranguejos. Três pares de apêndices estão modificados para a alimentação, os restantes cinco servem para a locomoção, embora um par possa conter cílios (q.v.) . Ordem dos crustáceos que engloba lagostins, lagostas, caranguejos, etc.
dekapoder: Ordning i Malacostraca som innehåller räkor, hummrar och krabbor. Tre par extremiteter har modifierats för födointag, de kvarvarande används för rörelse, även om ett par kan ha chelae (q.v.). Ordning inom kräftdjuren som innehåller räkor, hummrar och krabbor osv.
ΑΠΑΣΒΕΣΤΩΣΗ: Η απομάκρυνση των ασβεστού- χων αλάτων. (1) Χρησιμοποιείται κατά τη διαδικα- σία παραγωγής ιστολογικών παρασκευασμάτων. (2) Εφαρμόζεται στην παροχή νερού στις εγκατα- στάσεις υδατοκαλλιέργειας.
descalcificar : Remoção dos sais de cálcio. (1) Utilizado no processamento de preparações histológicas. (2) Aplicada à entrada de água de instalações aquícolas.
avkalka: Att avlägsna kalciumsalter (1) Används när man fixerar vävnadsmaterial (2) Process som appliceras på intagsvattnet hos akvakultursfaciliteter.
ΘΑΝΑΤΟΣ: Η ολική και μη αναστρέψιμη παύση όλων των διεργασιών της ζωής.
morte: A cessação total e irreversível de todos os processos vitais.
död: Den totala och irreversibla upphävandet av alla livsprocesser.
DDT: 1,1-p,p-διχλωρο-διφαινυλο-2,2,2- τριχλω- ροαιθάνιο. Ενα από τα κατά το παρελθόν ευρύτερα χρησιμοποιούμενα παρασιτοκτόνα. Σήμερα, η χρήση του υπόκειται σε αυστηρούς περιορισμούς. Στην υδατοκαλλιέργεια σε λιμνοδεξαμενές, το DDΤ και το προϊόν της διάσπασής του, DDD (1,1-p,p-διχλωρο-διφαινυλο-2,2-διχλωροαιθάνιο), τα οποία προέρχονται απο τις γεωργικές καλλιέργειες, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα.
DDT: 1,1-p,p-dicloro-difenil-2,2,2-tricloroetano. Antigamente um dos pesticidas mais utilizados, o seu uso está actualmente sujeito a um severo controlo. Em tanques de cultura, o DDT, e o seu produto reduzido, o DDD, de origem agrícola, podem causar problemas graves.
DDT: 1,1,1-triklor-2,2-bis(4-klorfenyl)etan. Medlet fick omfattande användning fram till mitten av 1960-talet, men nu har dess användning utsatts för sträng reglering. Besprutning med DDT förbjöds i Sverige och många andra länder i början av 1970-talet. DDT, och dess nedbrytningsprodukt DDD, kan orsaka allvarliga problem i miljöer som småsjöar.
ΔIΑΡΚΕIΑ ΗΜΕΡΑΣ (ΦΩΤΟΣ): Ορος που αναφέρεται στη διάρκεια της φωτεινής περιόδου ενός ορισμένου 24ώρου. Πρβ. φωτοπερίοδος.
comprimento do dia : Termo utilizado para descrever a duração do período de luz em 24 horas: cf. fotoperíodo
daglängd: Term som används att beskriva varaktigheten av ljusperioden under 24 timmar ; jfr. photoperiod.
ΔΕΔΟΜΕΝΑ: Μονάδες πληροφορίας, παρα- τηρήσεις, αποτελέσματα πειράματος ή μελέτης.
dados : Unidades de informação, factos; observações; resultados de uma experiência ou estudo.
data: Informationsenheter, fakta; observationer; resultaten från en experiment eller en studie.
E
ΕΞΩΓΕΝΗΣ : Εξωτερικός ή προερχόμενος από εξωτερική πηγή ως προς έναν οργανισμό, μια ομάδα ή ένα σύστημα.
extrínseco : Externo ou que tem a sua origem fora de um indivíduo, grupo ou sistema.
yttre: Utanför, eller har sitt ursprung utanför, en individ, grupp eller system.
ΕΞΑΣΘΕΝIΣΗΣ, ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ: Μέτρο του βαθμού εξασθένισης του φωτός σε μια στήλη νερού.
coeficiente de extinção : A medição do grau de atenuação da luz dentro de uma coluna de líquido.
utdöendekoeficient: Mått av förtunningsgraden hos ljus inom en vattenkolumn.
ΕΞΑΦΑΝIΣΗ: (1) Η διαδικασία της εξάλειψης, όπως π.χ. εμφάνιση των λιγότερο αρμοσμένων γονο- τύπων. (2) Η εξαφάνιση ενός είδους ή τάξου από ένα ενδιαίτημα ή την πανίδα και χλωρίδα, που δεν αποκλείει μεταγενέστερη επαναποίκηση από αλλού.
extinção : (1) O processo de eliminação, como para o caso dos genótipos menos aptos. (2) O desaparecimento de uma espécie ou grupo taxonómico de um dado habitat ou biota, não excluindo uma posterior recolonização com individuos provenientes de outro local.
utrotning: (1) Elimeringsprocess av genotyper med sämre fitness (2) Utdöendet av en art eller taxon i en habitat eller biotop, utan att utesluta senare återkolonisering från någon annanstans.
Εξωτερικοί μεταβολίτες: Παράγωγα του μεταβολισμού των θαλάσσιων οργανισμών (π.χ. φυτοπλαγκτόν) και τα οποία απελευθερώνονται στο νερό και μπορούν να επηρεάσουν την κατανομή άλλων οργανισμών.
metabolitos externas: Produtos da actividade metabólica dos organismos marinhos ( i.e. fitoplancton ) que são libertados na água e que podem afectar a distribuição de outros organismos.
externa metaboliter: Produkter av marina organsimers (t.ex fytoplankton) metaboliska aktiviteten, som släpps i vattnet och kan påverka andra arters utbredning.
ΕΚΤΑΤIΚΗ ΚΑΛΛIΕΡΓΕIΑ: Οι εκτατικές καλλιέργειες χαρακτηρίζονται από: (α) μικρό βαθμό ελέγχου, π.χ., του περιβάλλοντος, της διατροφής, των θηρευτών, των ανταγωνιστών, των παθογόνων παραγόντων; (β) μικρό αρχικό κόστος, χαμηλού επιπέδου τεχνολογία και χαμηλή παραγωγικότητα; (γ) μεγάλη εξάρτηση από το τοπικό κλίμα και την ποιότητα του νερού, χρήση φυσικών υδατο- συλλογών (λιμνοδεξαμενών, κόλπων, όρμων) και φυσικών οργανισμών (συχνά απροσδιόριστων) ως τροφή.
cultura extensiva : As culturas extensivas são caracterizadas por: (a) baixo grau de controlo, i.e. do ambiente, nutrição, predadores, competidores, agentes portadores de doenças; (b) baixos custos iniciais, baixo nível de tecnologia e baixa eficiência produtiva; (c) elevada dependência do clima local e da qualidade da água; utilização de massas de água naturais (tanques, baías) e de alimento natural, muitas vezes não especificado.
intensivodling: Omfattande odlingsverksamheter karakteriseras genom: (a) dålig möjlighet till kontroll t.ex av miljön, näring, predatorer, konkurrenter, smittobärare; (b) låga initiella kostnader, enkel teknik, och låg produktionseffektivitet; (c) starkt beroende på den lokala klimaten och vattenkvaliteten; använder naturliga vattenmassor (dammar, vikar, buktar).
ΕΞΩΤIΚΑ ΕIΔΗ: Ορος που χρησιμοποιείται για τα εισαγόμενα είδη.
espécies exóticas : Termo utilizado para espécies introduzidas. Espécie não indígena. Qualquer espécie intencionalmente ou acidentalmente transportada e libertada pelo homem num ambiente fora do seu alcance actual.
exotisk art: Term som används för att beskriva introducerade arter.
ΑΠΕΚΚΡIΣΗ: Η αποβολή αποβλήτων υλικών.
excreção: O processo de descarga de desperdícios.
exkretion: Utsöndring av avfallsprodukter (exkret).
Ομαλότητα : Μια μέτρηση της κατανομής της εγκατάλειψης των ειδών που δείχνει τον βαθμό επικράτησης από λιγοστά είδη.
uniformidade : Medida da distribuição da abundância das espécies que mostra o grau de domínio por algumas espécies.
jämnhet: Ett mått på artspridning som visar styrkan på vissa arters dominans.
Ευτροφισμός: Μια κατάσταση εμπλουτισμό του υδάτινου σώματος με θρεπτικά συστατικά η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπερβολική ανάπτυξη των οργανισμών και κατ΄ επέκταση στη μείωση της συγκέντρωσης οξυγόνου.
eutrofia : Estado de enriquecimento de uma massa de água por nutrientes que pode conduzir a um crescimento excessivo de organismos e a um esgotamento da concentração de oxigénio.
eutrofi: Utveckling mot mera näringsrika förhållanden i en vattenmassa som kan leda till hög algtillväxt och syrebrist.
ΕΞΑΤΜIΣΗ: Η μετάβαση από την υγρή στην αέρια φάση. Μείωση της υγρασίας με την μετατροπή της σε ατμό.
evaporação : A transição de um estado líquido para o estado de vapor; o processo pelo qual a humidade se perde sob a forma de vapor.
avdunstning: Överförande av fast eller flytande materia, vanligen vatten, i gasform; processen där vätska omvandlas till ånga.
ΕΥΤΡΟΦIΣΜΟΣ : Φυσικός ή τεχνητός εμπλουτισμός σε θρεπτικά υλικά μίας υδατοσυλλογής, που συνήθως χαρακτηρίζεται από εκρηκτική άνθιση (bloom) πλαγκτού και επακόλουθη μείωση του διαλυμένου οξυγόνου.
eutrofização: Enriquecimento nutricional, natural ou artificial, de uma massa de água, associado a blooms extensivos de plâncton e subsequente redução de oxigénio dissolvido.
eutrofiering: Naturlig eller artificiell näringsberikning i en vattensmassa som förknipas med omfattande planktonblomningar och den påföljande reduktionen i löst syre.
ΕΥΡΥΑΛΟΣ : Χρησιμοποιείται για οργανισμούς που έχουν την ικανότητα ωσμωρρύθμισης σε ένα σχετικά μεγάλο εύρος αλατότητας. Το χέλι (Anguilla anguilla) και ο σολομός του Ατλαντικού (Salmo salar) κατατάσσονται στα ευρύαλα είδη.
eurialinos: Termo utilizado em relação a organismos capazes de osmo-regulação numa escala de salinidades relativamente ampla. A enguia (Anguilla anguilla) e o salmão (Salmo salar) são classificados como eurialinos.
euryhalin: Används för att beskriva organismer som har förmågan att osmoreglera i en mängd olika salthalter. Ålen (Anguilla anguilla) och atlantiska laxen (Salmo salar) klassificeras som euryhalina.
ΕΥΦΩΤIΚΗ ΖΩΝΗ: Προς διευκόλυνση των βιολογικών ερευνών είναι σκόπιμη η διάκριση τριών θαλασσίων ζωνών ανάλογα με την ένταση του διεισδύουντος φωτός, τη θάλασσα ως υποδιαιρούμενη σε τρεις ζώνες, ανάλογα με την ποσότητα φωτός. Αυτές είναι: (α) Η ευφωτική ζώνη, στην οποία υπάρχει άφθονο φως, επαρκές για τις φωτοσυνθετικές διαδικασίες των φυτών σε θαλάσσιο βάθος ως 80 m). (β) Η δυσφωτική ζώνη, η οποία φωτίζεται μόνο αμυδρά και εκτείνεται στις ανοιχτές θάλασσες από τα 80 m ως τα 200 m ή και περισσότερο. Εδώ δεν
zona eufótica : Para fins de investigação biológica, é conveniente considerar o mar como dividido verticalmente em três zonas com respeito à quantidade de luz presente. Existem: (a) a zona eufótica, com luz abundante e suficiente para os processo fotossintéticos das plantas (nos oceanos até aos 80m); (b) zona disfótica, apenas vagamente iluminada e que se entende, em oceano aberto, dos 80m até aos 200 ou mais metros. A produção por parte das plantas não ocorre nesta zona; (c) zona afótica, a zona sem luz abaixo
eufotiska zonen: När man utför biologiska studier är det praktiskt att dela havet i tre vertikala zoner med avseende på ljusmängden. Dessa zoner är: (a) eufotiska zonen, tar emot tillräckligt med ljus för att kunna driva fotosyntesen hos växter (ner till 80m i haven); (b) disfotiska zonen, tar emot lite ljus och sträcker sig från en djup på ungefär 80m till ungefär 200m. Ingen effektiv växtproduktion kan ske i denna zon; (c) afotiska zonen, den mörka regionen under disfotiska zonen. Storleken på den eufotiska zo
ΠΟΤΑΜΟΚΟΛΠΟΣ: Το μέρος του ποταμού, στο οποίο το ρεύμα του συναντά τις ωκεανικές παλίρροιες και υπόκειται στην επίδρασή τους.
estuário : A parte de um rio onde a corrente encontra águas oceânicas e fica sujeita aos seus efeitos.
estuarium: Område där en flod strömmar ut mot havsvattnet och blandas med den.
Επίπεδο: Σύστημα υποδιαίρεσης θαλάσσιας περιοχής χρησιμοποιώντας διαφορές στα θερμικά χαρακτηριστικά της στήλης του νερού καθώς και των ιζημάτων του βυθού στα οποία υπάρχουν διαφορετικές βενθικές κοινωνίες.
estádio: Um sistema de subdivisão do ambiente marinho utilizando as diferenças nas características térmicas da coluna de água e do sedimento na superfície do oceano habitado por diferentes comunidades bentónicas.
etage: Situation varvid skillnader i värmestabilitet motsvarar olika bentiska samhällen.
Πλανώμενο: Η απόκλιση από ένα σωστό δεδομένο.
erro: Desvio de uma norma correcta.
felaktig: Avvikelse från normen.
ΕΓΚΑΘIΔΡΥΜΕΝΟ ΕIΔΟΣ: Ενας εισηγμένος οργανισμός που έχει μόνιμο πληθυσμό (-ούς), δηλ. πληθυσμό που είναι απίθανο να εξαλειφθεί από τον άνθρωπο ή φυσικές αιτίες.
espécie confirmada : Um organismo introduzido com uma população permanente, i.e. improvável de ser eliminada pelo homem ou por causas naturais.
etablerad art: Introducerad art med bestående populationer, dvs, det är osannolikt att arten kommer att dö ut på grund av mänskliga eller naturliga orsaker.
ΔIΑΒΡΩΣΗ : Το φαινόμενο της αποσάθρωσης της επιφάνειας ενός υλικού από την υδραυλική δράση ενός κινούμενου ρεύματος ρευστού. (Βλ. επίσης Αποσυνθεση (σηψη) των πτερυγιων).
erosão : O fenómeno de desgaste da superfície de um material pela acção hidraúlica de uma corrente de um fluido.
erosion: Process där ytan hos en material nöts ner genom den hydrauliska kraften hos en strömmande vattenmassa; jfr. finrot.
ΙΣΗΜΕΡΙΑ: Κάθε μία από τις δύο περιόδους έτους (Μάιος, Σεπτέμβριος), κατά τις οποίες ο ήλιος διέρχεται φαινεμονικά υπεράνω του ισημερινού, με αποτέλεσμα η ημέρα και η νύχτα να έχουν ίση διάρκεια.
equinócio : Qualquer das duas ocasiões anuais (Março, Setembro) em que o sol atravessa o equador, produzindo dias e noites de igual duração.
dagjämning: En av två tidpunkter varje år (mars, september) där solen korsar ekvatorn och tiden mellan solens upp- och nedgång är exakt ett halvt dygn.
ΙΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΠΑΛΙΡΡΟΙΕΣ: Παλίρροιες που εμφανίζονται ανά δεκαπενθήμερο, ως αποτέλεσμα της θέσης της σελήνης πάνω από τον ισημερινό. Σ ευτές τις περιόδους η ικανότητα της σελήνης να προκαλεί ανά δωδεκάωρο διαταραχή της παλίρροιας ελαχιστοποιείται.
marés equatoriais : Marés que ocorrem semi-mensalmente em resultado da lua se encontrar posicionada sobre o equador. Nestas alturas a tendência da lua para originar uma desigualdade diária na maré é mínima.
ekvatorialtidvatten: Tidvattensströmmar som sker två gånger i månaden på grund av att månen befinner sig över ekvatorn. Vid dessa tidspunkter så är den dagliga olikheten minimal.
ΙΣΗΜΕΡΙΑΣ, ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ: Παλίρροια μεγάλου εύρους που εμφανίζεται όταν ο ήλιος βρίσκεται στην ισημερία.
maré equinocial : Uma maré de grande amplitude que ocorre quando o sol está no, ou perto do, equinócio.
equinoctilt tidvatten: Tidvattencykel med stor amlitud som sker vid dagjämningpunkterna.
ΕΠIΦΥΤΟ: Φυτό προσαρτημένο πάνω σε ένα άλλο απλώς και μόνο για στήριξη (π.χ. μικροφύκη πάνω σε ελασματοειδή φύκη).
epífito : Uma planta agregada a outra meramente para apoio, por exemplo, pequenas algas sobre laminarias.
epifyt: Växt som fäster sig på en annan växt enbart för stöd, till exempel, småalger på en laminarväxt.
ΕΠIΨΑΜΜΟ: Οργανισμοί που ζουν στην επιφάνεια αμμώδους υποστρώματος ή στην επιφάνεια των σωματιδίων της άμμου.
episammon : Organismos que vivem na superfície de um substracto arenoso ou na superfície de partículas de areia.
epipsammon: Organismer som lever på ytan av en sandig substrat eller på ytan hos sandpartiklarna.
ΕΠIΠΕΛΑΓIΚΟΣ: Ο αναφερόμενος στο θαλάσσιο στρώμα από την επιφάνεια μέχρι βάθους 200 m, μέσα στο οποίο διεισδύει αρκετό φως για φωτοσύνθεση.
epipelágico : Que pertence à parte da zona oceânica desde a superfície até cerca de 200m de profundidade até onde penetra luz suficiente para permitir a fotossíntese.
epipelagisk: Syftar på den del av havet, som sträcker sig från ytan till ett djup på ungefär 200m, där tillräckligt med ljus penetrerar för att tillåta fotosyntetisering.
Επιπανίδα : Ο αριθμός ζώων που κατοικούν σε μια υποστρωματική επιφάνεια.
epifauna: A vida animal que habita a superfície de um substracto.
epifauna: Total djurlivet djur som lever på substratytan.
Επιχλωρίδα: Η φυτική ζωή που βρίσκεται στην επιφάνεια του πυθμένα της θάλασσας.
epiflora: A vida vegetal que vive na superfície do fundo do mar.
epiflora: Total växtlivet som lever på ytan av havsbottnen.
ΕΠIΒΕΝΘΟΣ: Η βιοκοινωνία που ζει επί της επιφανείας του πυθμένα της θάλασσας ή των λιμνών.
epibentos : Organismos bentónicos que vivem na superfície do fundo do mar ou de um lago.
epibentos: Bentiska organismer som lever på ytan av havsbotten eller sjöbotten.
ΕΠIΒIΟΤIΚΟΣ: Οργανισμός που ζει προσ- κολλημένος πάνω σε άλλο οργανισμό, αλλά χωρίς να του προκαλεί βλάβη ή να του παρέχει όφελος.
epibiótico : Organismos bentónicos que vivem na superfície do fundo do mar ou de um lago.
epibios: Bentiska organismer som lever på ytan av havsbotten eller sjöbotten.
ΕΦΗΜΕΡΟΣ: Ο διαρκών μόνο μία μέρα. Βραχύβιος ή μεταβατικός, όπως ένα στάδιο της ζωής ή ένας οργανισμός που αυξάνεται, αναπαράγεται και πεθαίνει μέσα σε λίγες ώρες ή ημέρες.
efémero : Que dura apenas um dia; de vida curta ou transitório, como para o caso de um organismo ou etapa de vida que cresce, reproduz-se e morre em poucas horas ou dias.
efemär: Något som varar endast en dag; kortlivade eller övergående, en organism eller livstadie som utvecklas, reproducerar sig och dör inom loppet av några timmar eller dagar.
ΕΝΖΥΜΟ : Πρωτεiνη με καταλυτικές ιδιότητες. Τα ένζυμα υπάρχουν σε όλα τα ζωντανά κύτταρα και αυξάνουν την ταχύτητα των αντιδράσεων μειώνοντας την ενέργεια ενεργοποίησης. Τα περισσότερα ένζυμα είναι πολύ εξειδικευμένα, απαιτούν συγκεκριμένες συνθήκες (π.χ. pΗ, θερμοκρασία) για να έχουν άριστη αποδοτικότητα και μετουσιώνονται/ απενεργοποιούνται εύκολα.
enzima : Uma proteína com propriedades catalíticas; as enzimas estão presentes em todas as células vivas, aumentam a taxa de reacção pela diminuição da energia de activação. A maioria das enzimas são altamente específicas, requerem condições específicas (e.g. pH, temperatura) para um rendimento óptimo e são facilmente desnaturadas ou desactivadas.
enzym: Proteiner med katalytiska egenskaper; enzymer finns i alla levande celler, de ökar reaktionshastigheten genom att sänka aktiveringsenergin. De flesta enzymer är väldigt specifika, kräver specifika förhållanden (t.ex pH, temperatur) för att fungera optimalt och kan enkelt denatureras eller inaktiveras.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗ: Χρόνια καταπόνηση ενός οργανισμού εξαιτίας των μη αρίστων συνθηκών που επικρατούν στο περιβάλλον τους. Η χρόνια καταπόνηση οδηγεί σε μειωμένη όρεξη και ρυθμό ανάπτυξης, καθώς και σε αυξημένη ευαισθησία στις ασθένειες.
stress ambiental : Stress crónico num organismo devido a más condições inerentes ao seu ambiente. O stress crónico pode conduzir a apetite e taxa de crescimento depressivos bem como elevar a susceptibilidade à infecção por doenças.
miljöstress: Kronisk stress i en organism beroende på suboptimala förhållanden i deras miljö. Kronisk stress kan leda till minskad aptit och tillväxthastighet liksom ökad mottaglighet mot sjukdomar.
ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ: Εκθεση ή μελέτη που αποτιμά τις δυνητικές επιδράσεις ή επιπτώσεις ενός προτεινόμενου αναπτυξιακού έργου στο περιβάλλον. Η μελέτη υποβάλλεται στις αρμόδιες αρχές, μαζί με την επίσημη αίτηση για την εκτέλεση του έργου.
declaração de impacte ambiental : Um relatório ou estudo que avalia os potenciais efeitos ou impactos no ambiente de um projecto de desenvolvimento proposto. A D.I.A. é então submetida ao Ministério do Planeamento juntamente com o formulário de planificação.
miljöpåverkansrapport: Rapport eller studie som utgör en beskrivning av en planerad verksamhet och en bedömning av dess effekter på miljön. Ansökan och miljökonsekvensbeskrivningen skall kungöras och kungörelsen publiceras i ortstidningen så att alla intressenter får tillfälle att reagera.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ: Ασθένεια που προκαλείται από αντίξοες περιβαλλοντικές συνθήκες.
doença ambiental : Doença causada por condições ambientais adversas.
miljörelaterad sjukdom: Sjukdom som orsakas av ogynnsamma miljöförhållanden.
ΕΚΤIΜΗΣΗ ΠΕΡIΒΑΛΛΟΝΤIΚΩΝ ΕΠIΠΤΩΣΕΩΝ: Διαδικασία που αποβλέπει στη βελτιστοποίηση του σχεδιασμού και του ελέγχου των μεγάλων αναπτυξιακών έργων, με την εκτίμηση των πιθανών επιπτώσεων. Στην εκτίμηση αυτή συμμετέχουν κατά κανόνα τρείς φορείς : ο κύριος του έργου, οι αρμόδιες αρχές και το ενδιαφερόμενο κοινό.
avaliação de impacte ambiental: Um procedimento para optimizar o planeamento e controlo de grandes projectos de desenvolvimento através da avaliação de possíveis impactos. Este processo de avaliação é normalmente levado a cabo por três entidades, o técnico de desenvolvimento, as autoridades públicas e de planeamento.
bedömmning av miljöpåverkan: En process där man försöker optimera planneringstadiet och den framtida regleringen av stora verksamheter genom att göra en bedömning om projektets troliga effekter på miljön. Denna utvärderingsprocess upprättas i samråd med länsstyrelsen, andra myndigheter och enskilda intressenter.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ: Το σύνολο των εξωτερικών ή εσωτερικών παράγοντων ή καταστάσεων που στηρίζουν ή επηρεάζουν την ύπαρξη ή την ανάπτυξη ενός οργανισμού ή συναθροίσεων οργανισμών.
ambiente : Todos os factores ou condições externos ou internos que suportam ou influenciam a existência ou desenvolvimento de um organismo ou associação de organismos.
miljö: Alla externa och interna faktorer eller förhållanden som underhåller och påverkar existensen eller utvecklingen hos en organism eller en samling organismer.
ΣΥΜΠΑΡΑΣΥΡΣΗ: Η παγίδευση οργανισμών μέσα στο νερό εισροής. Στα εργοστάσια παραγωγής ρεύματος αναγνωρίζονται δύο τύποι συμπα- ράσυρσης: θυσάνου (εκροής) και αντλίας.
entrada: A captação e inclusão de organismos na água de entrada. Nas centrais eléctricas, são reconhecidos dois tipos de entradas: sob a forma de pluma ou bombeada.
intag: När organismer fångas upp i intagsvattnet.
ENSO: Νότια ταλάντωση του El Niño. Καιρική ταλάντωση του συστήματος στο νότιο ημισφαίριο.
ENSO: El Nino Southern Oscillation. Sistema de oscilação do tempo atmosférico no hemisfério sul.
ENSO: Kombination av förkortningen EN för El Niño och förkortningen SO för Southern Oscillation, tillkommen sedan man erfarit att de båda geofysiska fenomenen är olika uttryck för samma skeende.
ΕΜΠΛΟΥΤIΣΜΟΣ: Η αύξηση ή βελτίωση ενός συστατικού ή μιάς ιδιότητας, ιδίως με την προσθήκη ορισμένων υλικών. Στην υδατο- καλλιέργεια, ο όρος έχει δύο σημασίες: (α) προσθήκη των απαραίτητων βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων στις βιομηχανικές τροφές, για την υποκατάσταση των θρεπτικών στοιχείων που πιθανώς χάνονται κατά την επεξεργασία των ιχθυαλεύρων, και (β) οργανικός ή θρεπτικός εμπλουτισμός που αναφέρεται στη ρίψη οργανικών θρεπτικών υλικών από μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας σε υδατοσυλλογές.
enriquecimento : O processo de aumentar ou melhorar algum constituinte ou propriedade através da adição de certos materiais. Em aquacultura há dois tratamentos principais: (a) a adição às dietas de vitaminas e minerais necessários, de modo a substituir os nutrientes que possam ter sido perdidos no processamento do alimento artificial e (b) enriquecimento, orgânico ou por nutrientes, das águas, devido a descargas de nutrientes orgânicos provenientes das unidades de aquacultura.
berikning: Process där man ökar eller förhöjer en beståndsdel eller egenskap, särskild genom tillsättningen av vissa ämnen. Inom akvakulturen finns det två huvudanvändnigar: (a) tillsättning av nödvändiga vitaminer och mineraler till fiskföda, för att ersätta de ämnen som förloras i fiskmjölsproduktionen och malningsprocessen. (b) tillsättning av organisk material och näringsämnen, syftar till utsläppet av organiska näringsämen från akvakulturer till vattenmassor.
ΕΝIΣΧΥΣΗ: Αναφέρεται στην απελευθέρωση ψαριών, π.χ. σολομών, από μια μονάδα υδατοκαλλιέργειας προς τον σκοπό της ενίσχυσης του άγριου πληθυσμού. Δεν υπάρχει ιδιαίτερη σκοπιμότητα για τη σύλληψη των ατόμων σε καποιο μεταγενέστερο στάδιο. Η ενίσχυση παίρνει διάφορες μορφές που ποικίλλουν από τη ρίψη ιχθυδίων (πριν από την έναρξη της διατροφής) στις ίδιες περιοχές από όπου προέρχονται οι γονείς τους, μέχρι το ranching (βλ.λ.). Η απελευθέρωση ιχθυδίων είναι η απλούστερη τεχνική και το επίπεδο παρέμβασης είναι
intensificação/repovoamento : Definido como a libertação de peixe (e.g. salmão) de uma piscicultura com a finalidade de aumentar a população selvagem. Não se pretende necessariamente recapturar os animais numa fase posterior. O repovoamento tem uma amplitude de formas, que podem variar desde semear juvenis nos mesmos locais de onde os seus progenitores foram obtidos, até ao próprio cultivo (q.v.). Semear juvenis é a técnica mais simples; o nível de intervenção é relativamente baixo. No entanto, os padrões de reprodução sã
Utsättning: Utsättning definieras som tillförande av fisk, ex. lax, från en fiskodling för att förstärka den vilda fiskpopulationen. Syftet med detta behöver inte nödvändigtvis vara att kunna återfånga fisken vid ett senare tillfälle. Utsättning förekommer i flera former varierande från utsättning av omatade yngel till samma lokal som deras föräldrar fångades från, till odling. Att sätta ut omatade yngel är den enklaste utsättningstekniken och arbetsinsatsen är tämligen låg. Nackdelen är att parningen är på
Ροή ενέργειας : Το πέρασμα της ενέργειας μέσω των επιπέδων μιας τροφικής αλυσίδας.
fluxo de energia : A passagem de energia através dos níveis tróficos de uma cadeia alimentar.
energiflöde: Överföringen av energi genom trofinivåerna i en näringskedja.
ΕΝΕΡΓΕIΑ: (1)Στη φυσική, η ικανότητα παραγωγής έργου. (2) Στην υδατοκαλλιέργεια αναφέρεται συνήθως στην διαιτητική ανάγκη των υδρόβιων οργανισμών να λαμβάνουν μια συγκεκριμένη ποσότητα joule ή θερμίδων ανά ημέρα, για την επιτέλεση των βασικών διεργασιών της ζωής, π.χ. αύξηση, αναπαραγωγή. Συνακόλουθα, το ενεργειακό περιεχόμενο των τροφών και της σάρκας των ψαριών είναι σημαντικοί παράγοντες. Βλ. επίσης και Ενεργητικη.
energia : (1) En Física, a capacidade de efectuar trabalho. (2) Em aquacultura, refere-se normalmente a necessidades dietéticas de organismos aquáticos, englobando uma certa quantidade de joules ou calorias por dia de modo a realizar os processos essenciais à vida, e.g. crescimento, reprodução. Consequentemente, a energia das dietas e da carne do peixe é importante; cf. energética.
energi: (1) Inom fysiken är det kapaciteten att genomföra arbete. (2) Inom akvakulturen syftar det till kostbehoven av akvatiska organismer, som består av en viss kvantitet jouler eller kalorier per dag för att kunna genomföra livsviktiga processer t.ex tillväxt, reproduktion. Följaktligen så är energiinnehållet i kosten och fiskkött av stor betydelse jfr. energetik
ΕΝΕΡΓΗΤIΚΗ: Η μελέτη της χρήσης και της μεταφοράς της ενέργειας στα ζώντα συστήματα. Η μελέτη αυτή μπορεί να γίνει σε διάφορα επίπεδα βιολογικής οργάνωσης: α) μοριακό και κυτταρικό, β) οργανισμικό και γ) πληθυσμιακό. Στην υδατο- καλλιέργεια, η ενεργητική χρησιμοποιείται γενικά για τη μελέτη της ενεργειακής αποδοτικότητας κατά την αύξηση/αναπαραγωγή.
energética : O estudo do transporte e utilização de energia em sistemas vivos. Pode ser estudado em diversos níveis da organização biológica; (a) molecular e celular; (b) orgânica; (c) população. Em aquacultura, a energética é geralmente utilizada para estudar a eficiência energética de crescimento/reprodução.
energetik: Studien av energitransport och användning i levande system . Detta kan studeras på olika biologiska organisationsnivåer; (a) molekylär och cellulär nivå; (b) organismnivå ; (c) populationsnivå. Inom akvakultur används energetik för att studera energieffektiviteten i tillväxt/reproduktion.
ΕΝΔΟΒIΟΤIΚΟΣ: Χρησιμοποιείται για οργανισμούς που ζουν μέσα στο ίζημα του βυθού των λιμνών ή των θαλασσών: ενδοπανίδα.
endobiótico : Utilizado para organismos que vivem no sedimento marinho ou de um lago; infauna.
endobiotisk: Används för att beskriva organismer som är nedgrävda eller inborrade i sedimentet på havsbotten eller sjöbotten: infauna.
ΕΝΔΟΓΕΝΗΣ: Εμφανιζόμενος ή προκύπτων στο εσωτερικό του οργανισμού ή συστήματος.
endógeno : Que provêm ou é originário do interior do organismo ou sistema
endogen: Uppstår inifrån organismen eller systemet.
ΕΝΔΗΜIΚΟΣ: Χαρακτηριστικός ή ενδογενής σε μια περιοχή. Χρησιμοποιείται συνήθως προκειμένου για ασθένειες ή νοσογόνους παράγοντες.
endémico : Específico ou indígena para uma área; frequentemente utilizado para agentes portadores de doenças e doenças.
endemisk: Specifik för, eller inhemskt i, ett område; används oftast när man syftar på sjukdomar och sjukdomsbärande vektorer.
ΑΠΕIΛΟΥΜΕΝΟ ΕIΔΟΣ: Είδος που απειλείται με εξαφάνιση.
espécie em perigo : Uma espécie ameaçada de extinção.
hotade arter: Art som hotas av utrotning.
ΑΠΟΔΗΜIΑ: Η μετακίνηση ενός ατόμου ή ομάδας έξω από μια περιοχή ή πληθυσμό.
emigração : (1) O movimento de um indivíduo ou grupo para fora de uma área ou população. (2) Movimento activo das células em resposta a um estímulo, e.g., macrófagos (q.v.).
emigration: (1) Förtflyttning av en individ eller grupp ur ett område eller en population (2) Aktiv rörelse av celler i respons till en stimuli, t.ex makrofager (q.v.).
Εκπομπή : Ο συνολικός αριθμός στερεών, υγρών ή αερίων που αποβάλλονται από μια δεδομένη πηγή.
emissão: A quantidade total de sólidos, líquidos ou gases expelidos por uma dada fonte.
emission: Den total mängden fasta substanser, vätskor eller gaser som avges från en given källa per tidsenhet.
ΚΟΛΠΟΣ ΑΝΟΙΧΤΟΣ: Ελαφρά καμπύλωση της ακτογραμμής.
baía: Um recorte da linha da costa que forma uma baía aberta.
bukt: Inbuktning i kustlinjen som bildar en öppen vik.
Ευπαραλιακή : Η θαλάσσια ζώνη του βυθού η οποία εκτείνεται από την υποπαραλιακή ζώνη, μέχρι το σημείο που φτάνει το ηλιακό φώς.
elitoral: Zona do fundo do oceano que se estende desde o sublitoral até ao limite da penetração da luz.
elitoral: Den del av havsbottnen som sträcker sig från den sublittorala zonen ner till den afotiska zonen.
ΕΞΑΛΕIΨΗ: Απώλεια βιομάζας ή ενέργειας από έναν πληθυσμό ή τροφική μονάδα, ανά μονάδα χρόνου και επιφάνειας ή όγκου. Συμπεριλαμβάνει και τις απώλειες λόγω θνησιμότητας, θήρευσης, μετανάστευσης, απέκδυσης κ.λ.π. Η ενέργεια της εξαλειφθείσας βιομάζας είναι διαθέσιμη ή χρησιμοποιείται σε άλλα τροφικά επίπεδα στο οικοσύστημα.
eliminação : Na energética ecológica, qualquer perda de biomassa ou energia por uma população ou unidade trófica, por unidade de tempo, por unidade de área ou volume; incluindo perdas devido à mortalidade, predação, emigração e mudas; a energia da biomassa eliminada está disponível para, ou é utilizada por, outros níveis tróficos no ecossistema.
elimination: Inom ekologiska energiflöden, varje förlust i biomassa eller energi hos en population eller trofienhet per tidsenhet, ytenhet eller volym; inkluderar förluster på grund av mortalitet, predation, emigration och ömsning; energin i den eliminerade biomassan finns tillgänglig till, eller används av, andra trofinivåer i ekosystemet.
EL NINO: Θερμό ωκεάνειο ρεύμα που κατευθύνεται προς Νότο κατά μήκος των ακτών του κράτους του Iσημερινού, που οφείλει το όνομά του στο γεγονός ότι αναπτύσσεται αμέσως μετά τα Χριστούγεννα. (El Nino = το θείο Βρέφος). Σε ορισμένα έτη, κατά τα οποία παρατηρείται μετατόπιση προς τα νότια της ζώνης των τροπικών βροχών, το ρεύμα επεκτείνεται κατά μήκος των ακτών του Περού, μέχρι τις 120S. Αυτό τότε οδηγεί στον θάνατο του πλαγκτού και των παράκτιων ψαριών και προκαλεί ένα φαινόμενο παρόμοιο
el niño : Uma corrente oceânica quente que se desloca ao largo da costa do Equador, assim chamada porque ocorre geralmente logo após o Natal. Em anos excepcionais, quando coincide com um desvio para sul da faixa de chuva tropical, a corrente pode estender-se ao longo da costa do Peru até aos 120 S. Quando este fenómeno ocorre, o plâncton e o peixe das águas costeiras morrem e dá-se um fenómeno parecido com as marés vermelhas.
el nino: En varm södergående ström utanför Equadors kust som fått sitt namn av att den oftast uppstår i nära anslutning till jul. Under exeptionella år kan den, i samverkan med en sydlig förskjutning av tropiska regnbältet, förstärkas till att även omfatta Perus kust ner till 20:e södra breddgraden. När detta inträffar uppstår plankton- och fiskdöd i de kustnära vattnen. Effekten av detta fenomenet liknar verkningarna efter en giftig algblomning.
ΡΕΥΜΑΤΑ EKMAN: Η κίνηση του θαλάσσιου νερού, η οποία προκαλείται από ανέμους που πνέουν σταθερά πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η μαθηματική ολοκλήρωση ενός ανεμογενούς ρεύματος ως προς το συνολικό βάθος δείχνει ότι υπάρχει καθαρή μεταφορά νερού προς κατεύθυνση που σχηματίζει γωνία 90ο προς την κατεύθυνση ανέμου. Η υπό ορθή γωνία ασκούμενη δύναμη, σε συνδυασμό με την δύναμη Conolis, δημιουργούν σημαντικά επιφανειακά ρεύματα με φορά, στο Βόρειο Ημισφαίριο, προς τα δεξιά και, στο Νότιο Ημισφαίριο, προς
transporte de ekman : O movimento da água do oceano provocado pelo vento constante sobre a superfície; se a tendência do rumo de vento à superfície está integrada em todas as profundidades, existe então um transporte efectivo de água que ocorre para 900 da direcção do vento. Esta força em ângulo recto origina um movimento significativo da água à superfície (i.e. o fluxo é para a direita no hemisfério norte e para a esquerda no hemisfério sul) resultando nos fenómenos de upwellinge downwellingdependendo da
ekmantransport: Rörelse hos havsvatten orsakad av vind som blåser med konstant riktning över havsytan; om den vinddrivna strömmen är integrerad på alla djup så sker en nettotransport av vatten i en 90 gradig vinkel mot vindriktningen. Denna kraft orsakar en markant rörelse hos ytvattnet (dvs, flödet är åt höger i norra hemisfären och åt vänster i södra hemisfären) och resulterar i både upvällningar och nervällningar, beroende på vindriktningen och geografisk region.
ΣΠΕΙΡΑ ΕΚΜΑΝ: Γραφική παράσταση της μεταβολής των ανεμογενών ρευμάτων σε συνάρτηση, με το αυξανόμενο βάθος, σύμφωνα με την θεωρία του ΕΚΜΑΝ.
espiral de ekman : Representação gráfica teórica do modo como as correntes movidas pelo vento nas camadas superficiais do mar variam com a profundidade.
ekmanspiral: Grafisk framställning som visar hur de vinddrivna strömmarna vid havets yta varierar med djup.
E.I.S.: ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡIΒΑΛΛΟΝΤIΚΩΝ ΕΠIΠΤΩΣΕΩΝ. Εκθεση ή μελέτη που αποτιμά τις δυνητικές επιδράσεις ή επιπτώσεις ενός προτεινόμενου αναπτυξιακού έργου στο περιβάλλον. Η μελέτη υποβάλλεται στις αρμόδιες αρχές, μαζί με την επίσημη αίτηση για την εκτέλεση του έργου.
D.I.S.: DECLARAÇÃO DE IMPACTE AMBIENTAL. Um relatório ou estudo que avalia os potenciais efeitos ou impactos no ambiente de um projecto de desenvolvimento proposto. A D.I.A. é então submetida ao Ministério do Planeamento juntamente com o formulário de planificação.
Miljökonsekvensbeskrivning: Miljökonsekvensbeskrivning. Rapport eller studie som utgör en beskrivning av en planerad verksamhet och en bedömning av dess effekter på miljön. Ansökan och miljökonsekvensbeskrivningen skall kungöras och kungörelsen publiceras i ortstidningen så att alla intressenter får tillfälle att reagera.
Απέκκριση: Αφόδευση
evacuação: Defecação.
egestion: Defekering
E.I.A.: ΕΚΤIΜΗΣΗ ΠΕΡIΒΑΛΛΟΝΤIΚΩΝ ΕΠIΠΤΩΣΕΩΝ. Διαδικασία που αποβλέπει στη βελτιστοποίηση του σχεδιασμού και του ελέγχου των μεγάλων αναπτυξιακών έργων, με την εκτίμηση των πιθανών επιπτώσεων. Στην εκτίμηση αυτή συμμετέχουν κατά κανόνα τρείς φορείς : ο κύριος του έργου, οι αρμόδιες αρχές και το ενδιαφερόμενο κοινό.
A.I.A.: AVALIAÇÃO DE IMPACTE AMBIENTAL. Um procedimento para optimizar o planeamento e controlo de grandes projectos de desenvolvimento através da avaliação de possíveis impactos. Este processo de avaliação é normalmente levado a cabo por três entidades, o técnico de desenvolvimento, as autoridades públicas e de planeamento.
Miljökonsekvensanalys: En process där man försöker optimera planneringstadiet och den framtida regleringen av stora verksamheter genom att göra en bedömning om projektets troliga effekter på miljön. Denna utvärderingsprocess upprättas i samråd med länsstyrelsen, andra myndigheter och enskilda intressenter.
ΔIΑΠHΔHΣΗ: H εκροή υγρού από αγωγούς (αγγεία) προς τα περιβάλλοντα μέρη.
efusão : Fuga de um fluido de um navio para as zonas circundantes.
utgjutelse: Utströmning av vätska från kärl till de omgivande delarna.
Ρίψη απορριμμάτων : Η ρίψη βιομηχανικών ή αστικών αποβλήτων στο περιβάλλον.
descarga de efluentes: Descarga de lixo industrial ou urbano no meio ambiente.
flytande avfall: Utsläpp av industriellt avfall eller hushållsavfall i naturen.
ΕΚΡΟΗ: (1) Νερό που αδειάζει από μια δεξαμενή, λιμνοδεξαμενή ή σταθμό παραγωγής ενέργειας. (2) Εκροή ακάθαρτων. Ο αγγλικός όρος χρησιμοποιείται επίσης για τις εκροές μονάδων καθαρισμού λυμάτων, επίσης και μετά από επεξεργασία καθαρισμού.
efluentes: (1) Referente a água que corre de um reservatório, tanque, aquacultura ou hidroeléctricas. (2) descargas de água poluída, incluindo a água eliminada após tratamento de purificação.
flytande avfall: Flytande avfallsprodukt
ΔΡΑΣΤIΚΟ ΠΟΡΩΔΕΣ: (Δραστικό πορώδες αποστράγγισης). Η αναλογία του όγκου των κενών χώρων μιας μάζας εδάφους, οι οποίοι στραγγίζονται βαρυτικά, προς τον ολικό όγκο της.
porosidade efectiva : Porosidade de drenagem efectiva. A razão entre o volume efectivo dos espaços vazios de uma massa de solo que podem ser drenados pela gravidade e o volume total da massa.
effektiv porositet: Effektiv dräneringsporösitet. Förhållandet mellan volymet hos en jordmassa som kan effektivt dräneras och jordmassans totala volym.
Φαινόμενο ακμής : Φαινόμενο το οποίο δημιουργείται από τις προσαρτημένες κοινωνίες στην δομή του πληθυσμού, μέσα στην περιθωριακή ζώνη (ecotone),και στην οποία περιέχεται συνήθως ένας μεγαλύτερος αριθμός ειδών, ενώ παρατηρείται υψηλότερη πυκνότητα πληθυσμού ορισμένων ειδών έναντι άλλων προσαρτημένων κοινωνιών.
efeito marginal: Efeito usado pela reunião de comunidades na estrutura da população dentro da zona marginal (ecotone), contendo frequentemente um maior número de espécies e densidades populacionais mais elevadas de algumas espécies do que qualquer das comunidades reunidas.
kanteffekt: Utövade effekten som angränsande områden har på populationsstrukturen inom kantzonen (ekoton). Denna kantzon har ofta ett högre antal och densitet av vissa arter.
ΔIΝΗ: Κυκλοτερής κίνηση του νερού, σε μικρή σχετικά περιοχή, που σχηματίζεται στην πίσω (προστατευόμενη) πλευρά εμποδίων, ή κατά μήκος της διεπαφής δύο ρευμάτων με διαφορετική ταχύτητα ή κατεύθυνση.
remoinho : Um movimento quase circular da água, numa área relativamente pequena, formado numa zona abrigada ou ao longo da margem de duas zonas com correntes de diferentes velocidade ou direcções.
strömvirvel: En kvasicirkulär vattenrörelse, på ett relativt begränsat område, formas på läsidan av en barriär eller längs kanten på två områden med olika strömhastigheter eller strömriktningar.
ΕΞΩΠΑΡΑΣIΤΟ: Παράσιτο που ζει στην εξωτερική επιφάνεια του ξενιστή, π.χ. θαλάσσια ψείρα.
ectoparasita : Um parasita que vive na superfície exterior do hospedeiro, e.g. piolho do mar.
ektoparasit: Parasit som lever på ytan av sin värd, t.ex laxlus.
ΕΔΑΦIΚΟΣ : Με την ευρεία έννοια, ο σχετικός με όλα τα είδη τού εδάφους, τη στρωμνή των δασών, και άλλους τύπους χερσαίων βιοτόπων, συμπερι- λαμβανομένων των βρυόφιλων και λειχηνόφιλων τύπων ενδιαιτημάτων, καθώς και των κορμών και των φύλλων των δέντρων.
edáfico : Que se refere a propriedades físicas, químicas e biológicas de comunidades do solo.
edafisk: Hänvisar till de fysiska, kemiska och biologiska egenskaperna hos jordar.
Οικότονος : Το όριο ή η μεταβατική ζώνη μεταξύ παρακείμενων κοινοτήτων ή βιομάζας.
ecótono: A acção de desfazer-se de grandes quantidades de substâncias contaminadoras nos oceanos. Estritamente controlado pela legislação internacional.
ekoton: Gränsen eller övergångszonen mellan två angränsande samhällen.
Οικοτόπιο : Ένας συγκεκριμένος τύπος οικισμού μέσα σε μια ευρύτερη γεωγραφική περιοχή.
ecotope: Tipo de habitat particular dentro de uma zona geográfica mais alargada.
ekotop: Särskild habitat inom ett större geografiskt område.
ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ: Ολοκληρωμένο βιολογικό σύστημα που προκύπτει από την αλληλεπίδραση όλων ή ενός αριθμού βιοτικών ή αβιοτικών παραγόντων σε ένα καθορισμένο τμήμα της βιόσφαιρας. Οι διαστάσεις ενός οικοσυστήματος δεν είναι σταθερές ή περιορισμένες per se. Τα αβιοτικά στοιχεία του οικοσυστήματος είναι οι φυσικοί και χημικοί παράγοντες και τα βιοτικά οι πληθυσμοί των ειδών.
ecossistema : Um sistema biológico integrado que resulta da interacção de todos ou de um número limitado de factores bióticos ou abióticos dentro de uma área definida da biosfera. As dimensões de um ecossistema não estão fixadas ou limitadas per se. Os elementos bióticos de um ecossistema são as populações de espécies e os elementos abióticos (factores físicos e químicos).
ekosystem: Ett integrerat biologiskt system, som är resultatet av interaktioner mellan alla eller ett begränsat antal biotiska eller abiotiska faktorer inom en definierad sektion av biosfären. Ett ekosystems dimensioner är inte fasta eller begränsade per se. Biotiska element i ett ekosystem är populationer av arter och de abiotiska elementen är de fysiska och kemiska faktorerna.
ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ: Επιστημονικός κλάδος που μελετά τη σχέση των οργανισμών με το περιβάλλον τους.
ecologia : Um ramo da ciência relacionado com as interrelações dos organismos e os seus ambientes.
ekologi: En vetenskaplig gren som intresserar sig för interaktioner mellan organismer och deras miljö.
Οικολογική διαδοχή : Η συνεχής και σταδιακή επαναρύθμιση της σύνθεσης μιας κοινωνίας σαν αντίδραση σε διάφορες επιρροές.
sucessão ecológica : Reajustamento contínuo e gradual da composição de uma comunidade em resposta a várias influências.
ekologisk succesion: Den kontinuerliga och gradvisa återanpassningen i ett samhälles sammansättning, i respons till olika påverkan.
ΟΙΚΟΘΕΣΗ (ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΘΩΚΟΣ): Ο ενοιολογικός χώρος που καταλαμβάνει ένα είδος, ο οποίος περιλαμβάνει τόσο τον φυσικό χώρο, όσο και τον λειτουργικό ρόλο ενός είδους. Ο χώρος αυτός μπορεί να θεωρηθεί πολυδιάστατος με συντεταγμένες τις ποικίλες παράμετρους που επηρεάζουν την ύπαρξη του είδους. Οι παράμετροι αυτές περιλαμβάνουν φυσικοχημικούς παράγοντες (π.χ. θερμοκρασία, αλατότητα, pΗ) και βιολογικούς (π.χ. ανταγωνισμός/ θήρευση, διαθεσιμότητα τροφής). Μερικές φορές χρησιμοποιείται εσφαλμένα ως ισοδύναμο του μικροενδιαιτήμα
nicho ecológico : O espaço conceptual ocupado por uma espécie, o qual inclui quer o espaço físico quer o papel funcional da espécie; conceptualizado como um hipervolume multidimensional, cujas coordenadas são os vários parâmetros que afectam a existência da espécie. Estes parâmetros incluem quer factores físico-quimicos (e.g. temperatura, salinidade, pH) quer factores biológicos (e.g. competição/predação, disponibilidade de alimento). Por vezes utilizado erroneamente como o equivalente a microhabitat. Uma espécie
ekologisk nisch: Det begreppsmässiga utrymme som upptas av en art, vilket inkluderar den fysiska utbredningen såväl som artens funktionella roll; föreställs som en multidimensionell volym, vars koordinater utgörs av de parametrar som påverkar artens existens. Dessa parametrar inkluderar både fysiokemiska faktorer (t.ex temperatur, salinitet, pH) och biologiska faktorer (t.ex konkurrens/predation, födotillgång). Ibland felaktigt använt, likställt med mikrohabitat. En art kan uppta olika nicher under sin utvecklin
ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ: Η αναλογία της ενέργειας που αφομοιώθηκε σε ένα τροφικό επίπεδο προς την ενέργεια που αφομοιώθηκε στο προηγούμενο τροφικό επίπεδο. Η ολική (ακαθάριστη) οικολογική αποδοτικότητα.
eficiência ecológica, coeficiente : A razão entre a energia assimilada num dado nível trófico e a assimilada no nível trófico imediatamente anterior; eficiência ecológica bruta.
ekologisk effektivitet: Proportionen av energi som assimileras vid en viss trofinivå i förhållande till den som assimileras vid den föregående trofinivån; ekologisk nettoeffektivitet.
ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η αποδοτικότητα της μεταφοράς ενέργειας από ένα τροφικό επίπεδο στο επόμενο.
eficiência ecológica : A eficiência da transferência de energia de um nível trófico para o seguinte.
ekologisk effektivitet: Effektiviteten i energiöverföring från en trofinivå till nästa nivå.
ΑΜΠΩΤIΣ: Μη τεχνικός όρος που αναφέρεται στο χρονικό διάστημα μεταξύ μιας πλήμμης και της επόμενης ρηχίας. Φθίνουσα παλίρροια.
baixa-mar : Termo não técnico utilizado para descrever o nível da maré baixa.
lågvatten: Icke fackmässig term som hänvisar till tidvattensperioden mellan högvatten och det påföljande lågvattnet; avtagande tidvatten. Termen används också för att beskriva lågvattennivån.
ΡΕΥΜΑ ΑΜΠΩΤΙΔΟΣ : Ρεύμα οφειλόμενο στην παλιρροιακή ροή προς την κατεύθυνση του πελάγους. Σε ένα σύστημα αναστροφής των ρευμάτ- ων ανά δωδεκάωρο, οι όροι ανώτερη (μείζων) άμπωτις και κατώτερη (ελάσσων) άμπωτις αναφέρ- ονται αντιστοίχως στα ανάλογα με την ημέρα, ταχύτερα ή βραδύτερα ρεύματα αμπώτιδος.
vazante : O movimento de uma corrente de maré afastando-se da costa ou no sentido descendente de um fluxo de maré. No tipo semi-diurno de uma corrente reversiva, os termos "maior vazante" ou "menor vazante" são aplicados, respectivamente, à vazante diária de maior ou menor velocidade.
lågvattensström: Rörelsen hos en tidvattenström bort från kustlinjen, eller mot havet i en tidvattenspåverkad flod. I en tidvattensregim med två ebbperioder per dygn, används termerna "större ebb" och "mindre ebb" för att beskriva den ebb med större respektive mindre strömhastighet per dygn.
F
ΜΥΚΗΤΕΣ: Ομάδα απλών ευκαρυωτικών οργανισμών, οι οποίοι δεν έχουν χλωροφύλλη (μανιτάρια, ερυσίβες των φυτών, μούχλες, ζύμες). Αναπαράγονται αμφιγονικά και μονογονικά με παραγωγή σπορίων. Πολλοί μύκητες είναι μικροσκοπικοί.
fungos : Grupo de organismos eucariotas simples aos quais falta clorofila (cogumelos, bolor, ferrugem, levedura, etc.) que se reproduzem de forma sexuada e assexuada com consequente formação de esporos. Muitos fungos são microscópicos.
svampar: Grupp av enkla eukaryoter som saknar klorofyll (svampar, mögel, jäst) och som reproducerar sexuellt och asexuellt genom sporer. Många svampar är mikroskopiska.
ΓΟΝΟΣ (IΧΘΥΔIΟ): Ορος που χρησιμοποιείται για την περιγραφή ενός νεαρού ψαριού στο μετα-προνυμφικό στάδιο. Ολα τα στάδια από την εκκόλαψη μέχρι το στάδιο του fingerling (=λιανώματα), μπορεί να καλυφθούν από τον όρο "ιχθύδιο". Μεταλεκιθικό ιχθύδιο: Κάθε νεαρό ψάρι από την αρχή της εξωγενούς διατροφής (μετά την απορρόφηση της λεκίθου). Για τον σολομό και τη μεταναστευτική πέστροφα βλ. "PARR". Λεκιθοφόρο ιχθύδιο: νεαρό ψάρι από τη στιγμή της εκκόλαψης μέχρι την απορρόφηση του λεκιθικού σάκκου.
juvenil: Termo utilizado para descrever um peixe jovem no estado pós-larvar. Todos os estados desde a eclosão até ao estado de pós-larva podem ser potencialmente chamados “juvenil”. Advanced fry: qualquer peixe jovem desde o início da alimentação exógena (após o saco vitelino ter sido absorvido). Para o salmão e trutas, ver PARR.Larvas com saco vitelino: peixes desde o tempo de eclosão até ao momento em que o saco vitelino é absorvido.
yngel: En allmän term som beskriver en ung fisk som befinner sig mellan larvstadiet och könsmognad. Avancerat yngel [Advanced fry]: en ung fisk som tar upp föda utifrån (efter gulsäcken är absorberad). För lax och öring se STIRR. Säckyngel [Sac fry]: ung fisk från det att den kläcks till gulsäcken är absorberad
ΠΕΡΙΜΕΤΡΙΚΟΣ ΥΦΑΛΟΣ: Υφαλος σε επαφή με μια νησιωτική ή ηπειρωτική ακτή.
recife marginal : Um recife ligado a uma costa insular ou continental.
kustrev: Rev som associeras med kusten på en ö eller kontinent.
ΜΕΤΩΠΟ: Η ζώνη επαφής μεταξύ δύο αερίων ή υδάτινων μαζών, που διαφέρουν ως προς τις φυσικές τους ιδιότητες , όπως είναι πυκνότητα, πίεση, θερμοκρασία ή αλατότητα.
frente : A zona de fronteira entre duas massas de ar ou de água com propriedades diferentes, tais como densidade, pressão, temperatura ou salinidade.
front: Gränsen mellan två luftmassor eller vattenmassor som har olika egenskaper, som densitet, tryck, temepratur eller salinitet.
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ: Κατάταξη των δεδομένων σε κλάσεις ανάλογα με τη συχνότητα με την οποία παρατηρούνται.
frequência de distribuição : Uma disposição de dados agrupados em classes, cada uma com a sua correspondente frequência de ocorrência.
frekvensdistribution: Uppställning av data i olika klasser med olika förekomstfrekvenser.
ΓΛΥΚΟ ΝΕΡΟ: Νερό που περιέχει 2 ‰ ή και λιγότερο διαλυμένα άλατα.
água doce : Água com duas partes por mil, ou menos, de sais dissolvidos.
sötvatten: Vatten som innehåller mindre än två tusendelar lösta salter.
ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΧΛΩΡIΟ: Το κλάσμα της συγκέντρωσης του χλωρίου που βρίσκεται υπό μορφή υποχλωριώδους οξέος ή/και υποχλωριωδών ιόντων.
cloro livre : A porção da concentração de cloro presente como ácido hipocloroso e/ou iões de hipocloretos.
fritt klorin: Andelen av klorkoncentrationen som existerar som hypoklorisk syra och/eller hypokloritjoner.
ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΡIΖΑ: Τμήμα χημικής ένωσης ή στοιχείο, το οποίο περιέχει αδέσμευτα ηλεκτρόνια. Οι ελεύθερες ρίζες είναι πολύ δραστικές και χημικά τοξικές.
radical livre : Um fragmento de um composto ou elemento que contem um electrão livre. Os radicais livres são altamente reactivos e quimicamente tóxicos.
fria radikaler: Fragment av en förening eller element som innehåller en oparad elektron. Fria radikaler är väldigt reaktiva och toxiska.
Ζώνη ρήγματος: Μια περιοχή στην οποία εμφανίζεται σπάσιμο του φλοιού της γης.
zona de factura: Uma área ao longo da qual apareceu uma fenda na crosta terrestre (falha).
frakturzon: Område där en spricka har skett i jordskorpan.
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΑΛΟΥΠΑΣ: Στους σταθμούς παραγωγής ενέργειας, οι οργανισμοί της μαλούπας μπορεί να προσκολληθούν στα φίλτρα, στα τοιχώματα του σωλήνα συμπύκνωσης και σε άλλα μέρη του συστήματος ψύξης, με αποτέλεσμα να μειώνουν τη μεταφορά της θερμότητας και να επιταχύνουν τη διάβρωση. Στα συστήματα ιχθυοκαλλιέργειας παρεμποδίζουν τη ροή του νερού (κλωβοί, υδροσωλήνες) και μειώνουν τον χρόνο ζωής των διχτυών και των εγκαταστάσεων. Παραδείγματα τέτοιων μικροοργανισμών είναι τα φύκη, τα ασκίδια, τα θυσανόποδα, οι πολύχαι
organismos incrustantes : Nas centrais eléctricas, os organismos incrustrantes podem prender-se a painéis, paredes de tubos de condensação e outras partes do sistema de arrefecimento, reduzindo assim a transferência de calor e acelerando a corrosão. Nos sistemas de aquacultura estes organismos podem, principalmente, impedir o fluxo de água (atráves das redes das jaulas, dos tubos de água) e reduzir o tempo de vida das redes e outras estruturas.
påväxtorganismer: I kraftverk så kan det förekomma att djur växer fast på isoleringsmaterialet, kondensorväggarna och andra delar inom kylanläggningen. Detta kan resultera i att värmegenomgången minskar och risken för korrosion ökar. I akvakultersystem så kan dessa organismer hindra vattenflödet (i vattenledningar osv) och minskar livslängden på nätmaterial och annat utrustning. Exempel på dessa organismer är alger, ascidier, långhalsar, havsborstmaskar.
ΜΑΛΟΥΠΑ: Η συνάθροιση θαλάσσιων οργανισμών που προσκολλώνται και μεγαλώνουν πάνω σε αντικείμενα βυθισμένα στο νερό, όπως σε κύτη πλοίων, λιμενικές εγκαταστάσεις, κλωβούς ιχθυοκαλλιέργειας και επιπλέουσες κατασκευές (σχεδίες).
incrustação: O agrupamento de organismos aquáticos que se prendem e crescem sobre objectos submersos, tais como cascos de navios, estruturas portuárias, redes das jaulas e jangadas (flutuadores).
påväxt: En samling akvatiska organismer som fäster sig och växer på föremål under vattnet som båtskrov, hamnstrukturer, fisketinor och flottar.
Ορυκτά καύσιμα: Φυσικό καύσιμο που προέρχεται από αρχαία οργανικά κατάλοιπα όπως ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
combustível fóssil: Combustível natural obtido de restos orgânicos antigos, tais como carvão, petróleo e gaz natural.
fossilt bränsle: Ett naturligt förekommande bränsle, som kol, petroleum och naturgas, uppkommer genom syrefri nedbrytning av organiskt material
ΠΡΟΒΥΘΙΣΜΑ (ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΦΑΡΑΓΓΙ): Βαθύ, επίμηκες ωκεανικό κοίλωμα, που βρίσκεται μπροστά από μια ορεινή χερσαία περιοχή. Πρόκειται για τάφρο, αν έχει απότομες πλευρές, και για λεκάνη, αν έχει πλευρές με ελαφρή κλίση.
antepraia: (1) A parte da costa que fica entre a crista da berma do mar (ou o limite superior do espraiar das ondas na maré alta) e a linha da baixa-mar, que é geralmente atravessada pelo movimento ascendente e de retorno das ondas. (2) Num perfil de praia típico, a zona entre a meia baixa-mar e a meia preia-mar, também usada para a zona que é coberta apenas excepcionalmente pelas marés vivas. (3) A faixa de terra que rodeia a margem de um lago. A utilização da ante-costa pode estar sujeita a restrições r
strand: (1) Kustdel som ligger mellan toppen på strandvallen (eller övre gränsen av högvattnet) och lågvattensgränset och är vanligtvis den del av stranden som bearbetas av vågor (2) På en vanlig strand är det zonen mellan hög- och lågvattenmärkerna (3) Kanten på en sjö.Use of the foreshore may be the subject of regulatory restrictions.
ΝΟΜΗΣ, ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ: Οι μέθοδοι που μεταχειρίζεται ένας οργανισμός για την αναζήτηση της τροφής του.
estratégia alimentar : Os métodos empregados por um organismo na procura por alimento.
födosöksstrategi: Metoder som används av en organism när den letar efter föda.
ΤΡΟΦΙΚΟ ΠΛΕΓΜΑ: Το δίκτυο των αλληλοσυνδεόμενων τροφικών αλυσίδων μιας βιοκοινωνίας.
rede alimentar: A rede de cadeias alimentares interligadas de uma comunidade.
näringsväv: Nätverk av sammanbundna näringskedjor i ett samhälle.
ΔΕIΚΤΗΣ ΜΕΤΑΤΡΕΨIΜΟΤΗΤΑΣ ΤΡΟΦΗΣ: Η αναλογία του βάρους της τροφής που χορηγήθηκε προς την αύξηση του βάρους (παραγωγής). Μέτρο (αναλογία) της αποδοτικότητας της μετατροπής της τροφής σε σάρκα. Το πηλίκο του αθροίσματος της ποσότητας της τροφής (σε kg) που χορηγήθηκε έναν ορισμένο αριθμό ημερών (Τ), προς την αύξηση του υγρού βάρους των ψαριών (kg) κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
taxa de conversão alimentar : Razão entre o peso do alimento fornecido e o peso ganho pelo organismo. A medição (taxa) da eficiência da conversão do alimento em carne. A soma da quantidade de alimento fornecido em quilos sobre um número de dias (T) dividido pelo aumento de peso de peixe fresco (Kg) sobre o período de tempo (T) .
födokonverterings faktor: Mått på hur effektivt föda konverteras till kroppmassa. Summan på födomängden som tillförs (i kilogram) under en viss tidsperiod (T), genom fiskens viktökning under samma tidsperiod.
ΤΡΟΦΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ: Απλουστευτική έννοια που αναφέρεται σε μία αλληλουχία οργανισμών μιας βιοκοινωνίας, οι οποίοι ανήκουν σε διαφορετικά τροφικά επίπεδα. Οι οργανισμοί αυτοί μεταφέρουν ενέργεια, μέσω της διατροφής τους, από το ένα τροφικό επίπεδο στο άλλο. Η ενέργεια εισέρχεται στην τροφική αλυσίδα με την δέσμευσή της (στερέωση) από τους πρωτογενείς παραγωγούς (κυρίως πράσινα φυτά) και περνά στα φυτοφάγα (πρώτοι καταναλωτές) και στη συνέχεια στα σαρκοφάγα (δεύτεροι και τρίτοι καταναλωτές). Τα θρεπτικά συστατικά ε
cadeia alimentar : Um conceito simplista para referir a sequência de organismos em níveis tróficos sucessivos dentro de uma comunidade, através da qual a energia é transferida pela alimentação; a energia entra na cadeia alimentar durante a fixação por produtores primários (principalmente plantas verdes) e passa para os herbívoros (consumidores primários) e depois para os carnívoros (consumidores secundário e terciários). Os nutrientes são devolvidos à produção primária pelos detrítivoros.
näringskedja: Förenklat koncept som syftar på det stegvisa överförandet av näringsämnen genom en serie olika organismer, där varje led utgör föda för nästa; energin kommer ursprungligen från instrålat ljusenergi och binds genom gröna växters fotosyntes och överförs till herbivorerna (primärkonsumenter) och vidare till karnivorerna (sekundära och tertiärakonsumenter). Näringsämnen återvänder till primärproduktionen genom nedbrytningsorganismerna.
ΤΡΟΦΗ: Πηγή θρεπτικών στοιχείων που παρέχουν ενέργεια (υδατάνθρακες, πρωτεϊνες, λίπη), βιταμινών και ανοργάνων αλάτων. Τα συστατικά αυτά είναι απαραίτητα για τη λειτουργία του μεταβολισμού.
alimento: Fonte de energia fornecedora de nutrientes (hidratos de carbono, proteínas, gorduras), vitaminas e minerais, necessários para o funcionamento do metabolismo.
föda: Källa av energigivande näringsämnen (kolhydrater, proteiner, fettämnen), vitaminer och mineraler, som är nödvändig för en fungerande metabolism.
Απόβλητα καυστήρα : Απόβλητα που προέρχονται από σταθμούς καύσης άνθρακα και αποτελούνται από καμένο άνθρακα και ψιλή σκόνη.
cinza volante : Desperdício das centrais de carvão consistindo em pedaços de carvão parcialmente queimados e de pó muito fino.
flygaska: Avfall från koldrivna kraftverk, bestående av delvis eldade kolklumpar och väldigt finkornig puder.
ΡΟΗ: (1) Η ποσότητα οργανικού υλικού ή/και ενέργειας που μεταφέρεται από ένα τμήμα ενός τροφικού πλέγματος σε ένα άλλο από μονάδα χρόνου. (2) Η ποσότητα ενός υλικού που διέρχεται από μια μοναδιαία επιφάνεια ανά μονάδα χρόνου.
fluxo: (1) A quantidade de matéria orgância e/ou energia transferida de um compartimento de uma rede alimentar para outro por unidade de tempo. (2) A quantidade de matéria que atravessa uma dada superfície numa unidade de tempo.
flöde: (1) Mängden organiskt material och/eller energi som överförs från en del i en näringskedja till en annan per tidsenhet. (2) Mängden av en substans som passerar en yta per tidsenhet.
ΡΥΘΜΟΣ ΥΠΕΡΧΕΙΛΙΣΗΣ (ΕΚΡΟΗΣ) : Ο ρυθμός με τον οποίο μία ποσότητα νερού από λίμνη, όρμο, δοχείο ή δεξαμενή διέρχεται από το στόμιο εκροής.
taxa de inundação: A taxa da quantidade de água de um lago, baia, tanque ou reservatório que passa através da sua saída.
flödeshastighet: Hastigheten som en vattenmängd passerar genom en vattendrags mynning i en sjö, bukt, behållare eller kärl.
ΦΘΟΡΙΣΜΟΣ: Η εκπομπή φωτός από ένα σώμα το οποίο διεγείρεται από την απορρόφηση ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Ο όρος χρησιμοποιείται συνηθέστερα για την εκπομπή ορατού φωτός, όταν το σώμα ακτινοβολείται από υπεριώδες φως. Το φαινομένο αυτό χρησιμεύει στη φθοριομετρία, με την οποία ανιχνεύονται και προσδιορίζονται ποσοτικά χημικές ενώσεις (π.χ. νουκλεικά οξέα στη μοριακή βιολογία, χρωστικές των φυκών σε μελέτες πρωτογενούς παραγωγής), καθώς επίσης και σε έναν αριθμό σύγχρονων τεχνικών των βιολογικώ
fluorescência : A emissão de radiação electromagnética por uma substância produzida pela estimulação de uma substância com uma fonte de energia diferente. Este termo é normalmente aplicado à emissão de luz visível onde uma substância é irradiada por luz ultravioleta. Este fenómeno é explorado para a detecção e quantificação de vários compostos por fluorometria (por exemplo, pigmentos de algas em estudos de produção primária e ácidos nucleicos na biologia molecular) bem como num número de modernas técnicas de lu
fluorescens: En form av luminiscens från ett system. Fluorescens förutsätter att systemet först har exciterats (utifrån tillförts energi) genom absorption av ljusstrålning. Termen används som oftast för att beskriva utsrålningen av ljus hos en substans som bestrålas med ultraviolet ljus. Denna fenomen används för att upptäcka och kvantifiera olika föreningar genom fluorometri (till exempel, algpigmenter i studier av primärproduktion och nukleinsyror inom molekylärbiologi), såväl som inom ett stort antal and
ΠΛΗΜΜΥΡΙΔΑ: Στην ωκεανογραφία, το μέρος εκείνο του παλιρροιακού κύκλου μεταξύ της ρηχίας και της επόμενης πλήμμης.
enchente: Em oceanografia, a parte do ciclo de marés entre a baixa-mar e a preia-mar que se segue.
flod: Inom oceanografin, den fas i tidvattenscykeln som sker mellan lågvatten och högvatten.
ΡΟΗΣ, ΡΥΘΜΟΣ : Ο όγκος ενός ρευστού ο οποίος διέρχεται από μια κάθετη επιφάνεια ανά μονάδα χρόνου.
taxa de fluxo: O movimento volumétrico da água que passa num dado ponto numa unidade de tempo.
flödeshastighet: Vattenvolymen som flödar förbi en given punkt under en viss tid.
ΡΕΥΜΑ ΠΛΗΜΜΥΡΙΔΑΣ: Ρεύμα οφειλόμενο στη ροή της παλίρροιας προς την ακτή. Σε ένα σύστημα αναστροφής των ρευμάτων ανά δωδεκαήμερο, οι όροι ανώτερη (μείζων) και κατώτερη (ελάσσων) πλημμυρίδα αναφέρονται αντιστοίχως στα, ανάλογα με την ημέρα, ταχύτερα ή βραδύτερα ρεύματα πλημμυρίδας.
inundação : O movimento de uma corrente de maré na direcção da costa e para cima no fluxo de maré.
flodström: Rörelsen hos en tidvattenström mot kustlinjen, eller mot havet i en tidvattenspåverkad flod. I en tidvattensregim med två ebbperioder per dygn, används termerna "större ebb" och "mindre ebb" för att beskriva den ebb med större respektive mindre strömhastighet per dygn.
ΚΡΟΚΥΔΩΣΗ: Η διαδικασία σχηματισμού κροκύδων. Η συσσωμάτωση λεπτών σωματιδίων στη φάση διασποράς ενός κολλοειδούς.
floculação : O processo de formação de flocos; a agregação de pequenas partículas na fase de dispersão de um coloidal.
flockning: Process där flockar formas; samlingen av småpartiklar vid skingringsfasen hos en kolloid.
ΜΑΣΤΙΓΩΤΑ (=ΜΑΣΤΙΓΟΦΟΡΑ) : Κλάση πρωτο- ζώων τα οποία, στη συνήθη καταστασή τους, διαθέτουν ένα ή περισσότερα μαστίγια.
flagelados : Classe dos protozoários caracterizada por possuirem no seu estado normal um ou mais flagelos.
flagellater: Klass inom protozoerna som karakteriseras genom innehavandet av en eller fler flageller.
ΦΙΟΡΔ: Θαλάσσιος όρμος, ο οποίος έχει σχηματισθεί από την δράση των παγετώνων. Είναι συνήθως επιμήκης, στενός, βαθύς, και περιβάλλεται από απότομα βράχια, συχνά με ένα ρηχό κρηπίδωμα προς τη θάλασσα.
fiorde : Um braço de mar de origem glaciar que se estende para terra, normalmente longo, estreito e profundo, confinado por penhascos ingremes e muitas vezes com uma entrada para o mar pouco profunda.
fjord: En djup, långt inskjutande, smal havsvik med höga, branta stränder. Oftast med glaciär ursprung.
ΑΡΜΟΣΤIΚΟΤΗΤΑ: Μέτρο της απόκρισης των οργανισμών στη φυσική επιλογή. Η σχετική ανταγωνιστική ικανότητα ενός γονοτύπου, η οποία απορρέει από τα μορφολογικά, φυσιολογικά ή ηθολογικά του προσαρμοστικά χαρακτηριστικά. Ποσοτικά εκφράζεται συνήθως ως ο μέσος αριθμός των απογόνων ανταγωνιζόμενων γονοτύπων.
aptidão: A medição da resposta de um população de organismos à selecção natural; a capacidade competitiva relativa de um dado genótipo conferida por caracteres morfológicos, fisiológicos ou comportamentais adaptativos; expressa e geralmente quantificada como o número médio de descendentes dos genótipos competidores que sobrevivem.
fitness: Mått på en populations respons på naturlig urval; den konkurrenskraftiga förmågan hos en genotyp beroende på de anpassade morfologiska, fysiologiska eller betteendeegenskaper; uttrycks och vanligtvis kvantifierat som medelantalet av överlevande avkomma av konkurrande genotyper.
ΜΟΝΑΔΑ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ : Μη ειδικός όρος που αναφέρεται σε μια παραγωγική υδατοκαλλιεργητική μονάδα, που συνήθως αποτελείται από τον εξοπλισμό (δεξαμενές, λιμνοδεξαμενές, κλωβούς), τις εγκαταστάσεις (κτίρια, αποθήκες, χώρους επεξεργασίας) και τα αποθέματα.
piscicultura: Termo não específico que descreve uma unidade de produção de aquacultura (instalada em terra ou na água); normalmente consiste em instalações de estabulação (tanques, viveiros, raceways, jaulas) instalações de equipamento (edifícios, armazéns, processamento), material e stock .
fiskodling: Benämning på akvakultursanläggningar (antingen vatten eller land baserat); består vanligtvis av lagringsfaciliteter (kärl, dammar, burar), översiktsutrustning och förråd.
ΨΑΡΙ -ΙΧΘΥΣ : [Ορισμοί που χρησιμοποιούνται στο "Code of Practice for fresh fish", FAO, Fisheries report No. 74 (1969)]
Ολόκληρο ψάρι: Ψάρι όπως πιάστηκε, από το οποίο δεν έχουν αφαιρεθεί τα εντόσθια.
Καθαρισμένο ψάρι: Ψάρι από το οποίο έχουν αφαιρεθεί τα εντόσθια.
Νωπό ψάρι: Ψάρι, στο οποίο είτε δεν έγινε καμμιά κατεργασία συντήρησης, είτε διατηρήθηκε μόνο σε ψύξη.
Φιλέτο: Φέτα ψαριού που κόπηκε από το σώμα με τομές παράλληλες προς τη σπονδυλική στήλη.
Διάρκεια: Αναφέρεται
peixe : PEIXE (definição utilizada no “Código de Práticas para o peixe fresco”; FAO, Fisheries report No. 74 (1969).
Peixe inteiro: peixe como capturado, com vísceras.
Peixe eviscerado: peixe após a remoção das vísceras.
Peixe fresco: peixe que não sofreu nenhum tratamento de preservação ou que foi preservado apenas por resfriamento.
Filete: uma fatia de peixe, removida da carcaça por cortes efectuados paralelamente à espinha.
Tempo de retenção: refere-se ao tempo em que o
fisk: Hel fisk: Fisk som den fångas, orensad hel fisk
Fine-grained species : Όρος που χρησιμοποιείται σε στρατηγικές διατροφής, για συγγενικά είδη που συνυπάρχουν και τα οποία παρουσιάζουν ομοιότητες, τόσο μορφολογικά, όσο και διατροφικά.
espécies de grão fino : Termo utilizado em estratégias de alimentação, para espécies coexistentes muito próximas que são morfologicamente similares e consomem fontes similares de alimentação.
finkorniga arter: Benämning som används att beskriva födosöksstrategier. Samexisterande, besläktade arter som är morfologiskt lika och intar liknande födoämnen.
ΡΥΘΜΟΣ (ΤΑΧΟΣ) ΔΙΗΘΗΣΗΣ: Αναφέρεται στον συνολικό όγκο ενός υγρού, ο οποίος καθαρίζεται αποτελεσματικά από ένα φίλτρο σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Αν η αποδοτικότητα φιλτραρίσματος ενός φίλτρου είναι μικρότερη του 100%, ο ρυθμός φιλτραρίσματος ισοδυναμεί προς το γινόμενο του όγκου του υγρού που περνάει μέσα από το φίλτρο σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα επί την αποδοτικότητα του φίλτρου.
taxa de filtração: Refere-se ao volume total de um fluido efectivamente limpo de partículas por um filtro num dado período de tempo. Se a eficiência de filtração é inferior a 100%, a taxa de filtração é equivalente ao volume do fluido que passa pelo filtro num dado período de tempo multiplicado pela eficiência relativa do filtro.
filtrationshastighet: Syftar på den totala vätskevolym som, genom filtrering under en viss tid, har effektivt rensats från partiklar. Om filtreringseffektiviteten hos filtret är lägre än 100%, så är filteringshastigheten lika med vätskevolymet som passeras genom filtret under en viss tid, gånger den relativa effektivitetetn hos filtret.
ΝΗΜΑΤΟΕΙΔΗ ΦΥΚΗ: Φύκη με νηματοειδή θαλλό.
algas filamentosas : Algas com um talo filiforme.
filamenösa alger: Alger med en trådlik bål.
ΔIΗΘΗΜΑΤΟΦΑΓΟΣ: Ζώο που τρέφεται με πολύ μικρά τεμαχίδια που φιλτράρει από το νερό μέσα στο οποίο ζει. Πολλά απο τα καλλιεργούμενα δίθυρα (μύδια, στρείδια) είναι διηθηματοφάγα, καθώς επίσης και ορισμένα προνυμφικά στάδια των καρκινοειδών.
filtrador : Animal que se alimenta pela filtração de partículas minúsculas da água em que vive. Muitos moluscos bivalves são filtradores (mexilhões, ostras, etc.) assim como certos estados larvares de crustáceos cultivados.
filtrerare: Djur som livnär sig genom filtrering av små partiklar i vattnet. Många odlade bivalver är filtrerare (musslor, ostron) i likhet med larvstadiet hos vissa odlade kräfdjur.
ΔIΑΔΡΟΜΗ (ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΔΡΑΣΗΣ ΑΝΕΜΟΥ) : Η οριζόντια απόσταση ( προς την φορά του ανέμου), επί της οποίας πνέει ο άνεμος που προκαλεί κυματισμό.
alcance : Na previsão da ondulação, a distância horizontal (na direcção do vento) sobre a qual o vento sopra.
fetch: Vindens väglängd över öppet vatten till en viss plats.
ΛΙΠΑΣΜΑ: Υλικό που χορηγείται στο νερό για να αυξηθεί η παραγωγικότητά του.
fertilizante: Um material aplicado à água para melhorar a sua productividade.
gödning: Ämne som appliceras till vatten för att förbättra dess produktivitet.
ΛΙΠΑΝΣΗ: Προσθήκη θρεπτικών υλικών σε ένα υδατικό σύστημα με σκοπό τον τεχνητό εμπλουτισμό του, έτσι ώστε να αυξηθεί η πρωτογενής παραγωγή, ως βάση της τροφικής αλυσίδας. Ο τύπος και η ποσότητα της λίπανσης εξαρτάται από τον τύπο του νερού (ή του συστήματος καλλιέργειας) και από το καλλιεργούμενο είδος.
fertilização (água) : Que se refere à adição de nutrientes (fertilizantes) a uma massa de água, de tanques, lagos, rios, com o fim do seu enriquecimento artificial de modo a estimular a produção primária como base da cadeia alimentar. O tipo e quantidade de fertilizante depende do tipo da massa de água (ou sistema de cultura) e da espécie a ser cultivada.
övergödning: Syftar på dammar, sjöar, flodar; tillsättningen av näringsämnen (gödningsmedel) i en vattenmassa för att stimulera primärproduktionen i basen av näringskedjan genom artificiell berikning. Typen och mängden gödningsmedel beror på vilken slags vattenmassa (eller odlingssystem) ska användas och vilken art som ska odlas.
ΓΟΝIΜΟΠΟIΗΣΗ: Ενωση δύο γαμετών προς σχηματισμό ζυγώτη.
fertilização (sexual) : A união de dois gâmetas para formar um zigoto.
befruktning: Föreningen av två gameter för att skapa en zygot.
ΘΗΛΕΟΠΟIΗΣΗ: Διαδικασία αναστροφής φύλου, κατά την οποία, με τη χορήγηση κατάλληλων στεροειδών ορμονών, νεαρά αρσενικά άτομα εξωθούνται να παραγάγουν αυγά, τα οποία είναι γενετικά αρσενικά, δηλ. ετερογαμετικά, ΧΥ. Η διαδικασία αυτή χρησιμοποιείται για τη διευκόλυνση ορισμένων στρατηγικών διαχεί- ρισης/παραγωγής.
feminização : Processo de reversão sexual em que machos juvenis são fisiologicamente induzidos, por esteroides sexuais apropriados, para produzir ovos que são geneticamente masculinos, i.e., heterogamêticos XY . Este procedimento é utilizado para facilitar certas estratégias de gestão/produção.
feminisering: Könsbyte där unga fiskhanar induceras fysiologiskt, genom användningen av lämpliga könshormoner, till att producera ägg som utvecklas till hannar, dvs, heterogametisk XY. Denna process används för att främja vissa skötsel/produktions strategier.
ΔIΑΤΡΟΦΗ: (1) Η παροχή τροφής προς τους οργανισμούς. (2) Η κατανάλωση τροφής από τους οργανισμούς.
alimentação : (1) O fornecimento de alimento aos organismos. (2) O consumo de alimento pelos organismos.
utfodra: (1)Tillförsel av mat till organsimer (2) Matkonsumption hos organismer.
ΕΠIΠΕΔΟ ΔIΑΤΡΟΦΗΣ: Το επίπεδο στο οποίο παρέχεται τροφή στα ψάρια στη μονάδα του χρόνου (Τ), συνήθως εκφραζόμενο ως επί τοις εκατό ποσοστό του σωματικού βάρους των ψαριών ανά μονάδα χρόνου (Τ).
nível alimentar : O nível de alimento fornecido aos peixes durante uma unidade de tempo (T), normalmente dada como a percentagem do peso do corpo do peixe por tempo T.
födonivå: Mängden mat som ges till fiskar per tidenhet (T), vanligtvis uttryckt som procenten av fiskens kroppsvikt per tidsenhet (T).
ΤΡΟΦΟΔΟΤΙΚΟ ΡΕΥΜΑ: Ρεύμα που ρέει παράλληλα προς τις ακτές πριν να συγκλίνει και να σχηματίσει τον λαιμό ενός ρεύματος επιστροφής.
corrente alimentadora: A corrente que corre paralela à costa antes de convergir e formar o colo de uma corrente encrespada.
feeder current: Ström som flödar parallelt med kusten innan de konvergerar och bildar en utåtriktad ripström.
ΤΡΟΦΟΔΟΤΙΚΗ ΑΚΤΗ: Ακτή που έχει διαπλατυνθεί τεχνητά, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται, ο εμπλουτισμός με θρεπτικά στοιχεία άλλων παραλιών μέσω των φυσικών ρευμάτων ή δυνάμεων.
praia alimentadora : Uma praia alargada artificialmente para servir de sustento a outras praias a jusante por meio das correntes ou forças litorais naturais.
Artificiell strand: Artificiellt utvidgad strand som främjar återbyggandet av stränder nerströms genom naturliga kustströmmar.
ΑΝΑΔΡΑΣΗ: Η συνεχής τροποποίηση ή ο έλεγχος ενός συστήματος ή ενός ομοιοστατικού μηχανισμού, μέσω των προϊόντων ή των επιπτώσεών τους. Η ανάδραση διακρίνεται σε αρνητική, όταν το προίόν επιδρά ανασταλτικά στην περαιτέρω παραγωγή του, οπότε διατηρείται η σταθερότητα του συστήματος (ομοιόσταση) και σε θετική, όταν το προϊόν επιδρά ενισχυτικά στην περαιτέρω παραγωγή του ( καταστροφική εξέλιξη). Ως παράδειγμα αναφέρουμε τη μέθοδο ελέγχου μιας βιοχημικής οδού, που περιλαμβάνει μια σειρά ενζύμων και που καταλ
reacção/retorno : Os elementos de um sistema de controlo ou mecanismo homeoestático ligados por influências recíprocas, de modo a que a fonte ou entrada é continuamente modificada por um produto do processo a fim de manter o necessário grau de constância; um ciclo de retorno pode ser de efeito negativo ou positivo, por exemplo, como um método de controlo do percurso bioquímico, onde um percurso de sucessivas enzimas conduz à formação de um metabolito importante. A quantidade de matabolito presente pode controlar
feedback: Reglertekniskt begrepp som innebär att information om det styrda systemets beteende återförs till den styrande mekanismen. Därigenom kan systemet styras mot det önskade målet trots förändringar eller störningar i omgivningen. Det finns både negativ feedback och positiv feedback. Feedback kan fungera som en metod att kontrollera kemiska reaktionssekvenser, där en reaktionssekvens som innefattar flera enzymer leder till bildningen av en viktig metabolit. Metaboliten kan kontrollera aktiviteten hos
ΓΟΝIΜΟΤΗΤΑ : Ο αριθμός των αυγών ή των απογόνων που παράγονται ετησίως από ένα θηλυκό ζώο ή ο αριθμός αυγών ανά μονάδα βάρους σώματος ενός θηλυκού.
fecundidade: O número de ovos ou juvenis produzidos anualmente por uma fêmea ou por unidade de peso do corpo de uma fêmea.
fekunditet: Antalet ägg eller avkomma som produceras årligen av en djurhona, eller kroppsvikten hos en hona.
ΟΡΓΙΑ (αρχ. Οργυιά): Δευτερεύουσα μονάδα μήκους που χρησιμοποιείται κυρίως για τη μέτρηση του βάθους. Ισούται με 6 πόδια ή 1,8288 m.
braça: Uma unidade de comprimento fps secundária; utilizada especialmente para medir a profundidade da água; igual a 6 pés ou 1,8288 m.
famn: Sekundär längdmått som mäter fot per sekund; används för att mäta djup på vatten; lika med 6 fot eller 1.8288 meter.
FAST ICE : Προσκολλημένος πάγος που συγκρατείται στη θέση του με επαφή ή προσκόλληση στην ακτή ή στον πυθμένα. Αποκαλείται "ice foot" αν έχει παγώσει στην άκρη της ακτής, "shore ice" αν έχει παγώσει πάνω στην ακτή "stranded", αν προσαράξει στην ξηρά, και "bottom ice", αν έχει παγώσει στον πυθμένα. Πάγος που δεν βρίσκεται σε επαφή ή σε προσκόλληση με την ακτή ή τον πυθμένα αποκαλείται επιπλέων πάγος (coastal ice, coast ice, landfast ice).
gelo fixo : Gelo que é mantido em posição pelo contacto ou por estar preso à costa ou fundo. Chama-se gelo de base quando fundido à costa, gelo de costa quando lançado na costa ou praia, gelo encalhado quando dá à costa e gelo de fundo quando fundido ao fundo. O gelo que não está em contacto ou preso à costa ou fundo chama-se gelo flutuante (gelo costeiro, gelo de costa).
fast is: Is som hålls fast genom kontakt med eller förankring till kusten eller botten. Den kallas för isfot om den är fastfrusen till strandlinjen och inlandsis om den täcker en stor landareal. Is som inte är förankrad till kusten eller botten kallas havsis eller drivis.
ΠΕΡΙΤΤΩΜΑΤΑ: Απεπτα υπολείμματα τροφής, μαζί με υπολείμματα εκκρίσεων, βακτηρίων, κ.λ.π., που αποβάλλονται από την πεπτική οδό μέσω της έδρας.
fezes : Resíduos alimentares não digeridos, juntamente com resíduos de secreções, bactérias, etc, expelidos do trato alimentar ( q.v.) através do ânus.
feces: Osmälta matrester, tillsammas med sekretrester, bakterier osv, som har stöts ut ur magsmältningskanalet (q.v.) genom anus.
Κοπρανώδεις στρεπτόκοκκοι: Βακτηρίδια του ιού Streptococcus τα οποία ζουν στα έντερα του ανθρώπου και των ζώων.
estreptococos fecais: Bactéria dos germes Streptococcus que vivem no intestino dos humanos e animais.
fekal streptokock: Bakterier som tillhör familjen Streptococcus. De lever i tarmkanalerna hos djur och männsikor.
Κοπρανώδη κωλοβακτηρίδια: Κωλοβακτηρίδια που βρίσκονται στα κόπρανα.
coliformes fecais: Bactéria coliforme encontrada nos excrementos.
fekal koliform: Koliform bakterier som hittas i exkrement.
G
Γενετική ζημιά: Μια μετάλλαξη στο κληρονομικό υλικό του DNA ενός οργανισμού. Εμφανίζεται συνήθως σαν αποτέλεσμα έκθεσης του οργανισμού σε ορισμένα χημικά, ακτινοβολία, ή ραδιενέργεια.
dano genético: Uma alteração no ADN hereditário de um organismo. Normalmente ocorre como resultado da exposição a certos quimicos, e/ou radioactividade.
genskada: Ändring av en organisms DNA. Detta sker vanligtvis i smaband med exponering till vissa kemikalier och viss typ av strålning.
ΓΕΝΕΤIΚΗ ΑΠΟΣΤΑΣΗ: Μέτρο της γενετικής ανομοιότητας δύο ατόμων ή πληθυσμών. Εκφρά- ζεται ως η πιθανότητα να διαθέτουν ένα όμοιο γονίδιο ή χαρακτήρα.
distância genética : O grau de disparidade genética entre dois indivíduos ou populações, em relação à probabilidade de possuirem um determinado gene ou carácter comum.
genetiskt avstånd: Mått på den genetiska skillnaden mellan två individer eller populationer, uttryckt som sannolikheten av gemensamm innehavande av en viss gen eller karaktär.
ΓΕΝΕΤIΚΗ ΠΟIΚIΛΟΤΗΤΑ : Το σύνολο της γενετικής ποικιλότητας ενός ατόμου πληθυσμού ή είδους.
diversidade genética : Toda a variação genética num indivíduo, espécie ou população.
genetisk mångfald: Hela den genetiska variationen i en individ, population eller art.
ΓΕΝΕΤIΚΟΣ ΚΩΔIΚΑΣ: Η βιοχημική βάση της κληρονομικότητας. Ο κώδικας συνίσταται σε μια σειρά από τριάδες νουκλεοτιδικών ζευγών βάσεων (κωδικονιών), στα μόρια του αγγελιοφόρου RNA (mRNA). Κάθε κωδικόνιο καθορίζει ένα αμινοξύ κατά την πρωτεïνοσύνθεση (μετάφραση). Η αλληλουχία των νουκλεοτιδίων στο mRNA, προκύπτει από την αλληλουχία του DNA με τη διαδικασία της μεταγραφής.
código genético : A base bioquímica da hereditariedade. O código consiste de séries de três pares base de nucleótidos sucessivos (codões) nas moléculas ARN mensageiro (mARN), as quais codificam para amino-ácidos específicos na transcrição de moléculas proteícas. A sequência específica de nucleótidos de ARNm provem do ADN por transcrição.
genetisk kod: Den biokemiska basen av arvsmassan. Koden består av upprepade nukleotidtripletter (kodoner), som sitter på budbärar-RNA (mRNA), och utgör koden för aminosyror. Budbädar-RNA bildas då DNA-koden skall avläsas (transkription).
ΧΡΟΝΟΣ ΓΕΝΙΑΣ: (1) Η μέση διάρκεια του κύκλου ζωής ανάμεσα στη γέννηση και την αναπαραγωγή. (2) Το μέσο χρονικό διάστημα ανάμεσα στην αναπα- ραγωγή της πατρικής γενιάς και την αναπαραγωγή της πρώτης θυγατρικής γενιάς.
tempo de geração : (1) A duração média de um ciclo de vida entre o nascimento e a reprodução. (2) O período médio de tempo entre a reprodução da geração progenitora e a reprodução da primeira geração descendente.
generationstid: (1) Medelängd på tiden mellan födsel och reproduktion. (2) Den genomsnittliga tid som förflyter mellan två på varandra följande generationers början.
ΓΟΝIΔIΑΚΗ ΔΕΞΑΜΕΝΗ (ΓΟΝIΔIΑΚΟ ΔΥΝΑΜIΚΟ): Το σύνολο του γενετικού υλικού ενός πληθυσμού με αμφιγονική αναπαραγωγή σε μια συγκεκριμένη γενιά ή χρονική στιγμή.
pool genético : A totalidade da informação genética dentro de uma população ou subpopulação. Inclui todos os diferentes alelos de cada gene.
genpool: Den totala genetiska informationen inom en population eller subpopulation. Inkluderar alla olika alleller hos en gen.
ΓΟΝIΔIΑΚΟΣ ΤΟΠΟΣ: Η θέση ενός γονιδίου σε ένα χρωμόσωμα.
locus genético : Posição dos genes num cromossoma representando uma característica específica; um locus pode ser ocupado por qualquer alelo de um gene.
locus: En gens position på en kromosom som representerar en specifik egenskap; ett locus kan upptas av varje allel av ett gen.
ΓΟΝΙΔΙΑΚΗ ΡΟΗ: Η ροή του γενετικού υλικού εντός και μεταξύ διαφορετικών γονιδιακών δεξαμενών (συνδ.) που προκύπτει όταν μετακινούνται άτομα ή γαμέτες ανάμεσα σε διαφορετικούς πληθυσμούς.
fluxo genético: O fluxo de material genético dentro e entre pools genéticos (q.v.) provocado pelo movimento de indivíduos, ou gâmetas, entre populações ou sub populações.
genflöde: Flöde av genetiskt material inom och mellan genpooler (q.v.) som uppstår på grund av individers eller gameters rörelse mellan populationer eller subpopulationer.
Γάμα-HCH : Γάμα εξαχλωρο-υδρο-εξάνιο: τοξικός χλωριούχος υδρογονάνθρακας που χρησιμοποιείται σαν εντομοκτόνο. Π.χ. Lindane.
gama - HCH: Gamma hexachlorohydrohexane; hidrocarboneto de cloro tóxico que é usado como insecticida, i.e., Lindane.
gamma-HCH: Gamma hexahydroxicyklohexan.; toxisk kolhydrat som används som beskämpningsmedel, t.ex Lindane.
Ακτινοβολία Γάμα : Μια μορφή ακτινοβολίας υψηλής διεισδυτικότητας.
radiação gama: Uma forma de radiação com capacidades altamente penetrantes.
gammastrålning: Typ av strålning som har hög penetrerande förmåga.
ΓΟΝIΔIΟ: Η βασική μονάδα της κληρονομικότητας, που αποτελείται από μια ειδική αλληλουχία νουκλεοτιδίων σε μια αλυσίδα DNA, κωδικοποιεί ένα συγκεκριμένο πολυπεπτίδιο και καταλαμβάνει μια συγκεκριμένη θέση (τόπο) σε ένα χρωμόσωμα. Οι εναλλακτικές μορφές ενός γονιδίου είναι γνωστές ως αλληλόμορφα.
gene : A unidade básica da hereditariedade, engloba uma sequência específica de nucleótidos de uma cadeia de ADN e ocupa um locus específico num cromossoma, codificando para um ARN ou molécula polipeptídea específicos; formas alternativas de um gene, que ocupam a mesma posição relativa, em cromossomas homólogos são conhecidos por alelos.
gen: Beståndsel av arvsmassan, som utgörs av en specifik nukleotidsekvens på en DNA-kedja, som innehar en specifik lokus på kromosomet; bestämmer sammansättningen hos en viss RNA-molekyl eller polypeptid; många gener förekommer i två eller flera varianter, som då kallas alleler.
ΓΑΜΕΤΗΣ: Ωριμο γεννητικό κύτταρο, απλοειδές, το οποίο ενώνεται με ένα άλλο (ισογαμέτη ή ανισογαμέτη) του αντίθετου φύλου, προς σχηματισμό του διπλοειδούς ζυγώτη (ζυγωτού) Η ένωση αυτή είναι απαραίτητη στην φυλετική (αμφιγονική, σεξουαλική) αναπαραγωγή.
gâmeta : Célula haplóide, sexualmente madura, que se une com outra de sexo oposto para formar um zigoto diplóide; esta união é essencial para uma verdadeira reprodução sexual.
gamet: Mogen könscell, haploid, som förenar sig med en annan gamet (isogamet eller anisogamet) av andra könet och bildar en diploid zygot; sådan förening är nödvändigt för sann sexuell reproduktion.
ΘΥΕΛΛΑ: Ανεμος ισχύος μεγαλύτερης από μια οριακή τιμή, κατά κανόνα 50κμ την ώρα.
furacão : Vento com uma força que excede um valor específico, a partir de 50 Km/h . Ver ESCALA DE BEAUFORT.
stormvind: Vind med en hastighet som överstiger 50 kilometer i timmen.
ΣΤΡΟΒΙΛΟΣ: Κυκλική ή σπειροειδής κίνηση του νερού , χαρακτηριστική των θαλάσσιων ρευμάτων, και άλλων μετατοπίσεων υδάτινων μαζών.
giro : Um movimento circular ou em espiral, característico das correntes oceânicas, e de outros sistemas de movimento de água.
virvel: Circulär eller spiral rörelse som karakteriserar havströmmar eller andra system av vattenrörelse.
GYMNODINIUM: Γένος δινομαστιγωτών που χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ενός μόνου μαστιγίου. Μία από τις ομάδες που ευθύνονται για τις κόκκινες παλίρροιες.
Gymnodinium: Um género de dinoflagelados caracterizados por possuirem um único flagelo; um dos grupos responsáveis pela marés vermelhas.
gymnodinium: Genus inom ordningen Dinoflaggeli, som karakteriseras genom innehavandet av en enda flagell; en av grupperna som är ansvariga för farliga algblommningar.
ΡΕΥΜΑ ΤΟΥ ΚΟΛΠΟΥ: Το θερμό επιφανειακό ωκεάνειο ρεύμα που ξεκινά από το ρεύμα των Αντιλών και της Φλόριδας, ρέει βορειοανατολικά στον Ατλαντικό και σχηματίζει τον βόρειο βραχίονα του Βορειοατλαντικού Γύρου.
corrente do golfo : Corrente oceância quente e superficial derivada das correntes das Antilhas e da Florida: corre no Atlântico no sentido nordeste e forma o braço norte do giro do Atlântico Norte.
golfströmmen: Den varma vattenströmmen som har sin ursprung vid Antillerna och strömmarna som omger florida: den strömmar i en nordöstlig rikning in i Atlanten och bildar den norra delen av den Nordatlantiska virveln.
ΚΟΛΠΟΣ: Ενα σχετικά μεγάλο τμήμα του ωκεανού ή του πελάγους το οποίο εισχωρεί στην ξηρά. Γενικά, μεγαλύτερος από τον όρμο.
golfo : Uma parte relativamente grande de um oceano ou mar que penetra uma costa, geralmente maior do que uma baía.
gulf: En relativ stor del hos en hav som når långt in på fastlandet, vanligtvis större än en bukt.
ΣΥΝΤΕΧΝΙΑ: Ομάδα ειδών που έχουν παρόμοιες απαιτήσεις όσον αφορά τη χρήση των οικολογικών πόρων σε μία και παρόμοιες στρατηγικές νομής, και επομένως έχουν παρόμοιους ρόλους στη βιοκοινωνία.
associação : Um grupo de espécies que têm necessidades de recursos ecológicos e estratégias de alimentação similares e, por conseguinte, desempenham papéis semelhantes na comunidade.
grupp: En grupp arter som har likartade ekologiska resursbehov och furageringsstrategier och har därför samma roller i samhället.
ΚΑΜΠΥΛΗ ΑΥΞΗΣΗΣ: Γραφική παράσταση που δείχνει την απόλυτη αύξηση του βάρους ή άλλης παραμέτρου ενδεικτικής της αύξησης, έναντι της αντίστοιχης χρονικής περιόδου.
curva de crescimento : Representação gráfica que mostra o aumento absoluto em peso, ou outro parâmetro indicador de crescimento de um organismo, num determinado período de tempo.
tillväxtkurva: Grafisk framställning som visar den absoluta viktökningen, eller andra parametrar som indikerar tillväxt, hos en organism under en viss tid.
ΥΠΟΓΕΙΟ ΝΕΡΟ: Υπόγειο νερό της ζώνης κορεσμού. Υπό τη στενή έννοια, ο όρος αναφέρεται μόνο στο υπόγειο νερό κάτω από την ελεύθερη στάθμη.
água subterrânea : água subterrânea que ocupa a zona de saturação. No sentido estrito o termo aplica-se apenas a água abaixo da camada freática.
grundvatten: Vattenmassa som befinner sig under ytan och ockuperar mättnadszonen. In a strict sense så aanvänds termen för att beskriva vatten som ligger under grundvattensnivån.
ΑΥΞΗΣΗ: Η φυσιολογική διαδικασία της αύξησης του μεγέθους ενός ιστού, οργάνου ή οργανισμού.
crescimento: Processo normal de aumento de tamanho de um tecido, orgão ou organismo.
tillväxt: En normal process som ökar mängden av en vävnad, organism eller ett organ.
ΑΠΟΘΑΛΑΣΣIΑ: Ωκεάνιος κυματισμός με μεγάλο μήκος και πλατος κύματος. Το ύψος των κυμάτων σε ρηχά νερά είναι σημαντικό, χωρίς ωστόσο να φθάνει το ύψος ( και την επικινδυνότητα) των blind rollers. Ωκεάνεια φουσκοθαλασσιά. καθώς υψώνεται σε σημαντικό ύψος στα ρηχά νερά, χωρίς ωστόσο να φθάνει στο ύψος ή να είναι τόσο επικίνδυνη, όσο τα περιστρεφόμενα διογκούμενα κύματα (blind rollers).
vaga: Vaga oceânica alta e larga; termo também utilizado para descrever uma onda à medida que sobe até uma altura perceptível em águas baixas (normalmente não tão altas ou perigosas como as ondas que formam um tubo).
grunddyning: Lång och hög dyning; används också för att beskriva en dyning medan den stiger till en urskiljbar höjd i grund vatten.
ΟΛΙΚΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Η παραγωγή νέας οργανικής ύλης από τους αυτότροφους οργανισμούς, όπως τα φωτοσυνθετικά φύκη. Πολύ συχνά αποτελεί τον πρώτο κρίκο της τροφικής αλυσίδας. Η ολική ποσότητα οργανικής ύλης που παράγεται ανά μονάδα χρόνου από ένα άτομο, έναν πληθυσμό, μια επιφάνεια ή έναν όγκο νερού ονομάζεται ολική πρωτογενής παραγωγή. Με την αφαίρεση των απωλειών οργανικής ύλης μέσω του καταβολισμού (π.χ. αναπνοή) προσδιορίζεται η καθαρή πρωτογενής παραγωγή. Για τα φωτοσυνθετικά φύκη, ή ολική και η καθαρή παραγω
produção primária bruta (PPB) : Ver PRODUÇÃO PRIMÁRIA. A produção de nova matéria orgânica pelos autotróficos, tais como as algas fotossintéticas. Este é, muito frequentemente, o primeiro passo numa cadeia alimentar. Chama-se produção primária bruta a quantidade total de matéria orgânica produzida por unidade de tempo por um indivíduo, uma população, uma área ou um volume de água. Quando perdas simultâneas de matéria orgânica por catabolismo (e.g. respiração) são subtraídas à produção primária bruta, obtém-se uma medição da p
bruttoprimärproduktion: Förändringshastigheten i biomassa, inklusive alla förluster som t.ex. respiration, under ett specifikt tidsintervall.The production of new organic matter by autotrophs, such as photosynthetic algae. This is very often the first step in a food chain. The total amount of organic matter produced per unit time by an individual, a population, an area or a water volume, is termed the gross primary production. When simultaneous losses of organic matter by catabolism (q.v.) (e.g. respiration q.v.) are s
Αέρια του Θερμοκηπίου : Συγκεντρωτικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα αέρια (διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, κ.τ.λ.) που ευθύνονται για το φαινόμενο του Θερμοκηπίου.
gases de estufa: Termo colectivo utilizado quando se refere a gases ( e.g. dióxido de carbono, metano, etc.) que são responsáveis pelo efeito de estufa.
växthusgaser: Kollektiv benämning på gaser (koldioxid, metan) som orsakar växthuseffekten.
ΣΥΝΟΛΙΚΗ (ΜΙΚΤΗ) ΕΝΕΡΓΕΙΑ: Η συνολική ενέργεια που περιέχεται σε μια μονάδα τροφής (δίνεται επίσης και ως συνολικές θερμίδες).
energia bruta : A energia total presente numa unidade de alimento (também referida como calorias brutas).
bruttoenergi: Den totala energin som finns i födan (kan uttryckas som den totala antal kalorier).
Φαινόμενο του Θερμοκηπίου: Παγιδευμένη θερμική ενέργεια από τα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, σαν αποτέλεσμα της αύξησης του ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα και των υδρατμών. Το φαινόμενο είναι κατά πολλούς υπεύθυνο για τις μακροχρόνιες κλιματολογικές αλλαγές.
efeito de estufa : Aprisionamento do calor irradiado pelas camadas mais baixas da atmosfera causado por um aumento do dióxido de carbono e vapor de água na atmosfera. Este fenómeno é considerado por muitos como o responsável pelas alterações do clima a longo prazo.
växthuseffekt: Den värmande inverkan som atmosfären utövar på jordytan p.g.a. sin förmåga att släppa igenom, absorbera eller reflektera strålning av olika våglängder och som ökar på grund av högre mängder koldioxid och vattenånga i atmosfären. Detta fenomen tycks orsaka långsiktiga klimatförändringar.
ΧΛΩΡΟΦΥΚΗ: Φύκη με φωτοσυνθετική ικανότητα. Διαθέτουν χλωροπλάστες που περιέχουν φωτοσυνθετικές χρωστικές με επικρατέστερη της χλωροφύλης (χλωρόφυτα).
algas verdes: Clorófitas, as algas nas quais os pigmentos fotossintéticos estão localizados nos cloroplastos com a clorofila como pigmento dominante.
grönalger: Klorofyta, alger som innehåller kloroplaster. Kloroplaster hyser fotosyntetiska pigment där klorofyll är den viktigaste.
Πράσινη λάσπη : Θαλάσσιο ίζημα πράσινου χρώματος, το οποίο περιέχει υποξείδιο του σιδήρου, λεπτή άμμο, και οργανική ύλη.
lama verde: Sedimento marinho de cor verde, contendo ferro, argila fina e matéria orgânica.
grönslam: Grönt, marint sediment som innehåller ferroföreningar, finkornig lera och organisk material.
ΧΑΛΙΚΙ : Αδρομερή συστατικά ενός ιζήματος διαμέτρου 2-256 mm. Μερικές φορές χρησιμο- ποιείται για μικρότερα σωματίδια, διαμέτρου 2-4 mm.
cascalho : Partículas de sedimento entre 2-256 mm de diâmetro, termo algumas vezes utilizado para uma classe de partículas mais pequenas entre 2-4 mm de diâmetro.
grus: Sedimentpartiklar som är mellan 2-256mm stora; ibland används det för att beskriva mindre partiklar som har en diameter på 2-4mm.
Βοσκή : Μια μορφή διατροφής, κατά την οποία τα ζώα καταναλώνουν φύκη ή φυτά συλλέγοντας ολόκληρο τον όγκο ή την επιφανειακή βλάστηση.
pasto/pastagem: Uma forma de alimentação em que os animais consomem algas ou plantas comendo a totalidade ou a superfície crescida.
betning: Typ av ätande där djur konsumerar alger eller växter genom att beta av hela volymen som växer.
ΔIΑΒΑΘΜIΣΗ (ΚΛIΣΗ): (1) Ο ρυθμός αλλαγής μιας μεταβλητής συναρτήσει της απόστασης. (2) Ομαλή αύξηση ή μείωση ενός παράγοντα, όπως, π.χ., η θερμοκρασία και η αλατότητα.
gradiente: (1) O grau de alteração de uma variável com a distância. (2) Uma mudança regular crescente ou decrescente num factor, tal como a temperatura ambiente e salinidade.
gradient: (1) Hastigheten med vilken en variabel förändras med ökad avstånd. (2) Regelbunden ökning eller minskning på en faktor, som omgivande temperatur och salinitet.
ΓΟΝΑΔΑ: Το πρωταρχικό σεξουαλικό όργανο. όρχις ή ωοθήκη.
gónada : O principal orgão sexual: testículos e ovários.
gonad: Primära könsorganet: testikel eller äggstock.
ΓΟΝΑΔΟΣΩΜΑΤIΚΟΣ ΔΕIΚΤΗΣ: Η σχέση του βάρους της γονάδας προς το συνολικό βάρος του σώματος, εκφρασμένη συνήθως %.
índice gonadossomático : A relação do peso do gónada sobre o peso total do corpo, ou o peso total do corpo sobre o peso do gónada, normalmente expressa em %.
gonadosomatiskt index: Förhållandet mellan gonadvikten och den totala kroppsvikten, vanligen uttryckt i procent.
ΓΛΥΚΟΓΟΝΟ: Υδατάνθρακας ο οποίος χρησιμεύει για την αποθήκευση ενέργειας στο συκώτι και άλλους ιστούς. Οταν ο οργανισμός χρειάζεται ενέργεια, το γλυκογόνο μετατρέπεται σε γλυκόζη. Το γλυκογόνο είναι πολυσακχαρίτης με μακριά αλυσίδα.
glicogénio : Um armazenamento de hidratos de carbono no fígado e outros tecidos, os quais são convertidos em glucose quando necessários para a obtenção de energia. O glicogénio é um polissacarídeos de cadeia longa.
glykogen: Ämne som lagrar kolhydrater inne i levern och andra vävnader och som kan konverteras till glukos när energi behövs. Glykogen är en polysackarid.
ΓΛΥΚΟΖΗ: Σάκχαρο με 6 άτομα άνθρακα, το οποίο παράγεται από την υδρόλυση αμύλου, σακχαρόζης, μαλτόζης, λακτόζης κ.α. Το κύριο σάκχαρο του αίματος.
glucose : açúcar obtido da hidrólise do amido, sacarose, maltose, lactose e outros; o principal açúcar encontrado no sangue.
glukos: Socker som innehåller sex kolmolekyler (hexos) och som bildas när kolhydrater hydrolyseras; huvudsakliga sockret som finns i blodet.
Globigerina ιλύς : Ιλύς που δημιουργείται από τα σβεστολιθικά κελύφη θαλασσίων πλαγκτονικών ομάδων των Τρηματοφόρων (π.χ. Globigerina)
Vasa globerina: A lama criada pelas conchas cálcareas de grupos planctonicos marinhos de Foraminifera (e.g. Globegerina).
globigerinaslam: Lera som bildas av foraminiferas kalkartade skal.
ΠΑΓΕΤΩΝΙΚΟΣ ΠΑΓΟΣ: Πάγος που είναι ή ήταν κάποτε μέρος ενός παγετώνα. Σχηματίζεται συνήθως από το χιόνι το οποίο συμπυκνώνεται ύστερα από επανειλλημένη τήξη και ανάπτυξη και υποβολή σε στατικές πιέσεις. Παγετωνικός πάγος συναντάται και στη θάλασσα ως παγόβουνο.
gelo glaciar : Qualquer gelo que faz ou fez alguma vez parte de um glaciar. Tem sido consolidado através de fusões e recongelamentos e pela pressão estática. O gelo glaciar pode ser encontrado no mar sob a forma de icebergues.
glaciäris: Varje ismassa som är, eller har varit, en del av en glaciär. Den har konsoliderats från FIRN genom fortsatt smältning och återfrysning, och genom statiskt tryck. Is från glaciärer finns i havet i form av isberg.
ΠΑΓΕΤΩΔΕΙΣ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΑΠΟΘΕΣΕΙΣ: Θαλάσσια ιζήματα που περιέχουν σημαντικό ποσοστό αλλόχθονων, χερσαίας προέλευσης, στοιχείων, τα οποία μεταφέρθηκαν από παγόβουνα.
depósito glaciar marinho : Sedimento marinho que tem um componente alóctone terrígeno significativo derivado do transporte por icebergues.
glacial marin avlagring: Marint sediment som innehåller en avsevärd mängd med glacialt ursprung
Παθητική αλιεία : Η σύλληψη θαλάσσιων ζώων από την παθητική αλιεία από εγκαταλελειμμένα δίχτυα και κιούρτους.
pesca fantasma: Enredamento de animais marinhos devido à pesca passiva por meio de redes perdidas ou abandonadas.
spökfiske: Intrasslande av marina djur i fiskenät på grund av bifångst eller gamla nät som har slängts i vattnet.
ΠΑΓΕΤΩΔΗΣ, ΠΑΓΕΤΩΝΙΚΟΣ: Ο αναφερόμενος στα γεωλογικά διαστήματα που χαρακτηρίζονται από ψυχρές κλιματικές συνθήκες και από επεκτεινόμενη κάλυψη με πάγους (παγετώδης περίοδος).
glaciar : Pertencente aos intervalos geológicos caracterizados por condições climáticas frias e avanços nas camadas de gelo e calotas glaciares (glaciação).
glacial: Hänför sig till de geologiska tidsperioder som kännetecknas av kalla klimatförhållanden och omfattande kontinentala nedisningar.
ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓIΑ: (1) Ο κλάδος της φυσικής γεωγραφίας που ασχολείται με τη μορφή της γης, τη γενική διαμόρφωση της επιφάνειάς της, την κατανομή της ξηράς και του νερού, κ.λ.π. (2) Η μελέτη της ιστορίας των γεωλογικών αλλαγών, μέσω της ερμηνείας των τοπογραφικών μορφών.
geomorfologia : (1) O ramo da geografia física que trata da forma da Terra, da configuração geral da sua superfície, da distribuição do solo e água, etc. (2) A investigação da história das alterações geológicas através da interpretação de formas topográficas.
geomorfologi: (1) Avdelning inom fysisk geografi som har att göra med jordens form, jordens allmänna ytbildning, landmassornas distribution, vattenmassor osv. (2) Undersökningen av dom historiska geologiska förändringarna genom tolkandet av topografiska variationen.
ΓΕΩΜΕΤΡIΚΟΣ ΜΕΣΟΣ: Η νιοστή ρίζα του γινομένου ν τιμών. Η τιμή του είναι μεταξύ των τιμών του αριθμητικού και του αρμονικού μέσου.
média geométrica : Uma medição de localização, situada entre a média aritmética e a média harmónica, calculada como a raiz do produto de n valores. Ver também MÉDIA ARITMÉTICA.
geometriskt medel: Mått som ligger mellan aritmetiska medelvärdet och harmoniska delningen, räknas som den n:de roten av produkten på n värden.
ΓΕΩΓΡΑΦIΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡIΩΝ (ΓΣΠ ή GIS): Συστήματα προς χρήση στους Η/Υ για τη διαχείριση δεδομένων και πληροφοριών που κατανέμονται στον χώρο. Χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση και μελέτη περιβαλλοντικών διεργασιών και την περιγραφή των πιθανών επιπτώσεων μιας σειράς "σεναρίων". Στην υδατο- καλλιέργεια χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση της καταλληλότητας γεωγραφικων περιοχών, καθώς επίσης και για τη μελέτη της καταλληλότητας ενός είδους για μια περιοχή.
sistemas de informação geográfica : Ferramentas computorizadas desenvolvidas para o manusemanento de dados e informação referenciados espacialmente. Os SIGs podem ser utilizados para avaliar e estudar processos ambientais e podem ilustrar as possíveis consequências de uma multiplicidade de cenários. Na aquacultura, têm sido utilizados para avaliar a conveniência de alguns sectores geográficos e investigar a aptidão de espécies a uma determinada área.
geografiskt informationssystem: Databaserat verktyg som har utvecklats för att hantera spatiell data och information. GIS system kan användas för att utvärdera och studera miljöprocesser och kan belysa eventuella konsekvenser hos ett antal händelseförlopp. Inom akvakulturen så har den använts för att bedömma olika geografiska områdens lämplighet och för att undersöka en arts lämplighet i förhållande till ett speciellt område.
ΓΕΝΟΣ: Κατηγορία της βιολογικής κατάταξης, που περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα φυλογενετικώς συγγενή και μορφολογικώς ομοιάζοντα είδη. Βαθ- μίδα της ταξινομικής κατάταξης, που αποτελεί την κύρια κατηγορία μεταξύ της οικογένειας και του είδους.
género : Uma categoria na classificação biológica que compreende uma ou mais espécies filogeneticamente relacionadas e morfologicamente similares; uma classificação na hierarquia de classificação taxonómica localizada entre a família e a espécie.
genus: Kategori inom hierarkiska systemet som består av en eller fler fylogentiskt besläktade, och morfologiskt likformiga, arter; kategori som ligger mellan familje- och artnivån.
ΓΟΝΟΤΥΠΟΣ: (1) Το κληρονομικό υλικό ενός ατόμου. Το σύνολο του γενετικού υλικού ενός κυττάρου, συνήθως μόνο του πυρηνικού υλικού. (2) Το σύνολο των ατόμων με την ίδια γενετική σύσταση. Βιότυπος. (3) Το άτομο στο οποίο βασίστηκε ο προσδιορισμός ενός τάξου στο επίπεδο του γένους. Ο αρχέτυπος ενός είδους. (4) Το σύνολο των γονιδίων που περιέχονται στα χρωμοσώματα ενός ατόμου, τόσο εκείνων που εκφράζονται, όσο και των αδρανών.
genótipo : (1) A hereditariedade ou constituição genética de um indivíduo; todo o material genético de uma célula, normalmente refere-se apenas ao material nuclear. (2) Todos os indivíduos que partilham a mesma constituição genética; biótipo. (3) O espécime no qual um género-grupo taxonómico se baseia; (4) A soma do total de genes contidos nos cromossomas de um único organismo, tanto os expresso como os latentes.
genotyp: (1) Arvsmassan eller den genetiska sammansättningen hos en individ; all genetisk material i en cell, vanligtvis syftar det på cellkärnans innehåll. (2) Alla individer som delar på samma genetiska sammansättning; biotyp (3) Provexemplaret som ett genus baseras på; första exemplaret av en typexemplar (4) Alla gener som finns på kromosomerna i en enskild organism, både de som uttrycks och de som är latenta.
ΓΕΝΕΤIΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ: Γενικός (μη ειδικός), όρος για την απώλεια γενετικής ποικιλότητας, που παρατηρείται σε άγρια αποθέματα όταν διασταυ- ρωθούν με φυγάδες από καλλιεργητικές μονάδες.
poluição genética : Termo geral, não específico, para a perda de variação genética observada nos mananciais selvagens, devido ao cruzamento de indivíduos destas populações com peixes que escapam de viveiros (q.v.).
genetisk förorening: Allmänn, ickespecifik term som beskriver förlusten i genetisk variation som observeras när vilda bestånd förökar sig med rymda tamdjur.
ΓΕΝΕΤIΚΗ: Κλάδος της βιολογίας που ασχολείται με την κληρονομικότητα και την ποικιλότητα των οργανισμών και με τους μηχανισμούς, με τους οποίους αυτές πραγματοποιούνται.
genética : Ramo da biologia que trata da hereditariedade e variação dos organismos e dos mecanismos dai resultantes.
genetik: Avdelning inom biologi som har att göra med ärftlighet och variation hos organismer och med mekanismerna som påverkar dessa.
ΓΕΝΕΤIΚΗ ΠΑΡΕΚΚΛIΣΗ: Η εμφάνιση τυχαίων αλλαγών στις γονιδιακές συχνότητες μικρών, απομονωμένων πληθυσμών, που δεν οφείλονται σε επιλογή, μεταλλαγή ή μετανάστευση.
deriva genética : A ocorrência de alterações aleatórias na frequência genética de uma população de uma geração para a seguinte devido a flutuações ocorridas ao acaso, e não como consequência de selecção, mutação ou imigração.
genetisk drift: Förekomsten av slumpmässiga förändringar i genfrekvensen hos en population från en generation till den andra, på grund av slumpmässiga fluktuationer som inte orsakas av selektion, mutation och migration.
H
ΥΠΟΞΕΙΑ : Μειωμένη συγκέντρωση οξυγόνου στο αίμα, το ήπαρ ή το περιβάλλον.
hipoxia : Concentrações reduzidas de oxigénio no sangue, fígado ou ambiente.
hypoxi: Minskad syrekoncentration i blod, lever eller omgivning.
Υπονευστόν : Οργανισμοί που ζουν ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του νερού.
hiponeuston: Organismos que vivem imediatamente abaixo da superfície da água.
hyponeuston: Organismer som lever precis under vattenytan.
ΥΠΟΣΜΩΤΙΚΟ: Αναφέρεται σε διάλυμα που έχει χαμηλότερη ωσμωτική πίεση ένα διάλυμα αναφοράς.
hipo-osmótico : Refere-se a uma solução que apresenta uma pressão osmótica mais baixa do que a solução com que está a ser comparada.
hypoosmotisk: En lösning som har lägre osmotiskt tryck än en annan.
ΥΠΕΡΤΟΝO: Ενα διάλυμα που έχει μεγαλύτερη συγκέντρωση διαλελυμένης ουσίας από ένα διάλυμα αναφοράς.
hipertónico : Uma solução que tem uma maior concentração de soluto do que a solução com que está a ser comparada.
hypertonisk: En lösning som har en högre halt lösta ämnen än en anna.
ΥΠΕΡΑΛΟΣ: Εχων υψηλή αλατότητα.
hipersalino : Que tem uma salinidade elevada.
hypersalin: Ha hög salinitet.
Υπερβενθικός : Ζει πάνω από το υπόστρωμα
hiperbentico: Que vive acima do substracto.
hyperbentisk: Leva ovanför substratet.
Υπερβένθος : Οργανισμοί που ζουν πάνω από το υπόστρωμα.
hiperbentos: Organismos que vivem acima do substracto.
hyperbentalen: Ovanför substratet, bentalen.
ΥΠΕΡΟΣΜΩΤΙΚΟ: Αναφέρεται σε διάλυμα που παρουσιάζει υψηλότερη ωσμωτική πίεση από ένα διάλυμα αναφοράς.
hiperosmótico : Refere-se a uma solução que apresenta uma pressão osmótica mais elevada do que a solução com que está a ser comparada.
hyperosmotisk: Syftar på en lösning som har högre osmotiskt tryck än en annan.
ΥΔΡΟΣΤΑΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ: Η πίεση που εξασκείται από μία στήλη νερού. Η πίεση αυξάνει περίπου κατά 1 ατμόσφαιρα ανά 10 μέτρα βάθους στην στήλη του νερού. Η υδροστατική πίεση επηρεάζει την διαλυτότητα των αερίων στο νερό και προκαλεί αλλαγές στον όγκο της νηκτικής κύστης των ψαριών όταν αυτά αλλάζουν γρήγορα βάθος. Αυτό αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα γιά τους φυσόκλειστους, αλλά και οι φυσόστομοι μπορεί επίσης να έχουν δυσκολίες στην πλήρωση της νηκτικής τους κύστης όταν απαιτείται ταχεία κατάδυση. Αυτός είναι ένας από τους
pressão hidroestática : A pressão exercida por uma coluna de água; A pressão numa coluna de água aumenta cerca de 1 atmosfera por cada 10 metros de profundidade. A pressão hidroestática influência, também, a solubilidade dos gases no meio aquático e provoca alterações no volume da bexiga natatória dos peixes quando mudam de profundidade rapidamente. Este procedimento é particularmente difícil para os fisoclistos (q.v.) mas os fisóstomos (q.v.) podem também ter dificuldades em encher a bexiga natatória quando se torna n
hydrostatiskttryck: Trycket som en vattenkolumn utövar; trycket ökar med ungefär 1 atmosfär per 10 meter i en vatten kolumn. Trycket påverkar bl a lösligheten av gaser i vatten och leder till ändrad volym av fiskars simblåsa.
Υδρόφοβο : Δεν διαλύεται ή αναμιγνύεται με το νερό.
hidrofóbico: Não se dissolve ou mistura na água.
hydrofobisk: Blandar eller löser sig ej i vatten.
ΥΔΡΟΣΦΑΙΡΑ: Το σύνολο των υδάτων της γης σε αντιδιαστολή με τον στερεό φλοιό που καλείται λιθοσφαιρα και από το αέριο περίβλημα που καλείται ατμοσφαιρα.Η συνολική μάζα του ύδατος, η οποία περιλαμβάνει τα ατμοσφαιρικά, επιφαν- ειακά και υπόγεια νερά.
hidrosfera : A parte líquida da terra, diferenciada da parte sólida (a litosfera) e da camada gasosa exterior (a atmosfera); a massa global de água, incluindo as águas atmosféricas, de superfície e subterrâneas.
hydrosfär: Samlingsnamn på vattnet i hav, sjöar och floder, mark- och grundvatten, is och glaciärer samt vattnet i atmosfären.
ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ: Η επιστημονική μελέτη των υδάτων της ξηράς. Εξετάζει την επίδραση των κατακρημνισμάτων και της εξάτμισης στην ποσότητα και την ποιότητα του νερού στους ποταμούς, τις λίμνες και την επιφανειακή και υπόγεια απορροή. Με βάση τον υδρολογικό κύκλο, το αντικείμενο της υδρολογίας ορίζεται ως το μέρος του κύκλου από την κατακρήμνιση μέχρι την επανεξάτμιση ή την επιστροφή του νερού στις θάλασσες. Η εφαρμοσμένη υδρολογία χρησιμοποιεί επιστημονικές μεθόδους για την πρόγνωση των συντελεστών και του όγκο
hidrologia : O estudo científico das águas terrestres, especialmente em relação aos efeitos da precipitação e evaporação na ocorrência e tipo de água de ribeiros, lagos e outras águas sobre ou sob a superfície. Em termos do ciclo hidrológico, o âmbito da hidrologia pode ser definido como a parte do ciclo que vai da precipitação à re-evaporação ou retorno das águas aos mares. A hidrologia aplicada utiliza descobertas científicas para prever taxas e volumes de escoamentos (previsão dos caudais do rios), estima
hydrologi: Läran om vattnet på jordens landområden, dess kretslopp, förekomst, fördelning och beskaffenhet. Hydrologi är viktigt i bl a jordbruk när man beräknar vattenförbrukning och avdunstning, samt vid skötsel av olika vattenresurser.
Υδρολογικός κύκλος : Η κυκλική ροή νερού και ατμών νερού μεταξύ των διαφόρων τμημάτων του εδάφους, των ωκεανών και της ατμόσφαιρας.
ciclo hidrológico: O fluxo ciclico da água e vapor de água entre as diferentes partes da terra, oceanos e atmosfera.
hydrologisk cykel: Det cykliska flödet av vatten och vattenånga mellan olika delar av land, hav och atmosfär.
ΥΔΡΟΓΡΑΦΙΑ: Η επιστήμη που αφενός ασχολείται με την μέτρηση των φυσικών χαρακτηριστικών των ωκεανών, θαλασσών, λιμνών, ποταμών και άλλων υδάτινων συστημάτων καθώς και των γειτονικών τους χερσαίων περιοχών με ειδική αναφορά στα στοιχεία που αφορούν στην ασφαλή πλοήγηση και αφ΄εταίρου με την δημοσίευση των πληροφοριών αυτών υπό μορφή κατάλληλη γιά τους ναυτι- λομένους. Οι υδρογραφικές συνθήκες είναι ιδιαίτερα σημαντικές στην υδατοκαλλιέργεια γιά τις αποφάσεις που αφορούν στην επιλογή θέσης και τον σχεδια
hidrografia : A ciência que trata da medição das características físicas dos oceanos, mares, lagos, rios e outras massas de água e suas áreas de terra adjacentes, com especial referência para os elementos que afectam a navegação em segurança, e a publicação de tal informação de forma adequada para a utilização pelos navegadores. As condições hidrográficas são particularmente importantes na tomada de decisão sobre a escolha do local e concepção do sistema para a aquacultura.
hydrografi: Vetenskapen som har att göra med de fysikaliska egenskaperna hos hav, sjöar, floder och andra vattensystem och deras angränsande landområden, med speciell hänsyn till faktorer som påverkar säker navigation och sjöfart. Hydrografisk är viktig vid utformandet av aquakulturer.
ΥΔΡΟΘΕΙΟ: Δύσοσμο, διαλυτό αέριο, Η2S, παραγόμενο κατά την αναερόβια διάσπαση. Συνήθως παρατηρείται στο υπολίμνιο ή στην ιλύ του πυθ- μένα. Επίσης εκλύεται από ιζήματα οργανικού υλικού (περιττώματα και περισσεύματα τροφής), τα οποία συσσωρεύονται κάτω από τους κλωβούς ιχθυοκαλλιέργειας ή από τους υποστάτες των στρειδιών, όταν το βάθος είναι μικρό και δεν υπάρχουν ισχυρά ρεύματα.
sulfureto de hidrogénio : Um gás solúvel de cheiro intenso, H2S, que resulta da decomposição anaeróbica; frequentemente encontrado na lama/vasa. Pode, também, ser libertado pela matéria orgância sedimentada (fezes e resíduos alimentares) que se acumulam por baixo das jaulas de peixe ou armações de ostras em locais de corrente e profundidade restritos.
vätesulfid: Ett starkt luktande löslig gas, H2S, som är resultatet av anaerob nedbrytning; vanligt förekommande i bottnar. Kan också avges från sedimenterat organiskt material (faeces eller överbliven mat) som samlas under fiskburar och ostronodlingar när det finns begränsningar i djup och vattenutbyte.
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΙΟΝΤΩΝ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ: Μέτρο της οξύτητας ή βασικότητας των διαλυμάτων.
concentração de hidrogénio : Medição da acidez ou basicidade das soluções. Ver pH.
vätejonkoncentration: Ett mått på hur sura eller basiska lösningar är. Se pH.
ΥΒΡΙΔΙΟ: Απόγονος δύο φυτών ή ζώων από διαφορετικά είδη ή ποικιλίες.
híbrido : Descendência do cruzamento de duas plantas ou animais de diferentes espécies ou variedades.
hybrid: Avkomma från individer med olika arvsanlag, vanligen olika arter
ΥΒΡΙΔΙΑΚΟ ΣΦΡΙΓΟΣ (ΕΤΕΡΩΣΗ): Υβριδιακό σφρίγος: το αποτέλεσμα της διασταύρωσης ατόμων που διαφέρουν πολύ γενετικά. Ορισμένες φορές η στερέωση βελτιώνει τον ρυθμό αύξησης, την αποδοτικότητα μετατροπής της τροφής, ή άλλα επιθυμητά χαρακτηριστικά.
vigor híbrido : Heterose: os descendentes de indivíduos com parentesco afastado pode por vezes resultar num aumento da taxa de crescimento, eficiência da conversão alimentar, ou qualquer outra característica desejável.
hybridisering: Heterosis: förbättring av vitalitet, reproduktionsförmåga och andra egenskaper genom korsning av två starkt inavlade stammar inom en djur- eller växtart.
ΧΟΥΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ: Ουσίες που προέρχονται κυρίως από αιωρούμενα φυτικά κολλοειδή και μεγαλύτερα φυτικά τεμάχια. Ανάλογα με τον βαθμό πολυμερισμού και το βάρος των σωματιδίων, ο κίτρινος χρωματισμός του νερού αυξάνει, ενώ η διαλυτότητα και ο όξινος χαρακτήρας μειώνονται.
substâncias húmicas : Substâncias oriundas principalmente de material coloidal de plantas em suspensão e de fragmentos de plantas de maior dimensão. Dependendo do grau de polimerização e tamanho das partículas, a coloração amarela da água aumenta enquanto a solubilidade e a acidez diminuem.
humusämnen: Ämnen som härrör från suspenderade växtämnen. Beroende på graden av polymerisering och partiklarnas storlek, så ökar den gula färgen med graden av lösbarhet och surhet.
ΟΡΜΟΝΗ: Χημική ουσία που εκκρίνεται από ενδοκρινή αδένα (αδένα χωρίς εκφορητικό πόρο), ελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος και επηρεάζει τη λειτουργία ενός άλλου οργάνου.
hormonas: Uma substância química segregada numa glândula sem canais e libertada na corrente sanguínea, a qual afecta o funcionamento de outro orgão.
hormoner: Ett kemiskt ämne som utsöndras ifrån en körtel till blodet och som påverkar functionen av ett annat organ
Ρεύμα Humboldt : Ένα κρύο ρεύμα νερού που προέρχεται από την Ανταρκτική και κινείται νοτίως των ακτών του Ειρηνικού της Ν.Αμερικής.
Corrente de Humboldt: Uma corrente fria oriunda do Antártico que circula para norte através da costa do Oceano Pacífico da América do Sul.
Humboldtströmmen: Kall, nordgående ström längs den sydamerikanska västkusten
ΟΜΟΖΥΓΟ: Ατομο που έχει ένα ζεύγος πανομοιότυπων αλληλομόρφων σε ένα γενετικό τόπο.
homozigoso : A condição de ter dois alelos idênticos no mesmo locus.
homozygot: Ett tillstånd med två identiska alleler på samma locus
Ομοιόσταση : Η διατήρηση μιας σχετικά σταθερής κατάστασης ή ισορροπίας σε ένα οποιοδήποτε βιολογικό σύστημα από εσωτερικούς ρυθμιστικούς μηχανισμούς.
homeostático: A manutenção de um estado relativamente estável ou em equilibrio em qualquer sistema biológico através de mecanismos reguladores intrínsecos.
homeostatisk: Samlingsbegrepp för de mekanismer som tillsammans verkar för att hålla den miljö som omger alla organismens celler så konstant som möjligt.
ΟΜΟΛΟΓΟΣ: Χρησιμοποιείται για δομές, χαρακτήρες, ή ιδιότητες, που έχουν κοινή καταγωγή, αλλά που δεν διατηρούν απαραίτητα ομοιότητα στη δομή, τη λειτουργία ή τη συμπεριφορά.
homólogo : Relativo a estruturas, características ou propriedades que têm uma ascendência comum mas que não conservam necessariamente quaisquer semelhanças de estrutura, função ou comportamento.
homologt: Används för att beskriva strukturer eller egenskaper som har ett gemensamt ursprung men inte nödvändigtvis har samma nuvarande funktion
ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΗ : Η ικανότητα των οργανισμών να διατηρούν σχετικά σταθερό το εσωτερικό τους περιβάλλον παρά τις ευρείες μεταβολές των εξωτερικών περιβαλλοντικών συνθηκών.
homeostasia : A capacidade de um organismo manter um ambiente interno relativamente estável face a forças externas muito varáveis.
homeostas: Förmågan att upprätthålla en relativt stabil intern miljö inom en organism under starka yttre miljöförändringar
ΙΣΤΟΓΡΑΜΜΑ: Γραφική παράσταση της κατα- νομής των συχνοτήτων των κλάσεων τιμών μιας μεταβλητής. Αποτελείται από ορθογώνια, των οποίων οι βάσεις συμπίπτουν με το εύρος των κλάσεων και των οποίων το εμβαδόν είναι ανάλογο με τη συχνότητα των κλάσεων. Οταν το εύρος των κλάσεων είναι ίσο, τότε η συχνότητα των κλάσεων είναι ανάλογη προς το ύψος των ορθογωνίων.
histograma : Um gráfico de distribuição de frequências obtido pela construção de rectângulos cujas bases coincidem com os intervalos das classes e cujas áreas são proporcionais às frequências da classe; quando os intervalos de classe são iguais a altura do rectângulo é também proporcional à frequência da classe.
histogram: En graf av en frekvensfördelning som fås genom att man konstruerar rektanglar där basen sammanfaller med klassintervall och arean är proportionell mot klassfrekvensen. I fall då klassintervallen är lika stora så avspeglar även rektangelhöjden klassfrekvensen.
Ολοπλαγκτόν : Οι οργανισμοί οι οποίοι είναι μόνιμα μέλη του πλαγκτόν.
holoplâncton: Organismos que são elementos permanentes do plâncton.
holoplankton: Organismer som är en bestående del av plankton.
ΓΡΑΜΜΗ ΠΛΗΜΜΗΣ: Η τομή του επιπέδου της μέσης πλήμμης με την ακτή. Η ακτογραμμή των ναυτικών χαρτών της "Coast and Geodetic Survey" είναι μια προσέγγιση της γραμμής της πλήμμης.
linha da maré alta : A intersecção do linha da meia maré com a costa. A linha de costa delineada nas cartas náuticas da costa e estudos geodésicos são uma aproximação à linha de maré alta.
högvattenlinje: Brytpunkten mellan medelhögvattennivån och stranden. Strandlinjen på kartor över kusten utgörs av en uppskattning av högvattenlinjen.
ΠΛΗΜΜΗ: Η μέγιστη στάθμη της παλίρροιας. Είναι αποτέλεσμα των περιοδικών παλιρροιακών δυνάμεων στις οποίες, σε ορισμένες περιπτώσεις προστίθενται η επενέργεια των μετεωρολογικών συνθηκών που επικρατούν.
maré alta - maré cheia - preia-mar : Também chamada preia-mar; A altura máxima que uma maré atinge. Pode ocorrer devido somente à força periódicas da maré ou ser uma consequência das condições metereológicas prevalescentes.
högvatten: Den högsta nivån som tidvattnet når. Höjden kan påverkas enbart av periodiska tidvattenkrafter men den kan även förstärkas av tillfälliga meteorologiska fenomen.
ΕΤΕΡΟΖΥΓΟ: Ατομο που έχει δύο ανόμοια αλληλόμορφα σε ένα γονιδιακό τόπο.
heterozigoso : A condição de ter um par de alelos diferentes no mesmo locus.
heterozygot: Tillstånd när ett genlocus har ett par olika alleler.
ΙΕΡΑΡΧIΑ: (1) Γενικό ολοκληρωμένο σύστημα, που αποτελείται από δύο ή περισσότερα επίπεδα, όπου το υψηλότερο επίπεδο ελέγχει ως ένα βαθμό τις δραστηριότητες των κατωτέρων. (2) Σειρά διαδο- χικά εξηρτημένων κατηγοριών που σχηματίζουν ένα σύστημα κατάταξης.
hierarquia : (1) Um sistema geral integrado que compreende dois ou mais níveis, em que o mais elevado controla, até certo ponto, as actividades dos níveis inferiores. ( 2) Uma série de categorias subordinadas consecutivas que formam uma classificação, e.g. Hierarquia taxonómica.
hierarki: Ett godtyckligt integrerat system som omfattar två eller flera nivåer. De högre nivåerna kontrollerar i viss utsträckning de lägre nivåernas aktivitet. (2) En serie av på varandra följande och underordnade kategorier som formar ett klassifikationssystem. T.ex. en taxonomisk hierarki.
ΕΤΕΡΟΖΥΓΩΤIΑ: βλ. ETEPOZYΓO. Ατομο που έχει δύο ανόμοια αλληλόμορφα σε ένα γονιδιακό τόπο.
heterozigosidade : A presença, num indivíduo, de alelos distintivos em cromossomas homólogos. A frequência de ocorrência de alelos diferentes pode caracterizar populações diferentes.
heterozygoti: Närvaron av olika alleler på homologa kromosomer i en individ. Förekomstfrekvensen av olika alleler kan utmärka olika populationer.
ΕΤΕΡΟΤΡΟΦΟI ΟΡΓΑΝIΣΜΟI: Οργανισμοί που εξαρτώνται από το οργανικό υλικό για την τροφή τους.
organismos heterotróficos : Organismos que estão dependentes de matéria orgânica como fonte de alimento.
heterotrofa organismer: Organismer som är beroende av organiskt material som föda.
ΕΤΕΡΩΣΗ: Υβριδιακό σφρίγος: το αποτέλεσμα της διασταύρωσης ατόμων που διαφέρουν πολύ γενετικά. Ορισμένες φορές η στερέωση βελτιώνει τον ρυθμό αύξησης, την αποδοτικότητα μετατροπής της τροφής, ή άλλα επιθυμητά χαρακτηριστικά.
heterose : Vigor híbrido: os descendentes de indivíduos com parentesco afastado pode por vezes resultar num aumento da taxa de crescimento, eficiência da conversão alimentar, ou qualquer outra característica desejável.
heterosis: Parande av avlägset besläktade individer kan ibland ge upphov till en avkomma med förhöjd tillväxthastighet, energiupptagningsförmåga, energiinnehåll, eller annan önskvärd egenskap.
ΕΤΕΡΟΓΕΝΕIΑΣ, ΔΕIΚΤΗΣ: Μέτρο της γενετικής διασποράς, βασιζόμενο στη γονοτυπική απόσταση.
índice de heterogeneidade : Uma medição da variação genética baseada na distância genótipica.
heterogenitetsindex: Ett mått på genetisk variation baserat på genotypiskt skillnad.
ΕΡΜΑΦΡΟΔIΤΟΣ: Αναφέρεται σε ένα άτομο ικανό να παράγει τόσο θηλυκούς, όσο και αρσενικούς γαμέτες. Σε έναν τύπο ερμαφροδιτισμού (=σύγχρονο ερμαφροδιτισμό) παράγονται συγχρόνως λειτουργικοί αρσενικοί και θηλυκοί γαμέτες. Σε έναν δεύτερο τύπο, τον διαδοχικό ερμαφροδιτισμό, συμβαίνει αλλαγή φύλου σε κάποιο σημείο της ζωής του ατόμου. Ο διαδοχικός ερμαφροδιτισμός ονομάζεται πρωτανδρία όταν το αρχικό φύλο είναι το αρσενικό και πρωτογυνία όταν το αρχικό φύλο είναι το θηλυκό. Η πρωτανδρία είναι συνηθέστερη της πρωτ
hermafrodita : Referente a um organismo individual capaz de produzir gâmetas masculinos e femininos. Num tipo de hermafroditismo (simultâneo), gâmetas funcionais masculinos e femininos são produzidos ao mesmo tempo; noutro tipo, hermafroditismo consecutivo, num certo ponto da vida do indivíduo ocorre uma mudança de sexo. O hermafroditismo consecutivo é conhecido como protandria quando o organismo é inicialmente masculino e protogenia quando feminino; O primeiro é mais comum que o segundo. O hermafroditismo oc
hermafrodit: En individ som kan framställa både manliga och kvinnliga gameter (könsceller). I en typ av hermafroditism (simultan) framställs manliga och kvinnliga gameter samtidigt; i en annan typ, sekventiell hermafroditism, inträffar könsbyte under individens liv. Sekventiell hermafroditism där individen föds som hane kallas protandrisk, och som hona -protogynisk. Det första är vanligare än det senare. Hermafroditism förekommer inom 18 familjer av fisk och är vanligt förekommande bland ryggradslösa djur. E
ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ, ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ: Συντελεστής που εκφράζει την επίδραση στον φαινότυπο των κληρονομικών παραγόντων σε σύγκριση με τους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Εκτιμάται από την παρατηρούμενη ποικιλότητα του φαινοτύπου σε έναν ισογονικό πληθυσμό, κάτω από περιορισμένη περιβαλλοντική ποικιλότητα.
coeficiente de hereditabilidade : Um coeficiente estimativo da influência dos factores hereditários em oposição à influência dos factores ambientais no fenótipo de um organismo. É obtido da medição da variação observada no fenótipo de uma única população isogénica sob uma variação ambiental limitada durante o estudo.
ärftlighetskoefficient: En koefficient som uppskattar ärftliga faktorers (till skillnad från omvärldsfaktorers) inverkan på en organisms fenotyp. Ärftlighetskoefficienten uppskattas genom att mäta den observerade variationen hos fenotyper inom en isogen population, i en studie där omvärldsfaktorernas variation begränsas.
ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΣΙΜΟΤΗΤΑ: (1) Η ικανότητα κληρονομικής μεταβίβασης. (2) Το κλάσμα της φαινοτυπικής ποικιλότητας που έχει γενετική βάση, το οποίο συνήθως εκφράζεται ως ο λόγος της γενετικής διασποράς προς τη φαινοτυπική διασπορά.
hereditabilidade: (1) A capacidade de ser herdado. (2) A parte da variabilidade fenótipica de origem genética, normalmente expressa como a taxa de variação genética sobre a variação fenótipica.
ärftlighet: (1)Möjligheten att ärvas. (2) Delen av den fenotypiska variationen som baseras på gener. Denna uttrycks vanligtvis som kvoten mellan den genetiska och fenotypiska variansen.
ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ: Ο μηχανισμός της μεταβίβασης των ειδικών χαρακτήρων ή γνωρισ- μάτων από τους γονείς προς τους απογόνους.
hereditariedade : O mecanismo de transmissão de carácteres ou características específicas dos progenitores para os descententes.
arv: Mekanism där vissa karaktärer eller egenskaper överförs från förälder till avkomma.
ΦΥΤΟΦΑΓΟΣ: Ο όρος συχνά χρησιμοποιείται, όχι μόνο για τους οργανισμούς που τρώνε φυτά, αλλά και με ευρύτερη έννοια για οργανισμούς που τρέφονται με φύκη (φυκοφάγοι) ή με φυτομαστιγωτά. Στην ευρύτατη έννοιά του ο όρος χρησιμοποιείται και για τους οργανισμούς που τρέφονται με βακτήρια.
herbívoro : Que se alimentam de plantas; o termo é também utilizado, de um modo mais generalista, para incluir os organismos que se alimentam de algas (algívoros), ou fitoflagelados. No seu sentido mais amplo, o termo é ocasionalmente utilizado para inclir organismos que se alimentam também de bactérias (bacterívoros).
växtätande: Plant-eating; the term is also used in a general way to embrace the habit of many organisms that feed on algae (algivorous), or phytoflagellates. In its widest sense, the term is occasionally used to include organisms that feed also on bacteria (bacterivorous).
Επικίνδυνα απόβλητα : Οποιαδήποτε ύλη που περιέχει συστατικά υψηλής τοξικότητας, όπως μεταλλικά στοιχεία συγκεκριμένου ειδικού βάρους, ακτινοβολίας κ.α.
resíduos perigosos: Qualquer material que contem compostos altamente tóxicos, e.g., elementos metálicos de elevada gravidade específica, radioactividade, etc.
farligt avfall: Avfall som innehåller toxiska föreningar.
ΦΥΤΟΦΑΓΟ: Ετερότροφο ζώο, που τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά με φυτά.
herbívoro : Um animal heterotrófico que consome quase exclusivamente plantas.
herbivor: Ett heterotroft djur som nästan uteslutande livnär sig på växter. växtätande 937 Termen används i allmänna ordalag även för att beskriva organismer som äter alger eller fytoflagellater. I sin bredaste betydelse används termen även ibland för att beskriva organismer som äter bakterier (bakterievorer).
ΕΚΚΟΛΑΨΗ: η διαδικασία με την οποία το έμβρυο εγκαταλείπει το κέλυφος του αυγού (η εκκόλαψη αναφέρεται στο έμβρυο και όχι στο αυγό)
eclosão : Processo através do qual um embrião deixa o ovo . (N.B. Um ovo não eclode, é o embrião que eclode)
kläckning: Processen där ett embryo lämnar det inneslutande ägget. Märk att i egentlig mening är det inte ägget som kläcks, det är embryot.
Αλόφυτα : Ένα φυτό που αναπτύσσεται σε έδαφος που περιέχει μεγάλη συγκέντρωση άλατος.
halófita : Planta que cresce em solos contendo uma elevada concentração de sal.
halofyt: Växt som växer i salthaltig jord med.
ΑΛΟΚΛIΝΕΣ: Στρώμα που χαρακτηρίζεται από απότομη αύξηση της αλατότητας σε συνάρτηση με το βάθος.
haloclina: Uma camada caracterizada por um aumento rápido da salinidade com a profundidade.
haloklin: Vertikal zon i havet där salthalten förändras snabbt med djupet.
Αλογόνα: Συστατικά των οργανικών υδρογονανθράκων τα οποία βρίσκονται στο περιβάλλον, όπως το φθόριο, το χλώριο, το βρώμιο και το ιώδιο.
halogéneos: Compostos de hidrocarbonetos orgânicos que são persistentes no meio ambiente, tais como o flúor, cloro, bromo e iodo.
halogener: Kolhydrater som är beständiga i miljön, t.ex ädelgaserna.
ΗΜIΖΩΗ: (1) Ο χρόνος που απαιτείται για να μειωθεί στο ήμισυ της αρχικής της τιμής η ενεργότητα μιας ριαδιενεργού ουσίας που διασπάται (μεταστοιχειώνεται). (2) Ο χρόνος επιβίωσης των μισών από τα επί μέρους συστατικά ενός ασταθούς συστήματος. (3) Ο χρόνος που απαιτείται ώστε ένα άτομο ή βιολογικό σύστημα, να εξαλείψει τη μισή ποσότητα μιας ένωσης που εισάγεται σαυτό.
meia-vida : (1) O tempo de actividade de radionúcleideo rádio para perder metade do seu valor por decomposição. (2) O tempo de sobrevivência de metade dos componentes individuais de um sistema instável. (3) O tempo que leva um indivíduo ou sistema biológico a eliminar metade de uma daterminada substância introduzida no mesmo.
halveringstid: (1) Den tid det tar för hälften av atomkärnorna i ett radioaktivt grundämne att sönderfalla. (2) Överlevnadstiden hos hälften av beståndsdelarna hos ett instabilt system. (3) Den tid det tar för hälften av ett ämne som kommit in i en organism att utsöndras eller brytas ned.
Μισή παλίρροια : Μέση παλίρροια.
meia maré : Maré média.
medeltidvattensnivå: Medelhöjd för tidvattnet.
Επίπεδο μισής παλίρροιας: Επίπεδο Μέσης παλίρροιας.
nível de meia maré: Nível de maré média.
medeltidvattensnivå: Medelhöjd för tidvattnet.
ΕΞΟIΚΕIΩΣΗ: Η απλούστερη μορφή μάθησης. Συνιστάται στην μείωση ή και απώλεια των αντιδράσεων σε ένα ερέθισμα, όταν αυτό επαναλαμβάνεται χωρίς η δράση του να ενισχύεται.
habituação : A forma mais simples de aprendizagem em que a redução ou perda de uma resposta a um estímulo ocorre como resultado de uma estimulação repetida a qual não é seguida por qualquer espécie de reforço.
habituering: Den enklaste formen av inlärning i vilken en respons avtar eller uteblir helt till följd av upprepad stimuli som inte efterföljs av någon form av förstärkning.
Αδιαία ζώνη : Το βάθος των ωκεανών το οποίο είναι μικρότερο από 6000 m.
zona hadal: Profundidades oceânicas abaixo dos 6000 m.
hadala regionen: Havsdjup under 6000m.
ΕΝΔIΑIΤΗΜΑ: (1) Η τοποθεσία, περιοχή και ο ιδιαίτερος τύπος του τοπικού περιβάλλοντος που καταλαμβάνεται από έναν οργανισμό. (2) Τα φυτά, ζώα και φυσικά συστατικά του περιβάλλοντος, τα οποία συνιστούν τη φυσική τροφή, τις φυσικοχημικές συνθήκες, και καλύπτουν τις απαιτήσεις των οργανισμών.
habitat: (1) uma localidade, sítio e tipo particular de ambiente local ocupado por um organismo. (2) As plantas, animais e componentes físicos do ambiente que constituem a alimentação natural, as condições físico-químicas, e que cobrem as necessidades dos organismos.
habitat: (1) Livsmiljön, platsen och den specifika lokala miljön som ockuperas av en organism. (2) Växterna, djuren och de fysikaliska förhållanden hos miljön som bestämmer vilket samhälle (arter) som kommer att finnas där.
I
ΙΟΝΤIΚΗ ΔΥΝΑΜΗ: Η ολική συγκέντρωση ιόντων σε ένα διάλυμα οριζόμενη από τον τύπο I = ½ ∑ mi zi 2 όπου mi είναι η μοριακή συγκέντρωση του ιόντος i και zi το φορτίο του. Στην περίπτωση διαλυμάτων ηλεκτρολυτών με συγκεντρώσεις 1:1 ανιόντων προς κατιόντα η ιοντική δύναμη ισούται προς την μοριακότητα. Γιά κάθε άλλη στοιχειομετρική σύσταση, η ιοντική δύναμη είναι μεγαλύτερη από την μοριακότητα. Συνών. Iοντικη συγκεντρωση.
força iónica : A concentração total de iões numa solução dada pela fórmula I = 1/2 ∑ mi zi2; onde I: força iónica, mi: a concentração molar da espécie i e zi: a massa da espécie iónica i. Para soluções electrólito com concentrações de 1/1 de aniões a catiões a força iónica é equivalente à molaridade da solução. Para qualquer outra estequiometria de espécies iónicas a força iónica é maior do que a molaridade da solução. Sin. concentração iónica.
jonstyrka: Ett mått på graden av elektrisk växelverkan i en saltlösning. Definitionen av jonstyrkan I tar hänsyn både till jonernas koncentrationer (ci) och laddningar (zi) enligt formeln I = 1/2 ∑ mi zi2; där index i betecknar jonslaget och summan tas över alla sådana.
ΔIΕIΣΔΥΣΗ: Η είσοδος ή εισαγωγή ενός γονιδίου από ένα σύμπλεγμα (δεξαμενή) γονιδίων σε ένα άλλο.
inserção : A entrada ou introdução de um gene, proveniente de um pool genético, noutro.
introgression: Införandet eller intruducerandet av en gen från en genpool till en annan.
ΕΝΔΟΓΕΝΗΣ: Προερχόμενος ή συμβαίνων εντός ενός ατόμου, ομάδας ή συστήματος. πρβ εξωγενής.
intrínseco : Que tem origem, ou que ocorre, dentro de um indivíduo, grupo ou sistema; cf. extrínseco.
inom: Har sitt ursprung eller sker inom en individ, grupp eller system. Jmf extrinsic
ΕIΣΑΓΟΜΕΝΟ ΕIΔΟΣ: Μη ιθαγενές είδος. Κάε είδος που μεταφέρεται τυχαία ή σκόπιμα και απελευθερώνεται από τον άνθρωπο σε ένα περιβάλλον έξω από τα σημερινά όρια διασποράς του.
espécie introduzida : Espécie não indígena. Qualquer espécie intencionalmente ou acidentalmente transportada e libertada pelo homem num ambiente fora do seu alcance actual.
införda arter: En art som ej är inhems. En art som medvetet eller omedvetet transporterats och släppts ut i en miljö eller område utanför dess rådande utbredning.
ΕΝΔΟΕIΔIΚΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝIΣΜΟΣ : Ανταγωνισμός μεταξύ ατόμων ενός είδους γιά τον ίδιο πόρο.
competição intraespecífica : Competição pelo mesmo recurso entre membros da mesma espécie.
inomartskonkurrens: Kamp mellan individer av samma art för samma resurs.
ΕΝΔΟΕIΔIΚΟΣ: Αναφέρεται σε περιστατικά ή σχέσεις μεταξύ ατόμων ή πληθυσμών του ιδίου είδους.
intraespecífico : Que se refer a acontecimentos ou relacionamentos que ocorrem entre indivíduos ou populações da mesma espécie.
intraspecifik: Syftar på händelser eller förhållanden som sker mellan individer eller populationer av samma art.
ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΚΗ ΖΩΝΗ: Γενικά έτσι ονομάζεται η ζώνη μεταξύ της στάθμης μέσης πλημμυρίδας και της μέσης αμπώτιδος. Η παράκτια ζώνη μεταξύ της ανώτερης και κατώτατης στάθμης της παλίρροιας // ευπαραλιακή ζώνη.
zona intertidal : Geralmente considerada a zona entre o nível médio da maré alta e o nível médio da maré baixa. A zona da costa entre o nível máximo da maré alta e do nível mínimo da maré baixa; zona eulitoral , litoral; zona de maré.
intertidal: Zon mellan medelhögvattennivån och medellågvattennivån. Området mellan lögsta och lägsta tidvattensnivån kallas ofta eulitoralen.
Υποπαραλιακή πανίδα : Ζωικοί οργανισμοί που κατοικούν στα κενά που δημιουργούνται μεταξύ των ιζημάτων.
fauna intersticial: Animais que vivem nos espaços entre as partículas de sedimento.
interstitial fauna: Organism som lever i hålrummen mellan sedimentpartiklarOrganisms living in the spaces between sediment particles.
ΜΕΣΟΔΙΑΣΤΗΜΑΤΙΚΟΣ: (1) Οργανισμός που ζει στα διάκενα μεταξύ των κόκκων της άμμου (ή συναφών ιζημάτων). Ασπόνδυλοι οργανισμοί που προτιμούν αυτού του είδους τα ενδιαιτήματα βρίσκονται σε βιοτόπους με γλυκό νερό και (κυρίως) σε θαλάσσιους βιότοπους. (2) μεταξύ των κυττάρων ή των πόρων των οργάνων, π.χ. μεσοδιαστηματικά κύτταρα του νεφρού.
intersticial : (1) Que vive entre, misturado com ou nos interstícios dos grãos de areia (ou sedimentos similares) ; os organismos invertebrados que exibem a preferência por este habitat são encontrados em biótopos de água doce e (especialmente) em marinhos. (2) Entre células ou canais nos orgãos, e.g. células instesticiais nos rins.
interstitial: (1) Levande mellan eller bland sandkorn (eller motsvarande material); ryggradslösadjur som påträffas i sötvatten och framför allt i marina biotoper. (2) Mellan celler eller kanaler i organ t ex interstitialceller i njurarna.
ΔIΑΕIΔIΚΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝIΣΜΟΣ: Ανταγωνισμός μεταξύ ατόμων διαφορετικών ειδών γιά τον ίδιο φυσικό πόρο.
competição interespecífica : Competição pelo mesmo recurso entre membros de diferentes espécies.
mellanartkonkurrens: Kamp mellan olika arter för en och samma resurs.
ΔIΑΦΥΛΟ: Ατομο ενός διφυλετικού είδους που διαθέτει αναπαραγωγικά όργανα και δευτερογενείς φυλετικούς χαρακτήρες εν μέρει του ενός φύλου και εν μέρει του άλλου, αλλά το οποίο γενετικά είναι ενός μόνο φύλου.
intersexo : Um indivíduo de uma espécie bissexuada que possui orgãos reprodutores e carácteres sexuais secundárias em parte de um sexo e em parte de outro, mas que, geneticamente, possui apenas um sexo.
intersex: En individ av en tvåkönad art som besitter reproduktionsorgan och andra könskaraktärer delvis från ena könet och delvis från andra, dock oftast bara från ett kön.
ΕΣΩΤΕΡIΚΑ ΚΥΜΑΤΑ (ΟΡIΑΚΑ ΚΥΜΑΤΑ): Τα εσωτερικά κύματα δημιουργούνται κάτω από την επιφάνεια, στα όρια μεταξύ στρωμάτων νερού με διαφορετικές πυκνότητες. Επειδή οι διαφορές πυκνότητας μεταξύ επάλληλων στρωμάτων νερού είναι σημαντικά μικρότερες από την διαφορά πυκνότητας θάλασσας-αέρα, τα εσωτερικά κύματα σχηματίζονται πολύ ευκολότερα από τα επιφανειακά κύματα και συχνά είναι πολύ μεγαλύτερα. Το μέγιστο ύψος των ανεμογενών κυμάτων στην επιφάνεια είναι περίπου 18 μέτρα, ενώ εσωτερικά κύματα έχουν καταγραφεί με ύψος μέχρι και 90 μέ
ondas internas : Ondas internas ou ondas limítrofes são criadas abaixo da superfície, nos limites entre as camadas de água de diferentes densidades. Dado que as diferenças de densidade entre camadas de água adjacentes no mar são consideravelmente menores do que entre o mar e a atmosfera, as ondas internas formam-se muito mais facilmente do que as ondas de superfície e são geralmente muito maiores. A altura máxima das vagas de vento à superfície é de cerca de 18 metros, mas têm sido encontradas ondas internas
intern våg: Våg som bildas då en stabil densitetsskiktning, t.ex. ett språngskikt i havet, rubbas ur sitt jämviktsläge. P.g.a. de små densitetsskillnaderna i havet jämfört med de mellan vatten och luft, minskar gravitationens återförande kraft. Detta medför att interna vågor är sävliga och kan få mycket stor amplitud. De kan genereras av strömmar vilka för vattnet upp och ned utmed en sluttande botten, genom ett trångt sund eller över en rygg. Innanför Gibraltar sund förekommer interna vågor med uppemot 10
ΕΝΔIΑΜΕΣΑ ΚΥΜΑΤΑ : Κύματα υπό συνθήκες όπου το σχετικό βάθος (βάθος κύματος/μήκος κύματος) κυμαίνεται από 0.5 ως 0.05.
ondas intermédias : Ondas sob condições em que a profundidade relativa (profundidade da água/comprimento da onda) está situada entre 0.5 e 0.05.
medelvåg: Vågor under förhållanden där det relativa djupet (vattendjup / våghöjd) ligger mellan o,5 och 0,05.
ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ: Ολοκληρωμένη εμπορική στρατηγική, κατά την οποία μιά μονάδα ελέγχει πλήρως τις βοηθητικές της εγκαταστάσεις, τους γενήτορες, την παροχή τροφής, το εκκολαπτήριο, την πάχυνση, την κατεργασία και την προώθηση στην αγορά.
aquacultura integrada : Uma estratégia comercial global, onde uma aquacultura tem o controlo sobre as suas próprias instalações, reprodutores, recursos alimentares, maternidade, processamento e marketing.
integrerad akvakultur: En kommersiell strategi där en odling har kontroll över sina olika underhålls delar. Allt från avel, kläckning till mattillförsel och marknadsföring.
ΕΝΤΑΤIΚΗ ΚΑΛΛIΕΡΓΕIΑ: Εκτροφή (εκκόλαψη, ανάπτυξη, πάχυνση) υπό σε μεγάλο βαθμό ελεγχόμενες συνθήκες (π.χ. θερμοκρασία, θήρευση, ασθένειες), και υψηλή προσθήκη ενέργειας ώστε να βελτιστοποιηθούν η ανάπτυξη και η επιβίωση. Π.χ. σολομοειδή, ασπόνδυλα.
cultura intensiva : Cultura (em maternidade, viveiro, tanques) num ambiente altamente controlado (cobrindo por exemplo a temperatura, predadores, pragas), envolvendo uma elevada entrada de energia para optimizar o crescimento e sobrevivência, de por exemplo, salmonídeos, crustáceos.
intensivodling: Odling i en till stort kontrollerad omgivning (temperatur, sjukdommar, rovdjur). Innebär ofta stor tillförsel av energi för att optimera tillväxt och överlevnad; laxfiskar och skaldjur.
ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ: Ζώνη μεταβλητού πλάτους, η οποία εκτείνεται από την ακτογραμμή μέχρι την ζώνη θραύσης των κυμάτων.
zona costeira: Em terminologia da praia, a zona de largura variável que se estende desde a frente da costa até à zona de rebentação.
kustnära zon: Zon med varierande bredd som sträcker sig från strandkanten genom vågbrytarzoonen.
ΝΗΣΙΩΤΙΚΗ ΚΡΗΠΙΔΑ: Η ζώνη που περιβάλλει μία νήσο και που εκτείνεται από την χαμηλότερη ίσαλο γραμμή μέχρι το βάθος (συνήθως περίπου 200 μ) όπου η κλίση του βυθού προς την αβυσσαία ζώνη γίνεται έντονη.
plataforma insular : A zona circundante de uma ilha que se estende desde a linha de imersão permanente até à profundidade (normalmente cerca de 200 m) onde existe um declive vincado em direcção à zona abissal.
öshelf: Område som omger öar, från området utanför kusten som aldrig hamnar ovanför ytan till den markerade branten som leder ner till de abyssala regionerna.
ΑΝΟΡΓΑΝΕΣ ΟΥΣIΕΣ: Χημικές ενώσεις που δεν περιέχουν άνθρακα με εξαίρεση τις ανθρακικές, κυανιούχες και κυανικές ουσίες.
inorgânico : Compostos químicos que não contêm carbono como elemento principal, com excepção dos carbonatos, cianidos e cianatos.
oorganisk: Kemisk förening som inte innehåller kol, med undantag för karbider, karbonater, cyanider, cyanater.
ΕΝΤΟΜΟΚΤΟΝΑ: Φάσμα ενώσεων (συνήθως νευροτοξίνες) που είναι τοξικές γιά τα έντομα. Χρησιμοποιούνται για την προστασία της σοδειάς.
insecticida : Uma série de compostos (normalmente neurotoxinas) que são tóxicos para os insectos; utilizado para proteger as colheitas.
insekticid: En grupp ämnen (ofta neurotoxiner) som är giftiga för insekter; används för att skydda grödor.
ΔIΑΥΛΟΣ: Βραχύς και στενός θαλάσσιος δρόμος που ενώνει μιά λίμνη, λιμνοθάλασσα ή παρόμοιο υδατικό σύστημα με ένα μεγαλύτερο υδατικό σύστημα. Ενας επιμήκης θαλάσσιος (ή λιμναίος) βραχίονας που εκτείνεται σε αρκετά μεγάλη απόσταση εντός της χέρσου.
enseada : Canal pequeno e estreito que liga uma baía, lagoa ou uma massa de água similar com uma grande massa de água semelhante; braço de mar (ou outra massa de água), comprido e estreito, e que se pode estender por uma distância considerável.
intag: Kort, smal vatten förbindelse som kopplar samman en vik, lagun eller likannde med en större vattenkropp. Del av hav (eller annat vatten) som är lång jämfört med dess bredd, och som kan sträcka si avsevärda avstånd.
Υποπαραλιακή παρυφή : Η ανώτερη υποδιαίρεση της θαλάσσιας υποπαραλιακής ζώνης.
franja infralitoral: A sub-divisão superior de uma zona marinha sublitoral.
infralittoral randzon: Den övre undergruppen av den marina sublitorala zonen.
ΥΠΕΡΥΘΡΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ: Το τμήμα της ηλιακής ακτινοβολίας με μήκος κύματος μεγαλύτερο από 780 nm.
radiação infravermelha : A parte da radiação do espectro solar acima de um comprimento de onda de 780 nm.
infrarödstrålning: Strålning som ligger över våglängden 780 nm.
ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΤΡΟΦΗΣ: Η κατάποση ή απορρόφηση της τροφής
ingestão : O processo de ingerir alimento, por ingestão ou absorção.
födointag: Intagandet av föda genomsväljning eller absorbering.
ΠΡΟΣΒΟΛΗ : Παρουσία παρασίτων επί ή εντός ενός οργανισμού-ξενιστή.
infestação : Presença de parasitas num ou sobre um organismo hospedeiro.
infestation: Närvaro av parasit i eller på en värdorganism.
Ενδοπανίδα : Οι ζωικοί οργανισμοί που υπάρχουν σε ένα ίζημα, ενδοβένθος.
infauna: A vida animal dentro de um sedimento; endobentos.
infauna: Allt djurliv inom sedimen; endobentos.
ΜΟΛΥΝΣΗ: (1) Εισβολή και πολλαπλασιασμός παθογόνων παραγόντων (π.χ. βακτηρίων, ιών, μυκήτων) στο σώμα ανεξάρτητα από το αν αυτό οδηγεί σε εκδήλωση ασθένειας ή όχι. (2) ειδική μολυσματική νόσος.
infecção : (1) Invasão e multiplicação de agentes patogénicos (e.g. Bactérias, vírus, fungos) no corpo com ou sem manifestação de doença. (2) Doença infecciosa específica.
infektion: (1) Tillstånd som uppkommer när en mikroorganism eller ett virus invaderar en annan organism. Kan leda till utbrott av sjukdom, men ej nödvändigtvis. (2) Specifik infektionssjukdom.
ΨΑΡΙ ΓΙΑ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ: Συνήθως ψάρι που αλιεύεται γιά να μετατραπεί σε κρέας και έλαιο. Σε μερικές χώρες αναφέρεται επίσης και σε ψάρια που χρησιμοποιούνται σε άλλες διαδικασίες (π.χ. κονσερβοποιία).
pescaria indústrial: Normalmente refere-se a uma pescaria cuja principal finalidade é ser ser reduzida a rações ou óleos; em alguns países também se refere a uma pescaria utilizada para outro porcessamento (e.g. enlatados).
industrifisk: Används vanligen om fisk som fångas för att malas till mjöl eller olja. I en del länder kan termen syfta på fisk för andra ändamål, t ex konservering.
ΙΘΑΓΕΝΗΣ ΑΥΤΟΧΘΩΝ: Εχων γενηθεί σε μιά συγκεκριμένη περιοχή// αυτόχθων // χρησιμοποιείται γιά έναν οργανισμό ή είδος που υπάρχει φυσικά σε ένα περιβάλλον ή περιοχή.
indígena : Nativo de uma área em particular; autoctone; utilizado para referir um organismo ou espécie existente e que apareceu naturalmente numa dada região ou ambiente.
inhemsk: Inhemsk för ett visst område.
ΒIΟΛΟΓIΚΟΣ ΔΕIΚΤΗΣ: Είδος, του οποίου η παρουσία ή απουσία είναι ενδεικτική ενός ορισμένου ενδιαιτήματος, κοινότητας ή ενός συνόλου περιβαλλοντικών συνθηκών.
espécie indicadora : Uma espécie, cuja presença ou ausência é indicativa de uma habitat, comunidade ou conjunto de condições ambientais particulares; espécie característica; espécie guia; espécie índice.
indikatorart: En art vars närvaro eller avsaknad indikerar en visst typ av habitat, samhälle eller uppsättning miljöfaktorer; karaktärsart, guidart, indexart.
ΟΜΟΜΙΚΤΙΚΟΣ ΥΠΟΒΙΒΑΣΜΟΣ: Μείωση της αρμοστικότητας και του σφρίγους, λόγω της αυξημένης ομοζυγωτίας, ως αποτέλεσμα της ομομιξίας σε έναν φυσιολογικά ετερομικτικό πληθυσμό.
depressão de consanguinidade : (1) Coeficiente: A probabilidade de dois genes (alelos) num locus serem idênticos na descendência. A correlação de genes em indivíduos ou a correlação dos genes em indivíduos de uma populações, as proporcionalidades de Hardy-Weinberg (q.v.); valores positivos indicam uma falta de heterozigotos e valores negativos indicam um excesso destes. (2) Depressão: uma redução da aptidão ou vigor devido à consaguinidade (q.v.).
inavelsdepression: (1) Koefficient: Sannolikheten att två gener (alleler) i ett locus har samma ursprung. Korrelationen av gener inom individer eller korrelationen av gener inom individer inom populationer. Hardy-Weinberg förhållanden; positivt värde indikerar en brist hos heterozygoter medan negativt värde visar på ett överflöd av heterozygoter. (2) Depression: en minskad fitness eller livskraft p g a inavel.
ΟΜΟΜΙΞΙΑ: Διασταύρωση ή σύζευξη ατόμων που συγγενεύουν στενότερα μεταξύ τους, από ό,τι ένα μέσο ζεύγος στον πληθυσμό, ενδογαμία.
consanguinidade : Cruzamento de indivíduos com parentesco mais próximo do que a média dos pares na população; endogamia.
inavel: Parandet eller korsandet av individer närmare besläktade än medel paren i en population; endogami.
ΔΥΣΦΥΛΕΤIΣΜΟΣ: Διαφυλετική κατάσταση εμφανιζόμενη σε ορισμένες ομάδες μαλακίων (κυρίως Βuccinum sp) υπό την επίδραση ορισμένων ανόργανων ρύπων, π.χ. ΤΒΤ (βλ.λ)
imposex: Uma característica encontrada em certos grupos de molucos, particularmente búzios (Buccinum sp) em que ocorre uma mudança de sexo como resultado dos efeitos de certos poluentes inorgânicos, por exemplo, TBT (q.v.).
imposex: Ett tillstånd som påträffas i vissa moluskgrupper, särskilt Buccinum sp., som när de blir utsatta för vissa oorganiska föroreningar t ex TBT, visar könsförändringar.
ΕΠΟIΚIΣΗ: Η κίνηση ενός ατόμου ή ομάδος προς ένα νέο πληθυσμό ή γεωγραφική περιοχή. Πρβ. αποδημία. Χρησιμοποιείται επίσης για κύτταρα.
imigração : O movimento de um indivíduo ou grupo para uma nova população ou região geográfica; cf. Emigração. Também utilizado em referência às células.
immigration: Förflyttningen av en individ eller grupp in i en ny population eller nytt geografiskt område. Jmf emigrera. Kan användas om celler.
ΑΝΩΡIΜΟ: Αναφέρεται στα αναπτυξιακά στάδια ενός οργανισμού πριν από την γεννητική ωριμότητα.
imaturo : O estado de desenvolvimento de um organismo antes de atingir a maturidade sexual.
omogen: Utvecklingsstadium hos organismer som föregår könsmognaden.
ΙΧΘΥΟΝΕΥΣΤΟΝ: Το ιχθυολογικό συστατικό του νευστού, τυπικά αυγά ψαριών ή γόνος.
ictioneúston: O componente ictiológico do neúston, normalmente ovos e larvas de peixes.
iktyologisk neuston: Den ichtiologiska delen av neuston, ofta ägg eller yngel.
ΠΑΓΟΣ : Στερεοποιημένο νερό, το οποίο σχηματίζει διαφανείς, εύθραστους κρυστάλλους.
gelo : Água gelada, um sólido quebradiço transparente e cristalino.
is: Fruset vatten. En spröd, genomskinlig kristallstruktur.
ΙΧΘΥΟΠΑΝΙΔΑ : Η πανίδα των Ιχθύων.
ictiofauna: Fauna piscícola.
iktyologisk fauna: Fisk fauna.
ΙΟΝΤIΚΗ ΡΥΘΜIΣΗ: Διαδικασία με την οποία τα ψάρια διατηρούν και ελέγχουν την ιοντική τους ισορροπία, δηλ. ωσμωρρυθμίζονται. Τα ψάρια των γλυκών νερών το επιτυγχάνουν με την ενεργή πρόσληψη αλάτων και την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων αραιών ούρων. Αντίθετα τα θαλάσσια ψάρια αποβάλλουν άλατα νατρίου, πίνουν μεγάλες ποσότητες νερού και παράγουν μικρές ποσότητες πυκνών ούρων.
regulação iónica : Processo pelo qual o peixe mantém e controla o seu equilibrio iónico, i.e. regulação osmótica. Os peixes de água doce conseguem este fenómeno retendo sal e produzindo grandes quantidades de urina diluída. Ao contrário, os peixes de água salgada excretam sais de sódio, ingerem grandes quantidades de água e produzem pequenas quantidades de urina concentrada.
jonreglering: Process med vars hjälp fiskar upprätthåller ochkontrollerar sin jonbalans, d v s osmoregulering. Sötvattensfiskar klarar av detta genom att aktivt ta upp salter och samtidigt producera stora mängder utspädd urin. Salvattensfiskar gör tvärt om, de utsöndrar salt, dricker stora mängder vatten och producerar små mängder koncentrerad urin.
ΙΣΟΤΟΠΑ: Στοιχεία με τον ίδιο ατομικό αριθμό αλλά με διαφορετικούς μαζικούς αριθμούς.
isótopos : Nucleídeos com o mesmo número atómico mas de massa diferentes.
isotoper: Atomer av samma grundämne men med olika (atom)massa.
ΙΣΩΣΜΩΤΙΚΟΣ (ΙΣΟΤΟΝΟΣ): Ορος που χρησιμοποιείται γιά διαλύματα που εξασκούν την ίδια ωσμωτική πίεση. Πρβ υπερωσμωτικός, υποωσμωτικός.
isosmótico : Pertencente a soluções que exercem a mesma pressão osmótica; cf. hiperosmótico, hipo-osmótico.
isosmotisk: Lösningar som har samma osmotiska potential; jmf hyperosmotic, hypoosmotic.
ΙΣΟΘΕΡΜΙΚΗ: Η καμπύλη που συνδέει σημεία που έχουν την ίδια θερμοκρασία σε χάρτη.
isotérmica: Uma linha numa carta ou num mapa que liga pontos com a mesma temperatura.
isoterm: En linje på en karta eller graf som binder samman punkter med samma temperatur.
ΙΣΟΠΛΗΘΗΣ : Η καμπύλη που συνδέει σημεία ίσης συγκέντρωσης (ή πυκνότητας ή ποσότητας) ενός δεδομένου παράγοντα ή παραμέτρου σε έναν χάρτη ή διάγραμμα.
isolinhas: Uma linha numa carta ou mapa que liga pontos de igual concentração (ou densidade, ou quantidade) de um dado factor ou parâmetro.
isoplet: En linje på en karta eller graf som binder samman punkter med samma koncentration (eller densitet, eller mängd) av en given faktor eller parameter.
ΙΣΑΛΜΥΡΟΣ: (1) Αναφέρεται σε διαλύματα με την ίδια συγκέντρωση αλάτων. (2) Καμπύλη που συνδέει σημεία ίσης αλατότητας σε έναν χάρτη.
isoalina: (1) Refere-se a soluções que têm a mesma concentração de sal. (2) Uma linha numa carta ou num mapa que liga pontos de igual salinidade.
isohalin: (1) Lösningar med samma salthalt. (2) En linje på en karta eller graf som binder samman punkter medsamma salinitet.
ΙΣΟΧΕΙΜΕΡΙΑ: Η καμπύλη που συνδέει σημεία που έχουν την ίδια μέση χειμερινή θερμοκρασία σε έναν χάρτη.
isocheim: Uma linha num mapa ou carta ligando pontos com a mesma temperatura média de inverno.
isocheim: En linje på en karta eller graf som binder samman punkter med samma medelvintertemperatur.
ΙΣΟΒΕΝΘΙΚΗ: Η καμπύλη που συνδέει σημεία με την ίδια βιομάζα σε έναν χάρτη.
isobenth: Uma linha numa carta ou mapa que liga pontos de biomassa igual.
isobent: En linje på en karta eller graf som binder samman punkter med lika stor biomassa.
ΙΣΟΒΑΘΗΣ: Η καμπύλη που συνδέει σημεία ίδιου βάθους σε έναν χάρτη. Βαθυμετρική καμπύλη.
isóbata : Uma linha que, numa carta ou mapa, liga pontos de igual profundidade; curva batimétrica.
isobat: En linje på en karta eller graf som binder samman punkter med samma djup.
ΙΣΟΒΑΘΥΘΕΡΜΙΚΗ: Η καμπύλη ή η επιφάνεια που δείχνει τα βάθη των ωκεανών ή λιμνών στην οποία τα σημεία έχουν την ίδια θερμοκρασία. Ισοβαθυθερμικές συνήθως χαράσσονται ώστε να δείξουν εγκάρσιες τομές θαλάσσιων μαζών.
isotérmica : Uma linha ou superfície que mostra as profundidades dos oceanos ou lagos nas quais os pontos têm a mesma temperatura. As isotérmicas são normalmente desenhadas para mostrar cortes transversais da massa de água.
isobatyterm: En linje eller yta som visar vid vilket djup vattnet har samma temperatur. Används ofta vid tvärsnitt av vattenmassan.
ΙΣΟΒΑΡΟΜΕΤΡΙΚΗ : Η καμπύλη που ενώνει σημεία με την ίδια ατμοσφαιρική ή υδροστατική πίεση σε έναν χάρτη.
isóbara : Também chamada isobárica; Uma linha numa carta ou mapa ligando pontos de pressão atmosférica ou hidroestática iguais.
isobar: En linje på en karta eller graf som binder samman punkter med samma atmosfäriskt- eller hydrostatiskttryck.
ΙΟΝΤIΚΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ: Βλ. IΟΝΤIΚΟ ΣΘΕΝΟΣ.
concentração iónica : A concentração total de iões numa solução dada pela fórmula I = 1/2 ∑ mi zi2; onde I: força iónica, mi: a concentração molar da espécie i e zi: a massa da espécie iónica i. Para soluções electrólito com concentrações de 1/1 de aniões a catiões a força iónica é equivalente à molaridade da solução. Para qualquer outra estequiometria de espécies iónicas a força iónica é maior do que a molaridade da solução
jonkoncentration: Ett mått på graden av elektrisk växelverkan i en saltlösning. Definitionen av jonstyrkan I tar hänsyn både till jonernas koncentrationer (ci) och laddningar (zi) enligt formeln I = 1/2 ∑ mi zi2; där index i betecknar jonslaget och summan tas över alla sådana.
ΙΩΔΙΟΦΙΛΟ: Χρωματίζεται ανάλογα με την βοήθεια ιωδίων.
invasão : O movimento em massa ou invasão de organismos ou células de uma área para outra.
invasion: Mass-förflyttning av organismer eller celler från ett område till ett annat.
J
Τζάουλ (Joule) : Μονάδα μέτρησης της ενέργειας στο Διεθνές Σύστημα.
joule: Uma unidade SI de medição de energia.
joule: SI-enheten för energi.
K
Χιλιοθερμίδα: Χίλιες θερμίδες: Μονάδα μέτρησης της ενέργειας, η οποία έχει αντικατασταθεί από το Τζάουλ (joule).
kilocaloria : Mil calorias; uma unidade de calor substituida agora pela joule.
kilokalori: Tusen kalorier: en energienhet som ersatts med joule.
ΚΟΜΒΟΣ (ΚΝ): Μονάδα μέτρησης της ταχύτητας ίση με ένα ναυτικό μίλι (1,8532 km) ανά ώρα.
nó : Uma unidade de velocidade igual a uma milha náutica (608 pés, 1,8532 Km) por hora.
knop: En hastighets enhet som är lika med en nautisk mil (608 ft, 1,8532 km) per timme.
ΚΡΙΛ (Meganyctiphanes norvegica): Mικροί (5cm) γαριδοειδείς θαλάσσιοι οργανισμοί. Χαρακτηρί- ζονται από υποκοιλιακά φωτοφόρα όργανα και μεγάλα μαύρα μάτια. Χρησιμοποιείται γιά την παρασκευή τροφής υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες.Λόγω των χρωστικών του έχει χρησιμοποιηθεί ως συστατικό γιά την νωπή τροφή των σολομοειδών.
krill: Pequeno crustáceo marinho (5cm) semelhante ao camarão, caracterizado pela presença de orgãos luminosos sob o abdómen e grandes olhos pretos. O krill foi utilizado para produzir alimentação rica em proteínas e, devido às suas propriedades pigmentares, foi também utilizado como um componente de alimentos húmidos para os salmonídeos. As espécies antárticas incluem os Meganyctiphanes norvegica (krill nórdico) e Euphasia superba.
krill: Litet (5 cm) räk-liknande marint kräftdjur. Karaktäriseras av ljusorgan under buken och stora svarta ögon. Krill används vid tillverkning av proteinrikt fiskmjöl och på grund av sitt innehåll av pigment används den ofta som del av mat för laxfiskar. Arctiska arter inkluderar Meganyctiphanes norvegica (nordic krill) and Euphasia superba.
ΚΕΛΠ: Φαιοφύκη της τάξης των Laminariales που περιλαμβάνει τα μεγαλύτερα γνωστά φύκη. Τα Κελπ αναπτύσσονται συνήθως σε βραχώδεις και πετρώδεις βυθούς. Μερικά είδη φθάνουν σε μήκος τα 30m με πλάτος "φύλλου" που υπερβαίνει το 1m. Καλλιεργούνται στην Απω Ανατολή.
sargaço : Algas castanhas da ordem das laminárias, incluindo as maiores algas conhecidas. O sargaço cresce tipicamente em substractos rochosos. Algumas espécies podem atingir um comprimento de 30 m, com folhas com mais de um metro de largura. É cultivado no Extremo Oriente.
kelp: Brunalg från ordningen Laminariales, inkluderar världens största alg. Växer vanligen på klipp eller sten substrat. Några arter kan bli längre än 30 m, med en bredd på mer än 1 m. Odlas i bl a Asien.
Θεμελιώδη είδη : Τα είδη τα οποία έχουν ισχυρή επίδραση σε ότι αφορά την παρουσία και την εγκατάλειψη άλλων ειδών καθώς και στην δομή της τροφικής αλυσίδας ή του οικοσυστήματος.
espécies chave: Espécie que tem um efeito dominante na presença e abundância de outras espécies e na estrutura da cadeia alimentar ou ecosistema.
nyckelarter: En art som har en dominerande ställning i ekosystemets födoväv och påverkar närvaron och antalet av andra arter.
Κ -επιλογη: Επιλεγμένα είδη τα οποία έχουν προσαρμοσθεί σε ένα σταθερό περιβάλλον και σαν αποτέλεσμα χαρακτηρίζονται από χαμηλό αναπαραγωγικό ρυθμό.
selecção K : As espécies de selecção K são as que estão adaptadas a um ambiente relativamente constante e são caracterizadas por uma baixa taxa de repordução.
K selektion: Naturligturval genom selektion för arter bäst anpassade för sena stadier av succession.
L
ΚΑΤΩΤΕΡΗ ΡΗΧΙΑ: Η χαμηλότερη ρηχία από τις δύο σε κάθε παλιρροιακή ημέρα. Η μοναδική ρηχία που παρατηρείται κατά τις περιόδους όπου η παλίρροια είναι ημερήσια θεωρείται κατώτερη ρηχία.
nível mínimo da maré baixa : A mais baixa de duas marés baixas no mesmo dia; A única maré baixa que ocorre diariamente durante períodos em que a maré é diurna é considerada a menor maré baixa.
lågt lågvatten: Den lägre av de båda låvattnen under ett tidvatten dygn.
LUX: Μονάδα του συστήματος SI, η οποία μετρά την ένταση του φωτός. γιά την ποσοτική εκτίμηση. Ο φωτισμός ορίζεται ως lux ανά μονάδα επιφανείας.
lux: A unidade SI de iluminação: utilizada para referir a avaliação quantitativa da intensidade da luz. A iluminação é definida em lux por unidade de área.
lux: SI-enhet för belysning (illuminans); beteckning lx. 1 lx=1 lm/m2, dvs. 1 lumen per kvadratmeter.
ΓΡΑΜΜΗ ΡΗΧIΑΣ : Η τομή της μέσης στάθμης της ραχης επιπέδου με την ακτή.
linha de maré baixa : A intersecção de qualquer dado padrão de maré baixa com a costa.
lågvattenlinje: Skärningen mellan lågvatten planet och stranden.
ΚΑΤΩΤΕΡΗ ΠΛΗΜΜΗ: Η χαμηλότερη πλήμμη από τις δύο σε κάθε παλιρροιακή ημέρα.
nível mínimo da maré alta: A mais baixa de duas marés altas no mesmo dia; cf. maré alta.
lågt högvatten: Den lägre av de båda högvattnen under ett tidvatten dygn; jmf high water.
ΡΗΧΙΑ (ΑΜΠΩΤΙΣ): Η κατώτερη στάθμη που φθάνει η αποσυρόμενη παλίρροια. Το ύψος οφείλεται μόνο στις περιοδικές παλιρροιακές δυνάμεις ή και στην επίδραση των μετεωρολογικών συνθηκών.
baixa-mar : A altura mínima atingida por uma maré baixa. Pode ocorrer devido apenas às forças periódicas das marés ou pode dever-se aos efeitos das condições meteorológicas.
lågvatten: Det lägsta vattenstånd som nås under en tidvattencykel.
ΠΑΡΑΚΤΙΟ ΡΕΥΜΑ: (Παραλιακό ρεύμα) Το ρεύμα που παράγεται αποτέλεσμα των κυμάτων που προσκρούουν στην ακτή υπό γωνία. Στην περίπτωση αυτή το ρεύμα ρέει σχεδόν παράλληλα προς την ακτογραμμή. Το παράκτιο ρεύμα είναι ικανό να μεταφέρει μιά ορισμένη ποσότητα υλικών εφόσον η ταχύτητά του παραμένει σχετικά σταθερή. Εν τούτοις κάθε εμπόδιο, όπως μια ύφαλος ή προεκβολή της ξηράς κάθετη στην πορεία του προκαλεί απώλεια ταχύτητας και επομένως μείωση της μεταφορικής του ικανότητας.
corrente litoral: A corrente resultante das ondas estarem a ser desviadas um certo ângulo pela costa. Neste caso a corrente corre quase paralela à linha de costa. A corrente litoral é capaz de transportar uma certa quantidade de matéria desde que a sua velocidade se mantenha relativamente constante; contudo, qualquer obstrução, tais como recifes submersos ou uma elevação de terra atravessando o caminho da corrente, causará uma diminuição de velocidade e consequente perda de poder transportador.
kustström: (Litoral ström) Ström som går parallelt med strandkanten och är resultatet av att vågor bryter mot stranden i en viss vinkel. Strömmen kan transportera material så länge dess hastighet är någorlunda konstant.
ΛΟΧ: Ορος που χρησιμοποιείται στη Σκωτία και Ιρλανδία για την περιγραφή εσωτερικών λιμνών και στενών εκβολών.
lago : Termo escocês (irlandês) para descrever lagos interiores e estuários estreitos.
loch-lough: Skottskt (irländskt) ord för sjö eller smalt delta område.
Λογαριθμική κανονική κατανομή : Μια κατανομή συχνότητας μιας μεταβλητής, ο λογάριθμος της οποίας κατανέμεται κανονικά.
distribuição logaritmica normal : Frequência de distribuição de uma variável cujo logaritmo é distribuido normalmente.
log normalfördelning: En frekvensfördelning av en variabel, logaritmen på normalfördelningen.
ΔIΑΜΗΚΕΣ ΚΥΜΑ: Διαμήκες κύμα είναι ένα κύμα στο οποίο η μετατόπιση των σωματιδίων του υλικού μέσου (υγρού) είναι κάθετη προς το μέτωπο του κύματος. Τα ηχητικά κύματα στον αέρα ή στο νερό είναι διαμήκη κύματα.
onda longitudinal : Um onda longitudinal é uma onda em que a direcção de deslocamento de cada partícula no meio é perpendicular à própria onda. As ondas sonoras, no ar ou na água, são ondas longitudinais.
longitudinell våg: Vågrörelse i vilken svängningarna sker i samma riktning som vågutbredningen. Ljudvågor är exempel på longitudinella vågor.
ΤΟΠΙΚΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟ ΕΙΔΟΣ ή ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ: Ενας υπό περιορισμόν, αναπαραγόμενος πληθυσμός ενός εισαγόμενου οργανισμού που μπορεί να εξολοθρευτεί με την χρήση συνηθισμένων μεθόδων.
espécie localizada : Uma população confinada de um organismo introduzido que se reproduz e que pode ser eliminado utilizando métodos padrão.
lokala arter: En avgränsad, reproducerande population av en introducerad organism som kan elimineras genom standardmetoder.
ΠΑΡΑΛΙΑΚΗ ΖΩΝΗ : Ζώνη του θαλάσσιου ( ή λιμναίου) βυθού όπου φθάνει ποσότητα φωτός επαρκής γιά την ανάπτυξη της φυτικής ζωής. Η ακαθόριστη ζώνη που εκτείνεται από την ακτογραμμή ως και την ζώνη όπου σπούν τα κύματα.
zona litoral : Zonas aquáticas pouco profundas com luz suficiente para suportar o crescimento de vida vegetal; em terminologia de zonação de praia, a zona indefinida que se estende da linha de costa até junto da zona de rebentação.
litorala regionen: Strandzonen i hav eller sjö vilken börjar vid nivån för högsta vattenståndet och når ned till det djup där fotosyntes för bottenvegetationen inte längre är möjlig.
ΠΑΡΑΛΙΑΚΗ ΖΩΝΗ (LITTORAL): Η ακαθόριστη ζώνη που εκτείνεται από την ακτογραμμή ως και την ζώνη όπου σπούν τα κύματα.
litoral : A zona de costa, ou de uma massa de água, pouco profunda (lago ou mar).
litoralen: En strand eller grud zon av ett vattenområde.
ΕΡΜΑIΑ ΥΛIΚΑ: Τα υλικά που μεταφέρονται στην παράκτια ζώνη υπό την επίδραση των κυμάτων και ρευμάτων.
deriva litoral : Transporte de matéria na zona litoral pelas ondas e correntes.
litoral transport: Transport av material i den litorala zonen med hjälp av vågor eller strömmar.
Λιθοφαγικός: Χρησιμοποιείται για οργανισμούς που τρέφονται με ή τρυπάνε βράχους.
litofágicos : Utilização de organismos que comem, perfuram e corroem a pedra.
lihofagisk: Organismer som äter, borrar eller på annat sätt eroderar klippor.
Ιλυοφάγος : Τρεφόμενος με λάσπη.
limívoros: Que se alimentam de lama.
limnivorisk: Livnär sig på slamm.
ΛΙΠΙΔΙΟ: Μία από τις τρείς κατηγορίες συστατικών της τροφής που παρέχουν ενέργεια. Τα λιπίδια είναι μέρη φυτικών ή ζωϊκών ιστών τα οποία είναι διαλυτά από μή πολικούς διαλύτες (π.χ. αιθέρας, βενζίνη, χλωροφόρμιο)
lípido : Uma das três classes de matéria alimentar que contém energia; os lipidos são as partes de tecidos das plantas ou animais solúveis em solventes não polares (e.g. éter, benzina e clorofórmio).
lipid: En av tre klasser av energibärande födoämnen; Lipider är organiska föreningar som kan isoleras ur växt- eller djurvävnad genom extraktion med icke-polära lösningsmedel, t.ex. hexan, bensen eller kloroform.
Διείσδυση φωτός : Η διαδικασία διείσδυσης του φωτός μέσω μιας ουσίας, όπως το νερό.
penetração da luz: O processo em que a luz passa através de uma substância tal como a água.
ljusgenomsläpplighet: Fenomenet när ljus går genom en substans, t.ex. vatten.
ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΩΝ : Περιβαλλοντικός, σε επίπεδα κάτω από το άριστο και γιαυτό εμποδίζουν έναν οργανισμό να φθάσει στο πλήρες βιοτικό του δυναμικό.
factor limitante : Qualquer factor ambiental, ou grupo de factores relacionados, que existe ao nível suboptimo e por conseguinte impede um organismo de atingir o seu total potencial biótico.
begränsande faktor: En miljöfaktor eller grupp av faktorer som finns närvarande på en ej optimal nivå och därför hindrar organismen att nå sin fulla biologiska potential.
ΔIΑΡΚΕIΑ ΖΩΗΣ: Η μέγιστη ή μέση διάρκεια ζωής ενός ατόμου ή ομάδος.
longevidade : A duração máxima ou média de vida de indivíduos ou grupos.
livslängd: Maximala eller medel längden på en organisms eller grupps liv.
ΒIΟΛΟΓIΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ: Η αλληλουχία των σταδίων της ζωής ενός ατόμου, από την γονιμοποίηση του ωαρίου ως τον θάνατό του.
ciclo de vida - história da vida : A sequência de estados desde o zigoto até à morte de um indivíduo. História da vida: as características significativas (tais como estratégias de sobrevivência e reprodução) presentes no ciclo de vida de um organismo.
livscykel - livshistoria: Sekvens av olika steg från zygot till en individs död. Life history: olika egenskaper som finns i en organisms livscykel (överlevnadsstrategi, reproduktion, m.m.).
ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΣ ΔΟΣΗ (LD): Η ποσότητα μιάς ουσίας που θα θανατώσει ένα δεδομένο ποσοστό ενός δείγματος πειραματοζώων σε μιά δεδομένη χρονική περίοδο, π.χ. 96 ώρες LD50 = 50% θνησιμότητα σε 96 ώρες.
dose letal : A quantidade de uma substância que matará uma dada parte de uma amostra de animais testados num dado período de tempo, por exemplo 96 horas DL50 = 50% de mortalidade em 96 horas.
letal dos: Den dos av ett ämne som dödar en viss mängd av försöksdjur under en given tid, t ex 96 timmar LD50 = 50% mortalitet inom 96 timmar.
ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ (LC): Ορος που χρησιμοποιείται ως μέτρο για την τοξικότητα μιας ουσίας. Στην περίπτωση αυτή κριτήριο της τοξικότητας είναι ο θάνατος των πειραματικών οργανισμών. Η LC εκφράζεται ποιοτικά (π.χ. LC50, LC70), όπου ο δείκτης δηλώνει το % ποσοστό των οργανισμών που πεθαίνουν σε μια δεδομένη συγκέντρωση. Δίδεται επίσης ο χρόνος της έκθεσης στην τοξική ουσία.
concentração letal : Termo utilizado para expressar quantitativamente o grau de toxicidade de uma substância. Neste caso é a morte do organismo testado que serve de critério de toxicidade. A CL é expressa numericamente, e.g. CL50, CL70 indicam a percentagem de organismos mortos para uma determinada concentração. O tempo de exposição à toxina também é dado.
letal koncentration: Uttrycker kvantitativt giftigheten hos ett ämne. I detta fall uttrycker mortaliteten hos försöksdjuren graden av giftighet. LC uttrycks numeriskt, t ex LC50, LC70 och syftar på procentantalet försöksdjur som dör vid en given koncentration och tid.
Λεσσεψιανή μετανάστευση : Μετανάστευση των οργανισμών που περνάνε μέσα από το κανάλι του Σουέζ.
migração Lessepsiana : Migração de organismos que ocorre através do Canal do Suez.
Lessepsisk vandring: Vandring av organismer genom Suez kanalen.
Πληγή σε ψάρια : Μια εντοπισμένη περιοχή ιστού, ο οποίος έχει καταστραφεί ή αντικατασταθεί από παθολογικές διαδικασίες.
lesões no peixe: Uma região localizada de tecido que foi danificada ou alterada por processos patológicos.
lesion: Ett lokalt område med vävnad som skadats eller förändrats genom ett sjukdomsförlopp.
ΠΡΟΣΗΝΕΜΟΣ ΑΚΤΗ: Η ακτή αντίκρυ στην υπήνεμο (βλ.λ) πλευρά ενός σκάφους.
costa de sotavento : A costa virada a sotavento. Lado de um navio ou embarcação oposto aquele de onde sopra o vento.
lästranden: Stranden som ligger på läsidan av ett skepp eller en båt.
ΥΠΗΝΕΜΟΣ ΠΛΕΥΡΑ: Η πλευρά προς την κατεύθυνση προς την οποία πνέει ο άνεμος, ή προς την κατεύθυνση προς την οποία κινούνται τα κύματα.
sotavento : A direcção para onde o vento está a soprar; a direcção para onde as ondas se dirigem.
lä: Riktningen som vinden blåser mot, riktningen dit vågorna färdas.
ΕΛΑΧIΣΤΩΝ ΤΕΤΡΑΓΩΝΩΝ, ΜΕΘΟΔΟΣ: Στατιστική μέθοδος για ην προσαρμογή στα πειραματικά δεδομένα και για την εκτίμηση των παραμέτρων της αντίστοιχης εξίσωσης κατά τρόπον, ώστε να ελαχιστοποιεί το άθροισμα των τετραγώνων των διαφορών ανάμεσα στις παρατηρούμενες τιμές και τις τιμές που προκύπτουν από την εξίσωση.
mínimos quadrados, método dos: Em estatística, uma técnica de adaptação de linhas (curva) e de estimação dos parâmetros das equações correspondentes. Implica, testar os parâmetros por repetição de modo a minimizar a soma das diferenças quadradas entre os valores observados e os respectivos valores esperados.
minsta-kvadrat-metoden: Matematisk och statistisk metod att anpassa funktionssamband till data, särskilt använd för linjära regressionsmodeller.
LD 50 : Βλ. ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΣ ΔΟΣΗ. Αναφέρεται στην δόση μιάς ουσίας ή τον αριθμό των οργανισμών που μπορούν να θανατώσουν 50% του πειραματικού πληθυσμού (ή ξενιστών) σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα.
DL 50 : DOSE LETAL. Refere-se à dose ou número de organismos que matam 50% de um grupo experimental de hospedeiros num período de tempo específico.
LD 50: Lethal dose. Hänvisar till den dos eller det antal organismer som dödar 50% av en experimentgrupp under en specific tidsperiod.
LD: Βλ. ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΣ ΔΟΣΗ. Mέτρο του αριθμού των ιών σε ένα δείγμα. Οργανισμοί ή κυτταροκαλλιέργειες εμβολιάζονται με διαδοχικές αραιώσεις ενός αιωρήματος ιών και καταγράφεται το ποσοστό των κατεστραμμένων κυττάρων. Η συγκέντρωση που προκαλεί θνησιμότητα 50% χρησιμοποιείται συνήθως ως σημείο αναφοράς.
DL 50 : DOSE LETAL. A quantificação do número de vírus numa amostra. Os organismos ou culturas de células são inoculados com diluições em série de uma suspensão viral, regista-se a percentagem de células mortas ou danificadas e a diluição que causa 50% de mortalidade é normalmente tomada como ponto de referência.
LD: Lethal dose. En kvantifiering av antalet viruspartiklar i ett prov. Organism- eller cellkulturer smittas med olika utspädningar av viruslösningar, antalet döda eller förstörda celler noteras och lösningen som orsakar 50% dödlighet används som referenspunkt.
LC 50: Βλ.Θανατηφόρος συγκέντρωση. Ορος που χρησιμοποιείται ως μέτρο για την τοξικότητα μιας ουσίας. Στην περίπτωση αυτή κριτήριο της τοξικότητας είναι ο θάνατος των πειραματικών οργανισμών. Η LC εκφράζεται ποιοτικά (π.χ. LC50, LC70), όπου ο δείκτης δηλώνει το % ποσοστό των οργανισμών που πεθαίνουν σε μια δεδομένη συγκέντρωση. Δίδεται επίσης ο χρόνος της έκθεσης στην τοξική ουσία.
CL 50: CONCENTRAÇÃO LETAL. Termo utilizado para expressar quantitativamente o grau de toxicidade de uma substância. Neste caso é a morte do organismo testado que serve de critério de toxicidade. A CL é expressa numericamente, e.g. CL50, CL70 indicam a percentagem de organismos mortos para uma determinada concentração. O tempo de exposição à toxina também é dado.
LC 50: Lethal concentration. Term som används för att uttrycka giftigheten hos ett ämne. I detta fallet är det förmågan att döda en testorganism som är kriteriumet för giftighet. LC uttrycks numeriskt, t.e.x LC50 anger antalet organismer som dött i procent vid en given koncentration. Hur lång tid testorganismen blivit utsatt för ämnet anges också.
LC: Βλ. Θανατηφόρος συγκέντρωση. Ορος που χρησιμοποιείται ως μέτρο για την τοξικότητα μιας ουσίας. Στην περίπτωση αυτή κριτήριο της τοξικότητας είναι ο θάνατος των πειραματικών οργανισμών. Η LC εκφράζεται ποιοτικά (π.χ. LC50, LC70), όπου ο δείκτης δηλώνει το % ποσοστό των οργανισμών που πεθαίνουν σε μια δεδομένη συγκέντρωση. Δίδεται επίσης ο χρόνος της έκθεσης στην τοξική ουσία.
CL : CONCENTRAÇÃO LETAL. Termo utilizado para expressar quantitativamente o grau de toxicidade de uma substância. Neste caso é a morte do organismo testado que serve de critério de toxicidade. A CL é expressa numericamente, e.g. CL50, CL70 indicam a percentagem de organismos mortos para uma determinada concentração. O tempo de exposição à toxina também é dado.
LC: Lethal concentration. Term som används för att uttrycka giftigheten hos ett ämne. I detta fallet är det förmågan att döda en testorganism som är kriteriumet för giftighet. LC uttrycks numeriskt, t.e.x LC70 anger antalet organismer som dött i procent vid en given koncentration. Hur lång tid testorganismen blivit utsatt för ämnet anges också.
ΠΡΟΝΥΜΦΟΤΟΚΟΣ: Οργανισμός που παράγει αυγά τα οποία εκκολάπτονται εσωτερικά και τίκτει προνύμφες που ζουν ελεύθερες. Πρβ. ωοτόκος, ωο-ζωοτοκος, ζωοτόκος.
larvíparo : Que produz ovos que são chocados internamente com a libertação de larvas com movimentação livre; cf. Ovíparo, ovovivíparo, vivíparo.
larvipari: Producerandet av ägg som kläcks innuti kroppen och sedan släpps frilevande larver ut; jmf oviparous, ovoviviparous, viviparous.
ΠΡΟΝΥΜΦΗ: Στάδιο ζωής ενός οργανισμού από την αρχή της εξωγενούς θρέψης μέχρι την μεταμόρφωση σε νεαρό άτομο. Στο προνυμφικό στάδιο το ζώο διαφέρει σημαντικά σε εμφάνιση και συμπεριφορά από το νεαρό και το ενήλικο.
larva : Fase da vida de um organismo desde o início da alimentação exogena até a metamorfose para a fase de juvenil. No estado larvar o animal difere muito em aparência e comportamento de um juvenil ou de um adulto
larv: Hos djur oftast fritt levande ungdomsstadium som till sin byggnad och funktion markant avviker från de vuxna, dvs. könsmogna, individerna.
Η ζώνη του Laminaria : Η ζώνη που βρίσκεται κάτω από την άμπωτη και εκτείνεται σε βάθος 30m, μια ζώνη στην οποία ευδοκιμεί το καφέ φύκος Laminaria.
zona das Laminárias: Zona entre a baixa-mar e cerca de 30m de profundidade, tipicamente habitada pela alga castanha Laminaria.
laminaria regionen: Zonen mellan lågvatten och ungefär 30 meter där brunalgen Laminaria ofta påträffas.
ΣΤΡΩΤΗ ΡΟΗ: Το είδος της ροής κατά την οποία το υγρό κινείται ομαλά σε παράλληλα στρώματα. Η μη τυρβώδης ροή.
fluxo laminar : Um fluxo onde o líquido se move suavemente num leito ou camadas aerodinâmicas paralelas; uma corrente não turbulenta. (corrente laminar, corrente em camadas).
laminärt flöde: Strömning av en vätska där rörelse kan sägas vara välordnad (all rörelse sker i skikt i strömningsriktningen). Motsatsen är turbulent strömning, som är kaotisk.
ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ: Αβαθής υδάτινη μάζα, σαν λίμνη, η οποία επικοινωνεί με την θάλασσα με μία ρηχή και στενή δίοδο.
lagoa : Uma massa de água pouco profunda, tal como um reservatório ou um lago, que pode ter uma saída para o mar pouco profunda e reduzida.
lagun: Strandnära, lugnt vattenområde innanför en sandrevel eller ett korallrev, som bildar en naturlig vågbrytare.
Ρεύμα Λαμπραντόρ : Ένα κρύο επιφανειακό ωκεάνιο ρεύμα που κινείται νοτίως των ανατολικών ακτών του Καναδά.
Corrente do Labrador : Corrente fria de superfície que circula para sul ao largo da costa Este do Canadá.
Labradorströmmen: En kall ythavsström som flyter söderut längs Kanadas östkust.
M
Στρώματα μυδιών : Εκτεταμένες κοινωνίες μυδιών οι οποίες εμφανίζονται σε διάφορους τύπους υποστρώματος.
bancos de mexilhão: Grandes comunidades de mexilhões que aparecem em vários tipos de substrato.
musselbank: Stora musselsamhällen som kan påträffas på en mängd olika substrat.
ΜΕΤΑΛΛΑΞΟΓΕΝΕΣΗ : Προκαλούμενη μετάλλ- αξη ενός γονιδίου ή χρωμοσώματος ή προκαλού- μενη αύξηση του ρυμθού των αυθόρμητων μεταλλάξεων.
mutagénese: Iniciação da mutação de um gene ou cromossoma; iniciação de um aumento da taxa de mutação espontânea.
mutagenes: Påbörjandet av en gen- eller kromosommutation; påbörjandet av en ökning i den spontana mutationshastigheten.
ΜΕΤΑΛΛΑΞΗ : Αιφνίδια και κληρονομήσιμη μεταβολή του γενετικού υλικού, συχνότατα μεταβολή ενός μόνο γονιδίου μέσω διπλασιασμού, αντικατάστασης ή διαγραφής ενός αριθμού ζευγών βάσεων του DNA. Οι οργανισμοί που έχουν υποστεί μετάλαξη ονομάζονται μεταλλαγμένοι.
mutação : Uma alteração da sequência base de uma molécula de ADN ou ARN. As mutações envolvem normalmente a mudança de uma base por outra (mutação pontual) ou a adição ou eliminação de um ou mais nucleótidos. Este fenómeno conduz frequentemente a uma má interpretação das sequências de codão pelos ribossomas durante a síntese de proteínas (conduzindo a uma proteína defeituosa ou ausente). Tais mutações são chamadas mutações estruturais. As mutações pontuais podem ser silenciosas (dado que cada aminoácido
mutation: En bestående förändring i det genetiska materialet vilken kan överföras till kommande cellgenerationer. Om mutationen uppkommer i en könscell kommer förändringen att återfinnas i avkommans alla celler.
Αστικά απόβλητα : Λύματα προερχόμενα από τις αστικές κοινωνίες.
lixo municipal: Lixos oriundos das comunidades urbanas.
kommunalt avfall: Avfall och sopor från urbana samhällen.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΛΥΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ : Ομάδα τεχνικών στην στατιστική γιά την ταυτόχρονη ανάλυση περισσοτέρων της μίας ανεξάρτητων μεταβλητών. Περιλαμβάνει την ανάλυση διακυμά- νσεων και συνδιακυμάνσεων, την παλινδρομική ανάλυση και την συσχέτιση.
análise multivariada : Em estatística um conjunto de técnicas para a análise simultânea de mais do que uma variável independente, incluindo a análise de variância (q.v.) e covariância, métodos de regressão e correlação.
multivariataanalys: Statistiska metoder för beskrivning, inte sällan grafisk, och analys av mångdimensionella datamängder. Inkluderar bl a ANOVA, regressinons- och korrelationsanalyser.
Πολυδιάστατη κλίμακα : Μια ποικιλότροπη, μαθηματική τεχνική που χρησιμοποιείται για την ανίχνευση και την ανάλυση των παρατηρούμενων ομοιοτήτων ή διαφορών μεταξύ δυο ή περισσοτέρων παρατηρούμενων αντικειμένων ή δειγμάτων.
escalonamento multidimensional: Uma técnica matemática multivariada utilizada para detetar e explicar semelhanças e diferenças entre dois ou mais objectos ou amostras analisados.
multidimension skaling: En matematisk multivariata teknik som används för att spåra viktiga underliggande dimensioner som kan användas som förklaring för observerade likheter eller olikheter mellan undersökta objekt.
Επίπεδα λάσπης: Τμήμα των ακτών, η περιοχή (ενδοπαλιρροιακή περιοχή) όπου εναποτίθεται η λάσπη.
Baixios lodosos: Parte da linha de costa, a zona intertidal onde se acumula o lodo.
lerplatå: Del av strandlinjen, mellan hög- och lågvatten där lera ansamlas.
ΒΛΕΝΝΑ: Το γλοιώδες έκκριμα των βλεννογόνων αδένων το οποίο περιέχει βλεννίνη.
muco : A secreção viscosa das glândulas mucosas que contêm mucina.
mucus: Slemmigt sekret som utsöndras av speciella körtlar och innehåller mucin.
ΙΛΥΣ: πελαγικό ή χερσογενές μέρος του τριπτού αποτελούμενο από κόκκους μικρότερους από εκείνους της άμμου, το οποίο συνιστά αδιαφοροποίητο ίζημα απαρτιζόμενο κατά κύριο λόγο από ιλυο-αργιλώδεις κόκκους διαμέτρου μικρότερης από 0.0625 χιλιοστά.
lama/vasa : Matéria detrítica pelágica ou terrigena consistindo de partículas mais pequenas do que areia, isto é, um sedimento indiferenciado constituído por partículas a maioria das quais se encontram dentro da gama dos sedimentos argilosos mais pequenas do que 0.0025 polegadas (0.0625 mm).
lera: Slammaterial som består av partiklar mindre än sand; d v s, en sedimentblandning av partiklar i silt-ler storleksklassen mindre än 0,0625mm.
ΕΚΔΥΣΗ: Περιοδική εποβολή του εξωτερικού καλύμματος, όπως ο εξωσκελετός στα Αρθρόποδα (γαρίδες, καβούρια, αστακοί κλπ). Μετά την έκδυση τα άτομα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην θήρευση. Στην υδατοκαλλιέργεια αυτές οι φάσεις έκδυσης είναι ιδιαιτέρας σημασίας λόγω της αυξημένης τρωτότητας στον καννιβαλισμό.
muda: Muda periódica da cobertura exterior, tal como o exosqueleto nos artrópodes (camarões, caranguejos, lagostas). Após a muda os espécimes ficam particularmente vulneráveis aos predadores. Na Aquacultura estas fases de muda têm particular importância devido a uma vulnerabilidade acrescida ao canibalismo.
ömsning: Utbyte av den yttre beklädnaden, sker ofta periodvis. Vanligt hos bl a kräftdjur, Efter ömsningen är djuren ofta extra sårbara.
ΡΥΘΜΟΣ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ: Ο αριθμός θανάτων ανά μονάδα πληθυσμού κατά την διάρκεια μιάς ορισμένης περιόδου.
taxa de mortalidade : O número de mortes por unidade de população durante um período específico. Sin. taxa de fatalidade.
mortalitetshastighet: Antalet döda per populationsenhet under en specifik tid.
ΘΝΗΣIΜΟΤΗΤΑ : Η ποσοστό θανάτων σε μιά ορισμένη μερίδα του πληθυσμού ή η αναλογία θανάτων σε μία ομάδα ατόμων.
mortalidade : A proporção de mortes numa porção específica de uma população ou a proporção de mortes num grupo de indivíduos; cf. Morte.
mortalitet: Dödsfrekvens i en population eller i en grupp individer.
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ: Ο κλάδος της βιολογίας που ασχολείται με την μορφή και τη δομή.
morfologia : O ramo da biologia que se ocupa da forma e da estrutura.
morfologi: Den del av biologin som handlar om form och struktur.
ΜΟΡΦΟΜΕΤΡΙΑ: Η μέτρηση της εξωτερικής μορφής και δομής, ο χαρακτηρισμός της μορφής γιά ποσοτική ανάλυση.
morfometria: A medição da forma externa e da estrutura; a caracterização da forma para efeitos de análise quantitativa.
morfometri: Mätningar av utsidans form och struktur; karaktärisering av utseendet för kvantitativ analys.
ΜΟΥΣΩΝΙΚΟ ΡΕΥΜΑ: Εποχιακό ρεύμα του Ινδικού Ωκεανού που ρέει προς τα ανατολικά και τα νοτιοανατολικά διασχίζοντας την Αραβική θάλασσα και τον κόλπο της Βεγγάλης. Κατά την διάρκεια του θέρους του βορείου ημισφαιρίου, το ρεύμα αυτό σχηματίζει το βόρειο και βορειοανατολικό τμήμα της γενικής δεξιόστροφης ωκεάνειας κυκλοφορίας του βόρειου τμήματος του Ινδικού ωκεανού. Κατά τον χειμώνα του βορείου ημισφαιρίου, το μουσωνικό ρεύμα αντικαθίσταται από ένα ρεύμα που κινείται προς δυσμάς βόρειο ισημερινό ρεύμα.
corrente da monção : Um nome para ventos sazonais (proveniente do Árabe mausin, uma estação) . Termo inicialmente aplicado aos ventos sob o Mar Arábico, os quais sopram durante seis meses de nordeste e seis meses de sudoeste, mas tem sido alargado a ventos similares noutras partes do mundo. As monções são mais fortes no sul e este da Ásia, a maior massa de terra, mas ocorrem também nas zonas costeiras das regiões tropicais sempre que o movimento do planeta não é suficientemente forte para as impedir. Na India o term
monsunströmmar: Strömmar som helt eller delvis ändrar riktning höst och vår som en följd av monsunvindarna. Indiska oceanen samt västligaste delen av Stilla havet med dess bihav, från Berings hav i norr till Australasiatiska medelhavet i söder är utsatta för dessa strömmar.
ΜΟΝΟΦΑΓΟΣ: Χρησιμοποιών ένα μόνο είδος τροφής, τρεφόμενος με ένα μόνο είδος ή μια μόνο πηγή τροφής (συνων. μονοτροφικός, μονοβόρος). Πρβλ. πολυφάγος.
monófago : Que faz uso apenas de um tipo de alimentação; que se alimenta de uma única espécie ou fonte alimentar. Sin. Monotrófico; unívoro; cf. Polífago.
monofagi: Utnyttjandet av endast en födokälla; leva av en enda art eller resurs; jmf polyphagous.
ΜΟΥΣΩΝΑΣ: Ονομα εποχιακών ανέμων (προέρχεται από την Αραβική λέξη mausim, εποχή). Αρχικά χρησιμοποιήθηκε γιά τους ανέμους της Αραβικής θάλασσας, που πνέουν επί έξι μήνες από βορειοανατολικά και επί έξι μήνες από νοτιοδυτικά, αλλά η χρήση του επεκτάθηκε σε συναφείς ανέμους σε άλλες περιοχές του κόσμου. Οι μουσώνες είναι ισχυρότεροι στην νότια και ανατολική πλευρά της Ασίας, της μεγαλύτερης χερσαίας μάζας. Μουσώνες παρατηρούνται επίσης στις ακτές των τροπικών περιοχών, όπου η πλανητική κυκλοφορία δεν εί
monção: Corrente sazonal do Oceano Índico que corre para Este e Sudeste através do Mar Arábico e Baía de Bengala. Durante o verão do hemisfério norte esta corrente forma a parte norte e nordeste da circulação oceânica no sentido dos ponteiros do relógio da parte norte do Oceano Índico. Durante o inverno do hemisfério norte a corrente da monção é substituída uma corrente equatorial norte direccionada para oeste.
monsun: Vind som orsakas av skillnader i temperatur mellan hav och kontinenter, vilka är varma på sommaren och kalla på vintern. Monsunen växlar regelbundet riktning med årstiderna.
ΜΟΝΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ: Η καλλιέργεια ή εκτροφή ενός και μόνον είδους.
monocultura -.: O cultivo ou cultura de uma única colheita ou espécie em exclusão de outras.
monokultur: Odling eller odlandet av endast en gröda eller art.
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ: Διαδικασία η οποία συνίσταται στην συνεχή μέτρηση και την καταγραφή των αποτελεσμάτων.
monitorização : Um processo que consiste em análises regulares e registo dos resultados.
monitoring: Att regelbundet undersöka och notera vad man ser.
ΜΑΛΑΚΙΑ: Ζώα με μαλακά σωματικά καλύμματα και ασβεστικά όστρακα με 1-18 τμήματα. Σε μερικά είδη το όστρακο είναι υποπλασμένο ή απουσιάζει. Παραδείγματα: Δίθυρα, Κεφαλόποδα, Γαστερόποδα.
moluscos : Animais de corpo mole e conchas calcárias com 1-18 partes ou secções; nalgumas espécies a concha está ausente ou é de tamanho reduzido, e.g., bivalves, cefalópodes e gastrópodes.
mollusker: Djur med mjuk kroppsbeklädnad och kalkskal uppbyggt av 1-18 delar, hos vissa arter är skalet reducerat eller saknas helt.
Μοριακοί βιοδείκτες : Ένα ερευνητικό εργαλείο το οποίο ανιχνεύει τις αλλαγές στα γονίδια και τις πρωτεΐνες κατά αντίστοιχο τρόπο με την ανίχνευση αλλαγών στη φυσιολογία ενός ατόμου η με την ανάλυση της πληθυσμιακής δομής σε μια κοινωνία ή περιοχή.
biomarcadores moleculares: Uma ferramenta de pesquisa que detecta alterações nos genes e proteínas como forma de identificar mudanças fisiológicas num indivíduo ou analisar a estrutura populacional dentro de uma comunidade ou área.
molekylära biomarkörer: Ett verktyg som upptäcker föränringar i gener och proteiner och används för att identifiera fysiologiska förändringar inom en individ eller för att analysera populationsstrukturen i ett samhälle eller område.
ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΜΟΝΤΕΛΟΥ: Η παράσταση ενός συστήματος από ένα μαθηματικό ανάλογο. Η συμπεριφορά χρησιμοποιείται για την προσομοίωση και ερμηνεία ενός φυσικού ή βιολογικού συστήματος υπό καθορισμένες συνθήκες.
modelação : A representação de um sistema por um um sistema matemático análogo, obedecendo a certas condições específicas, cujo comportamento é utilizado para simular e interpretar um sistema físico ou biológico.
modellering: Ett försök att förklara ett system med matematiska analoger.
ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΟΣ: (1) Η κατάσταση ή η ποιότητα ενός ερεθίσματος ή μιάς αίσθησης. (2) ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΗΜΕΙΩΝ ΚΑΜΠΗΣ : Στην στατιστική, η κατάσταση κατά την οποία μία κατανομή συχνοτήτων (βλ.λ) έχει μία (μονοκόρυφη), δύο (δικόρυφη) ή περισσότερες (πολυκόρυφη) κορυφές δηλ. πιθανότερες τιμές.
modalidade : (1) A condição ou tipo de um estímulo ou sensação. (2) Em estatística, a condição de ter um (unimodal), dois (bimodal) ou mais (polimodal) modos ou picos numa distribuição de frequência (q.v.).
modalitet: (1) Tillståndet eller kvaliten hos ett stimuli eller förnimmelse. (2) Inom statistiken en term som beskriver antalet toppar i en fördelning; en (unimodal), två (bimodal), flera (polymodal).
Ζώνη ανάμειξης : Η επιστρωμάτωση σε έναν οποιοδήποτε όγκο νερού που αναμιγνύεται από τον κυματισμό, τα ρεύματα, ή την διάσπαση του θερμοκλινούς
zona de mistura: Camada de água misturada por acção das ondas, vento, corrente ou combinação térmica.
omrörningszon: Den del av en vattenmassa som rörs om av vågor, vind, strömmar, eller förändringar i termoklinen.
ΑΝΟΡΓΑΝΟΠΟIΗΣΗ: Ορος χρησιμοποιούμενος σε μονάδες ανακύκλωσης και ενυδρεία για την περιγραφή της διάσπασης της οργανικής ύλης στα ανόργανα συστατικά της, π.χ. αμμωνιοποίηση όπου η οργανική ύλη αποσυντίθεται σε αμμωνία.
mineralização : Termo usado nas unidades de recirculação e aquários para descrever a decomposição da matéria orgância nos seus constituintes inorgânicos, e.g. amonificação onde a matéria orgânica se decompõe em amónia.
mineralisering: Process i naturen där organiskt material, främst döda växter, svampar, alger och djur, omvandlas till framför allt oorganiska molekyler.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΕΣΟ: Το χαρακτηριστικό περιβάλλον στο οποίο ζει ένας οργανισμός ή ένας πληθυσμός.
milieu: Ambiente característico de um organismo ou população.
miljö: En organism eller populations omgivning.
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ : (1) Ηθολογικά. Περιοδική μετακίνηση υδρόβιων και άλλων οργανισμών με σκοπό την αναπαραγωγή, την εύρεση τροφής και / ή την διαχείμαση. Σε πολλές περιπτώσεις συμπεριλαμβάνει την αλλαγή ενδιαιτήματος, π.χ. η μετανάστευση ανάδρομων ψαριών όπως είναι ο σολομός ή κατάδρομων ψαριών όπως είναι τα χέλια. (2) Γενετική. Μετακίνηση ατόμων μεταξύ πληθυσμών με αποτέλεσμα τη γενετική παρέκκλιση η οποία αλλάζει τις γονιδιακές συχνότητες και αποτελεί σημαντική εξελικτική διεργασία. Αποτελεί για αυτό το λόγο σημα
migrações: (1) Comportamental. Movimentos periódicos de organismos aquáticos e outros organismos com a finalidade da reprodução, alimentação e/ou hibernação; nalguns casos envolvendo uma mudança do tipo de habitat, e.g. As migrações de peixes anádromos, tal como o salmão, peixes catádromos, tal como as enguias. (2) Genética: Movimentos de indivíduos de uma população para outra, resultando num desvio genético; afecta a frequência genática e é um contribuinte importante para os processos evolutivos sendo, po
migration: (1) Beteende. Periodvis förflyttning av organismer för parning, födosök eller övervintring. (2) Genetisk. Förflyttning av individer från en population till en annan, vilket resulterar i genetisk drift.
Μεσο-ωκεάνια πτύχωση : Ανυψωμένος σχηματισμός με κατωφερικές πλευρές στο βυθό της θάλασσας, που βρίσκεται συνήθως στο μέσο του ωκεανού. Αυτοί οι σχηματισμοί είναι συνήθως περιοχές ηφαιστειακής δραστηριότητας..
cumes oceanicos : Uma formação elevada de solo com encostas partindo algures do fundo do oceano. Estas formações são normalmente locais de actividade vulcânica.
mittoceanisk centralrygg: En upphöjd bottenformation med sluttande sidor som vanligen påträffas mitt i havet. Dessa platser är ofta vulkaniskt aktiva.
ΜΙΚΡΟΦΑΓΟΣ: Τρεφόμενος με μικρά ή πολύ μικρά τεμάχια τροφής. Γενικευμένος όρος που χρησιμοποιείται στην περίπτωση της ολοζωϊκής διατροφής. Περιλαμβάνει ιδιαίτερα τους βακτηριοβόρους (τρεφόμενους με βακτήρια) και φυκοβόρους οργανισμούς. Πρβ. μακροφάγος.
micrófago : Que se alimenta de pequenos organismos e partículas; um termo generalizado que abrange termos mais específicos como bactívoros (que se alimenta de bactérias) e algumas vezes algívoros (que se alimenta de algas); cf. Macrófago.
mikrofagi: Lever av små organismer eller partiklar; en generell term som innefattar mer specifika termer som "bactivorous" (lever av bakterier), "algivorous" (lever av alger).
ΜΙΚΡΟΠΑΝΙΔΑ: (1) Μικρά ζώα αόρατα διά γυμνού οφθαλμού. (2) Εντοπισμένη ομάδα ζώων. (3) Τα ζώα ενός μικροενδιαιτήματος, πρβ. μικροχλωρίδα.
microbentos : (1) Pequenos animais não visíveis a olho nú. (2) Um grupo localizado de animais. (3) Os animais de um microhabitat; cf. Microflora.
mikroflora: (1) Små växter ej synliga för blotta ögat. (2) En lokal grupp av växter (3) Växter i ett mikrohabitat; jmf mikrobenthos.
ΜΙΚΡΟΒΕΝΘΟΣ: Μικρού μεγέθους βενθικοί οργανισμοί (μικρότεροι από 0.062 mm). Η ομάδα αυτή αποτελείται κυρίως από πρωτόζωα και βακτήρια. Πρβλ. Μακροβένθος και Μειοβένθος
microbentos : (1) Pequenos animais não visíveis a olho nú. (2) Um grupo localizado de animais. (3) Os animais de um microhabitat; cf. Microflora.
mikrobentalen: (1) Små djur ej synliga för blotta ögat. (2) En lokal grupp av djur (3) Djuren i ett mikrohabitat; jmf mikroflora.
Μεθάνιο : Αέριο το οποίο προέρχεται από την φυσική ή αναερόβια αποσύνθεση.
metano: Gas derivado de decomposição natural ou anaerobica.
metan: En gas som bildas vid anaerob nedbrytning av organiskt material.
ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ: Μορφολογική ή δομική αλλαγή, ιδίως κατά την μετάβαση από ένα στάδιο ανάπτυξης σε ένα άλλο, όπως στα ψάρια, τα μαλάκια και τα καρκινοειδή. Ιδιαίτερα εμφανής στα πλατύψαρα.
metamorfose: A alteração de forma ou estrutura, particularmente na transição de um estado de desenvolvimento para outro, como nos peixes, moluscos e crustáceos. É especialmente marcada nos peixes achatados (solhas, linguados).
metamorfos: Förvandling, omvandling. den process hos djur genom vilken en larv övergår till vuxen. Särskilt märkbar är metamorfosen hos insekter, manteldjur, groddjur och marina djurgrupper med mer eller mindre långvarigt pelagiskt larvstadium.
Μεταλλοθειονίνη : Απλή πρωτεΐνη που περιέχει μέταλλα όπως ψευδάργυρο, χαλκό, κάδμιο, κ.τ.λ. Και η οποία μπορεί να λειτουργήσει σαν αποθήκη μεταλλικών προσμίξεων.
metalotionina: Proteína simples contendo metais, tais como Zinco, Cobre, Cadmio, etc. Pode servir como depósito para substâncias metais contaminadoras.
metallothionein: Enkla proteiner som inehåller metaller som t.ex. Zink, koppar, kadmium, etc. Kan fungera somlagringsplats för föroreningar.
ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ : Βιοχημικές διεργασίες με τις οποίες αποθέματα τροφής μετασχηματίζονται σε σύνθετη ύλη (αναβολισμός), σύνθετες ουσίες αποσυντίθενται σε απλές (καταβολισμός), με αποτέλεσμα την απελευθέρωση χρήσιμης ενέργειας για τον οργανισμό.
metabolismo : O processo bioquímico pelo qual os alimentos são transformadas em matéria complexa (anabolismo, q.v.), substâncias complexas são decompostas em substâncias simples (catabolismo, q.v.), e a energia é disponibilizada para a utilização por um organismo.
metabolism: Alla de biokemiska reaktioner som försiggår i levande organismer. Dessa reaktioner kan grovt delas in i två typer. Med katabolism menas de reaktioner där energirika kemiska föreningar bryts ned och energin görs tillgänglig för cellernas behov. Anabolism avser reaktioner som ur enkla föreningar bygger upp de stora och komplicerade molekyler som celler och vävnader består av.
ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟΣ ΡΥΘΜΟΣ (ΤΑΧΟΣ) : Η ποσότητα οξυγόνου που χρησιμοποιείται γιά τον συνολικό μεταβολισμό, ανά μονάδα χρόνου και ανά μονάδα σωματικού βάρους.
taxa metabólica : A quantidade de oxigénio utilizado por todo o metabolismo, por unidade de tempo, por unidade de peso do corpo.
metabolisk hastighet: Mängden syre som används vid total metabolism, per tidsenhet eller per kroppsviktsenhet.
Μεσοζωοπλαγκτόν : Οργανισμοί ζωοπλαγκτού μεγέθους 500μm.
mesozooplâncton: Organismos zooplanctónicos com tamanho de 500µ.
mesozooplankton: Zooplankton organiser med en storlek på ungefär 500 mikrometer.
ΜΕΣΟΦΙΛΟΣ: (1) αναπτυσσόμενος υπό μέσες περιβαλλοντικές συνθήκες. Μερικές φορές η χρήση του όρου περιορίζεται σε μέση υγρασία ή θερμοκρασία. (2) Χρησιμοποιείται γιά οργανισμούς με βέλτιστη ανάπτυξη μεταξύ 20-45°C.
mesófilo : (1) Que prospera sob condições ambientais intermédias ou moderadas; algumas vezes limitado a condições de humidade moderada, ou a temperatura moderada. (2) Utilização de microorganismos que têm um crescimento óptimo entre 20-45 º C.
mesofil: (1) Något som trivs under begränsade miljöförhållanden, t ex lite vatten eller låga temperaturer. (2) Används om mikroorganismer som har ett tillväxt optimum mellan 20-45 grader C.
ΜΕΣΟΨΑΜΜΟΝ: Οι οργανισμοί που ζούν στα μεσοδιαστήματα (διάκενα) του αμμώδους ιζήματος. Ψαμμόν.
mesopsamófilos : Os organismos que vivem nos espaços intersticiais do sedimento arenoso; psamófilos
mesopsammon: Organismer som lever i mellanrummet mellan sandkornen.
ΜΕΣΟΠΕΛΑΓΙΚΗ: Η πελαγική ζώνη ενδιάμεσου βάθους, 200-1000 μέτρα.
mesopelágico : A zona pelágica de profundiade intermédia, 200 - 1000 m.
mesopelagisk: Den pelagiska zon som ligger mellan 200 och 1000 meter.
ΜΕΣΟΑΛΜΥΡΟ: Χρησιμοποιείται γιά υφάλμυρο νερό με αλατότητα μεταξύ 3.0-10.0 ‰ ή γιά θαλασσινό νερό με αλατότητα μεταξύ 30 και 34‰. Πρβ. ολιγοαλμυρό.
mesoalina: Pertencente à água salobra que tem uma salinidade entre 3-10 partes por mil ou água do mar que tem uma salinidade entre 30-34 partes por mil; cf.oligohalina.
mesohalin: Brackvatten med en salthalt på 3 till 10 promille eller havsvatten med en salthalt på 30 till 34 promille.
ΜΕΣΟΚΟΣΜΟΣ: Μιά μέσης κλίμακας κλειστή πειραματική εγκατάσταση, χρησιμοποιούμενη κυρίως γιά την αξιολόγηση της επίδρασης των ρυπαντών στα φυσικά οικοσυστήματα. Ο όρος χρησιμοποιείται επίσης στην υδατοκαλλιέργεια γιά μεγάλα συστήματα καλλιέργειας που βασίζονται στην εκτροφή των γόνων βασιζόμενη σε φυσική δίαιτα που αξιοποιεί διαδοχικά στάδια της τροφικής αλυσίδας.
mesocosmo: Instalação experimental isolada suficientemente grande para permitir o estudo ou exploração de ecossistemas naturais. Por exemplo, é utilizado para avaliar o impacto dos poluentes nos ecossistemas. Em aquacultura, refere-se à utilização de grandes sistemas de cultura em que são empregues sucessivas cadeias alimentares naturais de modo a criar alevins com dietas naturais.
mesokosm: Slutet experiment system som är tillräckligt stort för att det ska gå att studera naturliga ekosystem. Används bl a för att studera gifters påverkan på ekosystem.
Μεροπλαγκτόν : Περιστασιακά μέλη του πλαγκτόν.
meroplâncton: Membros temporários do plancton.
meroplankton: Tillfälliga medlemmar i plankton samhället.
ΜΕΙΟΠΑΝΙΔΑ: Τα μικρά μεσοδιαστηματικά ζώα που περνούν από τα ανοίγματα κόσκινου 1mm αλλά κατακρατούνται από κόσκινο με άνοιγμα 0.1 mm.
meiofauna : Pequenos animais intersticiais que passam através de uma rede de 1mm, mas são retidos por uma rede de 0,1 mm.
meiofauna: De 0,1–1 mm stora djur som lever i vattnet i mellanrummen mellan sandkornen i en sandbotten.
Μεγαπανίδα : Ζώα μεγάλου μεγέθους ορατά με το γυμνό μάτι.
megafauna: Grandes animais visíveis a olho nu.
megafauna: Stora djur synliga med blotta ögat.
ΜΕΙΟΒΕΝΘΟΣ: Μικροί βενθικοί οργανισμοί που περνούν μέσα από κόσκινο ανοίγματος 1 mm αλλά κατακρατούνται από κόσκινο ανοίγματος 0.1 mm. Πρβ. μακροβένθος, μικροβένθος.
meiobentos : Pequenos organismos bentónicos que passam através de um crivo de rede de 1mm mas são retidos por uma rede de 0,1 mm; macrobentos, microbentos.
meiobentalen: Små bentiska organismer som kan passera genom ett 1 mm såll men fastnar i ett 0,1 mm såll.
ΔIΑΜΕΣΟΣ: Η αριθμητική τιμή που καταλαμβάνει την μέση θέση σε μια σειρά τιμών που έχουν διαταχθεί σε φθίνουσα σειρά.
mediana: A mediana é o valor numérico do caso do meio ou que se encontra exactamente no percentil 50, quando todos os casos foram ordenados por ordem decrescente.
median: Det värde för ett ordnat datamaterial som delar materialet i två lika stora delar, dvs. det ligger lika många värden över medianen som under den.
ΜΕΣΗ ΣΤΑΘΜΗ ΥΔΑΤΟΣ: Η μέση τιμή που υπολογίζεται από τον μέσο όρο της στάθμης του ύδατος σε ένα δεδομένο τόπο ανά ώρα επί μιά παρατεταμένη χρονική περίοδο.
nível médio das águas : O nível médio de superfície determinado pela altura média da água num dado local a intervalos de hora a hora sobre um período de tempo prolongado.
medelvattennivå: Medelvärdet på vattennivån beräknat med utgångspunkt från mätningar av vattennivån på en given plats varje timme under en längre period.
ΜΕΣΗ ΣΤΑΘΜΗ ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΣ : Ο μέσος όρος της παρατηρούμενης στάθμης της πλήμμης και της ρηχίας.
nível médio da maré : A média das alturas observadas nas marés altas e marés baixas; nível normal das marés; nível médio da maré.
medeltidvattennivå: Medelvärdet av de observerade hög- och lågvattennivåerna.
ΜΕΣΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΣΤΑΘΜΗ (ΜΘΣ) : Το μέσο ύψος της επιφάνειας της θάλασσας προσδιοριζόμενο από όλες τις φάσεις της παλίρροιας σε μιά περίοδο 19 ετών ή σε ισοδύναμη χρονική διάρκεια. Τιμή αναφοράς θαλάσσιας στάθμης, θαλάσσια στάθμη.
nível médio do mar : A altura média da superfície do mar calculada a partir de todas as fases de maré durante um período de 19 anos ou dum período computorizado de tempo equivalente; ponto de referência do nível do mar; nível do mar.
medelhavsnivå: Medelhöjden på havsytan beräknat utifrån alla faser i tidvattencykeln under 19 år eller motsvarande beräknad period.
ΜΕΣΟ ΕΥΡΟΣ ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΣ: Η διαφορά της στάθμης μεταξύ μέσης πλήμμης και μέσης ρηχίας.
amplitude média da maré : A diferença de altura entre a maré alta média e a maré baixa média.
medellågvattennivå: Skillnaden i höjd mellan medelhögvatten och medellågvatten.
ΜΕΣΗ ΚΑΤΩΤΑΤΗ ΡΗΧΙΑ: Συχνά συντομεύεται σε κατώτατη ρηχία. Το μέσο ύψος ρηχίας που καταγράφηκε σε ένα δεδομένο τόπο σε μιά περίοδο 19 ετών ή σε μιά ισοδύναμη περίοδο χρόνου. Γιά βραχύτερες περιόδους παρατηρήσεων, εφαρμό- ζονται διορθώσεις γιά την εξάλειψη γνωστών διακυμάνσεων και την αναγωγή των αποτελεσμάτων στο ισοδύναμο του μέσου των 19 ετών.
média da menor maré baixa : Frequentemente abreviado para menor marés baixa. A altura média de todas as menores marés baixas (q.v.) registadas num dado local durante um período de 19 anos ou de um período estimado de tempo equivalente. Para períodos de observação mais curtos, são feitas correcções para eliminar variações conhecidas e reduzir o resultado ao equivalente a um valor médio de 19 anos.
medellågvattennivå: Medelhöjden av alla låga lågvatten för en given plats under en 19-årsperiod. För kortare observationsperioder görs beräkningar för att korrigera eventuella fel och få ett tidsspann som motsvarar 19 år.
ΜΕΣΗ ΡΗΧΙΑ ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΣ ΣΥΖΥΓΙΩΝ: Το μέσο ύψος ρηχίας που έχει καταγραφεί σε έναν δεδομένο τόπο κατά την διάρκεια παλιρροιών συζυγιών σε μία περίοδο 19 ετών ή σε ισοδύναμη χρονική περίοδο. Συχνά συντομεύεται σε ρηχία συζυγιών. Συνήθως υπολογίζεται λαμβάνοντας ένα επίπεδο κάτω από την μέση στάθμη της παλίρροιας σε απόσταση ίση με το ήμισυ του εύρους της παλίρροιας συζυγιών και εφαρμόζονται οι αναγκαίες διορθώσεις ώστε να αναχθεί το αποτέλεσμα σε μιά μέση τιμή. Το επίπεδο αυτό χρησιμοποιείται ευρέως στην υδρογραφία εκτός των ΗΠΑ
média das marés baixas de águas vivas : A altura média de todas as marés baixas registadas num dado local durante o sizígia de um período de 19 anos ou período estimado de tempo equivalente; frequentemente abreviado para marés vivas baixas. É normalmente deduzida como um plano abaixo do nível médio das maré, a uma distância de cerca de metade do alcance da maré viva, as correcções necessárias são aplicadas para reduzir os resultados a um valor médio. Esta linha é amplamente utilizado em trabalhos hidrográficos.
medellågvattennivå: Medelhöjden av alla uppmätta lågvatten för en given plats, när solen, månen och jorden är på en rät linje, under en 19-årsperiod eller motsvarande beräknad period.
ΜΕΣΗ ΡΗΧΙΑ ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΣ ΤΕΤΡΑΓΩΝΙΣΜΩΝ: Το μέσο ύψος της ρηχίας που έχει καταγραφεί σε ένα δεδομένο τόπο κατά την διάρκεια παλιρροιών τετραγωνισμού σε μιά περίοδο 19 ετών ή σε μιά ισοδύναμη περίοδο χρόνου.
média das marés baixas de águas mortas: A altura média de todas as marés baixas registadas num dado local durante a quadratura de um período de 19 anos ou período de tempo equivalente estimado por computador.
medellågvattennivå: Medelhöjden av alla uppmätta lågvatten för en given plats, när sol och måne är 90 grader ifrån varandra, under en 19-årsperiod eller motsvarande beräknad period.
ΜΕΣΗ ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑ (V): Η μέση γραμμική ταχύτητα ενός ρεύματος (διαύλου, σωλήνα, αγωγού), που διέρχεται από μία κάθετη διατομή, είναι η ποσότητα που λαμβάνεται όταν η αντίστοιχη μέση μαζική ταχύτητα διαιρείται με την μέση πυκνότητα στη δεδομένη κάθετη διατομή.
velocidade linear média : A velocidade linear média de uma corrente (canal, tubo, cano) que passa num dado corte transversal é usualmente assumida como sendo o volume obtido quando a velocidade média da massa correspondente é dividida pela densidade média no referido corte transversal.
linjär medelhastighet: Den linjära medelhastigheten hos en ström (kanal, rör) som passerar ett givet tvärsnitt anses likvärdigt med det värde man får när man medelmasshastigheten med medeldensiteten vid det givna tvärsnittet.
ΜΕΣΗ ΡΗΧΙΑ: Το μέσο ύψος ρηχίας σε μιά περίοδο 19 ετών. Γιά βραχύτερες περιόδους παρατηρήσεων, εφαρμόζονται διορθώσεις γιά την εξάλειψη γνωστών διακυμάνσεων και την αναγωγή των αποτελεσμάτων στο ισοδύναμο του μέσου των 19 ετών. Στον υπολογισμό του μέσου όρου συνυπολογίζονται όλα τα ύψη ρηχίας, όπου ο τύπος παλίρροιας είναι ημιημερήσιος ή μικτός, ενώ συνυπολογίζονται μόνο οι τιμές μέγιστης πλήμμης, όταν ο τύπος παλίρροιας έιναι ημερήσιος. Στην τελευταία περίπτωση η μέση ρηχία ταυτίζεται με την μέση κατ
maré baixa média : A altura média das marés baixas durante um período de 19 anos. Para períodos de observações mais curtos, são feitas correcções para eliminar variações conhecidas e reduzir o resultado ao equivalente a um valor médio de 19 anos. Todas as alturas das marés baixas são incluídas na média quer o tipo de maré seja semidiurno ou misto. Apenas as menores alturas das marés baixas são incluídas na média quando o tipo de maré é diurna. Sendo assim, neste último caso, a maré baixa média é a mesma da média d
medellågvatten: Medelhöjden av lågvattnet för en given plats under en 19-årsperiod. För kortare observationsperioder görs beräkningar för att korrigera eventuella fel och få ett tidsspann som motsvarar 19 år.
ΜΕΣΗ ΜΕΓΙΣΤΗ ΠΛΗΜΜΗ : Το μέσο ύψος της μέγιστης πλήμμης σε μιά περίοδο 19 ετών. Γιά βραχύτερες περιόδους παρατηρήσεων σε μιά δεδομένη τοποθεσία εφαρμόζονται διορθώσεις γιά την εξάλειψη γνωστών διακυμάνσεων και την αναγωγή των αποτελεσμάτων στο ισοδύναμο του μέσου των 19 ετών.
média da maior maré alta : A altura média das maiores marés altas num período de 19 anos. Para períodos de observação mais curtos, são feitas correcções para eliminar variações conhecidas e reduzir o resultado ao equivalente a um valor médio de 19 anos.
medelhögvattennivå: Medelhöjden av det höga högvattnet för en given plats under en 19-årsperiod. För kortare observationsperioder görs beräkningar för att korrigera eventuella fel och få ett tidsspann som motsvarar 19 år.
ΜΕΣΗ ΠΛΗΜΜΗ ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΣ ΣΥΖΥΓΙΩΝ: Το μέσο ύψος της πλήμμης που παρατηρείται κατά την διάρκεια παλιρροιών συζυγιών. Συχνά συντομεύεται σε Πλήμμη Συζυγιών.
média das marés altas de águas vivas : A altura média das marés altas que ocorrem durante as marés vivas; frequentemente abreviado para Marés Vivas Altas.
medelhögvatten vid springflod: Medelhöjden av springflods-högvattnet.
ΜΕΣΗ ΠΛΗΜΜΗ ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΣ ΤΕΤΡΑ- ΓΩΝΙΣΜΩΝ: Το μέσο ύψος της πλήμμης που έχει καταγραφεί σε ένα δεδομένο τόπο κατά την διάρκεια παλιρροιών τετραγωνισμού σε μιά περίοδο 19 ετών ή σε μιά ισοδύναμη περίοδο χρόνου.
média das marés altas de águas mortas : A altura média de todas as marés altas registadas num dado local durante uma quadraturaao longo de um período de 19 anos ou um período de tempo equivalente estimado por computador.
medelhögvattennivå: Medelhöjden av alla uppmätta högvatten för en given plats, när sol och måne är 90 grader ifrån varandra, under en 19-årsperiod eller motsvarande beräknad period.
ΜΕΣΗ ΠΛΗΜΜΗ: Το μέσο ύψος πλήμμης επί μιά περίοδο 19 ετών. Γιά βραχύτερες περιόδους παρατηρήσεων, εφαρμόζονται διορθώσεις γιά την εξάλειψη γνωστών διακυμάνσεων και την αναγωγή των αποτελεσμάτων στο ισοδύναμο του μέσου των 19 ετών. Στον υπολογισμό του μέσου όρου συνυπολογίζονται όλα τα ύψη πλήμμης, όπου ο τύπος παλίρροιας είναι ημιημερήσιος ή μικτός, ενώ περιλαμβάνονται μόνο οι τιμές μέγιστης πλήμμης, όταν ο τύπος παλίρροιας είναι ημερήσιος. Στην τελευταία περίπτωση η μέση πλήμμη ταυτίζεται με την Μέση Μέ
maré alta média : A altura média das marés altas num período de 19 anos. Para períodos de observação mais curtos, são aplicadas correcções para eliminar variações conhecidas e reduzir o resultado ao equivalente a um valor médio de 19 anos. Todas as alturas das marés altas são incluídas na média quer o tipo de maré seja semidiurno ou misto. Apenas as alturas das maiores marés altas são incluídas na média. Sendo assim, a maré alta média é a mesma que a média da maior maré alta ( q.v. ).
medelhögvatten: Medelhöjden av högvattnet för en given plats under en 19-årsperiod. För kortare observationsperioder görs beräkningar för att korrigera eventuella fel och få ett tidsspann som motsvarar 19 år.
ΜΕΣΟ ΒΑΘΟΣ: Ο μέσος όρος βάθους μιάς υδάτινης περιοχής από την στάθμη του ακίνητου ύδατος από την ακτογραμμή ως μιά δεδομένη απόσταση προς την πλευρά της θάλασσας.
profundidade média : A profundidade média de uma dada massa de água entre o nível da água sem movimento e o perfil da costa desde a linha de água até uma qualquer distância no sentido do mar.
medeldjup: Medelvattendjupet för ett givet vattenområde.
ΜΕΣΟΣ: βλ. ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΟΣ ΜΕΣΟΣ, ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΣ ΜΕΣΟΣ,
média : Ver MÉDIA ARITMÉTICA, MÉDIA GEOMÉTRICA. A média aritmética é a medida da tendência central mais comum para variáveis medidas ao nível do intervalo. Muitas vezes referida como "média", é meramente a soma dos valores individuais de cada caso dividido pelo número de casos.
medel: Se ARITHMETIC MEAN, GEOMETRIC MEAN; jmf. MEDIAN.
MDS : Πολυδιάστατη κλιμάκωση: Μαθηματική τεχνική που χρησιμοποιείται για την ανίχνευση και την ανάλυση των παρατηρούμενων ομοιοτήτων ή διαφορών μεταξύ δύο ή περισσοτέρων παρατηρούμενων αντικειμένων ή δειγμάτων.
MDS: Escalonamento multi-dimensional: uma técnica matemática multivariada utilizada para detectar e explicar semelhanças ou diferenças observadas entre dois ou mais objectos ou amostra.
MDS: Multi-dimensional scaling: en matematisk multivariata metod som används för att upptäcka och förklara observerade likheter eller olikheter mellan två eller fler undersökta objekt eller prover.
Μέγιστη επιτρεπόμενη Συγκέντρωση (MAC) : Ρύθμιση των ατμοσφαιρικών εκπομπών τοξικών με βάση το κατώφλι ορίου τιμών γνωστών και ως MAC. Στην θαλάσσια οικολογία, αναφέρεται στη συγκέντρωση μιας μολυσματικής ουσίας σε έναν οργανισμό, η οποία θεωρείται ακίνδυνη σε ότι αφορά την κατανάλωση του από τον άνθρωπο.
concentração máxima permitida (CMP ): Regulamentação da emissão de tóxicos atmosféricos em referência ao limiar dos valores limite (TLVs) anteriormente conhecidos como MACs.Em ecologia marinha, é a concentração de uma substância contaminadora num organismo que é considerado (nos regulamentos) inofensivo para consumo humano.
högsta tillåtna koncentration: Bestämmelse för utsläpp av gifter i atmosfären med hänseende till gränsvärden (eng. treshold limit values tidigare kända som MACs). Inom marinekologi menas ofta den högsta koncentration av en förorening i en organism som anses (i regelverken) ofarlig för människan vid förtäring.
ΑΡΡΕΝΟΠΟIΗΣΗ (ΑΝΔΡΟΓΕΝΕΣΗ): Τεχνική με την οποία προκαλείται η παραγωγή σπέρματος από γονοτυπικά θήλεα άτομα. Σε μερικά είδη ψαριών π.χ. σολομοειδή. είναι σχετικά εύκολη διαδικασία και οικονομικά αλλά και οικολογικά ωφέλιμη η παραγωγή απογόνων αποτελούμενων μόνο από θήλεα ψάρια. Η αρρενοποίηση ενός θήλεος αποθέματος επιτυγχάνεται με χορήγηση δίαιτας που περιέχει το κατάλληλο φυλετικό στεροειδές. Το αρρενοποιηθέν θήλυ παράγει σπέρμα με ομοιογαμετικά (ΧΧ) χρωμοσώματα κι έτσι από την γονιμοποίηση με το σπέρμα κανονικών αυγώ
masculinização : Técnica para induzir um peixe genotipicamente fêmea a produzir esperma. Nalgumas espécies de peixe, e.g. Salmonídeos, produzir descendentes apenas do sexo feminino é um processo relativamente fácil e economica e ecologicamente vantajoso. É obtida pela indução da masculinização nas fêmeas progenitoras através da administração de uma dieta contendo o esteroide sexual apropriado. O peixe fêmea que sofre o processo de masculinização produz esperma com cromossomas homogâmicos (XX) , e assim o cruzame
maskulinisering: Teknik för att inducera spermiebildande hos honfiskar. Hos vissa arter är detta relativt enkelt, exempelvis hos laxfiskar. Genom tillförsel av könshormoner i maten bildar honfiskarna spermier med homogametiska kromosomer (XX).
ΕΛΟΣ (ΒΑΛΤΟΣ) : Οικοσύστημα του οποίου το έδαφος κατακλύζεται σχεδόν μόνιμα από το νερό και το οποίο κυριαρχείται από ποώδη ή θαμνώδη βλάστηση.
sapal(1): Uma área de terreno mole e alagado, ou periodicamente inundado, geralmente sem árvores e caracterizado normalmente pela presença de ervas e outra vegetação baixa.
sumpmark: Område som är mjukt, blött eller ofta översvämmat, ofta trädlöst med gräs eller annan låg vegitation.
Θαλάσσια καταφύγια: Περιοχές που έχουν επιλεχθεί σαν αντιπροσωπευτικά δείγματα οικοσυστημάτων για την διατήρηση της χλωρίδας, της πανίδας και του περιβάλλοντος, με κριτήρια όπως το μέγεθος, η ποικιλία, η σπανιότητα και η ευαισθησία.
reservas marinhas: Àreas seleccionadas como ecosistemas típicos para salvaguarda da fauna, flora e habitats, utilizando critérios tais como tamanho, diversidade, raridade e fragilidade.
marint reservat: Område valt för att representera ecosystem med syfte på att skydda flora, fauna och habitat. Väljs på kriterier som storlek, diversitet, sällsynthet och känslighet.
ΘΑΛΑΣΣIΟ ΕIΔΟΣ: Υδρόβιο είδος που περνά όλο ή μέρος του κύκλου ζωής του σε θαλασσινό νερό.
espécies marinhas: Qualquer espécie aquática que passa todo ou parte do seu ciclo de vida no mar.
marin art: Vattenorganismer som lever hela eller delar av sitt liv i havsvatten.
Θαλάσσιο πάρκο : Μια θαλάσσια περιοχή που βρίσκεται προστατευμένη με σκοπό την διατήρηση της.
parque marinho: Uma área marinha reservada essencialmente para fins de conservação; reserva marinha.
marin park: Ett marint område som skyddas i framförallt bevarande syfte; marint reservat.
ΘΑΛΑΣΣΟΚΑΛΛIΕΡΓΕIΑ: Καλλιέργεια, διαχείρ- ιση και συλλογή θαλάσσιων οργανισμών στο φυσικό τους ενδιαίτημα ή σε ειδικά κατασκευασμένους διαύλους και δεξαμενές.
maricultura : Cultura, gestão e apanha de organismos marinhos no seu habitat natural ou em recintos fechados especialmente construídos, e.g. Jaulas, canais ou tanques.
marikultur: Odling av marina organismeri deras naturliga miljö eller i speciella inhägnader, t ex burar, kanaler.
ΔΟΚIΜΗ U-MANN-WHITNEY: Μη παραμετρική στατιστική μέθοδος κατά την οποία οι μετρήσεις ταξινομούνται σε απλή αύξουσα (ή φθίνουσα) σειρά. Χρησιμοποιείται γιά να προσδιοριστεί αν δύο ανεξάρτητα τυχαία δείγματα έχουν ληφθεί από πληθυσμούς που έχουν ίδιες κατανομές.
U-test de Mann-Whitney : Método estatístico não paramétrico em que a amostra de valores/somas são escalonados numa sequência decrescente (ou crescente) simples; é utilizado para determinar se 2 amostras aleatórias independentes são retiradas de populações com a mesma distribuição.
mann-whitney u-test: En icke-parametrisk statistisk metod som används för att se om två oberoende provserier är tagna från populationer med samma spridning.
ΜΑΓΚΡΟΒΙΑ : Βιοκοινωνία παλιρροιακών ελών, κυριαρχούμενη από δένδρα και θάμνους, κυρίως των γενών Rhizophora και Avicennia, πολλά από τα οποία παράγουν αναρριχητικές αέριες ρίζες. Το έδαφος στο οποίο φύονται είναι όξινο. Αν στις λιμνοδεξαμενές που κατασκευάζονται σε τόπους όπου έχει αφαιρεθεί η μακρόβρια δεν προστεθεί ασβέστιο, ικανοποιητική παραγωγικότητα δεν επιτυγχάνεται παρά ύστερα από χρόνια.
mangue: Uma comunidade de sapal que sofre a influência das marés dominada por árvores e arbustos, particularmente dos géneros Rhizophora e Avicennia, muitos dos quais produzem eventualmente raízes aéreas. Quando eliminados, para a construção de um lago, o solo subjacente é ácido; cf. solo ácido. Se os lagos não forem tratados com cal, só após vários anos de utilização é que pode atingir uma produtividade óptima.
mangrove: Skogstyp på löst underlag (från sand till gyttja) inom tidvattenbältet vid tropiska–subtropiska kuster och intill brackvattendelarna av floder som faller ut där. Skogen består av lågvuxna trädarter (ex Rhizophora, Avicennia) med ständigt gröna, tämligen tjocka, salthaltiga blad och ofta med andningsrötter (pneumatoforer) eller styltrötter.
ΜΑΓΝΗΤΙΚΟΣ ΒΟΡΑΣ: Σε κάθε σημείο της επιφάνειας της γης η οριζόντια διεύθυνση των μαγνητικών γραμμών της γης (διεύθυνση μαγνητικού μεσημβρινού) προς τον βόρειο μαγνητικό πόλο. Η διεύθυνση προς την οποία δείχνει η βελόνα της μαγνητικής πυξίδας, είναι ο μαγνητικός βορράς είναι όχι ο γεωγραφικός βορράς, και είναι το σύνηθες σημείο αναφοράς στην πρακτική της ναυσιπλοΐας και αεροπλοΐας. Η ένδειξη γιά τον μαγνητικό βορρά γράφεται: 00 mag.
norte magnético : A direcção horizontal, em qualquer ponto da superfície da terra, das linhas de força magnética da terra (direcção de um meridiano magnético) no sentido do pólo norte magnético, i.e., em vez do norte verdadeiro, uma direcção indicada pela agulha da bússola magnética, o norte magnético, é a referência normal 00 (3600) em muitas práticas de navegação, incluindo a designação do alinhamento das pistas dos aeroportos. Um rumo ou uma rota na direcção do norte magnético seria esc
magnetisk nord: Den horisontella riktning som pekar mot den punkt på jordytan där jordmagnetiska fältet är riktat vertikalt nedåt.
ΜΑΚΡΟΠΛΑΓΚΤΟΝ: Πλαγκτονικοί οργανισμοί μεγέθους από 20 έως 200 mm.
macroplâncton : Organismos do plâncton cujo tamanho varia de 20 a 200 mm.
makroplankton: Plankton organism med en storlek som ligger mellan 20 och 200 mm.
Τραγάνα : Αποθήκες ιζημάτων, οι οποίες αποτελούνται από διακλαδωμένα ασβεστολιθικά φύκη.
marga : Depósitos de sedimento que consistem em algas cálcareas ramificadas.
maerl: Sedimentavlagring bestående av framförallt förgrenade kalkalger.
ΜΑΚΡΟΦΥΤΟ: Μεγάλο μακροσκοπικό φυτό. Όρος που χρησιμοποιείται κυρίως γιά υδρόβιες μορφές όπως τα Λαμιναριοειδή και ανώτερα φυτά.
macrófitas: Uma planta macroscópica grande, termo usado especialmete para formas aquáticas tal como o sargaço, e plantas altas como as algas marinhas.
makrofyt: En stor makroskopisk växt, används specellt om vattenväxter som t ex kelp och sjögräs.
ΜΑΚΡΟΚΛΙΜΑ: Το κλίμα μιάς ευρείας γεωγραφικής περιοχής. Οι συνθήκες θερμοκρασίας, σχετικής υγρασίας, ηλιοφάνειας και άλλων μετεωρολογικών παραγόντων, καταγραφόμενες σε 1.5 m περίπου από την επιφάνεια του εδάφους ώστε να αποφεύγονται οι επιδράσεις που οφείλονται στην μορφολογία εδάφους και τη βλάστηση .
macroclima : O clima de uma grande região geográfica. As condições de temperatura, precipitação, humidade relativa, calor e outros factores meteorológicos registados a cerca de 1,5 m acima do nível do solo de modo a evitar influências topológicas, vegetais e edáficas.
makroklimat: Klimat i ett någorlunda stort perspektiv. Vanligen avses områden med en utsträckning på några hundratals kilometer eller mer, såsom länder eller kontinenter.
ΜΑΚΡΟΦΥΚΗ: Μη ειδικός συλλογικός όρος αναφερόμενος στα μεγαλύτερα φύκη, φυσικά ή καλλιεργούμενα π.χ. Laminaria (βλ.λ) ο οποίος δεν περιλαμβάνει το φυτοπλαγκτόν και τα μικροφύκη (βλ.λ).
macroalgas : Termo colectivo não específico para referir as maiores algas; Podem ocorrer naturalmente ou ser cultivadas, e.g. Laminárias ( q.v.) mas especificamente excluindo o fitoplâncton e microalgas (q.v.).
makroalg: En allmän term för större alger, både vilt förekommande och odlade.
ΜΑΚΡΟΒΕΝΘΟΣ: Οι μεγαλύτεροι οργανισμοί του βένθους, που υπερβαίνουν το 1mm (ή 0,5mm) σε μήκος. πρβ. μειοβένθος, επιβένθος.
macrobentos : Os maiores organismos do bentos, com mais de 1 mm de comprimento; cf. epibentos, meiobentos , bentos.
makrobentalen: Samlingsnamn på de större organismer (större än 1 mm) som lever på eller i närheten av bottnen i hav och insjöar. Jmf epibenthos, meiobenthos, benthos.
N
ΔIΑΤΡΟΦΗ: Το σύνολο των διεργασιών με τις οποίες ένα ζώο (ή φυτό) προσλαμβάνει και χρησιμοποιεί την τροφή.
nutrição: O conjunto dos processos pelos quais um animal (ou planta) ingere e utiliza o alimento; o acto ou processo de ser alimentado.
nutrition: Summan av de processer som innebär att ett djur eller en växt tar in och använder föda; tillförsel av näring
ΘΡΕΠΤIΚΗ ΟΥΣIΑ: Ουσία η οποία χρησιμεύει στην θρέψη. Ο όρος χρησιμοποιείται συχνά για τα συστατικά που περιλαμβάνονται στην τροφή.
nutriente : Uma substância que fornece alimento; o termo é utilizado muitas vezes para referir os componentes da dieta.
närsalt: Ett ämne som ger näring; termen används ofta om födoämnen.
ΕΜΠΛΟΥΤIΣΜΟΣ ΜΕ ΘΡΕΠΤIΚΑ: Η αύξηση ή βελτίωση ενός συστατικού ή μιάς ιδιότητας, ιδίως με την προσθήκη ορισμένων υλικών. Στην υδατο- καλλιέργεια, ο όρος έχει δύο σημασίες: (α) προσθήκη των απαραίτητων βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων στις βιομηχανικές τροφές, για την υποκατάσταση των θρεπτικών στοιχείων που πιθανώς χάνονται κατά την επεξεργασία των ιχθυαλεύρων, και (β) οργανικός ή θρεπτικός εμπλουτισμός που αναφέρεται στη ρίψη οργανικών θρεπτικών υλικών από μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας σε υδατοσυλλογές.
enriquecimento por nutrientes : O processo de aumentar ou melhorar algum constituinte ou propriedade através da adição de certos materiais. Em aquacultura há dois tratamentos principais: (a) a adição às dietas de vitaminas e minerais necessários, de modo a substituir os nutrientes que possam ter sido perdidos no processamento do alimento artificial e (b) enriquecimento, orgânico ou por nutrientes, das águas, devido a descargas de nutrientes orgânicos provenientes das unidades de aquacultura.
närsalts berikad: Process som innebär att man ökar eller förstärker vissa egenskaper eller delar, vanligen genom tilsätting av vissa ämnen. Inomakvakulturer finns det två huvudsakliga innebörder: (a) tillsättandet av viktiga vitaminer och mineraler i fiskmaten för att ersätta viktiga ämnen som kan gå förlorade under fiskmjölsframställningne, och (b) den näringsberikning som sker i omgivande vatten genom utsläpp från akvakulturenheter.
ΝΗΠΙΟΤΡΟΦΕΙΟ: (1) Η περιοχή που συγκεντρώνονται τα νεαρά άτομα άγριων πληθυσμών μαλακίων, καρκινοειδών ή ψαριών μετά την προνυμφική και πριν την ενήλικη φάση. (2) Στη υδατοκαλλιέργεια (προπάχυνση): ενδιάμεσο σύστημα καλλιέργειας μεταξύ του εκκολαπτηρίου και της πάχυνσης
pré-engorda : (1) Nos moluscos, crustáceos e peixes selvagens: refere-se ao local ocupado pelos juvenis entre os estados larvar e adulto. (2) Em aquacultura: um sistema de cultura intermédio entre a maternidade e engorda.
barnkammare : (1) Bland vilda blötdjur, kräftdjur och fiskar hänvisar den här termen till den plats där dessa organismer lever mellan larv- och adultstadiet. (2) Inom akvakulturer: ett odlingssystem somligger mellan kläckningen och uttagssteget.
Βόρειο Ισημερινό ρεύμα : Το νότιο τμήμα του Β. Ειρηνικού, το ζεστό επιφανειακό ωκεάνιο ρεύμα που κινείται δυτικά στο Βορρά.
Corrente Equatorial Norte : A parte sul do Pacífico Norte, a corrente quente à superfície do oceano que corre para Oeste a Norte.
Nord ekvatoriala strömmen: Den södra delen av den nordliga stillahavsvirveln, den varma ythavsström som flyter mot väst i norr.
Βόρειο Ατλαντικό ρεύμα : Μια νοτιοανατολική συνέχεια/επέκταση του ρεύματος του κόλπου του Μεξικού στα ανατολικά του Β.Ατλαντικού.
Corrente do Atlântico Norte : Continuação nordeste da corrente do Golfo para Este do Atlântico Norte.
Nordatlantiska strömmen: En nordöstlig förlängning av golfströmmen som flyter in i östra nordatlanten.
ΚΑΝΟΝΙΚΟΞΕΙΚΟΣ: Χρησιμοποιείται γιά ένα ενδιαίτημα που έχει κανονικά επίπεδα ατμοσφαιρικού οξυγόνου.
normóxico : Termo utilizado para um habitat que tem o nível atmosférico de oxigénio normal.
normal syre koncentration: Används om habitat och miljöer med en normal atmosfärisk halt av syre.
ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ: Μια κανονική μεταβλητή Χ θεωρείται ότι ακολουθεί κανονική κατανομή εάν η συνάρτηση πυκνότητάς της δίδεται από τον τύπο: f(x)= 1 e-½ [(x-μ)/σ]^2 (-Ξ distribuição normal : Diz-se que uma variável aleatória X tem uma distribuição normal quando a sua função de densidade é dada por: f(x)= 1 e-_ [(x-_)/_]^2 (-_ normalfördelning: sannolikhetsfördelning av händelser som följer normalfördelningen
Μη-ανανεώσιμη πηγή : Μια πηγή ενέργειας η οποία δεν μπορεί να επαναλειτουργήσει, όλες οι μη-βιοτικές πηγές ενέργειας..
recursos não renováveis: Recursos incapazes de se regenerar, i.e. todos os recursos não bióticos.
icke-förnyelsebar: En resurs som ej går att regenerera, d.v.s alla icke biologiska resurser.
ΜΗ ΒΙΟΑΠΟΙΚΟΔΟΜΗΣΙΜΟΣ: Μη διασπώμενος μέσω των φυσικών μεταβολικών διαδικασιών των οργανισμών.
não-biodegradável : Que não se decompõe pelos processos metabólicos naturais dos organismos.
icke-nedbrytningsbar: Ej nedbrytbar av organimernas naturliga metaboliska processer.
ΝΥΚΤΟΒΙΟΣ: Ενεργός κατά τις ώρες του σκότους. Πρβ. ημερόβιος.
nocturno : Activo durante as horas de escuridão.
nattlig: Aktiv under dygnets mörka timmar, jmf. diurnal.
ΑΖΩΤΟΥ ΔΕΣΜΕΥΣΗ: Η μετατροπή του ατμοσφαιρικού αζώτου (Ν2 ) σε ανόργανες μορφές που είναι δυνατόν να προσλαμβάνονται από τα φυτά. Η δέσμευση αζώτου δεν είναι αποκλειστικά βιολογική. Τα βιολογικά αζωτο-δεσμευτικά συστήματα περιλαμβάνουν: (α) ελεύθερα βακτήρια και κυανοφύκη (αρκετά υποχρεωτικά αερόβια, προαιρετικά και υποχρεωτικά αναερόβια, φωτοσυνθετικά βακτήρια και είδη κυανοφυκών των κλάσεων Nostocales, Stigonemetales, Chroococcales και Oscillatoriales, (β) κοινωνίες φυτών και συμβιωτικών συστημάτω
fixação do Azoto : A conversão do azoto atmosférico (N2) em formas inorgânicas que estão disponíveis para as plantas. A fixação de azoto não é exclusivamente biológica. Os sistemas biológicos de fixação de azoto incluem: (a) bactérias vivas livres e algas azuis-verdes (alguns aeróbios obrigatórios, anaeróbios facultativos e obrigatórios, bactérias fotossintéticas e espécies de algas azul-verdes da ordem das nostocales, stigone, metales, chroococcales e oscillatoria; (b) associações de plantas e sistema
kvävefixering: Naturlig eller industriell process som omvandlar luftens kväve till mer reaktiva föreningar, t.ex. ammoniak eller kväveoxider. Huvuddelen av den naturliga kvävefixeringen sker i marken med hjälp av kvävebindande bakterier. Vid den bakteriella kvävefixeringen omvandlas luftens kväve till ammoniak, som assimileras i form av aminosyrorna glutamin och glutamat. Dessa utnyttjas som kvävekälla vid syntes av andra kväveinnehållande föreningar. De kvävebindande bakterier som lever i symbios med växter b
ΝΙΤΡΩΔΗΣ ΕΝΩΣΗ: Ενωση περιέχουσα άζωτο συνδεδεμένο με δύο άτομα οξυγόνου. Είναι το πρώτο βήμα στην οξείδωση της αμμωνίας που εκκρίνεται από υδρόβιους οργανισμούς ως τελικό προϊόν του μεταβολισμού των πρωτεϊνών. Τα νιτρώδη παρεμποδίζουν την πρόσληψη οξυγόνου από την αιμοσφαιρίνη και για τον λόγο αυτό είναι τοξικά για τα ψάρια. Τα καρκινοειδή επηρεάζονται σε μικρότερο βαθμό καθώς η αιμοκυανίνη παρεμποδίζεται μόνο εν μέρει. Το pΗ επηρεάζει την τοξικότητα των νιτρωδών και η παρουσία μονο- σθενών ιόντων (χλωριούχω
nitrito : Um composto que contém azoto ligado a dois átomos de oxigénio. É o primeiro passo na oxidação da amónia expelida pelos organismos aquáticos como produto final do metabolismo proteico. O nitrito inibe a hemoglobina de recolher oxigénio tornando-se, assim, tóxico para os peixes. Os crustáceos são menos afectados porque a hemocianina é apenas parcialmente inibida. O pH actua como modelador da toxicidade do nitrito, e a presença de iões monovalentes (cloretos ou bicarbonatos) reduz fortemente a sua
nitrit: Salt av salpetersyrlighet anv. bl.a. vid framställning av vissa färgämnen och för konserveringsändamål. Består av kväve bundet till två syreatomer. Nitrit inhiberar syreupptagandet av hemoglobin i blodet och är därför giftigt för fiskar. Kräftdjur är ej lika utsatta då hemocyanin bara delvis inhiberas.
ΝΙΤΡΟΠΟΙΗΣΗ: Αερόβια βακτηριακή μετατροπή (οξείδωση) της αμμωνίας και του οργανικού αζώτου σε σταθερά άλατα (νιτρικά): συνήθως από τα βακτήρια Nitrosomonas και >i>Nitrobacter sp. Η αμμωνία οξειδώνεται σε μιά διαδικασία δύο σταδίων: αρχικά σε νιτρώδη (βλ.λ) από το βακτήριο Nitrosomonas, και στη συνέχεια σε νιτρικά (βλ.λ) από βακτήριο Nitrobacter. Το δεύτερο αυτό βήμα ονομάζεται νίτρωση (βλ.λ).
nitrificação : A conversão bacteriana aeróbica (oxidação) da amónia e azoto orgânico em sais estáveis (nitratos): normalmente através das bactérias Nitrosomonas e Nitrobacter sp. A amónia é oxidado num processo de dois passos: primeiro é convertida em nitrito (q.v.) pelas Nitrosomonas sp., este é convertido em nitrato (q.v.) pelas Nitrobacter sp. O segundo passo é denominado nitrificação (q.v.)
nitrifikation: Energigivande bakteriell process där ammoniumjoner oxideras först till nitrit, sedan vidare till nitrat. Processen försiggår främst i mark och vatten med god syretillförsel. Inom bakteriefamiljen Nitrobactera´ceae utför de kemolitotrofa släktena Nitrosomo´nas och Nitrosoco´ccus det första steget, medan representanter för släktet Nitrobacter utför det sista. I miljöer där de kemolitotrofa bakterierna har svårt att leva, t.ex. i sura och/eller syrefattiga jordar, finns i stället nitrifierande hete
ΝΙΤΡΙΚΟ: Ενωση περιέχουσα άζωτο ενωμένο με τρία άτομα οξυγόνου. Το τελικό προϊόν της αερόβιας σταθεροποίησης του οργανικού αζώτου. Η παρ- ουσία του στο νερό είναι ένδειξη οργανικού εμπλουτισμού ή αγροτικής ή βιομηχανικής ρύπαν- σης. Σε αντίθεση με τα νιτρώδη, τα νιτρικά είναι γενικά χαμηλής τοξικότητας για τα ψάρια. Επομένως το νερό στις μονάδες εκτροφής μπορεί να απο- τοξικοποιείται με οξείδωση των νιτρωδών προς νιτρικά. Συχνά χρησιμοποιείται ως λίπασμα σε δεξαμενές καλλιέργειας.
nitrato : Um composto que contém azoto ligado a três átomos de oxigénio. O produto final da estabilização aeróbica do azoto orgânico; a sua presença na água indica um enriquecimento orgânico ou contaminação agrícola ou industrial. Em contraste com os nitritos, os nitratos são geralmente de baixa toxicidade para os peixes. A água em unidades de produção pode, por conseguinte ser destoxificada pela oxidação dos nitiritos em nitratos. É utilizado frequentemente como fertilizante.
nitrat: Salt av salpetersyra anv. bl.a. som konstgödsel och för konserveringsändamål. Består av kväve bundet till tre syreatomer. Dess närvaro visar på organisk berikning i vattnet, jordbruks- eller industriutsläpp. Nitrater är till skillnad från nitriter inte speciellt giftiga för fiskar. Används ofta som gödning i odligar.
ΟΙΚΟΘΕΣΗ : Ο ενοιολογικός χώρος που καταλαμβάνει ένα είδος, ο οποίος περιλαμβάνει τόσο τον φυσικό χώρο, όσο και τον λειτουργικό ρόλο ενός είδους. Ο χώρος αυτός μπορεί να θεωρηθεί πολυδιάστατος με συντεταγμένες τις ποικίλες παράμετρους που επηρεάζουν την ύπαρξη του είδους. Οι παράμετροι αυτές περιλαμβάνουν φυσικοχημικούς παράγοντες (π.χ. θερμοκρασία, αλατότητα, pΗ) και βιολογικούς (π.χ. ανταγωνισμός/ θήρευση, διαθεσιμότητα τροφής). Μερικές φορές χρησιμοποιείται εσφαλμένα ως ισοδύναμο του μικροενδιαιτήμα
nicho : O espaço conceptual ocupado por uma espécie, o qual inclui quer o espaço físico quer o papel funcional da espécie; conceptualizado como um hipervolume multidimensional, cujas coordenadas são os vários parâmetros que afectam a existência da espécie. Estes parâmetros incluem quer factores físico-quimicos (e.g. temperatura, salinidade, pH) quer factores biológicos (e.g. competição/predação, disponibilidade de alimento). Por vezes utilizado erroneamente como o equivalente a microhabitat. Uma espécie
nisch: En viss arts eller populations totala omvärldsrelationer, t.ex. dess krav och toleranser gentemot klimatfaktorer, dess näringsbehov och dess roll som näring för organismer på högre trofisk nivå, dess konkurrens om resurserna och dess direkta inverkan på omvärlden med effekter för andra arter. Används ibland felaktigt som synonym till mikrohabitat. En art kan uppta flera nischer under sin utveckling/levnad.
ΝΕΥΣΤΟΝ: Οργανισμοί μικρού έως μεσαίου μεγέθους που ζουν επί του (επινευστόν) ή υπό (υπονευστόν) το επιφανειακό υδαατικό στρώμα.
neúston: Organismos de tamanho pequeno a médio que vivem sobre (epineúston) ou sob (hiponeúston) o filme superficial das massas de água.
neuston: Det samhälle av mikroskopiskt små organismer som finns i anslutning till vattensamlingars ytfilmer
ΝΗΡΙΤΙΚΟΣ: Σχετιζόμενος με αβαθή νερά υπερκείμενα της υφαλοκρηπίδας. πρβ. ωκεάνειος.
nerítico : Pertencentes às águas pouco profundas situadas sobre a plataforma continental; cf. Oceânico.
neritisk region: Vattenmassan som ligger ovanför kontinentalhyllan.
ΚΑΘΑΡΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Η παραγωγή νέας οργανικής ύλης από τους αυτότροφους οργανισμούς, όπως τα φωτοσυνθετικά φύκη. Πολύ συχνά αποτελεί τον πρώτο κρίκο της τροφικής αλυσίδας. Η ολική ποσότητα οργανικής ύλης που παράγεται ανά μονάδα χρόνου από ένα άτομο, έναν πληθυσμό, μια επιφάνεια ή έναν όγκο νερού ονομάζεται ολική πρωτογενής παραγωγή. Με την αφαίρεση των απωλειών οργανικής ύλης μέσω του καταβολισμού (π.χ. αναπνοή) προσδιορίζεται η καθαρή πρωτογενής παραγωγή. Για τα φωτοσυνθετικά φύκη, ή ολική και η καθαρή παραγω
produção primária líquida : A produção de nova matéria orgânica pelos autotróficos, tais como as algas fotossintéticas. Este é, muito frequentemente, o primeiro passo numa cadeia alimentar. Chama-se produção primária bruta a quantidade total de matéria orgânica produzida por unidade de tempo por um indivíduo, uma população, uma área ou um volume de água. Quando perdas simultâneas de matéria orgânica por catabolismo (e.g. respiração) são subtraídas à produção primária bruta, obtém-se uma medição da produção primária líquid
netto primär produktion: Produktionen av nytt organiskt material av autotrofer, som t.ex. fotosyntetiserande alger. Ofta första steget i näringskedjan. Den totala mängden organiskt material producerat per tidsenhet och individ, population, område eller vattenvolym kallas grossprimärproduktion. När den samtida förlusten av organiskt material genom katabolism (t.ex. respiration) dras bort får man nettoprimärproduktionen.
ΝΗΚΤΟΝ: Το σύνολο των πελαγικών οργανισμών που έχουν την ικανότητα να κινούνται αναξάρτητα από τα υδάτινα ρεύματα. Το μέγεθό τους κυμαί- νεται από 20mm ως 20m. Το νηκτόν υπο- διαιρείται σε τρείς κατηγορίες βάσει του σωματικού μεγέθους, νηκτόν εκατοστού, νηκτόν δεκάτου, νηκτόν μέτρου.
nécton: Conjunto de organismos marinhos, pelágicos, que nadam livremente; tipicamente dentro da escala de tamanho de 2mm a 20m, divididos em três categorias com base do tamanho do corpo: nécton centímetro, nécton decímetro, nécton metro.
nekton: De pelagiska organismer som aktivt simmar i vatten. Hit hör t.ex. fiskar och valar. Delas in i tre kategorier beroende på kroppsstorlek, centimeter nekton, decimeter nekton och meter nekton.
Αρνητική διωνυμική κατανομή : Μια μαθηματική κατανομή η οποία χρησιμοποιείται σαν μοντέλο ενός συνολικά ή τμηματικά κατανεμημένου πληθυσμού, στον οποίο η παρουσία ενός ατόμου σε μια δεδομένη στιγμή αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ενός άλλου ατόμου σε κοντινή απόσταση, με την απόκλιση να είναι μεγαλύτερη από τον μέσο όρο.
distribuição binómia negativa: Distribuição matemática utilizada como modelo de uma população distribuída por agregação ou por contágio na qual a presença de um indivíduo num dado ponto aumenta a probabilidade do aparecimento de outro nas proximidades e em que a variação é maior do que a média.
negativ binomialfördelning: En matematisk distribution som används som model för populations distribution, där närvaron av en individ oavsett tidpunkt ökar sannolikheten för att en annan individ skall uppträda i närheten, och där variationen är större än medlet.
Νεκροφαγία : Βρώση νεκρής ύλης.
necrófago : Que se alimenta de matéria morta.
nekrofagi: Lever av dött material.
ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ: Μη σαφώς προσδιορισμένη ζώνη εκτεινόμενη προς την θάλασσα από την ακτογραμμή μέχρι περίπου την ζώνη θραύσης των κυμάτων. Ορίζει την περιοχή των παράκτιων ρευμάτων.
zona de rebentação: Em terminologia da praia, uma zona indefinida que se estende na direcção do mar desde a linha de costa até um pouco além da zona de rebentação. Demarca a área das correntes junto à costa.
kustnära: Zonen som sträcker sig från strandlinjen till området något utanför vågbrytarzonen.
ΠΑΛΙΡΡΟΙΕΣ ΤΕΤΡΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Η ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ: Παλίρροιες μειωμένου εύρους ή παλιρροιακά ρεύματα μειωμένης ταχύτητας που παρατηρούνται δύο φορές τον μήνα ως αποτέλεσμα του τετραγωνισμού της σελήνης. Το εύρος τετραγωνισμού είναι το μέσο ημιημερήσιο εύρος που παρατηρείται κατά τον χρόνο των παλιρροιών τετραγωνισμού και υπολογίζεται ευκο- λότερα μέσω των αρμονικών σταθερών. Είναι μικρότερο από το μέσο εύρος όπου η παλίρροια είναι είτε ημιημερήσια είτε μικτή και είναι ασήμαντο όταν ο τύπος της παλίρροιας είναι ημερήσιος. Το μέσο ύψος της π
marés mortas ou correntes de maré morta : Marés de amplitude reduzida ou correntes de maré de velocidade reduzida que ocorrem quinzenalmente em resultado da lua estar em quadratura (i.e. o sol e a lua formam um ângulo recto entre eles). A amplitude das marés mortas é a média da amplitude semidiurna que ocorre na altura das marés mortas e é calculada muito apropriadamente a partir das constantes harmónicas. É mais pequena do que a amplitude média das maré de tipo semidiurno ou misto e não tem significado prático se o tipo de maré é diurn
nipflod: Tidvatten med minskad amplitud eller tidvattenströmmar med minskad styrka som uppstår när månen och solen står i rät vinkel mot varandra
Φυσική επιλογή : Θεωρία που προτάθηκε από τον Δαρβίνο και η οποία αφορά τον βασικό μηχανισμό που προκαλεί την εξελικτική αλλαγή.
selecção natural: Teoria proposta por Charles Darwin, sobre o principal mecanismo causal das alterações evolucionárias.
naturlig selektion: Teori framlagd av Charles Darwin rörande de grundläggande mekanismerna bakom evolution av arter.
ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΙΛΙ (ΔΙΕΘΝΕΣ) : Μονάδα μήκους ίση προς 1852 μέτρα στο σύστημα SI. Η μέση απόσταση στην επιφάνεια της γής η οποία αντιστοιχεί σε γεωγραφικό πλάτος ενός πρώτου λεπτού.
milha náutica : Uma unidade de comprimento igual à distância média de um minuto de latitude à superfície da Terra. Esta distância é considerada como sendo de 1,852 metros no sistema SI, 6080 pés pelo Instituto Hidrográfico Britânico ou 6082,27 pés pelo Serviço Hidrográfico Norte-Americano.
nautisk mil: Sjömil eller nautisk mil, inom sjö- och luftfart vanlig längdenhet (1 852 m i SI systemet), som också kallas distansminut. Ordet användes förr om 1/15 latitudgrad, dvs. fyra nutida sjömil (7 408 m).
Φυσική ακτινοβολία : Ραδιενεργή ακτινοβολία που εκπέμπεται με την μορφή κυμάτων ή σωματιδίων προερχόμενα από στοιχεία που βρίσκονται στην φύση.
radiação natural: Energia radioactiva emitida na forma de ondas ou partículas oriundas de elementos que aparecem naturalmente.
naturlig strålning: Radioaktiv energi som avges i form av vågor eller partiklar från naturligt förekommande ellement.
Φυσικά καταφύγια : Περιοχές οι οποίες έχουν επιλεγεί σαν αντιπροσωπευτικά οικοσυστήματα, για την διατήρηση της χλωρίδας, της πανίδας και του περιβάλλοντος, με κριτήρια όπως το μέγεθος, η ποικιλία, η σπανιότητα και η ευαισθησία.
reservas naturais: Áreas seleccionadas como ecosistemas representativos para salvaguarda da fauna, flora e habitats, utilizando critérios tais como o tamanho, diversidade, raridade e fragilidade.
naturreservat: Område valt för att representera ecosystem med syfte på att skydda flora, fauna och habitat. Väljs på kriterier som storlek, diversitet, sällsynthet och känslighet.
Φυσικοί ρυπαντές : Ουσίες παραγόμενες με φυσικό τρόπο, όπως η ηφαιστειακή σκόνη, το αλάτι της θάλασσας, κ.τ.λ. και οι οποίες είναι ικανές να επιβαρύνουν/επηρεάσουν την δομή και την λειτουργία ενός οικοσυστήματος.
poluente natural: Substâncias que aparecem naturalmente, poeira vulcânica, sal marinho, etc., as quais são capazes de produzir efeitos adversos na estrutura e função do ecosistema.
naturlig förorening: Naturligt förekommande substanser, t.ex. vulkanisk aska, havssalt, m.m., vilka har förmåga att påverka ekosystems struktur och funktion negativt.
Εθνικό πάρκο : Ένα κομμάτι γης ή θαλάσσιας περιοχής η οποία προστατεύεται με βασικό σκοπό την διατήρηση του οικοσυστήματος.
parque nacional: Uma área de terra ou mar reservada primeiramente para fins de conservação.
nationalpark: Ett land- eller havsområde som skyddats i framförallt bevarande syfte.
Νανισμός : Μειωμένη ανάπτυξη φυτού που εμφανίζεται στα όρια του οικολογικού του θώκου.
nanismo: Um impedimento do crescimento das plantas que ocorre nos limites do seu nicho ecológico.
nanism: När en växt befinner sig i utkanten av sin ekologiska nisch och för vad den fysiskt klarar av och därför växer långsamt.
ΝΑΝΟΠΛΑΓΚΤΟΝ: Πολύ μικροί πλαγκτονικοί οργανισμοί με διάμετρο σώματος 2 έως 20 μm. Παλαιότερα ο όρος εχρησιμοποιείτο για τους πλαγκτονικούς οργανισμούς που διέρχονται από δίχτυ ανοίγματος 0.03-0,04 mm.
nanoplâncton : Organismos planctónicos minúsculos com um diâmetro de 2 a 20 micrómetros. Termo anteriormente utilizado para referir os organismos planctónicos que não eram retidos em crivos de 0.03-0.04mm.
nanoplankton: Mycket små planktonorganismer med en diameter mellan 2 och 20 mikrometer, tidigare använd för plankton som inte fastnar i ett såll med 0,03-0,04 mm hål.
N: Χημικός συμβολισμός του αζώτου.
N - azoto : Símbolo químico do azoto.
N-Kväve: Kemiskbeteckning för kväve.
Αναλογία Αζώτου/Φωσφόρου : Η αναλογία αζώτου προς φώσφορο που βρίσκεται σε θαλάσσια περιβάλλοντα. Μια τυπική αναλογία 10:1 απαιτείται για την ανάπτυξη των κυττάρων του φυτοπλαγκτόν.
rácio Azoto/Fósforo: O rácio de azoto para fósforo encontrado no meio ambiente marinho. Uma proporção típica de 10:1 é necessária para que as células de fitoplancton cresçam.
N/P kvot: Förhållandet mellankväve och fosfor. För att fytoplanktonceller ska växa krävs ett 10:1 förhållande.
O
ΟΞΥΓΟΝΩΣΗ: (1) Στην υδατοκαλλιέργεια η εισαγωγή καθαρού οξυγόνου σε ένα μέσο καλλιέργειας ώστε να αυξηθεί η παροχή οξυγόνου με μικρούς ρυθμούς ανταλλαγής νερού στο σύστημα. (2) Στην φυσιολογία, η μεταφορά οξυγόνου στα αιμοκύτταρα (διαδικασίες πρόσληψης και απελευθέρωσης οξυγόνου από την αιμοσφαιρίνη)
oxigenação: (1) Em aquacultura: a entrada de oxigénio puro no meio de cultura para melhorar ou suplementar o seu teor de oxigénio; este procedimento favorece menores taxas de troca de água no sistema. (2) Em fisiologia : a transferência de oxigénio para as células do sangue (processos de tomada e libertação de oxigénio pela hemoglobina).
syresättning: (1) I akvakulturer: tillförseln av rent syre i odlingsmediet för att hjälpa till med eller öka syrekoncentrationen. Detta gynnar en lägra vattenutbyteshastighet. (2) Inom fysiologin: syretransport till blodkroppar (upptagandet och lämnandet av hemaglobinbundet syre).
ΑΠΑIΤΗΣΗ ΣΕ ΟΞΥΓΟΝΟ: Η ποσότητα διαλελυμένου στο νερό οξυγόνου που είναι απαραί- τητη γιά την επιβιώνει και γιά την άριστη ανάπτυξη ενός οργανισμού.
necessidades de oxigénio: O volume de oxigénio que é necessário para a vida e desenvolvimento óptimo de um organismo.
syre behov: Den mängd syre som behövs för att en organsim ska kunna leva och utvecklas optimalt.
ΟΞΥΓΟΝΟΥ ΕΛΛΕΙΜΜΑ: Η διαφορά μεταξύ των παρατηρούμενων συγκεντρώσεων οξυγόνου και της ποσότητας που αντιστοιχεί σε κορεσμό 100%.
deficit de oxigénio : A diferença entre uma concentração baixa de oxigénio observada e a quantidade que estaria presente em saturação (100%).
syre brist: Skillnaden mellan den observerade låga syrenivån och den mängd syre som skulle finnas vid 100% syresättning.
ΟΞΥΓΟΝΟΥ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ: Η συσσωρευτική επίπτωση της ανεπάρκειας οξυγόνου που υφίσταται ένας οργανισμός, ή ιστός ή όργανο. Χαρακτηρίζεται από την συσσώρευση μεταβολιτών που αποτελούν τελικά προϊόντα αναερόβιας αναπνοής. Το έλλειμμα οξυγόνου επανορθώνεται όταν αποκατασταθεί ή κανονική παροχή οξυγόνου. Η αποκατάσταση συνοδεύεται από στιγμιαία αύξηση της κανονικής κατανάλωσης οξυγόνου που οφείλεται στην οξείδωση των συσσωρευμένων αναερόβιων τελικών προϊόντων. Το έλλειμμα οξυγόνου παρατηρείται όταν υδρόβιοι οργανισμοί ε
débito de oxigénio: O efeito cumulativo de um deficit de oxigénio suportado por um organismo ou um tecido ou orgão desse organismo. É representado pela acumulação do produto final de metabolitos anaeróbicos. O débito de oxigénio é reparado aquando da restauração do fornecimento normal de oxigénio. Este fenómeno ocorre devido a um aumento momentâneo do consumo normal de oxigénio e corresponde à oxidação dos produtos finais anaeróbicos acumulados. Um débito de oxigénio pode dar-se quando organismos aquáticos ficam su
syre underskott: Den kumultativa effekten av syrebrist hos en utsatt organism eller vävnad/organ hos en organism. Beror på ackumulering av anaeroba slutprodukter vid ämnesomstättningen. Effekten försvinner så fort syrenivån hamnar på normal nivå.
ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΟΞΥΓΟΝΟΥ: Ο ρυθμός με τον οποίο προσλαμβάνεται το οξυγόνο (Ο2 mg/kg/hr) από τους καλλιεργούμενους οργανισμούς σε μία μονάδα. Η κατανάλωση οξυγόνου καθορίζεται βασικά από το είδος των ψαριών, το μέγεθος και την θερμοκρασία του νερού. Η κατανάλωση οξυγόνου αυξάνεται με την διατροφική/κολυμβητική δραστηριότητα και την χειροτέρευση της ποιότητας του νερού (π.χ. υψηλά επίπεδα αμμωνίας).
consumo de oxigénio : A taxa de utilização de oxigénio (O2 mg/kg/hr) por uma cultura de organismos numa unidade de retenção. O consumo de oxigénio é determinado essencialmente pela espécie e tamanho do peixe e temperatura da água. O consumo de oxigénio aumenta com a actividade de alimentação/natação e com fraca qualidade da água (por exemplo, níveis elevados de amónia).
syre förbrukning: Mängden syre en kultur av organismer i en behållare använder per tidsenhet (O2 mg/kg/timme). Syreförbrukningne påverkas av temperatur, organismstorlek och art. Den ökar om aktiviteten hos djuren ökar eller om vattenkvaliten försämras (exempelvis höga amonium nivåer).
ΩΟΖΩΟΤΟΚΟΣ: Οργανισμός που παράγει αυγά τα οποία γονιμοποιούνται εντός του σώματος, αλλά η απελευθέρωσή τους πραγματοποιείται μετά την εκκόλαψη (π.χ. σκυλόψαρο)
ovovivíparos : Animais que produzem ovos que são fertilizados dentro do corpo, embora a expulsão possa ocorrer antes da eclosão, como é o caso para alguns tubarões.
oviparisk: Djur som producerar ägg som befruktas inne i kroppen och även kan kläckas innan de lämnar kroppen, som t.ex. hos pigghajen.
ΔΥΝΑΜIΚΟ ΟΞΕIΔΟΑΝΑΓΩΓΗΣ: Μέτρο της αναλογίας των οξειδωμένων προς τις ανηγμένες ουσίες σε ένα διάλυμα. Στην πράξη, το οξειδοαναγωγικό δυναμικό Eh, μετράται χρησιμοποιώντας ένα ηλεκτρόδιο λευκοχρύσου. Οταν παρατηρείται ροή ηλεκτρονίων από το διάλυμα προς το ηλεκτρόδιο θεωρείται ότι επικρατούν αναγωγικές συνθήκες και το δυναμικό (μετρούμενο σε volt) μεταξύ ηλεκτροδίου και διαλύματος έχει αρνητικό πρόσημο. Οξειδωτικές συνθήκες θεωρείται ότι επικρατούν στο διάλυμα όταν τα ηλεκτρόνια ρέουν από το ηλεκτρόδιο προς το διάλυμ
potencial de oxidação-redução: Este potencial de uma solução é uma medição da proporção de substâncias oxidadas para reduzidas. Na prática, o potencial rédox é medido em relação a um eléctrodo de platina e chama-se Eh. Se os electrões passam de uma solução para o eléctrodo, diz-se existirem condições de redução na solução e, existe um potencial (medido em volts) entre o eléctrodo e a solução. Diz-se existirem condições de oxidação na solução quando os electrões passam do eléctrodo para a solução e a voltagem é de sinal posit
redox potential: Den här potentialen är ett mått på proportionerna mellan oxiderade och reducerade delar i en lösning. Den elektrodpotential som kan uppmätas i en cell där den ena halvcellen består av en inert elektrod (vanligen av platina) i kontakt med något redoxpar och där den andra halvcellen är en normalvätgaselektrod.
ΩΟΤΟΚΟΣ: Ζώα που γεννούν αυγά μάλλον παρά ζωντανά μικρά. Πρβλ. Ζωοτόκος.
ovíparo: Animais que põem ovos em vez de darem à luz; cf. Vivíparos.
ovipari: Djur som lägger ägg i stället för att föda levande ungar. Jmf viviparous.
Υπερβόσκηση : Κατανάλωση τροφής που υπερβαίνει τον ρυθμό αναπαραγωγής των πληθυσμών και κατά συνέπεια απεμπλουτίζονται οι διαθέσιμες πηγές τροφής.
sobre pastagem : Alimentação que excede a taxa de regeneração da comunidade produzida e portanto reduz os recursos alimentares disponíveis.
överbetning: Betning som överstiger återväxthastigheten hos bytet (växten) och leder till att födoresursen tar slut.
ΩΣΜΩΣΗ: διάχυση ενός διαλύτη μέσω μιάς ημιπερατής μεμβράνης από την περιοχή χαμηλής συγκέντρωσης διαλελυμένης ουσίας στην περιοχή υψηλής συγκέντρωσης. Η ώσμωση θα συνεχιστεί μέχρι να εξισωθούν οι συγκεντρώσεις των δύο διαλυμάτων.
osmose: Difusão de um solvente através de uma membrana semi-permeável de uma zona de baixa concentração de soluto para uma de alta concentração de soluto, diluindo a última. A osmose continuará até que as concentrações das duas soluções se igualem.
osmos: Transport av lösningsmedel mellan två faser med olika koncentration av upplösta ämnen och där faserna är åtskilda av ett membran som endast släpper genom lösningsmedlets molekyler.
ΩΣΜΩΤΙΚΗ ΠΙΕΣΗ: Η πίεση που απαιτείται γιά να εμποδίσει την ροή του νερού από ένα διάλυμα με χαμηλή συγκέντρωση προς ένα διάλυμα με υψηλότερη συγκέντρωση μέσω μιας ημιπερατής μεμβράνης που διαχωρίζει τα δύο διαλύματα. Η πίεση που ασκείται από τα διαλύματα σε κάθε πλευρά της ημιπερατής μεμβράνης.
pressão osmótica : A pressão necessária para evitar que a água passe de uma solução menos concentrada para uma solução mais concentrada através de uma membrana semi-permeável. A pressão física exercida pelas soluções de cada lado de uma membrana semi-permeável.
osmotiskt tryck: Tryckskillnad när jämvikt råder vid osmos. Det tryck som behövs för att hindra vatten från att strömma in till en mer koncentrerad lösning från en lösning med lägre koncentration.
ΩΣΜΩΡΡΥΘΜΙΣΗ: Η διαδικασία με την οποία οι οργανισμοί διατηρούν στο σώμα τους σταθερή συγκέντρωση διαλελυμένων ουσιών. Η διατήρηση της ωσμωτικής πίεσης εκατέρωθεν μιάς ημιπερατής μεμβράνης, δηλαδή η ωσμωτική ισορροπία.
osmoregulação : O processo através do qual os organismos mantêm uma concentração de soluto estável. A manutenção da pressão osmótica de cada lado de uma membrana semi-permeável, i.e., equilíbrio osmótico.
osmoregulering: Mekanismer varmed celler eller organismer håller vattenbalans med omgivningen. I osmotiskt tunn (hypoton) miljö strömmar vatten in och behöver avlägsnas, medan det motsatta sker i koncentrerad (hyperton) miljö.
Οργανοχλωριομένες ενώσεις : Ένα τοξικό οργανικό συστατικό που περιέχει χλώριο.
cloro orgânico: Um composto tóxico orgânico contendo cloro.
organochlorine: Ett giftigt organiskt ämne som innehåller klorin.
ΟΡΓΑΝΙΚΟΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ: Η αύξηση ή βελτίωση ενός συστατικού ή μιάς ιδιότητας, ιδίως με την προσθήκη ορισμένων υλικών. Στην υδατο- καλλιέργεια, ο όρος έχει δύο σημασίες: (α) προσθήκη των απαραίτητων βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων στις βιομηχανικές τροφές, για την υποκατάσταση των θρεπτικών στοιχείων που πιθανώς χάνονται κατά την επεξεργασία των ιχθυαλεύρων, και (β) οργανικός ή θρεπτικός εμπλουτισμός που αναφέρεται στη ρίψη οργανικών θρεπτικών υλικών από μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας σε υδατοσυλλογές.
enriquecimento orgânico: O processo de aumentar ou melhorar algum constituinte ou propriedade através da adição de certos materiais. Em aquacultura há dois tratamentos principais: (a) a adição às dietas de vitaminas e minerais necessários, de modo a substituir os nutrientes que possam ter sido perdidos no processamento do alimento artificial e (b) enriquecimento, orgânico ou por nutrientes, das águas, devido a descargas de nutrientes orgânicos provenientes das unidades de aquacultura.
organiskt berikning: Process som innebär att man ökar eller förstärker vissa egenskaper eller delar, vanligen genom tilsätting av vissa ämnen. Inomakvakulturer finns det två huvudsakliga innebörder: (a) tillsättandet av viktiga vitaminer och mineraler i fiskmaten för att ersätta viktiga ämnen som kan gå förlorade under fiskmjölsframställningne, och (b) den näringsberikning som sker i omgivande vatten genom utsläpp från akvakulturenheter.
ΟΡΓΑΝΙΚΟΣ : (1) Αφορά οργανικές ενώσεις που αποτελούνται από αλυσίδες ή δακτυλίους άνθρακα και περιέχουν επίσης υδρογόνο με ή χωρίς οξυγόνο, άζωτο και άλλα στοιχεία. (2) OPΓANIΣMIKOΣ: Προερχόμενος από, ή σχετιζόμενος με ζωντανούς οργανισμούς.
orgânico : (1) Relativo a compostos químicos baseados em cadeias ou anéis de carbono e contendo também hidrogénio com ou sem oxigénio, azoto e outros elementos. (2) Que pertence a ou deriva de organismos vivos.
organiskt: (1) Kemiska föreningar som är baserade på en kolkedja eller kolring och som innehåller väte, med eller utan syre, kväve eller andra element. (2) Något som avser (eller liknar) organ, organismer eller levande materia.
ΝΟΜΗ ΑΡΙΣΤΗ: Ονομασία που έχει δοθεί στη θεωρία που περιγράφει την εξελικτική επιλογή των στρατηγικών νομής, οι οποίες αριστοποιούν το καθαρό ενεργειακό κέρδος ανά μονάδα χρόνου διατροφής.
captura óptima : Nome dado a uma teoria que descreve a selecção evolutiva das estratégias decaptura optimizando o ganho líquido de energia por unidade de tempo de alimentação.
optimalt födosök: Teori som beskriver den evolutionära utvecklingen av födosöksstrategier med hänseende till energioptimering.
ΕΥΚΑIΡIΑΚΟ (ΟΠΟΡΤΟΥΝIΣΤIΚΟ) ΕIΔΟΣ : Είδος ικανό να προσαρμόζεται σε μεταβαλλόμενες απρόβλεπτες και μεταβατικές περιβαλλοντικές συνθήκες. Κατά κανόνα οι ρυθμοί με τους οποίους αυξάνεται και εξαπλώνεται είναι μεγάλοι.
espécie oportunista : Uma espécie adaptada para a utilização de ambientes variáveis, imprevistos ou transitórios, tipicamente com uma elevada capacidade de dispersão e uma rápida taxa de crescimento populacional.
opportuna arter: Inom biologi en art som med avseende på t.ex. ståndort, födoval eller boplats utnyttjar vad som för stunden finns rikligen tillgängligt.
Ιλύς : Πελαγική δεξαμενή λεπτόκοκκης άμμου, αποτελούμενη από άμμο, υπολείμματα οστών θαλάσσιων οργανισμών σε μέγεθος κόκκου άμμου και άμορφα σωματίδια μικρού μεγέθους.
vasa: Depósito pelágico de grão fino consistindo de areia ou de restos de esqueletos de organismos marinhos e partículas amorfas argilosas.
slam: En finkornig pelagisk avlagring bestående av sand- eller siltstora skelettlämningar efter marina djur, och formlösa lerstora partiklar.
ΕΥΚΑIΡIΑΚΟ: Οργανισμός ικανός να εκμεταλλεύεται νέα ενδιαιτήματα ή φυσικές πηγές.
oportunista: Que tem a capacidade de explorar habitats ou recursos recentemente disponíveis.
opportunistisk: Att ha möjligheten att exploatera nya tillgängliga habitat eller resurser.
ΠΑΜΦΑΓΟΣ: Στην κυριολεξία ο τρώγων όλα τα είδη τροφής. Μεταξύ των πρωτοζώων, περι- λαμβανομένων και πολλών βλεφαριδωτών, τα είδη αυτά ικανοποιούν τις τροφικές τους ανάγκες με θρεπτικές ουσίες που εκτείνονται από τα βακτήρια και τα φύκη ως τα πρωτόζωα, τους ιστούς από πολυκύτταρους οργανισμούς και το τριπτόν. Μεταξύ των καρκινοειδών και των ψαριών, είδη που τρέφονται με ποικιλία ουσιών όπως φύκη, φυτά, σπόρους, τριπτόν, πλαγκτόν και/ή μεγαλύτερους βενθικούς και νηριτικούς οργανισμούς.
omnívoro : Literalmente, alimenta-se de todo ou qualquer tipo de alimento; entre os protozoários, incluindo muitos ciliados, tais espécies parecem alimentar-se de substâncias nutritivas que vão desde as bactérias e algas até aos ciliados, tecidos de organismos multicelulares, e mesmo detritos. Entre os crustáceos e os peixes, estas espécies alimentam-se de uma grande gama de substâncias tais como algas, plantas, ervas, detritos, plâncton e/ou grandes organismos bentónicos ou neríticos.
allätande: Organismer som livnär sig av såväl vegetabilisk som animalisk föda, dvs. inte har specialiserat sig som växtätare eller rovdjur.
Παμφάγος : Ένας οργανισμός που καταναλώνει περισσότερα από μια είδους τροφή, όπως αυτότροφα, ετερότροφα, detritus ή νεκρούς οργανισμούς.
omnívoro: Um organismo que come mais do que um tipo de comida tal como autotróficos, heterotróficos, detritos ou organismos mortos.
allätare: En organism som äter flera typer av föda som t.ex. autotrofer, heterotrofer, detritus eller döda organismer.
ΟΛΙΓΟΤΡΟΦΙΚΟΣ: (1) διαθέτων χαμηλή πρωτογενή παραγωγικότητα, αναφέρεται σε νερά ή υποστρώματα που παρουσιάζουν χαμηλά επίπεδα συγκεντρώσεων των ανόργανων θρεπτικών αλάτων που απαιτούνται από τα πράσινα φυτά. (2) χρησιμοποιείται γιά κάθε οργανισμό που απαιτεί μικρή μόνο ποσότητα τροφής ή που περιορίζεται σε ένα στενό φάσμα τροφής, ολιγοφάγος. (3) χρησιμοποιείται γιά λίμνες στων οποίων το υπολίμνιο δεν εξαντλείται το οξυγόνο κατά την διάρκεια του θέρους. Πρβ. δυστροφικός, ευτροφικός, μεσοτροφικός.
oligotrófico: (1) Que tem uma productividade primária baixa; pertencente a águas com baixos níveis de nutrientes minerais necessários às plantas verdes; termo utilizado para referir substractos baixos em nutrientes. (2) Termo utilizado para referir qualquer organismo que necessite apenas de um pequeno fornecimento de nutrientes, ou limitado a uma estreita faixa de nutrientes. (3) Termo utilizado para um lago que não fica esgotado de oxigénio durante o verão; cf. distrófico, eutrófico, mesotrófico.
oligotrof : (1) Om miljöer: näringsfattig och därmed biologiskt lågproduktiv. Sådana miljöer är t.ex. mossar, hedar och många barrskogar. Oligotrofa sjöar förekommer framför allt i urbergsområden med sand eller mager morän, på vissa myrmarker samt i fjällen. (2) Används om organismer som kräver liten tillgång på näring, eller få näringsämnen.
Στρώμα πετρελαίου : Ένα πολύ λεπτό στρώμα πετρελαίου που σχηματίζεται στην επιφάνεια του νερού , συχνά σαν αποτέλεσμα πετρελαιοκηλίδας.
película de óleo: Uma camada muito fina de óleo formada à superfície da água normalmente como resultado de um derrame.
olje film: Ett väldigt tunt lager olja ovanpå vattenytan ofta i samband med oljeutsläpp.
ΕΛΑIΟ: Γενικός όρος γιά λιπαρές μεγάλου ιξώδους αναφλέξιμες ουσίες που είναι αδιάλυτες στο νερό. Σε θερμοκρασία δωματίου ή όταν θερμανθούν ελαφρά βρίσκονται σε υγρή μορφή. Παράγονται από ζωϊκές ή φυτικές πηγές.
óleo : Termo genérico para uma grande variedade de substâncias combustíveis oleosas, viscosas e insolúveis em água. Os óleos são líquidos à temperatura ambiente ou quando levemente aquecidos; podem ser oriundos de fontes animais ou vegetais.
olja: Allmän term för tjockflytande organiskt ämne med fet konsistens; kan pressas ur fettrika djur- el. växtdelar.
ΑΠΟΓΕIΟΣ ΑΝΕΜΟΣ: Ανεμος ο οποίος πνέει από την ξηρά προς την θάλασσα στην παράκτια περιοχή.
vento offshore : Nas áreas costeiras o vento que sopra, a partir de terra, no sentido do mar.
frånlands vind: En vind som blåser från land ut mot havet i ett kustområde.
ΑΝΟIΚΤΟ ΠΕΛΑΓΟΣ (ΑΝΟIΧΤΑ): Στην παραλιακή ορολογία η σχετικά επίπεδη ζώνη μεταβλητού πλάτους, εκτεινόμενη από την ζώνη θραύσης των κυμάτων έως το όριο της υφαλοκρηπίδας. (2) H κατεύθυνση από την ακτή προς την θάλασσα.
largo / mar alto : (1) Em terminologia de praia, a zona relativamente plana de largura variável, que se estende da zona de rebentação para o lado do mar até à margem da plataforma continental. (2) A direcção para o mar a partir da costa.
utanför kusten: (1) Den jämförelsevis platta zonen av varierande bredd som sträcker sig från vågbrytarzonen till kontinentalbranten. (2) Riktningnen från stranden ut mot havet.
ΑΠΟΓΕIΟ ΡΕΥΜΑ: (1) Κάθε ρεύμα στα ανοιχτά. 2) Κάθε ρεύμα που ρέει προς τα ανοιχτά.
corrente offshore : (1) Qualquer corrente de largo. (2) Qualquer corrente que se afasta da costa.
frånlands ström: (1) En ström utanför stranden (2) En ström som flyter från stranden.
Ωκεανική δίνη : Η κυκλική κίνηση των ρευμάτων στους ωκεανούς.
redemoinho oceânico : Um movimento circular de correntes nos oceanos.
oceanisk virvel: En cirkulär rörelse av strömmar i haven.
Ωκεανική μεγακοινότητα : Η οικολογική κοινωνία που καταλαμβάνει μια ευρύτερη περιοχή που χαρακτηρίζεται σαν ωκεάνια.
bioma oceânico: A comunidade ecológica que ocupa a área definida como oceano.
oceaniskt biom: Det ekologiska samhälle som upptar området som definieras som oceanisk.
ΩΚΕΑΝΙΟ ΚΛΙΜΑ: Το χαρακτηριστικό κλίμα που επικρατεί στις παρυφές των ηπείρων και τα νησιά όπου, χάρη στην γειτνίαση με τη θάλασσα, οι ετήσιες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας γύρω από την μέση τιμή, είναι μικρότερες από τις συνήθεις διακυμάνσεις.
clima oceânico : Um clima característico das margens continentais e ilhas em que a escala de temperatura anual é inferior à média para essa latitude devido à proximidade de um oceano ou de um mar.
oceaniskt klimat: Ett klimat som är karakteristiskt för kontinentalkanter och öar, vilket innebär att den årliga temperaturvariationen är mindre än genomsnittet på den breddgraden p.g.a. Närheten till havet.
ΩΚΕΑΝΙΟΣ: Σχετιζόμενος με τα ανοιχτά ωκεάνεια νερά πέρα από το όριο της υφαλοκρηπίδας. πρβλ νηριτικός.
oceânico: Que pertence ao oceano aberto para além da margem da plataforma continental; cf. Nerítico.
oceanisk: Öppna hav utanför kontinentalbranterna; jmf neritic.
P
Φωτοταξικός : Η κίνηση των οργανισμών που επηρεάζονται από την διαβάθμιση του φωτός.
fototaxia: Movimento de organismos influenciados por um gradiente de luz.
fototaxis: Rörelser hos djur inducerade av en ljusgradient.
ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ : Χρησιμοποίηση της ενέργειας του φυτού από τα φυτικά κύτταρα για την σύνθεση οργανικών ενώσεων (κυρίως υδατανθράκων) από διοξείδιο του άνθρακα και νερό, με ταυτόχρονη παραγωγή οξυγόνου.
fotossíntese : Síntese efectuada pelas células das plantas, na presença de luz, dos compostos orgânicos (principalmente hidratos de carbono) a partir do dióxido de carbono e água com a produção simultânea de oxigénio.
fotosyntes: Den process genom vilken växter, alger och fototrofa bakterier omvandlar ljus till kemiskt bunden energi (främst i form av kolhydrater)
ΦΩΤΟΠΕΡΙΟΔΙΣΜΟΣ: Φυσιολογικές αποκρίσεις στη χρονική διάρκεια της νύχτας ή/και της ημέρας.
fotoperiodismo: Resposta fisiológica à duração da noite ou do dia, ou ambos.
fotoperiodisk: Styrning av fysiologiska reaktioner genom längden hos dygnets ljus- och mörkerperioder (dag resp. natt).
ΦΩΤΟΠΕΡΙΟΔΟΣ: Η χρονική διάρκεια σε μια δεδομένη ημέρα κατά την οποία οι καλλιεργούμενοι οργανισμοί εκτίθενται στο φώς και το σκότος. Η πηγή του φωτός μπορεί να είναι φυσική ή τεχνητή, π.χ. 12L:12D φωτοπερίοδος περιγράφει ένα περιβάλλον όπου μετά από 12 ώρες φωτός ακολουθούν 12 ώρες σκότους.
fotoperíodo : A duração do tempo num determinado dia durante o qual os organismos de cultura estão expostos à luz e escuridão. A fonte de luz pode ser natural ou artificial, e.g. um fotoperíodo de 12L:12D descreve um ambiente em que há 12 horas de luz seguidas de 12 horas de escuridão.
fotoperiod: Den tid under en given dag som en odlad organism utsätts för ljus och mörker, t.ex. en 12L-12D fotoperiod beskriver en miljö med 12 timmars ljus följt av 12 timmars mörker.
Φωτοοξείδωση : Επικίνδυνες οξειδωτικές διαδικασίες που προκαλούνται από την υπερβολική ροή ενέργειας του φωτός κατά την διάρκεια της φωτοσύνθεσης.
foto-oxidação: Processos oxidativos inofensivos causados por um excesso de luz durante a fotosíntese.
fotooxydering: Skadlig oxiderande process som orsakas av ett överskott av ljusenergi under fotosyntesen.
ΦΩΣΦΟΡΟΣ: Κοινό ανόργανο στοιχείο. Ο φωσφόρος είναι ένα από τα πλέον σημαντικά θρεπτικά για την πρωτογενή παραγωγή και συμμετέχει σε πολλές μεταβολικές διαδικασίες και απαντά στα νουκλεϊκά οξέα, στο ATP, ADP και AMP καθώς και στα φωσφολιπίδια των μεμβρανών. Οι ανόργανες μορφές του φωσφόρου στα φυσικά νερά αναφέρονται συνήθως ως προϊόντα ιονισμού του ορθοφωσφορικού οξέος και κοινως αποκαλούνται φωσφορικά. Οι μορφές αυτές συνοψίζονται ως ακολούθως: H3PO<
fósforo : Um elemento inorgânico comum. O fósforo é um dos nutrientes mais importantes na produtividade primária e está envolvido em muitos processos metabólicos que ocorrem nos ácidos nucléicos, em ATP ADP e AMP bem como nos fosfolípidos das membranas. As formas do fósforo encontradas na água são normalmente referidas como produtos de ionização do ácido ortofosfórico (H3PO4) e são referidos como “fosfatos”. Estas formas podem ser sumarisadas do seguinte modo:
fosfat-fosfor: Se fosfor. Ett vanligt förekommande oorganiskt grundämne. Fosfor är ett av de viktigaste ämnena i primärproduktionen och är inblandad i många grundläggande processer, bl a som strukturelement i nukleinsyrorna DNA och RNA, som förmedlare av energilagring i ATP, ADP och AMP samt som komponent i biologiska membraner i form av fosfolipider. Fosfor som påträffas i naturligt vatten är joniserade former av ortofosforsyra (H3PO4) och kallas för ”fosfater”. Deras kemiska beteckning
ΦΕΡΟΜΟΝΗ: Ουσία εκκρινόμενη από οργανισμούς η οποία μεταφέρει πληροφορία μεταξύ ατόμων του ιδίου είδους.
feromona : Uma substância produzida pelos organismos, que transmite informação entre os indivíduos de uma espécie.
feromon: Ämne som produceras av en organism och används för att förmedla information mellan individer av samma art.
ΦΩΣΦΟΡΙΚΑ: Βλ. ΦΩΣΦΟΡΟΣ. Κοινό ανόργανο στοιχείο. Ο φωσφόρος είναι ένα από τα πλέον σημαντικά θρεπτικά για την πρωτογενή παραγωγή και συμμετέχει σε πολλές μεταβολικές διαδικασίες και απαντά στα νουκλεϊκά οξέα, στο ATP, ADP και AMP καθώς και στα φωσφολιπίδια των μεμβρανών. Οι ανόργανες μορφές του φωσφόρου στα φυσικά νερά αναφέρονται συνήθως ως προϊόντα ιονισμού του ορθοφωσφορικού οξέος και κοινως αποκαλούνται φωσφορικά. Οι μορφές αυτές συνοψίζονται ως ακολούθως: H<
fosfatos : FÓSFORO: Um elemento inorgânico comum. O fósforo é um dos nutrientes mais importantes na produtividade primária e está envolvido em muitos processos metabólicos que ocorrem nos ácidos nucléicos, em ATP ADP e AMP bem como nos fosfolípidos das membranas. As formas do fósforo encontradas na água são normalmente referidas como produtos de ionização do ácido ortofosfórico (H3PO4) e são referidos como “fosfatos”. Estas formas podem ser sumarisadas do seguinte modo: H3P
fosfor: Ett vanligt förekommande oorganiskt grundämne. Fosfor är ett av de viktigaste ämnena i primärproduktionen och är inblandad i många grundläggande processer, bl a som strukturelement i nukleinsyrorna DNA och RNA, som förmedlare av energilagring i ATP, ADP och AMP samt som komponent i biologiska membraner i form av fosfolipider. Fosfor som påträffas i naturligt vatten är joniserade former av ortofosforsyra (H3PO4) och kallas för ”fosfater”. Deras kemiska beteckning är:
ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΣ: Tο σύνολο των παρατηρήσιμων δομικών και λειτουργικών ιδιοτήτων ενός οργανισμού. Το προϊόν της αλληλεπίδρασης μεταξύ γονοτύπου και περιβάλλοντος.
fenótipo: A soma de todas as propriedades estruturais e funcionais observadas num organismo; o produto da interacção entre o genótipo e o ambiente.
fenotyp: Resultatet av genotypens reaktion med miljön. Fenotypen är således ett uttryck för den samverkan mellan arv och miljö som kommer till uttryck både vad gäller en enskild egenskap och summan av en individs egenskaper. I de fall då miljöfaktorer inte påverkar en ärftlig egenskap, t.ex. blodgruppstillhörighet, bestäms fenotypen direkt av genotypen.
ΦΑΙΝΟΛΗ: Χημ. τύπος C5Η5ΟΗ. Λευκή κρυσταλλική μάζα, διαλυτή στο νερό και την αλκοόλη. Χρησιμοποιείται σε διαλύτες, ρητίνες και ζιζανιοκτόνα. Η κατηγορία αυτή των αρωματικών ενώσεων χαρακτηρίζεται από την προσθήκη ενός τουλάχιστον υδροξυλίου σε ένα βενζοϊκό δακτύλιο.
fenol : Fórmula química: C5H5O. Massa branca cristalina, solúvel em água e álcool. O Fenol é utilizado em solventes, resinas e herbicidas. Esta classe de compostos aromáticos é caracterizada pela união de pelo menos um grupo hidroxilo a um anel de benzeno.
fenol: Beteckning för karbolsyra, hydroxibensen, C6H5OH, den enklaste aromatiska hydroxiföreningen. Den ingår i stenkolstjära. Fenol bildar lågsmältande, färglösa kristaller, som långsamt blir rödaktiga under inverkan av ljus och luft. Den är starkt frätande och giftig. Allmän beteckning för kemisk förening innehållande minst en hydroxigrupp som är bunden till en kolatom i en aromatisk ring.
Φανερογαμική : Αναπαραγωγή με σπόρους.
fanerogamica : Que se reproduz por sementes.
fanerogam: Förökar sig genom frön.
pH: Mέγεθος που εκφράζει την ενεργότητα των ιόντων υδρογόνου σε ένα διάλυμα. pH= -Log(H+). Στα αραιά διαλύματα [Η+]=μοριακή συγκέντρωση ιόντων υδρογόνου. Το pΗ του καθαρού ύδατος είναι 7 και η τιμή αυτή χαρακτηρίζει και ουδέτερα καλύματα. Διαλύματα με pH μικρότερο του 7, θεωρούναι όξινα και με μεγαλύτερο από 7 αλκαλικά. Η λογαριθμική φύση του pΗ δεν επιτρέπει τον υπολογισμό του μέσου με τον αριθμητικό μέσο δύο τιμών.
pH : Um termo utilizado para descrever a actividade dos iões de hidrogénio numa solução; pH = -Log (H+). Para soluções diluídas [H+] = concentração molar de iões de hidrogénio. O pH da água pura é 7 e é referido como neutro. Diz-se ácida uma solução de pH inferior a 7, enquanto uma solução de ph superior a 7 se diz alcalina. A natureza logaritmica do pH significa que o pH médio não pode ser calculado a partir da média aritmética de dois valores.
pH: Mått i form av ett tal på hur sur eller hur basisk (alkalisk) en lösning är. Det används ofta inom bl.a. kemi, biologi, miljövetenskap och agronomi. Vid rumstemperatur svarar pH=7,0 mot en helt neutral lösning (inget överskott på vare sig vätejoner eller hydroxidjoner). Ett lägre värde innebär att lösningen är sur (överskott på vätejoner) och ett högre att lösningen är basisk (överskott på hydroxidjoner).
ΒIΟΚΤΟΝΟ (ΖIΖΑΝIΟΚΤΟΝΟ): Τεχνητή ή φυσική ουσία χρησιμοποιούμενη γιά την εξολόθρευση ανεπιθύμητων οργανισμών.
pesticida : Substância artificial ou natural utilizada para matar pragas.
pesticid: Artificellt eller naturligt förekommande medel som används för att döda skadedjur.
ΔIΑΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑ: H δυνατότητα μιας πορώδους ουσίας ή μεμβράνης να επιτρέπει την διέλευση ενός υγρού δια μέσου της. Στην γεωργία χρησιμοποιείται ειδικότερα αναφορικά με την ευκολία με την οποία αέρας, νερό ή φυτικές ρίζες διαπερνούν τον ορίζοντα του εδάφους.
permeabilidade : A taxa de deterioração do alimento de um estado de alta qualidade para um de baixa qualidade, tornando-a eventualmente imprópria para consumo.
permeabilitet: Ett poröst mediums genomsläpplighet för en fluid (gas eller vätska). Det porösa mediet kan exempelvis vara sand, jord, sprickigt berg, tobak eller snö och genomsläppligheten kan vara olika i skilda riktningar. Permeabilitetens storlek beror både på mediets struktur och på fluidens dynamiska viskositet, dvs. dess "trögflutenhet".
Περιοδικότητα : Το χρονικό διάστημα μεταξύ δυο κανονικών επανεμφανιζόμενων γεγονότων.
periodicidade : O período entre acontecimentos que ocorrem regularmente.
periodicitet: Tiden mellan regelbundet återkommande händelser.
Περιοδικό πλαγκτόν : Οργανισμοί που εισέρχονται στους πληθυσμούς του πλαγκτόν περιοδικά, εποχιακά η σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας ή του μήνα.
plancton periódico: Organismos que fazem parte do plancton periodicamente, sazonalmente ou em certos períodos do dia ou do mês.
periodiskt plankton: Organismer som periodvis, säsongsvis eller vid vissa tider på dygnet eller månaden uppträder som plankton.
Περίγειες παλίρροιες : Παλίρροιες με αυξανόμενη ένταση οι οποίες εμφανίζονται τις χρονικές περιόδους κατά της οποίες η Σελήνη βρίσκεται στην ελάχιστη απόσταση από την Γη.
marés de perigeu : As marés de amplitude acrescida que ocorrem na altura em que a lua está no ponto mais próximo da terra.
perigeiskt tidvatten: De tidvatten med ökad amplitud som uppträder då månen befinner sig som närmast jorden.
ΠΕΛΕΚΥΠΟΔΑ: Ομοταξία υδροβίων μαλακίων των οποίων το ασβεστικό κέλυφος αποτελείται από δύο κόγχες που ενώνονται με έναν σύνδεσμο. Η ομοταξία των δ. περιλαμβάνει διάφορα βρώσιμα είδη, πολλά από τα οποία καλλιεργούνται (π.χ. μύδια, στρείδια κ.λ.π.).Συν. Ελασματοβράγχια. Κοινώς είναι γνωστά σαν δίθυρα
Pelecypoda : Classe de moluscos aquáticos caracterizados por possuirem duas valvas calcárias unidas por um ligamento flexível. Esta classe inclui várias espécies comestíveis, muitas das quais são cultivadas (e.g. Mexilhões, ostras, vieiras, ameijoas). Conhecidos geralmente por bivalves. Sin. Lamelibrânquios.
pelecypoda: Klass av akvatiska blötdjur, som karakteriseras genom två kalkartade skal som binds ihop av ett elastiskt ligament. Denna klass innehåller ett antal ätbara arter, varav många odlas ( t.ex musslor, ostron, kammuslor). Syn. Lamellibranchia; Bivalvia.
Πελαγικό ίζημα : Ιζήματα που προέρχονται αποκλειστικά από την πελαγική ζώνη.
sedimento pelágico : Sedimento oriundo exclusivamente da zona pelágica.
pelagiskt sediment: Sediment som har sitt ursprung i den pelagiska zonen.
ΠΕΛΑΓΙΚΟΣ: Σχετιζόμενος, ζων ή απαντώμενος σε περιοχές ανοιχτών νερών ή ωκεανών.
pelágico : Relacionado com, que vive ou ocorre em alto mar.
pelagiskt: Lever eller påträffas i de fria vattenmassorna i hav och insjöar.
ΚΡΟΚΑΛΕΣ (ΒΟΤΣΑΛΑ): Μικρά συνήθως στρογγυλευμένα θραύσματα βράχων με μέγεθος διαμέτρου που κυμαίνεται από 4 έως 64 mm. Οι κροκάλες ταξινομούνται ως χαλίκι στους χάρτες βενθικών ιζημάτων.
seixos: Pequenos fragmentos de rocha normalmente arredondados com um diâmetro que vai de 4 a 64 mm (0.16 a 2.59 polegadas). Os seixos são classificados como cascalho nas cartas do fundo sedimentar.
stenar: Små, ofta rundade stenfragment mellan 4 och 64 mm (0,16 till 2,59 tum) i diameter.
Ακτή με χαλίκι : Μια ιζηματογενής ακτή που αποτελείται από σωματίδια μεγέθους 4 έως 64 mm (χαλίκι μεσαίου μεγέθους).
praia de Seixos: Uma praia sedimentária formada por partículas entre 4 – 64 mm (grão médio).
stenstrand: En strand bestående av partiklar i storleken 4 - 64 mm.
PCA : Ανάλυση πρωτογενούς υλικού.
PCA: Análise dos Componentes Principais.
PCA: Principal Component Analysis.
ΑΛΥΣΙΔΩΤΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΠΟΛΥΜΕΡΑΣΗΣ. (PCR): Μέθοδος με την οποία πολλαπλασιάζονται εκθετικά συγκεκριμένες περιοχές DNA, χρησιμοποιώντας κατάλληλους πριμοδότες (βλ.λ.) μαζί με μια ανθεκτική στη θερμοκρασία DNA πολυμεράση. Η τεχνική αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί μαζί με την ανάστροφη μεταγραφή (βλ.λ) ενός συγκεκριμένου RNA (RT-PCR), παράγοντας ένα ενισχυμένο, δίκλωνο DNA, το οποίο είναι συμπληρωματικό στο RNA στόχος. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δυνατόν να προσδιοριστεί με την τεχνική αυτή ακόμα και ένα μοναδικό μόριο DNA.
PCR: Método para amplificar exponencialmente regiões específicas do ADN utilizando primers (q.v.) e uma polimerase de ADN estável aquecida. Esta técnica pode ser ligada à transcrição inversa (q.v.) de um ARN específico (RT-PCR) produzindo uma dupla hélice de ADN amplificado que é complementar ao ARN alvo. Nalguns casos é possível detectar e identificar uma única molécula de ADN com esta técnica.
PCR: Polymerase chain reaction, genetisk metod (utvecklad av Kary B. Mullis) som gör det möjligt att inom några timmar göra ett stort antal kopior av ett önskat DNA-segment.
ΠΑΘΟΓΕΝΕΣΗ: Η προέλευση ή ανάπτυξη μιάς ασθένειας.
patogénese : A origem ou desenvolvimento de uma doença
patogenes: Utvecklandet eller ursprunget hos en sjukdom.
ΠΑΘΟΓΟΝΟΣ: Αίτιο ασθένειας ή παθολογικών αλλαγών.
patogénico : Que produz doenças ou alterações patológicas.
patogent: Producera sjukdomliga förändringar eller sjukdom.
Χωρομωσαϊκή κατανομή : Μια κατανομή χώρου στην οποία οι οργανισμοί εμφανίζονται σε ένα μεγαλύτερο σύνολο από μια πρόβλεψη τυχαίας εμφάνισης.
despadronizado: Distribuição no espaço na qual os organismos se encontram mais agregados do que o previsto no caso de ocorrência aleatória.
klumpad: En fördelning av organismer i rummet, där de uppträder mer klumpat än vad som förutsägs av slumpen.
ΠΑΘΟΓΟΝΟΣ: Οργανισμός που ζεί εντός ή επί ενός άλλου οργανισμού (ξενιστή) στον οποίο και προκαλεί ασθένεια. Συνώνυμο. παθογόνος παράγων.
patogéne : Qualquer organismo que ao viver sobre ou dentro de outro organismo (o hospedeiro) provoca doença no hospedeiro. Sin. Agente patogénico.
patogen: En organism som genom att leva på eller inuti en annan organism (värd) ger upphov till sjukdom hos värdorganismen. Syn pathogenic agent.
ΣΩΜΑΤΙΔΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΥΛΗ: Το οργανικό υλικό που βρίσκεται στην στήλη του νερού υπό μορφή σωματιδίων. Η σωματιδιακή οργανική ύλη προσδιορίζεται από την απώλεια βάρους μετά από καύση σε 5500C του ξηρού υλικού που συγκρατείται σε φίλτρο που χρησιμοποιείται στην ανάλυση σωματιδιακής ύλης ή από την αφαίρεση των ολικών διαλυμένων πτητικών στερεών από τα ολικά πτητικά στερεά.
matéria orgânica particulada : Matéria orgânica presente numa coluna de água sob a forma de partículas. Esta fracção pode ser determinada pelo peso perdido após o aquecimento a 5500 da matéria seca retida no filtro utilizado na análise da matéria particulada ou pela substracção do total dos sólidos voláteis dissolvidos do total dos sólidos voláteis.
partikulärt organiskt material: Det organiska material som finns i vattenmassan i form av partiklar. Mängden kan bl.a. fås fram genom att beräkna viktminskningen hos ett prov efter upphättning.
ΠΑΡΘΕΝΟΓΕΝΕΣΗ: η ανάπτυξη ενός ατόμου από ένα θηλυκό γαμέτη χωρίς γονιμοποίηση από αρσενικό γαμέτη.
partogénese: O desenvolvimento de um indivíduo a partir de um gâmeta sem ocorrer fertilização.
partenogenes : Utvecklandet av en individ från en gamet utan att genomgå befruktning.
ΣΩΜΑΤΙΔΙΑΚΗ ΥΛΗ: Το βάρος του ξηρού υλικού που συγκρατείται μετά την δίοδο ενός δείγματος νερού από λεπτό ηθμό είναι το ολικό σωματιδιακό υλικό (αιωρούμενα στερεά). Συνιστώμενη μέθοδος διήθησης: διήθηση εν κενώ (12-15 mg Ηg) μέσω φίλτρων 1 μm (π.χ. Whatman GF-C) και 0.22 μm (π.χ. Millipore) ενώ (φίλτρα 0.45 μm χρησιμοποιούνται συχνά από υδροβιολόγους). Σε θαλάσσιο νερό, το κατακρατούμενο ίζημα πρέπει να πλένεται με 0.9% μυρμηγκικό αμμώνιο. Τα φίλτρα πρέπει να προζυγίζονται, διότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές βάρ
matéria particulada: O peso da matéria seca retida após passar uma amostra de água através de um filtro fino é o total da matéria particulada (sólidos em suspensão). O método de filtragem recomendado: filtragem por vácuo (2-5 mg Hg) através de filtros 1 l µm (e.g. Whatman GF-C) e 0.22 l µm (e.g. Millipore) (filtros de 0.45 l µm são normalmente usados em biologia marinha). Na água do mar, lavar os resíduos com formiato de amónio a 0.9%. Os filtros têm de ser previamente pesados, porque as folhas do
partikulärt material: Vikten av det torra material som blir kvar efter att ett vattenprov filtrerats genom ett fint filter kallas "total particulate mass" (lösta fasta ämnen).
ΠΑΡΑΣΙΤΙΣΜΟΣ: Μορφή συμβίωσης βασιζόμενη σε μονομερή φυσιολογική εξάρτηση, όπου το παράσιτο προσωρινά ή μόνιμα διαμένει εντός ή επί του ξενιστή κατά την διάρκεια ορισμένων ή όλων των αναπτυξιακών του σταδίων, προκαλώντας, ως έναν βαθμό, κάποιου βαθμού βλάβη στον ξενιστή. Το παράσιτο αντλεί μέρος ή όλες τις θρεπτικές οργανικές του ενώσεις από τον ξενιστή και, σε πολλές περιπτώσεις ο ξενιστής χρησιμοποιείται και ως ενδιαίτημα αναπαραγωγής. Το παράσιτο συχνά προκαλεί μεταβολές στις φυσιολογικές διεργασίες
parasitismo : Uma forma de simbiose baseada na dependência fisiológica unilateral, em que o parasita reside temporária ou permanentemente no ou sobre o hospedeiro durante alguns ou todos os estados do seu desenvolvimento, causando normalmente algum grau de dano real ao hospedeiro. O parasita tira parte ou todos os seus nutrientes orgânicos do hospedeiro e em muitos casos o hospedeiro serve como habitat para a reprodução. O parasita provoca muitas vezes alterações no desempenho fisiológico do hospedeiro, depen
parasitism: Förhållandet att en organism utnyttjar resurser på en annan organisms direkta bekostnad. Den organism som utnyttjar kallas parasit, och den som blir utnyttjad kallas värd. Parasiten är oftast mindre och har ofta kortare generationstid än värden
ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ: Μέγεθος που χρησιμεύει γιά τον προσδιορισμό ενός χαρακτηριστικού. Αριθμητικό χαρακτηριστικό ενός πληθυσμού αντικειμένων. Γιά τις φυσικές και τις χημικές ιδιότητες του νερού θα πρέπει να χρησιμοποιείται ο όρος "χαρακτηριστικά ποιότητας νερού".
parâmetro : Uma quantidade que serve para definir um certo item, o próprio item ou uma característica numérica. Para as propriedades físicas e químicas da água, deveria ser utilizada o termo "características da qualidade da água".
parameter: Storhet som betraktas som en konstant men som i olika sammanhang kan anta olika värden.
Παραλυτική δηλητηρίαση από όστρακα: Ένα σύμπτωμα δηλητηρίασης από τοξίνες παραγόμενες από συγκεκριμένα δινομαστιγωτά (π.χ. κόκκινες παλίρροιες).
PSP(paralytic shellfish poisoning): Intoxicação provocada por toxinas produzidas por certos dinoflagelados (e.g. marés vermelhas).
förlamningsframkallande skaldjurs förgiftning : Ett symtom på förgiftning av gifter producerade av speciella dinoflagelater (t.ex. red tides).
PACK ICE: Σωρός πάγου, κάθε μεγάλη περιοχή επιπλέοντος πάγου τα τεμάχια του οποίου έχουν οδηγηθεί το ένα κοντά στο άλλο.
massas de gelo flutuante : Qualquer grande superfície de gelo flutuante que tenha surgido devido à aproximação de várias massas de gelo.
packis: Havsis som genom vindens och vågornas påverkan brutits sönder och packats ihop så att isflak hamnat på varandra eller kantställts.
P: Χημικό σύμβολο για τον φωσφόρο.
P-Fósforo : Símbolo químico do fósforo.
P-fosfor: Kemisk betäckning för fosfor.
Πυκνοκλινές: Χαρακτηρίζεται από κατακόρυφη διαβάθμιση της πυκνότητας και διαχωρίζει τα επιφανειακά και τα βαθύτερα στρώματα νερού.
Picnoclina : Caracterizado por um gradiente vertical de densidade e que separa as camadas superficiais da água das camadas profundas.
pycnoclin: En vertikal densitetsgradient som delar yt- och djupvattenlager.
Ψυχροφιλικοί : Οργανισμοί των οποίων η θερμοκρασία για την βέλτιστη ανάπτυξη είναι κάτω από 20 0C.
Psicrofílico : Organismos cuja temperatura óptima de crescimento se situa abaixo dos 200 C.
psychrophilic: Organismer vars tillväxt optimum ligger under 20 grader C.
PSP : Παραλυτική δηλητηρίαση από όστρακα.
PSP(paralytic shellfish poisoning): Intoxicação provocada por toxinas produzidas por certos dinoflagelados (e.g. marés vermelhas).
PSP: förlamningsframkallande skaldjurs förgiftning (Paralytic Shellfish Poisoning). En typ av skaldjurs förgiftning.
ΨΕΥΔΟΠΕΡΙΤΤΩΜΑΤΑ: Σωματιδιακή ύλη που έχει διαχωριστεί από την αρχικά συλλεγείσα τροφή και έχει απορριφθεί από τους διηθηματοφάγους (π.χ. στρείδια) συνήθως από το εισροφητικό άνοιγμα.
pseudofezes : Matéria particulada que é colhida e posteriormente rejeitada pelos filtradores, normalmente através abertura de aspiração, e.g. Ostras.
pseudofaeces: Partikulärt material som tas upp och sen stöts bort av filtrerande organismer, t.ex. ostron.
Ψαμμοβιοτικό : Ζουν μεταξύ ή προσκολλημένα σε σωματίδια άμμου:ψαμμοβιοτικα.
psamofauna: Que vive entre ou ligado a partículas de areia; arenícola.
psammobiontisk: Lever mellan eller sittande på sandpartiklar; arenicolous.
Ψαμμοπαραλιακή : Αναφέρεται σε αμμώδεις ακτές.
costa arenosa: Que se refere a uma costa arenosa.
psammolittoral: Syftar på en sandig strand.
ΨΑΜΜΟΝ: Οι οργανισμοί που ζούν εντός, ή κινούνται εντός , της άμμου. Η χλωρίδα και πανίδα των διακένων.
psamófilos : Os organismos que vivem dentro ou se movem através de terrenos arenosos; a flora e fauna interstíciais.
psammon: De organismer som lever eller rör sig mellan sandkorn; interstitial flora och fauna.
ΠΡΩΤΕΪΝΗ: Φυσικά παραγόμενο σύνθετο πολυμερές αποτελούμενο από αμινοξέα (βλ.λ) που συνδέονται με πεπτιδικούς δεσμούς.
proteína: Polímeros complexos, que ocorrem naturalment, compostos de aminoácidos unidos por ligações peptídicas.
protein: Makromolekyler uppbyggda av aminosyror sammanbundna till kedjor.
ΠΡΩΤΟΖΩΑ: Πανταχού παρούσα ομάδα μονοκύτταρων ευκαρυωτικών οργανισμών.
protozoários : Grupo de organismos unicelulares eucarióticos com o dom da ubiquidade.
protozoa: Allestädse närvarande grupp av encelliga eukaryota organismer.
ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ : Ρυθμός της παραγωγής βιομάζας, εκφραζόμενος ως παραγωγή ανά μονάδα χρόνου. Ολική: Ρυθμός μεταβολής σε βιομάζα, ο οποίος περιλαμβάνει και όλες τις απώλειες (όπως η αναπνοή) εντός ενός χρονικού διαστήματος. Καθαρή: Η ταχύτητα συσσώρευσης ή παραγωγής νέας οργανικής ύλης ή αποθηκευμένης ενέργειας, ύστερα από την αφαίρεση των απωλειών, σε μια χρονική περίοδο. Πρωτογενής: Βλ. ΠPΩTOΓENHΣ ΠAPAΓΩΓH.
produtividade : Taxa de produção de biomassa; expressa como a produção durante um intervalo de tempo específico. Bruta: Taxa de alteração de biomassa incluindo todas as perdas, como a respiração, durante um intervalo de tempo especifico. Líquida: Taxa de acumulação ou produção de nova matéria orgânica ou energia armazenada, menos perdas, durante um intervalo de tempo especifico. Primária: ver PRODUÇÃO PRIMÁRIA
produktivitet: Hastigheten med vilken biomassa produceras i ett system; uttryckt som produktion under ett specifikt tidsintervall. Brutto: Förändringshastigheten i biomassa, inklusive alla förluster som t.ex. respiration, under ett specifikt tidsintervall. Netto: Ackumuleringshastighet eller produktion av nytt organiskt material eller lagrad energi minus förluster, under ett specifikt tidsintervall. Primär: Se PRIMÄRPRODUKTION
ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Η δέσμευση ενέργειας μέσω του σχηματισμού οργανικών υλικών από τον οργανισμό, τον πληθυσμό ή την βιοκοινωνία.
produção : A assimilação de energia para a matéria orgânica por um organismo, população ou comunidade.
produktion: Omvandlandet av energi till organiskt material av en organism, poppulation eller samhälle.
ΕΠIΠΕΔΟ ΠIΘΑΝΟΤΗΤΑΣ: Βλ. ΕΠIΠΕΔΟ ΣΗΜΑΝΤIΚΟΤΗΤΑΣ. Χρησιμοποιείται στη στατιστική κατά τον έλεγχο υποθέσεων: είναι η μέγιστη πιθανότητα σφάλματος τύπου I (απόρριψη υπόθεσης που στην πραγματικότητα αληθεύει).
nível de probabilidade : Ver NÍVEL DE SIGNIFICÂNCIA. (Utilizado em estatística nos testes de hipótese: é a probabilidade de rejeitar uma hipótese que está correcta.).
sannolikhets nivå: Används inom statestiken när man testar hypoteser: sannolikheten att avvisa en hypotes som är korrekt.
ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ: Ο βαθμός στον οποίο στατιστικά αναμένεται να συμβεί ένα δεδομένο περιστατικό.
probabilidade : A probabilidade estatística da ocorrência de um dado acontecimento.
sannolikhet: Den statistiska sannolikheten att en given händelse inträffar.
Ανάλυση πρωτογενούς υλικού : Μια μέθοδος στατιστικής ανάλυσης για τον καθορισμό των μεταβλητών που επεξηγούν την παρατηρούμενη διαφοροποίηση. Σε αυτή τη μέθοδο οι άξονες του πολυδιάστατου χώρου μετασχηματίζονται, ώστε ο πρώτος άξονας να εκφράζει τη μέγιστη ποσότητα διαφοροποίησης, ο δεύτερος άξονας εκφράζει τη μέγιστη υπολειπόμενη διαφοροποίηση κ.ο.κ.
análise dos componentes principais : Um método estatístico de análise para determinar as variáveis que explicam a variação observada. Neste método, os eixos do espaço multi-dimensional são transformados de modo a que o primeiro eixo mostre o valor máximo da variação, o segundo eixo mostre a variação máxima restante e assim por diante.
Principal Component Analysis: En statistisk analysmetod för att bestämma vilken variabel som är ansvarig för en observerad variation.
Πρωτογενής επεξεργασία : Το πρώτο επίπεδο στην συντήρηση αποχετεύσεων κατά την οποία αφαιρούνται τα στερεά απόβλητα.
tratamento primário: O primeiro estágio no tratamento de esgotos durante o qual os resíduos sólidos em suspensão são removidos.
första steget: Det första steget av avloppsrening där lösta fasta ämnen (solids) tas bort.
ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Η παραγωγή νέας οργανικής ύλης από τους αυτότροφους οργανισμούς, όπως τα φωτοσυνθετικά φύκη. Πολύ συχνά αποτελεί τον πρώτο κρίκο της τροφικής αλυσίδας. Η ολική ποσότητα οργανικής ύλης που παράγεται ανά μονάδα χρόνου από ένα άτομο, έναν πληθυσμό, μια επιφάνεια ή έναν όγκο νερού ονομάζεται ολική πρωτογενής παραγωγή. Με την αφαίρεση των απωλειών οργανικής ύλης μέσω του καταβολισμού (π.χ. αναπνοή) προσδιορίζεται η καθαρή πρωτογενής παραγωγή. Για τα φωτοσυνθετικά φύκη, ή ολική και η καθαρή παραγω
produção primária : A produção de nova matéria orgânica pelos autotróficos, tais como as algas fotossintéticas. Este é, muito frequentemente, o primeiro passo numa cadeia alimentar. Chama-se produção primária bruta a quantidade total de matéria orgânica produzida por unidade de tempo por um indivíduo, uma população, uma área ou um volume de água. Quando perdas simultâneas de matéria orgânica por catabolismo (e.g. respiração) são subtraídas à produção primária bruta, obtém-se uma medição da produção primária líquid
primär produktion: Den process varigenom organiska ämnen produceras ur oorganiska ämnen av levande varelser, såsom av gröna växter, alger och vissa bakterier. Det sker vanligen genom fotosyntes, hos en del bakterier genom kemosyntes.
ΛΕΙΑ: Ζώο το οποίο κυνηγούν και τρώγουν ζώα θηρευτές.
presa : Animal que é caçado e comido por predadores.
byte: Djur som jagas och äts av predatorer (rovdjur).
ΔIΑΤΗΡΗΣΗ: (1)Μέθοδος που στοχεύει στην διατήρηση ειδών που απειλούνται με εξαφάνιση ή επιλεγμένων περιοχών στην φυσική τους κατάσταση. (2) στα τροφιμα: πρβλ ΑΛΛΟIΩΣIΜΟΤΗΤΑ (3)ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ: Χημκή μονιμοποίηση υλικού βιολογικών δειγμάτων (π.χ. με φορμόλη).
preservação : (1) Práticas de conservação com o objectivo de preservar, no seu estado natural, espécies de organismos ou áreas seleccionadas em risco de desaparecer. (2) Na alimentação, cf. morte. (3) Fixação química de uma amostra de material biológico (e.g. pela formalina).
bevarande: (1) Bevarande metoder med målet att bevara hotade djur eller miljöer i sitt naturliga tillstånd. (2) Inom mat. Metod för att förlänga hållbarheten. (3) Kemisk fixering av biologiskt material (t.ex. genom formailin behandling).
ΘΗΡΕΥΤΗΣ: Ζώο που σκοτώνει και καταναλώνει άλλα ζώα ως τροφή .
predador : Um animal que mata e consome outros animais como fonte de alimento.
predator: Ett djur som dödar och konsumerar andra djur för föda.
ΘΗΡΕΥΣΗ: Η πράξη ενός ζώου όταν τρώγει ένα άλλο ζώο (λεία) διαφορετικού είδους και συνήθως μικρότερου μεγέθους.
predação : Acto de captura ou consumo de um animal (presa) por outro de uma espécie diferente e normalmente maior.
predation: Förhållandet att ett djur, en predator, dödar och helt eller delvis konsumerar ett annat djur.
Υγροποίηση : Όλες οι μορφές βροχόπτωσης ( βροχή, χιόνι, χαλάζι κ.τ.λ.)
precipitação: Todas as formas de precipitação atmosférica, incluindo neve, granizo e saraiva.
nederbörd: All form av nederbörd, regn, snö, hagel, etc.
PPM: Ppm: μέρη ανά εκατομμύριο.
ppm (mg/kg): Partes por Milhão.
ppm: Parts per million.
PPT: Ppt: Μέρη ανά χίλια.
ppm (g/kg): Partes por mil.
ppt: Parts per thousand.
Αρχή προφύλαξης : Μία προσέγγιση η οποία βασίζεται στην αρχή ότι η απουσία πλήρους επιστημονικής βεβαιότητας δεν εμποδίζει οποιαδήποτε ενέργεια για να αποφευχθεί η περιβαλλοντική υποβάθμιση.
princípio da precaução: Um conceito baseado no príncipio de que a falta de total certeza científica não impede as acções para prevenir a degradação ambiental.
försiktighetsprincipen: Koncept som utformades under Rio de Janeiro Convention on Biological Diversity (1992), som säger att åtgärder skall vidtas för att förhindra storskalig irreversibel skada från klimatförändring eller olika typer av mänsklig påverkan.
PPB: Ppb: Μέρη ανά δισεκατομμύριο.
PPB: Partes por Bilião.
PPB: Parts per billion.
ΤΟ ΠΟΡΩΔΕΣ: Ενα σώμα είναι πορώδες όταν η υφή του είναι αρκούντως χαλαρά ώστε να επιτρέπει την διεύλευση υγρών ή αερίων μέσω των πόρων του. Μέτρο του πορώδους είναι ο λόγος του όγκου των διάκενων του υλικού προς τον ολικό όγκο του.
porosidade : A qualidade ou condição de ser permeável, i.e. com uma textura suficientemente alargada para permitir a passagem de fluidos ou gases através dos poros. Uma medição da porosidade consiste na razão entre o volume de instertícios do material e o volume da massa; outra consiste na taxa de movimento de ar através de um especimen teste.
porositet: Ett materials egenskap att vara poröst, försett med håligheter. Porositeten definieras som hålrummens volym per volymsenhet av hela materialet.
ΜΕΤΑΝΥΜΦΗ: Στάδιο που ακολουθεί το προνυμφικό στάδιο. Μοιάζει με το νεαρό άτομο αλλά εξακολουθούν να απουσιάζουν ορισμένα χαρακτηριστικά.
pós-larva: Estado que ocorre após o estado larvar, assemelhando-se ao juvenil mas ainda com falta de certas características.
efter-larvs stadiet: Utvecklingssteg efter larvstadiet, liknar juvenil men saknar vissa karaktärer.
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ: (1) Ομάδα ατόμων ενός είδους, που καταλαμβάνουν ορισμένη περιοχή, συνήθως σχετικά απομονωμένη από άλλες ομάδες του ιδίου είδους. (2) Στην στατιστική, το σύνολο των υπό μελέτην αντικειμένων.
população : (1) Um grupo de indivíduos de uma espécie, que ocupa uma área definida e normalmente de certo modo isolada de outros grupos da mesma espécie. (2) Em estatística, todo o grupo de items ou indivíduos sob investigação.
population: (1) En grupp individer av samma art som upptar ett definierat område och ofta till viss grad är isolerat från andra grupper av samma art. (2) Inom statistiken hela den grupp individer eller karaktärer som undersöks.
Πόντος : Αναφέρεται στην περιοχή της Μαύρης θάλασσας.
pôntico: Pertencente ao Mar Negro.
svartahavs-: Något som hör till svartahavet.
ΠΟΛΥΠΛΟΕΙΔΙΑ: Κατάσταση στην οποία ένα κύτταρο ή κύτταρα ενός οργανισμού περιέχουν τρεις ή περισσότερες απλοειδείς σειρές χρωμοσωμάτων, π.χ. τριπλοειδία (βλ.λ)
poliploidia: Estado em que uma célula ou células de um organismo contem três ou mais conjuntos haplóides de cromossomas, e.g. Triplóide (q.v.).
polyploidi : När en cell eller celler i en organism innehåller tre eller fler haploida uppsättningar av kromosomer, t.ex. triploid.
ΠΟΛΥΦΑΓΟΣ: Οργανισμός ικανός να τρέφεται με διάφορα είδη τροφής, συχνά προερχόμενα από διαφορετικά τροφικά επίπεδα.
polífago: Capazes de se alimentarem de diversos tipos de alimento, frequentemente derivados de diferentes níveis tróficos.
polyphagous: Innebär att en organism kan äta flera olika typer av föda, ofta från olika trofinivåer.
ΠΟΛΥΠΥΡΗΝΙΚΟΙ ΑΡΩΜΑΤΙΚΟΙ ΥΔΡΟΓΟΝΑ- ΝΘΡΑΚΕΣ (BAH): Οργανικά μόρια αποτελούμενα από δύο ή περισσότερους αρωματικούς δακτυλίους. Σημαντικός ρύπος.
Hidrocarbonetos Aromáticos Policíclicos (HAP) : Moléculas orgânicas compostas de dois ou mais anéis aromáticos; compostos poluentes importantes.
polynuclear aromatic hydrocarbons -PAH-: Organisk molekyl bestående av två eller mer aromatiska ringar; viktig del i många miljögifter.
Ευρύαλος: Εφαρμόζεται σε εφάλμυρα νερά των οποίων η αλατότητα πλησιάζει αυτή των θαλασσών.
polihalina: Aplica-se a água salobra, cuja salinidade se aproxima da do mar.
polyhalin: Bräckt vatten vars salthalt närmar sig havets.
ΠΟΛΥΜΟΡΦΙΣΜΟΣ: Ενδοειδική ποικιλομορφία. Η ύπαρξη, σένα είδος, ατόμων με περισσότερες από μία μορφές. Στο επίπεδο του DΝΑ αναφέρεται στις διαφορές σε αλληλουχία ζευγών βάσεων μεταξύ δύο ατόμων. Η ύπαρξη γονιδιωμάτων με διαφορετικά αλληλόμορφα σε ένα πληθυσμό. Οι διαφορές συχνά εκφράζονται με διαφορετικούς φαινότυπους ή με μορφές με διαφορετικές περιοριστικές ιδιότητες.
polimorfismo : Variação intraespecífica; a existência de indivíduos com mais de uma forma dentro de uma espécie. Ao nível do ADN, este fenómeno refere-se a diferenças na sequência dos pares de bases entre dois indivíduos; ocorrência de genomas com alelos diferentes numa população; as diferenças são frequentemente expressas por fenótipos diferentes ou sob a forma de diferentes padrões restritivos.
polymorfism: Fenomenet att individerna i en population förekommer i två eller fler tydligt skilda former, morfer, med olika utseenden eller fysiologiska egenskaper.
ΠΟΛΥΧΑΙΤΟI : Θαλάσσιοι δακτυλιοσκώληκες που φέρουν ζευγαρωτά τριχόμορφα κινητήρια εξαρτήματα. Ορισμένα είδη καλλιεργούνται για να χρησιμεύσουν ως δόλωμα. Ορισμένα είδη εκκρίνουν ασβεστώδες υλικό και δημιουργούν προβλήματα σε εγκαταστάσεις υδατοκαλλιέργειας (μαλούπα (βλ.λ).
poliquetas : Vermes anelídeos marinhos com órgãos de locomoção aos pares, achatados e com pontas cobertas de pêlos. Algumas espécies são cultivadas para isco. Algumas espécies secretam tubos calcários. Estes provocam muitas vezes problemas de incrustações na aquacultura.
Havsborstmaskar.: Marin ryggradslös organismgrupp med parade, tillplattade, borstbeklädda organ för framdrivning. Några arter odlas för bete.
ΡΥΠΑΝΣΗ: Η εισαγωγή μέσω ανθρώπινων δραστηριοτήτων, άμεσα ή έμμεσα, ουσιών ή ενέργειας στο περιβάλλον με επιβλαβείς επιπτώσεις στους ζωντανούς οργανισμούς. Μολονότι η υδατοκαλλιέργεια συχνά υποφέρει από την κακή ποιότητα νερού λόγω των αστικών λυμάτων, των φυτοφαρμάκων και των βιομηχανικών αποβλήτων, προκαλεί και η ίδια, όταν η διαχείρισή της δεν είναι η ορθή προβλήματα στο περιβάλλον.
poluição : A introdução, devido a actividades humanas, directas ou indirectas, de substâncias ou energia no ambiente que resultam em efeitos nocivos para os organismos vivos. Enquanto a aquacultura sofre muitas vezes de depreciações específicas da qualidade da água devido aos esgostos, pesticidas e lixos industriais, pode, como indústria, afectar também negativamente o ambiente se não for devidamente gerida.
förorening: Genom mänsklig aktivitet i naturen introducerat ämne eller energi som har skadlig effekt på levanden organismer
Κατανομή Poisson: Μια μαθηματική κατανομή που χρησιμοποιείται για την δοκιμή σε τυχαία κατανομή ή διαδικασία.
distribuição de poisson : Uma distribuição matemática utilizada para testar a distribuição ou processo aleatórios.
poisson fördelning: Inom statistiken ett mått på sannolikhetsfördelning.
Πολική ζώνη : Η ζώνη με γεωγραφικό μήκος που κυμαίνεται μεταξύ 720 και 900 και στα δύο ημισφαίρια.
zona polar: Uma zona de latitude entre os 720 e os 900 em cada hemisfério.
polar områden: Zon mellan 72 och 90 grader på båda halvkloten.
ΔΗΛΗΤΗΡIΟ: Ουσία, της οποίας η σχέση με έναν ζωντανό οργανισμό (κατάποση, εισπνοή, επαφή) έχει επιβλαβείς επιπτώσεις.
veneno : Em toxicologia: refere-se a qualquer substância que causa um efeito nocivo num organismo vivo em resultado da sua ingestão, inalação ou contacto.
gift: Inom toxikologin en substans som ger upphov till skadlig effekt på en levande organism vid förtäring, inandning eller kontakt.
ΠΟΙΚΙΛΟΘΕΡΜΟΣ: Αναφέρεται σε ζώα που δεν έχουν εσωτερικό μηχανισμό για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας. Η θερμοκρασία του σώματος και ο μεταβολικός ρυθμός επηρεάζονται από την εξωτερική θερμοκρασία και ως ένα βαθμό η θερμοκρασία του σώματος επηρεάζεται επίσης από τον μεταβολικό ρυθμό. Πρβλ. ομοιόθερμος
poiquilotérmico : Refere-se a animais aos quais falta um mecanismo interno para a regulação da temperatura; a temperatura do corpo e a taxa metabólica são influenciadas pela temperatura exterior e, até certo ponto, a temperatura do corpo é influenciada também pela taxa metabólica.
växelvarm: Organism som håller ungefär samma temperatur som omgivningen. Kroppstemperaturen hos växelvarma djur påverkas av djurens beteende. Vissa kräldjur kan sålunda uppnå hög kroppstemperatur genom att utsätta sig för solsken (ektotermi). Exempel finns också på att vissa områden i kroppen hos växelvarma djur har förhöjd temperatur p.g.a. metabolisk produktion av värme (heterotermi), t.ex. vingmusklerna hos insekter och simmusklerna hos tonfisk.
ΠΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ: Ιδιότητα ενός υλικού που το καθιστά ικανό να παραμορφώνεται συνεχώς χωρίς να σπάει όταν εξασκείται πάνω του ικανή δυνατή και του επιτρέπει να διατηρεί το σχήμα του και αφού η δύναμη παύσει να ασκείται. Η πλαστικότητα, όπως και η συνοχή, είναι ποιοτικός όρος, που αντιστοιχεί σε ένα πλέγμα φυσικών ιδιοτήτων.
plasticidade : Propriedade de um material que lhe permite ser continuamente deformado sem ruptura quando sobre ele actua uma força de magnitude suficiente e que lhe permite conservar a sua forma deformada depois da força aplicada ter sido retirada. A plasticidade, tal como a consistência, é um termo qualitativo, representando um composto de propriedades físicas.
plasticitet: Hos ett material innebär att detta under inverkan av främst mekanisk belastning undergår en formändring som kvarstår efter det att belastningen upphört.
Πλευστόν: Οργανισμοί που παραμένουν μόνιμα στην επιφάνεια του νερού έχοντας κάποιο τουλάχιστον τμήμα του σώματός τους πάνω από την επιφάνεια του νερού.
pleúston: Organismos que ficam permanentemente à superfície da água tendo pelo menos parte do corpo acima da superfície.
pleuston: Organismer som permanent befinner sig vid vattenytan och har åtminstone delar av kroppen över vatten.
ΠΛΑΓΚΤΟΝ : Παθητικά παρασυρόμενοι ή ασθενώς κολυμβώντες οργανισμοί που περιλαμβάνουν πολλά μικροσκοπικά φυτά και ζώα, καθώς επίσης και μερικές μεγάλες μέδουσες. Το φυτικό πλαγκτόν ονομάζεται φυτοπλαγκτόν, ενώ το ζωικό ζωοπλαγκτόν.
plâncton : Organismos passivamente à deriva ou fracos nadadores, incluindo muitas plantas e animais microscópicos, mas também algumas larvas de medusas; o plâncton vegetal chama-se fitoplâncton; o plâncton animal chama-se zooplâncton.
plankton: Organismer som svävar fritt i vattnet i hav (haliplankton) och sjöar (limnoplankton) och därför är mer eller mindre beroende av vattenmassans rörelser, till skillnad från aktivt simmande djur (nekton) och bottenlevande organismer (bentos).
Πλαγκτοτροφικός: Τρέφεται με πλαγκτόν.
planctontrófico: Que se alimenta de plâncton.
planktotrof: Lever av plankton.
ΦΥΤΟΠΛΑΓΚΤΟΝ: Μικροσκοπικά φυτά που αιωρούνται στο νερό με μικρή ή καθόλου ικανότητα ελέγχου της θέσης τους στην υδάτινη μάζα. Συχνά αναφέρονται ως μικροφύκη (το φυτικό μέρος του πλαγκτού).
fitoplâncton : Plantas minúsculas em suspensão na água com pouca ou nenhuma capacidade de controlar a sua posição na massa de água; referidas frequentemente como microalgas (componente vegetal do plâncton).
fytoplankton: Plankton som utgörs av alger och vissa bakterier. I såväl sött som salt vatten är fytoplankton ett viktigt första led i näringskedjorna.
ΜΕΛΑΓΧΡΩΣΗ: Το κανονικό χρώμα όλου ή μερους του σώματος που οφείλεται στη συγκέντρωση φυσικού χρώματος (χρωστικών) στους ιστούς. π.χ. καροτινοειδή.
pigmentação : A cor normal de todo ou parte do corpo resultante da concentração de cor natural (pigmentos) no tecido, e.g. Carotenóides (q.v.).
pigmentering: Av pigmentinlagring orsakad färg hos t.ex. hud och hår.
ΦΥΛΟΓΕΝΕΣΗ: (1) η εξελικτική ιστορία μιά ομάδας ή γενεάς. 2) Η καταγωγή και εξέλιξη των ανώτερων ταξινομικών ομάδων.
filogenia : (1) A história da evolução de um grupo ou raça. (2) A origem e evolução de taxas mais elevadas.
fylogeni: (1) En grupp eller linjes evolutionära historia. (2) Ursprunget och utvecklandet av högre taxa.
ΦΩΤΟΤΡΟΦΟΣ : Αυτότροφος οργανισμός που χρησιμοποιεί ενέργεια που προέρχεται από το φως για να οικοδομήσει οργανικά μόρια από ανόργανα υλικά. Οι αποκλειστικά αυτότροφοι οργανισμοί μπορούν να επιβιώσουν και να πολλαπλασιασθούν μόνο μέσω των φωτοσυνθετικών τους πλαστιδίων, αλλά πολλοί φωτοτρόφοι οργανισμοί είναι επίσης μερικώς ετερότροφοι, ικανοί να αποικοδομούν οργανικά υλικά ως πηγή ενέργειας (τουλάχιστον, ένα μέρος από αυτήν που χρειάζονται), και/αλλά, πολλοί οργανισμοί απαιτούν επιπλέον αυξητικούς παρά- γον
fototrófico : Organismo autotrófico que utiliza energia derivada da luz para produzir moléculas orgânicas a partir de matéria inorgânica; autotróficos obrigatórios podem sobreviver e multiplicar-se apenas através dos seus plastídios fotossintéticos, mas muitos fototróficos são também parcialmente heterotróficos, capazes de degradar matéria orgânica como fonte de alguma da energia de que necessitam, no entanto, muitos também necessitam de factores de crescimento suplementares (vitaminas); a maioria das plantas
fototrof: Autotrof organism som kan utnyttja ljus för sin energiförsörjning. Den finns hos gröna växter, alger och fototrofa bakterier.
Q
Q 10 : Συντελεστής θερμοκρασίας ανταπόκρισης.
Q 10: Coeficiente de resposta da temperatura.
Q10: Temperaturresponskoefficient.
Q1O/2 : Ο ρυθμός κατανάλωσης οξυγόνου από έναν οργανισμό ο οποίος εκφράζεται σε μικρολίτρα οξυγόνου ανά mg (καθαρό βάρος) και ανά ώρα.
Q10/Q2: A taxa de consumo de oxigénio de um organismo expressa em microlitros de oxigénio por miligrama (peso seco ) por hora.
Q10/Q2: Syreförbrukningshastigheten hos en organism uttryckt i mikroliter syre per milligram (torrvikt) och timme.
R
Βραχώδης ακτή : Μια ακτή που χαρακτηρίζεται από σταθερά στέρεα υποστρώματα.
praia rochosa: Uma costa caracterizada por substratos sólidos estáveis.
klippstrand: En strand karakteriserad av fast, stabilt substrat.
ΑΠΟΡΡΟΗ: Το μέρος της βροχόπτωσης που δεν συγκρατείται στο έδαφος αλλά ρέει επιφανειακά.
escoamento : A parte da precipitação (chuva) que não é retida pelo solo e escorre livremente.
avrinning: Den del av nederbörden som ej tas upp av jorden utan rinner iväg.
RNA: Ριβονουκλεϊκό όξύ. Πολυνουκλεοτίδιο που σχηματίζεται από τον πολυμερισμό των ριβονουκλεοτιδίων τριφωσφορική αδενοσίνη, τριφωσφορική γουανοσίνη, τριφωσφορική κυτοσίνη και τριφωσφορική oυριδίνη. Το RNA συνήθως απαντά ως μονόκλωνο μόριο, αν και ο εκτεταμένος ενδομοριακός σχηματισμός δεσμών μεταξύ συμπληροματικών βάσεων δημιουργεί σύνθετες δευτεροταγείς δομές. Λειτουργεί ως γονιδίωμα σε ορισμένους ιούς αλλά στα άλλα είδη κυττάρων εκπληρώνει ενα σημαντικό αριθμό από ζωτικές δημιουργίες για την με
ARN : Ácido ribonucleico; um polinucleótido formado pela polimerização dos ribonucleótidos trifosfato de adenosina, trifosfato de guanina, trifosfato de citosina e trifosfato de uracilo. O ARN ocorre normalmente como uma cadeia molecular simples, apesar de bases intra-moleculares extensivas fazer com que assuma estruturas secundárias complexas. Serve como genoma em certos vírus mas noutras células efectua uma série de papéis vitais na passagem de informação do ADN para as proteínas. A informação genét
RNA: Ribonukleinsyra, komplicerad makromolekyl som styr proteinsyntesen i cellerna. RNA förekommer även som bärare av arvsmassan i vissa virus.
ΔIΑΚΥΝΔΥΝΕΥΣΗ (ΡIΣΚΟ): Μέτρο του μεγέθους ενός αναλαμβανομένου κινδύνου. Είναι ανάλογο προς την πιθανότητα του κινδύνου και την ένταση και την έκταση της αναμενόμενης ζημίας.
risco : Risco ou possibilidade de perigo, perda ou lesão ou outras consequências adversas.
risk: Sannolikheten för skada, förlust, fara eller andra negativa konsekvenser.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ: Πιθανότητα καρκίνου, λευχαιμίας ή κληρονομήσιμης βλάβης ανά μονάδα ισοδύναμου δόσης. Συνήθως, αναφέρεται σε μοιραίες κακοήθεις ασθένειες και σοβαρές κληρονομικές βλάβες. Εκφράζεται ως πιθανότητα ανά sievert.
factor de risco : A probabilidade de cancro e leucemia ou danos hereditários. Normalmente refere-se a doenças malignas fatais e danos hereditários graves; expressa como a probabilidade por sievert ( q.v.) .
riskfaktor: Epidemiologisk term för en egenskap eller en exponering som innebär en ökad risk att insjukna i en viss sjukdom. Rökning är t.ex. riskfaktor för lungcancer.
ΡΥΤΙΔΩΣΕΙΣ ΣΗΜΑΔΙΑ: Μικρά, σχεδόν κανονικά ζαρώματα στην κοίτη μιας υδάτινης οδού ή στην επιφάνεια μιας χέρσου που προκαλούνται από ρεύματα νερού ή αέρα. Επειδή η μορφή τους είναι σχεδόν κανονική ως προς την διεύθυνση του ρεύματος ή του αέρα, υποδεικνύουν την παρουσία καθώς και την διεύθυνση των ρευμάτων ή των ανέμων.
ripple marks : Sulcos pequenas e razoavelmente uniformes na superficie superior da camada sedimentar originados pelas correntes marinhas sobre o fundo ou pelo vento. Uma vez que a sua forma é aproximadamente correspondente à direcção da corrente ou do vento, indicam tanto a presença como a direcção das correntes ou ventos.
böljeslagsmärken : Liten ofta ganska jämn kant på botten eller marken på grund av vattenströmmar eller vind. Eftersom de oftast är vinkelräta mot strömmen är de bra för att kunna bestämma strömmriktningen med blotta ögat.
ΡΕΥΜΑ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ: Ισχυρό επιφανειακό ρεύμα μικρής διάρκειας που ρέει από την ακτή προς τη θάλασσα. Συνήθως εμφανίζεται ως ορατή ζώνη αναταραγμένου νερού και οφείλεται στην κίνηση επιστροφής του νερού που είχε ωθηθεί προς την ακτή από τα κύματα και τον άνεμο. Οταν το ρεύμα επιστροφής δημιουργείται σε περιορισμένη ζώνη, η ταχύτητά του αυξάνει. Το ρεύμα επιστροφής αποτελείται από τρία μέρη: το τροφοδοτικό ρεύμα που ρέει παράλληλα προς την ακτή εντός των κυμάτων, τον λαιμό όπου συμβάλλουν τα τροφοδοτικά ρεύματα κ
Correntes de retorno : Uma corrente de superfície forte e de curta duração que flui na direcção do mar. Normalmente surge como uma faixa de água agitada e é o movimento de retorno da água retida na costa pelo fluxo das ondas e do vento. Devido ao movimento de retorno se encontrar concentrado numa faixa limitada a sua velocidade acentua-se.
ytström: En stark ytström av kort längd som flyter utåt från stranden. Syns ofta som oroligheter på vattenytan.
ΡΟΟΤΑΞΙΑ: Κινητική απόκριση οργανισμών στην κίνηση ενός ρεύματος (στο νερό ή στον αέρα) είτε κατά την φορά του (αρνητική ροοταξία) είτε αντίθετα (θετική ροοταξία).
reotaxia : O movimento de resposta directa de um organismo dotado de mobilidade dirigido a uma corrente de água ou de ar, quer seja para o interior da corrente (reotaxia positiva) quer com a corrente (reotaxia negativa).
rheotaxis: En organims rörelse till följd av luft- eller vattenström.
Αριθμός Reynolds : Αδιάστατη παράμετρος η οποία προσδιορίζει την μετάβαση από laminar σε ροή δίνης
número de reynolds: Parâmetro sem dimensão que indica a transição de corrente laminar para turbulenta.
reynolds nummer: Dimensionslös storhet inom hydromekaniken för uppskattning av inverkan av inre friktion på en gas eller vätska i rörelse. Anger ofta om strömmningar är laminära eller turbulenta.
ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΤΑΚΡΑΤΗΣΗΣ: Στην χρωματογραφία, ο χρόνος που απαιτείται ώστε η ουσία που περιέχεται στην κινητή φάση να διέλθει και να εκλουσθεί από την στατική φάση.
tempo de retenção : Em cromatografia, é o tempo que uma substância teste contida na fase móvel demora a passar e a ser extraida da fase estacionária.
uppehållstid: Inom kromatografin, den tid det tar för en testsubstans i den rörliga fasen att passera genom och lösas upp från den fasta fasen.
ΑΥΞΗΣΗ ΑΠΟΘΕΜΑΤΟΣ: Απελευθέρωση καλλιεργούμενων ή άγριων υδρόβιων ζώων (συνήθως νεαρών) στο περιβάλλον. Η τεχνική αυτή είναι αναπόσπαστο μέρος της ΕΝIΣΧΥΣΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΟΣ.
repovoamento : A libertação de espécies aquáticas (normalmente juvenis) no ambiente natural. Esta técnica é um elemento importante de programas de melhoramento.
utsättning: Att sätta ut odlade eller vildfångade akvatiska arter i det vilda.
ΑΝΑΠΝΟΗ: (1) κυτταρική αναπνοή: η μεταβολική διεργασία σε φυτά και ζώα κατά την οποία οι οργανικές ουσίες διασπώνται σε απλούστερα παράγωγα απελευθερώνοντας ενέργεια. (2) φυσική αναπνοή: ανταλλαγή αερίων δια μέσου μιας αναπνευστικής επιφάνειας (π.χ. βράγχια).
respiração : (1) Respiração celular: o processo metabólico nas plantas e animais em que substâncias orgânicas são degradadas em produtos mais simples com a produção de energia. (2) Respiração física : troca de gases através de uma superfície respiratória (e.g. guelras).
andning: (1) Sker i organismers celler och utgörs av de livsprocesser vilka producerar biologiskt användbar energi genom spjälkning av organiska molekyler under upptagande av syre och bildning av koldioxid. (2) Luft eller vatten passerar genom andningsorgan.
ΑΝΑΠΝΕΥΣΤIΚΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ: Λόγος της ποσότητας διοξειδίου του άνθρακα που εκπνέεται προς την ποσότητα οξυγόνου που καταναλώνεται στον ίδιο χρόνο.
quociente respiratório : Razão entre a quantidade de dióxido de carbono expirado e a quantidade de oxigénio consumido no mesmo período de tempo.
respirations kvotient: Förhållandet mellan mängden utsläppt koldioxid och mängden konsumerat syre under samma tidsperiod.
ΑΝΤΟΧΗ: Η φυσική ικανότητα ενός οργανισμού να αντέχει τις επιδράσεις διαφόρων φυσικών, χημικών και βιολογικών παραγόντων , χωρίς να εξασθενεί.
resistência : A capacidade natural de um organismo de se opôr aos efeitos potencialmente debilitadores de vários agentes físicos, químicos e biológicos.
motstånd: En organisms naturliga förmåga att motstå fysiska, keniska och biologiska faktorer som annars skulle försvaga dess hälsa.
Ανανεώσιμη πηγή : Μια πηγή η οποία μπορεί να επαναλειτουργήσει.
recurso renovável: Um recurso que pode ser regenerado.
förnyelsebar resurs: En resurs som kan återskapas.
Χρόνος διαμονής : Η χρονική διάρκεια κατά την οποία το νερό ή η ουσία παραμένει μέσα σε έναν οργανισμό ή σε ένα οικοσύστημα.
tempo de residência: A duração de tempo que a água ou matéria fica dentro de um organismo ou ecosistema.
uppehållstid: Tidslängden som vatten eller en annan substans finns kvar i en organism eller ett ekosystem.
ΚΑΤΑΛΟΙΠΟ: (1) Παραμένοντα υπολλείματα ενός υλικού. (2) Στην υδατοκαλλιέργεια, συχνά χρησιμοποιείται αναφορικά με ποσότητες διαφόρων χημικών ή αντιβιοτικών που παραμένουν στους ιστούς.
resíduo : (1) Algo que é abandonado; dando origem a uma quantidade de matéria residual. (2) Em aquacultura: vulgarmente utilizado para referir quantidades residuais de vários químicos ou antibióticos nos tecidos.
rest: (1) Någonting som lämnats kvar, blivit över. (2) Inom akvakulturer: hänvisar till den mängd kemikalier eller antibiotika som påträffas i vävnader.
ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ: Η συλλογή και ανάλυση δεδομένων από μιά μελετώμενη περιοχή ή έναν οργανισμό από ειδικούς αισθητήρες π.χ. υποβρύχιους ανιχνευτές.
detecção remota : A captura e análise de dados de uma área ou organismo em estudo que é fisicamente retirado do equipamento de captura de dados; e.g. instrumentos de detecção submersos.
fjärranalys: Insamlandet och analyserandet av data från ett studieområde eller organism som ej befinner sig i närheten av mätutrustningen.
Σχετική εγκατάλειψη : Ο λόγος του αριθμού των ατόμων μιας συγκεκριμένης ομάδας προς τον συνολικό αριθμό των ατόμων, σε μια δεδομένη περιοχή, όγκο ή κοινωνία και για δεδομένη χρονική περίοδο.
abundância relativa : O rácio do número de indivíduos de um grupo específico para o número total de indivíduos, dentro de uma certa área, volume ou comunidade sobre um certo período de tempo.
relativ abundans: Förhållandet mellan antalet individer i en speciell grupp och det totala antalet individer, inomett speciellt område, volym eller samhälle under en viss tidsperiod.
ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΗΣΗ: (1) Επαν-ενεργοποίηση εξελικτικά παλαιότερων προτύπων συμπεριφοράς, με έκπτωση (εξασθένιση) ανώτερων επιπέδων ανάπτυξης. (2) Μετάπτωση σε προγενέστερα ανώριμα επίπεδα ενστίκτου (3) Περιορισμός της γεωγραφικής εξάπλωσης ενός είδους ή στελέχους (4) Υποτροπή, μετά από μια βελτίωση, της κατάστασης μιας ασθένειας. (5) Σχέση μεταξύ δύο (ή περισσότερων) μεταβλητών, η οποία εκφράζεται με έναν μαθηματικό τύπο και απεικονίζεται γραφικά με την ευθεία (καμπύλη) παλινδρομησης, που δείχνει πώς μεταβάλλεται η
regressão : (1) Reactivação de antigos padrões comportamentais evolutivos pela retorno a níveis de desenvolvimento anteriores. (2) Retroceder para níveis de instinto mais primitivos e imaturos. (3) Redução da distribuição geográfica de uma espécie ou raça. (4) Uma recaída a seguir a uma melhoria num estado de doença. (5) Uma expressão do relacionamento entre duas (ou mais) variáveis dada normalmente por uma linha de regressão (curva) com uma equação associada. Mostra o modo como a variável dependente muda
regression: (1) Återvändande till ett tidigare och oftast mer primitivt tillstånd (stadium) eller en tidigare utvecklingsfas. (2) Återvändande till känslor och beteenden som karakteriserar ett tidigare, mer infantilt stadium. (3) Reducerad utbredning hos en art eller stam. (4) Statistisk term för ett samband mellan en (respons)variabel och en eller flera förklarande variabler.
ΔIΑΘΛΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΜΑΤΩΝ: (1) Η διαδικασία βάσει της οποίας αλλάζει η διεύθυνση ενός κύματος που κινείται σε ρηχά νερά με γωνία ως προς τις ισοβαθείς. Το τμήμα του κύματος που προχωράει στα ρηχότερα νερά, κινείται πιο αργά από το τμήμα που εξακολουθεί να προχωράει σε βαθύτερα νερά, έτσι ώστε η κορυφή του κύματος καμπτεται ώστε να τείνει να ευθυγραμμισθεί με τις υποθαλάσσιες ισοβαθείς. (2) Η κάμψη της κορυφής των κυμάτων από τα ρεύματα.
refracção das ondas: (1) O processo pelo qual a direcção de uma onda que se move em águas pouco profundas sofre uma mudança de ângulo. A parte da onda que avança em águas menos profundas move-se mais lentamente do que a parte que ainda se desloca em águas mais profundas, fazendo com que a crista da onda se incline em direcção ao contorno do fundo. (2) A curvatura da crista de uma onda causada pela corrente.
brytning av vateen vågor: (1) Den process som ändrar riktningen på vågor som rör sig över grunt vatten i vinkel mot bottenkonturen. Den del av vågen som befinner sig på grundare vatten rör sig långsammare än den del som befinner fig på djupare vatten vilket leder till att vågen böjer sig och följer bottenkonturen. (2) När strömmar får vågorna att böja sig.
ΑΝΑΚΛΩΜΕΝΟ ΚΥΜΑ: Κύμα που επιστρέφει προς τα ανοιχτά της θάλασσας όταν προσκρούει σε μια πολύ απότομη ακτή, ένα φράγμα ή σε μια άλλη ανακλαστική επιφάνεια.
onda reflectida : A onda que é reenviada em direcção ao mar após chocar com um praia escarpada, barreira ou outra superfície reflectora.
reflekterad våg: Den våg som reflekteras ut mot havet när en våg träffar på ne brant strand, barriär eller annan reflekterande yta.
ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ: Μέτρο της αναλογίας των οξειδωμένων προς τις ανηγμένες ουσίες σε ένα διάλυμα. Στην πράξη, το οξειδοαναγωγικό δυναμικό Eh, μετράται χρησιμοποιώντας ένα ηλεκτρόδιο λευκοχρύσου. Οταν παρατηρείται ροή ηλεκτρονίων από το διάλυμα προς το ηλεκτρόδιο θεωρείται ότι επικρατούν αναγωγικές συνθήκες και το δυναμικό (μετρούμενο σε volt) μεταξύ ηλεκτροδίου και διαλύματος έχει αρνητικό πρόσημο. Οξειδωτικές συνθήκες θεωρείται ότι επικρατούν στο διάλυμα όταν τα ηλεκτρόνια ρέουν από το ηλεκτρόδιο προς το διάλυμ
potencial redox : Ver POTENCIAL DE OXIDAÇÃO-REDUÇÃO. (Este potencial de uma solução é uma medição da proporção de substâncias oxidadas para reduzidas. Na prática, o potencial rédox é medido em relação a um eléctrodo de platina e chama-se Eh. Se os electrões passam de uma solução para o eléctrodo, diz-se existirem condições de redução na solução e, existe um potencial (medido em volts) entre o eléctrodo e a solução. Diz-se existirem condições de oxidação na solução quando os electrões passam do eléctrodo para a s
redox potential: Ett mått på förhållandet mellan oxiderade och reducerade substanser. I verkligheten mäts redoxpotentialen som elektrodpotential mellan en inert elektrod (vanligen av platina) och är en normalvätgaselektrod.
Στρώμα ασυνέχειας δυναμικού οξειδοαναγωγής : Η ζώνη στην οποία οι συνθήκες αλλάζουν από αερόβιες σε αναερόβιες σε θαλάσσια ιζήματα.
camada redox descontínua: Zona de sedimentos marinhos onde as condições mudam de aerobicas para anaerobicas.
Redox lager: Zon i marina sediment där förhållandena ändras från aeroba till anaeroba.
ΕΡΥΘΡΑ ΠΑΛIΡΡΟIΑ: Ταχεία και εντοπισμένη αύξηση ενός ή περισσοτέρων πλαγκτονικών ειδών. Η αύξηση αυτή παρατηρείται συνήθως την ανοιξη ή το φθινόπωρο και προκαλεί μεγάλες εποχιακές συγκεντρώσεις αυτών των οργανισμών, οι οποίοι κυριαρχούν στην βιοκοινότητα. Μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τον χρωματισμό του νερού. Η άνθιση του φυτοπλαγκτού μπορεί να συνοδεύεται από απελευθέρωση τοξινών (π.χ. άνθιση των δινομαστιγωτών Gymnodinium.)
maré vermelha : Aumento rápido e localizado de uma ou mais espécies planctónicas, frequentemente na Primavera ou Outono, originando grandes concentrações temporárias destes organismos que passam a dominar a comunidade; pode resultar em águas descoloradas (marés vermelhas). Os blooms de fitoplâncton (algas) podem estar associados à libertação de toxinas (e.g. blooms de dinoflagelados Gymnodinium).
red tide: Snabb, lokal ökning av en eller flera planktonarter, ofta under våren eller hösten, leder tidvis till hög koncentration och total dominering av dessa organismer vilket kan resultera i färgförändring av vattnet (där av namnet).
ΦΙΛΤΡΟ: Πορώδες μέσο γαι την απομάκρυνση προσμίξεων ή σωματιδιακής ύλης από ένα υγρό.
reciclagem : Processo de conversão de matérias (especialmente lixo) a um estado anterior de forma a poder ser reutilizados.
återvinning: Återföring av använt material eller flytande restprodukter i tillverkningsprocesser (materialåtervinning) eller i odling.
Κόκκινη λάσπη : (1) Υπόστρωμα της ξηράς, κόκκινου χρώματος εξαιτίας της παρουσίας οξειδίων του σιδήρου. (2) Απόβλητα που απορρίπτονται στη θάλασσα από την βιομηχανική εξαγωγή οξειδίου του αργιλίου και την παραγωγή διοξειδίου του τιτανίου.
vasa vermelha: (1) Sedimento terroso, de cor vermelha, devido à presença de óxido de ferro. (2) Desperdícios da extracção indústrial de alumínio e da produção de dióxido de titânio descarregados no mar.
rött sediment: Ett rödfärgat jordsediment. Färgen beror på järnoxider.
ΣΤΡΑΤΟΛΟΓΗΣΗ: Ο όρος χρησιμοποιείται (μεταξύ άλλων) στην καλλιέργεια των ασπονδύλων και αναφέρεται στον βαθμό επιτυχίας στην εγκατάσταση νεαρών ατόμων σε ένα δεδομένο υπόστρωμα εντός δεδομένου χρονικού διαστήματος.
recrutamento : Termo utilizado no cultivo de bivalves para referir o grau de sucesso da fixação de juvenis num dado período de tempo.
rekrytering: Mängden larver som genomgått metamorfos och slagit sig ner per tidsenhet, används bl.a. om fastsittande nässeldjur och blötdjur.
ΑΝΤIΔΡΑΣΗ: Η απόκριση σε ένα ερέθισμα.
reacção: A resposta a um estímulo.
reaktion: En respons på ett stimuli.
ΥΠΟΛΕΙΠΟΜΕΝΟ ΓΟΝΙΔΙΟ: Γονίδιο, το οποίο εκφράζεται στον φαινότυπο μόνο σε ομόζυγη (βλ.λ.) κατάσταση.
gene recessivo : Um gene, e a característica externa correspondente, que se manifesta apenas no estado homozigoso (q.v.) .
recessiv gen: En gen som bara får utslag då den finns i dubbel uppsättning, dvs. har ärvts från båda föräldrarna, visar sig dess egenskap hos bäraren.
Συσχέτιση/συνάρτηση σειράς : Στη στατιστική ανάλυση, αναφέρεται στον βαθμό συσχέτισης δυο τυχαίων μεταβλητών, των οποίων οι τιμές έχουν αντικατασταθεί από σειρές μέσα στα αντίστοιχα δείγματα.
correlação de classes : Na análise estatística, o grau de associação entre duas variáveis aleatórias, cujos valores foram substituIdos por classes dentro das suas respectivas amostras.
rank korrelation: Inom statistiskanalys graden av sammhörighet mellan två slumpvis valda variabler, vilkas värde ersatts av rankingplacering inom varje stickprov.
Γεωγραφική εξάπλωση : Αναφέρεται στα όρια της γεωγραφικής κατανομής ενός ζώου ή μιας ομάδας ζώων.
habitat: Refere-se aos limites da distribuição geográfica de um animal ou grupo de animais.
utbredning: Syftar på en arts eller grupp av djurs begränsning i geografisk utbredning.
ΤΥΧΑΙΟ ΔΕΙΓΜΑ: Δείγμα η λήψη του οποίου είναι καθορισμένη κατά τρόπο ώστε όλα τα άτομα του πληθυσμού να έχουν την ίδια πιθανότητα να συλλεγούν στο δείγμα.
amostra aleatória : Uma amostra efectuada de forma que todos os indivíduos numa população seleccionada tem igual oportunidade de serem seleccionados.
slumpmässigt urval: En provtagnings metod som innebär att alla individer i en population har lika stor chans att bli valda.
ΡΑΔΙΟΙΣΟΤΟΠΟ: Ενα ασταθές ισότοπο το οποίο εκπέμπει ιονίζουσα ακτινοβολία.
radionuclídeos : Um nuclídeo instável que emite radiação ionizada.
radionukleotid: En instabil atomkärna som sänder ut joniserande strålning.
Ραδιενεργά απόβλητα : Ραδιενεργές ουσίες, όπως αυτές που βρίσκονται σε νερό ψύξης,, υγρά και στερεά απόβλητα από πυρηνικούς αντιδραστήρες και πυρηνικούς σταθμούς.
lixos radioactivos : Substâncias radioactivas, tais como a água de arrefecimento e outros desperdícios sólidos e líquidos dos reactores nucleares e centrais nucleares.
radioaktivt avfall: Radioaktiva substanser som t.ex. kylvatten eller andra fasta eller flytande avfallsprodukter från kärnkrafts reaktorer eller kärnkraftsverk.
ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ: Η ιδιότητα των ραδιοϊσοτόπων να εκπέμπουν αυθόρμητα ιονίζουσα ακτινοβολία.
radioactividade : A propriedade dos radionuclídeos de espontaneamente emitirem radiação ionizada.
radioaktivitet: Egenskap hos vissa atomkärnor som spontant omvandlas till dotterkärnor under utsändning av joniserande strålning
ΑΚΤIΝΟΒΟΛIΑ: Ενέργεια που εκπέμπεται και που διαδίδεται στο χώρο ή σ ένα υλικό μέσον υπό μορφή ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων ή σωματιδίων. Η ακτινοβολία προέρχεται ορισμένες φορές από ραδιενεργές πηγές.
Radiação : Energia emitida de um núcleo radioactivo, propagada através do espaço ou de um meio material como as ondas ou partículas.
strålning: Överföring av energi utan medverkan av något medium. Man kan beskriva strålningen som en vågrörelse eller som en partikelström.
RAD: Η μονάδα της απορροφούμενης δόσης ακτινοβολίας. Η απορροφούμενη δόση είναι ένα rad όταν ένα kg ενός σώματος απορροφά ακτινοβολία ενέργειας 0.01 joule. Το 1956, το rad αντικατέστησε το roentgen (μονάδα έκθεσης σε ακτινοβολία) στις κλινικές εφαρμογές, όπου υπεισέρχονται οι ακτίνες Χ ή άλλες ραδιενεργές πηγές ακτινοβολίας. Στην πράξη, το rad και το roentgen αντιπροσωπεύουν και τα δύο το ίδιο ποσό ενέργειας, αφού 1000 rads ισοδυναμούν με 1000 ± 50 roentgen, όμως σε αντίθεση με το roentgen, το r
rad : A unidade de radiação absorvida. A dose absorvida é de 1 rad quando 1 kg absorve 10-2 joules de energia. Em 1956 o rad substituiu o roentgen (unidade de exposição à radiação) em trabalhos clínicos envolvendo Raios X ou fontes radioactivas. Na prática o rad e o roentgen representam ambos cerca da mesma quantidade de energia dado que 1000 rads são iguais a 1100 +/- 50 roentgen, mas ao contrário do roentgen o rad é aplicável a todos os tipos de radiação.
rad: Namn och beteckning för äldre enhet för absorberad dos strålning. 1 rad=0,01 gray (Gy).
r-επιλογή: Έπιλεγμένα είδη που εξελίχθηκαν σε ένα ασταθές, μεταβλητό και απρόβλεπτο περιβάλλον και τα οποία χαρακτηρίζονται από υψηλό αναπαραγωγικό ρυθμό.
selecção r. : Espécies r-seleccionadas desenvolveram-se de modo a beneficiar das flutuações, mudanças aleatórias, características ambientais imprevisíveis e, portanto, são caracterizadas por uma taxa de reprodução elevada.
r-selected species: To be done
S
Υποθαλάσσιο όρος : Ένας απομονωμένος υποθαλάσσιος ορεινός όγκος, συνήθως κωνικός που εμφανίζεται στα όρια των ηπείρων, στις αβύσσους και στις ωκεάνιες τάφρους. Θωρούνται ηφαιστειακής προέλευσης και υψώνονται σε ύψος 1000m από τον πυθμένα της θάλασσας.
elevações submarina : Uma montanha submarina isolada, normalmente cónica, que aparece nas plataformas continentais, planícies abissais e nos fossos oceânicos que se presume serem de origem vulcânica e elevando-se pelo menos 1000 metros acima do fundo do mar.
undervattensberg: Fristående undervattensberg, ofta koniskt, på djuphavsbottnar eller i djuphavsgravar av troligtvis vulkaniskt ursprung. Reser sig minst 1000 meter över omgivande havsbotten.
Επίπεδο της θάλασσας : Ο μέσος όρος του ύψους της θαλάσσιας επιφάνειας.
nível do mar: A altura média da superfície do mar.
havsytan: Medelhöjden på havsytan.
Θαλάσσιο φίκος : Αγγειόσπερμα προσαρμοσμένα να ζουν στο θαλάσσιο περιβάλλον.
sargaço: Angiospérmicas adaptadas à vida no ambiente marinho.
sjögräs: Blomväxter som anpassats för ett liv i marin miljö.
ΘΑΛΑΣΣΟΚΑΛΛIΕΡΓΕIΑ: Γενικός όρος για την καλλιέργεια φυτών και ζώων στο θαλάσσιο περιβάλλον με ένα διαχειριστικό σύστημα εκτροφής. Βλ. Υδατοκαλλιεργεια.
aquacultura marinha : Termo geral para a cultura de plantas e animais no ambiente marinho, através de um sistema de estabulação controlado. Ver AQUACULTURA.
havsodling: Generell term för odlandet av växter eller djur i en marin miljö. Se AQUACULTURE.
ΘΑΛΑΣΣIΑ ΑΥΡΑ: Παράκτιος, τοπικός άνεμος ο οποίος πνέει από τη θάλασσα προς την ακτή, και οφείλεται στην διαφορά θερμοκρασίας που δημιουργείται όταν η επιφάνεια της θάλασσας είναι ψυχρότερη από την παρακείμενη ακτή. Ως εκ τούτου, συνήθως πνέει κατά τη διάρκεια σχετικά ήρεμων, ηλιόλουστων, καλοκαιρινών ημερών. Εναλλάσσεται με την απόγειο αύρα που είναι συνήθως ασθενέστερη και πνέει προς την αντίθετη κατεύθυνση, κατά τη διάρκεια της νύχτας. Καθώς ενισχύεται η θαλάσσισ αύρα, ο άνεμος αναπτύσσει μια συνιστώσα πα
brisa marítima : Vento local costeiro que sopra do mar para terra, originado pela diferença de temperatura quando a superfície do mar é mais fria do que a superfície de terra adjacente. Como consequência, normalmente sopra em dias de verão relativamente calmos e soalheiros; e alterna à noite com a brisa terrestre de direcção oposta e habitualmente mais fraca. À medida que o regime da brisa marítima progride, o vento desenvolve uma componente pararela à costa, originada pela deflexão de Coriolis.
sjöbris: En lokal kustvind som blåser från vattnet mot land, beror på skillnaden i temperatur mellan vattenytan och omgivande land.
ΝΕΚΡΟΦΑΓΟΣ (=πτωματοφάγος): Οργανισμός που τρέφεται με νεκρή ή αποσυντιθέμενη οργανική ύλη.
necrófago : Um organismo que se alimenta de matéria orgânica morta ou em decomposição.
asätare: En organism som lever av redan dött material.
Αμμώδης ακτή : Μια ακτή που χαρακτηρίζεται από κινούμενα ιζήματα.
praia de areia: Uma costa caracterizada por sedimentos móveis grosseiros.
sandstrand: En strand karakteriserad av rörligt grovt sediment.
Σαξιτοξίνη : Φονική τοξίνη η οποία παράγεται από το δινομαστιγωτό Gonyaulax catenella .
saxitocina: Toxina letal produzida pelo dinoflagelado Gonyaulax catenella .
saxitoxin: Dödligt gift producerat av dinoflagellaten Gonyaulax catenella.
ΑΜΜΟΣ: Χαλαρό υλικό που αποτελείται από μικρούς αλλά εύκολα διακριτούς κόκκους διαμέτρου που ποικίλλει από 0.0625 έως 2.0000 mm.
areia : Matéria detrítica solta que consiste de pequenos grãos facilmente separáveis variando em diâmetro entre 0.0625 e 2.0000 mm (0.0025 e 0.0787 polegadas).
sand: Kornfraktion som består av partiklar med en diameter mellan 0,06 till 2 mm ( 0.0025 till 0.0787 tum).
ΔΕIΓΜΑΤΟΛΗΨIΑ: Διαδικασία επιλογής στοιχείων ενός πληθυσμού με σκοπό την δημιουργία ενός υποσυνόλου αυτού του πληθυσμού, γνωστού ως δείγμα.
amostragem : Um processo que consiste na escolha de elementos de uma população de modo a formar um subconjunto dessa população conhecido como uma amostra.
provtagning: Uttagning av en mindre del av ett objekt (kroppsvävnad, varuparti etc.), vars kvalitet eller kvantitativa egenskaper man vill bestämma:
ΔΕIΓΜΑΤΟΛΗΨIΑΣ ΜΕΘΟΔΟΣ: Συνώνυμος με τον όρο "πρωτόκολλο δειγματοληψίας" που περιλαμβάνει μια σειρά προδιαγραφών που πρέπει να τηρούνται κατά την απόληψη δειγμάτων.
método de amostragem : Este termo indica um protocolo específico de amostragem (q.v.) .
provtagnings metod: Avser en specifik metod vid provtagningen.
ΔΕIΓΜΑ : Αντιπροσωπευτικό τμήμα μιας μεγαλύτερης μονάδας, χρησιμοποιούμενο για την μελέτη των ιδιοτήτων της. Για παράδειγμα τμήμα ή μέρος ενός πληθυσμού, ατόμου, οργάνου, ιστού, ή υγρού. Πρβλ. επίσης Δείγμα νερού, τυχαίο δείγμα.
amostra : Parte representativa de uma unidade maior utilizada para estudar as proprieades da unidade total. Por exemplo, uma parte ou quantidade de uma população, indivíduo, órgão, tecido ou líquido; cf. amostra aleatória, amostra de água.
prov: En representativ del av en större enhet som används för att studera den stora enheten.
ΑΛΜΥΡΟ ΕΛΟΣ: Επίπεδη παράκτια ελώδης περιοχή, επάνω από το όριο της πλήμμης που πλημμυρίζει μόνο κατά την διάρκεια των συζυγιακών παλιρροιών ή κατά την διάρκεια θυελλών.
sapal(2) : Área litoral plana, alagadiça, junto ou acima da marca de preia-mar, que é alagada pelas marés vivas ou durante tempestades.
träsk: Platt fuktig strandmark ovanför högvattenmärket som översvämmas vid springflod och stormar.
ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ: Τo βάρος σε γραμμάρια των διαλελυμένων αλάτων σε 1 kg νερού, μετά την υποκατάσταση των Β2- και I- από ισοδύναμη ποσότητα Cl- και όλων των ΝCΟ3- και CΟ3= από οξείδια. Η αλατότητα δίνεται και ως (αδιάσπαστο) ποσοστό επί τοις χιλίοις (ο/οο). Τα τελευταία χρόνια έχουν αναζητηθεί αυστηρότεροι ορισμοί της αλατότητας. Η απόλυτη αλατότητα ορίζεται ως ο λόγος της μάζας των διαλελυμένων υλικών στο θαλάσσιο νερό προς την μάζα του θαλάσσιου νερού. Στην πράξη, το μέγεθος αυτό δεν εί
salinidade : Este termo, o qual descreve a quantidade de sais inorgânicos numa solução ou amostra de água, dá origem a muita confusão e a um discurso extensivo. Tradicionalmente, o sal foi definido como o peso em gramas da matéria inorgânica dissolvida em um kg de água após todo o Br- e I- terem sido substituídos pela quantidade equivalente de Cl- e todo o HCO3 e CO3= convertidos para óxido. Deste modo, as escalas de salinidade foram definidas na base de uma fracção de massas (em teoria
salinitet: Runt denna term som beskriver mängden oorganiskt salt i en lösning eller vattenprov råder en del förvirring. Traditionellt sett har mängden salt definierats som vikten i gram av det i ett kg vatten lösta oorganiska ämnena, efter det att alla Br- och I- blivit utbytta mot motsvarande mängd Cl- och all HCO3 och CO3= gjorts om till oxider. Salinitetskalor var genom detta sätt att räkna baserade på förhållandet mellan massorna (i teorin dimensionslöst, enligt SI systemet) och u
ΣΥΝΕΡΓΕΙΑ: Αναφέρεται σε μια κατάσταση όπου δύο παράγοντες παράγουν μεγαλύτερο αποτέλεσμα από αυτό που θα αναμενόταν από το σύνολο των ατομικών τους αποτελεσμάτων.
sinergismo : Refere-se a uma condição em que dois agentes produzem um efeito maior do que seria previsto da soma dos seus efeitos individuais.
synergism: Samverkan mellan två eller flera faktorer som, positivt eller negativt, påverkar en process på ett sådant sätt att den sammanlagda verkan av faktorerna blir större än summan av verkningarna av faktorerna var för sig.
ΣΥΜΠΑΤΡΙΟΣ: (1) Χρησιμοποιείται γιά πληθυσμούς, είδη ή ταξινομικές μονάδες που συναντώνται στην ίδια γεωγραφική περιοχή. Οι πληθυσμοί είτε καταλαμβάνουν το ίδιο ενδιαίτημα (βιοτική συμπατρία) είτε διαφορετικά ενδιαιτήματα (γειτονική συμπατρία) στην ίδια γεωγραφική περιοχή. (2) συμπάτριος υβριδισμός: η περιστασιακή παραγωγή υβριδίων μεταξύ δύο καλά ορισμένων συμπάτριων ειδών.
simpatria : (1) Utilizado para populações, espécies ou táxons que ocorrem juntos na mesma área geográfica; as populações podem ocupar o mesmo habitat (simpatria biótica) ou habitats diferentes (simpatria limítrofe) na mesma área geográfica. (2) Hibridação simpátrica: a produção ocasional de híbridos entre duas espécies simpátricas bem definidas.
sympatrisk: (1) Förhållandet att två skilda arter eller andra organismgrupper förekommer inom samma geografiska område (samma eller olika habitat). Motsatsen är allopatri. (2) Sympatriskhybridisering: hybridiering mellan två väl definierade sympatriska arter.
ΣΥΜΒΙΩΣΗ: Η κοινή διαβίωση, με περισσότερο ή λιγότερο στενό και συνεχή τρόπο, δύο ειδών οργανισμών, του ξενιστή και του συμβιώτη. Αν η σχέση είναι αμοιβαία ευεργετική, ονομάζεται αμοιβαιότητα. Αν είναι ευεργετική για τον συμβιώτη και με μικρές επιπτώσεις (επωφελείς ή επιβλαβείς) για τον (ξενιστή ονομάζεται ομοσιτισμός. Αν είναι ευεργετική για τον συμβιώτη και επιβλαβής σε διαφορετικούς βαθμούς, συμπεριλαμβανομένου του θανάτου του ξενιστή, θεωρείται παρασιτισμός.
simbiose : A associação contínua entre indivíduos de duas ou mais espécies. Se o relacionamento é mutuamente benéfico, chama-se mutualismo. Se é benéfico para um dos indivíduos (simbionte) com pouco efeito (benéfico ou prejudicial) sobre o outro (hospedeiro), diz-se comensalismo. Se é benéfico para o simbionte e prejudicial em vários graus, incluindo o fatal para o hospedeiro, diz-se parasitismo.
symbios: Mer eller mindre intim och varaktig samlevnad mellan olika typer av organismer. Vanligen avses bara sådan samlevnad som är väsentlig för båda parter. Mer vittomfattande är mutualism, som utöver verklig symbios kan innefatta också mer tillfälliga eller för endera parten oväsentliga men dock positiva relationer.
Φουσκοκύματα : Μεγάλοι τακτικοί κυματισμοί με μεγάλες περιόδους.
ondulação : Ondas regulares com período longo.
dyning: Stora regelbundna vågor med lång period i mellan.
Περιοχή Κυματικής Θραύσης: Η ζώνη της ακτογραμμής η οποία επηρεάζεται από την θραύση του κύματος
zona de chapinhar : A zona da linha de costa onde ocorrem movimentos rápidos de água após a rebentação de uma onda.
vågbrytzon: Strandzonen där vatten strömmar efter det att en våg har brutit.
ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: Η διαχείριση και διατήρηση των φυσικών πόρων καθώς και ο τεχνολογικός και ιδρυματικός προσανατολισμός με τρόπο ώστε να είναι η δυνατή η ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών για τις τωρινές και τις μελλοντικές γενιές. Αυτή η αειφόρος ανάπτυξη (στον τομέα της γεωργίας, της δασοπονίας και της αλιείας) έχει σαν αποτέλεσμα την διατήρηση του φυσικού πλούτου (γης, υδάτων, φυτών και ζώων) καθώς και την αποφυγή της υποβάθμισης αυτού του πλούτου με τρόπο ο οποίος είναι τεχνικά, οικονομικά και κοινωνικά αποδ
desenvolvimento sustentável: A gestão e conservação dos recursos naturais e a orientação das mudanças ambientais e tecnológicas de modo a assegurar a obtenção e continua satisfação das necessidades humanas para as gerações presentes e futuras. Tal desenvolvimento sustentável (nos sectores da agricultura, silvicultura e pescas) conserva a terra, água, recursos genéticos das plantas e animais, é ambientalmente não degradante, tecnicamente apropriado, economicamente viável e socialmente satisfatório
uthållig utveckling: Skötandet och bevarandet av naturens resurser på ett sätt som tillfredsställer dagens behov utan att äventyra kommande generationers möjligheter att tillfredsställa sina behov. Hållbar utveckling (inom jord-, skogsbruk, och fiske) bevarar land, vatten, växter och djurs genetiska resurser, är ej miljöförstörande, ekonomiskt stabilt och socialt accepterat.
ΑIΩΡΗΜΑΤΟΦΑΓΟΣ: Ζώο που τρέφεται με πολύ μικρά τεμαχίδια που φιλτράρει από το νερό μέσα στο οποίο ζει. Πολλά απο τα καλλιεργούμενα δίθυρα (μύδια, στρείδια) είναι διηθηματοφάγα, καθώς επίσης και ορισμένα προνυμφικά στάδια των καρκινοειδών.
suspensívoro : Animal que se alimenta pela filtração de partículas minúsculas da água em que vive. Muitos moluscos bivalves são filtradores (mexilhões, ostras, etc.) assim como certos estados larvares de crustáceos cultivados.
filtrerare: Djur som lever av att filtrera småpartiklar från vattnet de lever i. Många odlade mollusker är filtrerare (musslor, ostron, etc.) liksom vissa larvstadier hos odlade skaldjur.
Ζώνη υπερπαραλιακή : Η διασκορπισμένη ζώνη στην ακτογραμμή που βρίσκεται πάνω από το υψηλότερο σημείο της παλίρροιας.
zona supralitoral: Zona de espuma da linha de costa localizada acima do ponto mais alto da maré.
supralittoral zon: Den zon ovanför högsta tidvatten märket där vågvatten kan skvätta.
ΥΠΕΡΚΟΡΕΣΜΟΣ : Κατάσταση στην οποία ένα μέσον, όπως ένα διαλυτικό, περιέχει συγκέντρωση μιας ουσίας μεγαλύτερη από την μέγιστη συγκέντρωση της διαλυμένης ουσίας (συγκέντρωση κορεσμού) που αντιστοιχεί σε μια δεδομένη θερμοκρασία και πίεση. Υπερκορεσμός του νερού σε άζωτο οδηγεί σε δημιουργία φυσαλίδων αερίου στο αίμα των ψαριών ή ασπονδύλων, που προκαλεί συχνά θάνατο. Υπερκορεσμός προκαλείται από άντληση νερού και φυσαλίδων αέρα μαζί υπό πίεση, ή ανυψώνοντας την θερμοκρασία του νερού.
sobresaturação : Um situação em que um meio, tal como um solvente, contém concentrações de uma substância mais elevadas do que o normal para uma dada temperatura e pressão. Uma sobresaturação de azoto na água pode conduzir à formação de bolhas de gás no sangue dos peixes ou invertebrados, causando frequentemente a morte. A sobresaturação pode ser causada pelo bombear de água e bolhas de ar juntos sob pressão ou pelo aumento da temperatura da água.
övermättnad: Ett tillstånd hos ett medium när lösning innehåller högre koncentration av ett ämne än det normalt skulle göra vid en given temperatur och givet tryck.
Θειικό σύστημα : Ένα ολοκληρωμένο σύνολο αντικειμένων που επηρεάζονται από την παραγωγή ενός τοξικού αερίου, το υδρόθειο (hydrogen sulphide), σαν αποτέλεσμα της αποσύνθεσης οργανικής ύλης κάτω από ανοξικές συνθήκες.
sistema de gás sulfídrico: Um grupo integrado que é afectadas pela produção de um gás tóxico, gas sulfídrico, que resulta da decomposição de matéria orgânica em condições de anoxia.
sulfid system: En integrerad grupp av enheter(organismer) som påverkas av producerandet av svavelväte från nerbrytandet av organisktmaterial under syrefattiga förhållanden.
ΥΠΟΤΡΟΠΙΚΗ ΖΩΝΗ: Περιοχή μεταξύ της τροπικής και της εύκρατης ζώνης με κλίμα ενδιάμεσο μεταξύ των δύο.
zona subtropical : Área entre os trópicos e a zona temperada com um clima intermédio entre os dois.
subtropisk zon: Område mellan den tropiska och tempererade zonen med ett klimat som är en blandning av de båda.
Αρχή της διαδοχής : Προοδευτική μη-γραμμική μεταβολή στην σύνθεση μιας κοινωνίας οργανισμών.
princípio da sucessão : Alteração progressiva não linear na composição de uma comunidade de organismos.
successions princip: Progressiv, ej linjär föränding av sammansättningen i ett organism samhälle.
ΥΠΟΣΤΡΩΜΑ: (1) Υλικό (άμμος, ιλύς κλπ) που καλύπτει τον βυθό ενός υδάτινου περιβάλλοντος. (2) O όρος χρησιμοποιείται επίσης για τα θρεπτικά που χρησιμοποιούνται σε μια μεταβολική διαδικασία (χημικό υπόστρωμα), ως μέσο γιά την καλλιέργεια βακτηρίων, ή ως υλικό για τη συγκράτηση των βακτηρίων στα βιοφίλτρα.
substracto : (1) Material (e.g. areia, lama) que cobre o fundo de um ambiente aquático. (2) Pode também ser utilizado para descrever nutrientes utilizados nos processos metabólicos, também identificados como substracto químico, ou como um meio para o crescimento bacteriano, ou como uma ligação para as bactérias nos biofiltros.
substrat: (1) Det underlag eller material som växter, svampar, lavar, bakterier och vissa ryggradslösa djur växer eller lever på eller i. (2) Näringsmedium vid odling av t.ex. bakterier eller svampar.
ΚΑΤΑΠΟΝΗΤΗΣ: Κάθε δυσμενές ερέθισμα που οδηγεί σε καταπόνηση και που τείνει να διασπάσει την φυσιολογική σταθερότητα ενός ζώου.
stressante : Qualquer estímulo adverso, causador de stress ou tensão, que tende a quebrar a estabilidade normal de um animal.
stressfaktor: Ett ogynnsamt stimuli som orsakar stress och tendera att störa ett djurs normala stabilitet.
ΥΠΟΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟΣ: Γενικός όρος που χρησιμοποιείται για πχ. επίδραση τοξινών ή διαδικασιών που μπορεί να προκαλέσουν φθορά αλλά όχι θάνατο.
subletal : Termo geral utilizado para descrever os processos (e.g. efeito das toxinas) que são prejudiciais mas não fatais.
subletal: En generell term som beskriver processer som skadar men ej dödar.
ΥΠΟΠΑΡΑΛΙΑΚΗ: Ρηχή ζώνη, χρησιμοποιείται γιά την ζώνη του νερού μέχρι βάθος περίπου 200 m.
sublitoral : Zona marinha pouco profunda, até uma profundiade de cerca de 200 m.
sublittoral: Den zon av havsstranden och kustzonen som sträcker sig från lågvattennivån på stranden ut till kanten av kontinentalsockeln (vanligen ca 200 m djup)
Στρωμάτωση : Ο σχηματισμός οριζόντιων επιπέδων νερού εξ αιτίας των διαφορετικών φυσικών ιδιοτήτων.
estratificação: A formação de camadas horizontais de água devido a diferentes propriedades fisicas.
stratifiera: Bildandet av horizontella lager av vatten på grund av skillnad i fysiska egenskaper.
ΕΝΤΑΣΗ: Κατάσταση προκαλούμενη από έναν περιβαλλοντικό παράγοντα που υπερβαίνει τα φυσιολογικά όρια προσαρμοστικής απόκρισης ενός οργανισμού, ή που διαταράσσει την κανονική λειτουργία σε τέτοιο βαθμό ώστε οι πιθανότητες επιβίωσης μειώνονται σημαντικά. Η ένταση ενδέχεται να είναι οξεία ή χρονία. Η οξεία ένταση είναι μικρής διάρκειας, (από λεπτά έως ώρες) κατά την οποία ο χρόνος απόκρισης διαρκεί περισσότερο από την διάρκεια της έντασης. Η χρόνια περιβαλλοντική ένταση είναι συνεχής μορφή έντασης, από τη
stress : Um estado produzido por um factor ambiental que amplia a resposta de adaptação normal de um animal, ou que perturba o funcionamento normal ao ponto da probabilidades de sobrevivência ser significativamente reduzida. O stress pode ser agudo ou crónico. Um stress agudo é de curta duração, minutos ou horas, no qual o tempo de resposta do organismo ultrapassa o de stress. O stress ambiental crónico é uma forma contínua de stress, no qual, no caso da aquacultura pode não haver fuga. A sobrelotação, a
stress: Inom psykologisk, medicinsk och zoologisk vetenskap de anpassningsreaktioner i kroppens organsystem som utlöses av fysiska och mentala påfrestningar, "stressorer". De krav som ställs på människor i ett modernt samhälle framkallar samma stressreaktioner som hjälpte våra förfäder att överleva genom att stärka deras beredskap för kamp eller flykt. Kroppens egna anpassningsreaktioner var ändamålsenliga i en tillvaro där muskelstyrka spelade en avgörande roll.
ΣΤΕΛΕΧΟΣ: (1) Ειδική ποικιλία ή απόθεμα οργανισμών του ιδίου είδους που διαθέτει διακριτά κληρονομικά χαρακτηριστικά που το διαφορο- ποιούν από άλλα ανάλογα αποθέματα. (2) ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ: στην μηχανική η σχετική μεταβολή των διαστάσεων ενός σώματος εξαιτίας της εφαρμογής μιάς δύναμης π.χ. η παραμόρφωση ενός υλικού που υποβάλλεται σε τάση.
estirpe : (1) Uma geração ou manancial de organismos específicos pertencentes à mesma espécie que possuem características hereditárias distintas que os distinguem de outras gerações ou mananciais. (2) Em mecânica: uma alteração relativa nas dimensões de um corpo em resposta a uma força aplicada, e.g. a deformação de um material sob tensão.
linje: (1) En specifik sort eller ras av av individer av samma art som innehar distinkta ärftliga karaktärer som skiljer dem från andra. (2) Inom mekaniken: en relativ förändring av en kropps dimensioner som svar på den kraft den utsätts för, deformationen av material under stress.
ΣΤΕΡΟΕΙΔΗΣ: Κοινός όρος γιά τα αναβολικά στεροειδή. Ομάδα βιολογικά ενεργών οργανικών ενώσεων που εκκρίνονται από τον φλοιό των επινεφριδίων, τους όρχεις, τις ωοθήκες και τον πλακούντα. Χαρακτηρίζονται από την παρουσία ενός δακτυλίου cyclopentanoperhydrophenanthrene και περιλαμβάνουν τα οιστρογόνα, ανδρογόνα και τα μεταλλοκορτικοειδή.
esteróide : Termo comum para esteróides anabolizantes. São um grupo de compostos orgânicos biologicamente activos secretados pelo córtex supra-renal, testículo, ovário e placenta e são caracterizados pela presença de um anel de ciclopentanoperhidrofenantereno. Incluem os estrógenios, androgénios e corticóides minerais.
steroid: En grupp fettsubstanser (lipider) vilkas grundstruktur är ringsystemet cyklopentanoperhydrofenantren (gonan). Gruppen har stor biologisk och medicinsk betydelse.
Στοχαστικό μοντέλο : Μαθηματικό μοντέλο ενός συστήματος που περιλαμβάνει τα αποτελέσματα τυχαίων γεγονότων.
estocástico: Exemplo matemático de um sistema que inclui o efeito dos casos aleatórios.
stokastisk model: Mattematisk modell av ett system där upprepat skeende eller fenomen tillåts ske slumpartat.
ΣΤΕΝΟΑΛΟΣ: Οργανισμός ικανός να ζήσει μόνο μέσα σε μικρό εύρος αλατότητας. Πρβλ. Ολιγόαλος, Ευρύαλος.
estenohalina/ estenossalina: Organismos que podem existir apenas numa estreita amplitude de salinidade; cf. oligohalina, eurihalina.
stenohalin: Organismer som bara kan leva i ett smalt salthaltsintervall. Jmf oligohaline, euryhaline.
ΣΤΕΝΟΤΥΠΙΚΟΣ: Ο έχων στενό εύρος ανοχής για ένα συγκεκριμένο παράγοντα όπως η θερμοκρασία, τουτέστιν στενόθερμος.
estenótipico : Que tem um estreita margem de tolerância para um dado factor tal como a temperatura; i.e. estenotérmico.
stenotypisk: Att ha ett smalt tolerans intervall för en given faktor som t.ex. temperatur.
ΣΤΑΘΜΕΥΟΝ ΑΠΟΘΕΜΑ: Ποσοτική εκτίμηση της ολικής μάζας των οργανισμών που συναποτελούν έναν πληθυσμό ή τμήμα ενός πληθυσμού ή οποιαδήποτε άλλη καθορισμένη βιολογική ενότητα σε μια δεδομένη περιοχή και σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Μετρείται ως όγκος, μάζα (ζωντανή, νεκρή, ξηρό ή οργανικό βάρος) ή ενέργεια (Joules, calories).
carga instantanea do manancial : Qualquer estimação quantitativa da massa total dos organismos compreendendo a totalidade ou parte de uma população ou qualquer outra unidade especificada, ou dentro de uma dada área num dado período; calculada como o volume, peso (vivo, morto, seco ou livre de cinzas) ou energia (Joules, calorias).
stående biomassa: Kvantitativ uppskattning av den totala massan organismer som utgör alla delar av en godtycklig enhet (t.ex. en population), eller lever inom ett område en viss tidpunkt; mätt som volym, massa (levande,död,torr eller askfri vikt) eller energi (joule, kalorier).
Στενοβαθικό : Ανεκτικό σε μικρό εύρος βάθους.
estenobático : Tolerância de uma estreita amplitude de profundidade.
stenobatiskt: Tollererar ett snävt djupintervall.
ΣΤΑΘΜΕΥΟΥΣΑ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ: Ποσοτική εκτίμηση της ολικής μάζας των οργανισμών που συναποτελούν έναν πληθυσμό ή τμήμα ενός πληθυσμού ή οποιαδήποτε άλλη καθορισμένη βιολογική ενότητα σε μια δεδομένη περιοχή και σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Μετρείται ως όγκος, μάζα (ζωντανή, νεκρή, ξηρό ή οργανικό βάρος) ή ενέργεια (Joules, calories).
carga instantanea : Qualquer estimação quantitativa da massa total dos organismos compreendendo a totalidade ou parte de uma população ou qualquer outra unidade especificada, ou dentro de uma dada área num dado período; calculada como o volume, peso (vivo, morto, seco ou livre de cinzas) ou energia (Joules, calorias).
stående gröda: Kvantitativ uppskattning av den totala massan organismer som utgör alla delar av en godtycklig enhet (t.ex. en population), eller lever inom ett område en viss tidpunkt; mätt som volym, massa (levande,död,torr eller askfri vikt) eller energi (joule, kalorier).
ΤΥΠΙΚΗ ΑΠΟΚΛΙΣΗ: Η τυπική απόκλιση είναι μέτρο της διασποράς γύρω από τον μέσο όρο μιας συνεχούς μεταβλητής. Είναι ίση με την τετραγωνική ρίζα της διασποράς (βλ.λ) και έχει το πλεονέκτημα ότι η σημασία της είναι εύκολα κατανοητή, επειδή μετράται στις ίδιες μονάδες με την εξεταζόμενη μεταβλητή. Βλ. και ΚANONIKH KATANOMH.
desvio padrão : O desvio padrão é uma medida da dispersão em torno da média de uma variável de nível de intervalo. É a raiz quadrada da variância (q.v.). A vantagem da utilização do desvio padrão reside na sua interpretação intuitiva, sendo baseado nas mesmas unidades da variável original. Ver DISTRIBUIÇÃO NORMAL.
standard avvikelse: Statistiskt mått på utspridningen hos data eller en fördelning. För observerade data definieras standardavvikelsen som kvadratroten ur medelvärdet av den kvadratiska avvikelsen från medelvärdet. Se NORMAL DISTRIBUTION.
ΤΥΠΙΚΟ ΣΦΑΛΜΑ: Μέτρο του δυνητικού βαθμού διαφοράς μεταξύ της μέσης τιμής του δείγματος και της (συνήθως) άγνωστης μέσης τιμής του πληθυσμού. Απαιτεί βαθμωτές μετρήσεις και χρησιμοποιείται σε ορισμένους ελέγχους και στατιστικής σημαντικότητας και για την εκτίμηση των διαστημάτων εμπιστοσύνης. Το τυπικό σφάλμα δεν είναι δυνατόν να υπολογισθεί ακριβώς, εκτιμάται όμως διαιρώντας την τυπική απόκλιση (βλ.λ) με την τετραγωνική ρίζα του αριθμού των μετρήσεων.
erro padrão : O erro padrão é a medida do potencial grau de discrepância entre a média da amostra e a (normalmente) desconhecida média da população. Requer a medição de níveis de intervalo e é usado em certos testes de significância estatística e para a criação de intervalos de confiança. O erro padrão não pode ser calculado com exactidão, mas pode ser estimado pela divisão do desvio padrão (q.v.) pela raiz quadrada do número de casos.
standard fel: Ett statistikt mått på graden av olikhet mellan stickprovens medelvärde och populationens medelvärde (som man ofta inte vet)
ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ ΣΥΖΥΓΙΩΝ: Παλίρροια μέγιστου εύρους παρατηρούμενη κατά το 2ο και 4ο τέταρτο της σελήνης, όταν η έλξη βαρύτητας του ηλίου και της σελήνης συνεπιδρούν.
maré viva : A maré de amplitude máxima que ocorre nos segundo e quarto quartos da lua, quando a atracção gravitacional do sol e da lua actuam em conjunto.
högvatten: Tidvatten med stor amplitud, vilket inträffar nära tiden för fullmåne och nymåne, då månens och solens tidvattenbildande krafter samverkar.
Ζώνη ψεκασμού : Η περιοχή μιας ακτής που βρίσκεται αμέσως μετά το υψηλότερο επίπεδο νερού, και το οποίο βρέχεται από τους κυματισμούς που δημιουργούνται.
zona de rebentação : A zona da costa imediatamente acima do nível mais alto das águas, sujeita a ser molhada pelos salpicos da rebentação das ondas.
stänkzon: Området av stranden precis ovanför högsta vattennivån som blöts av vattenskvätt från brytande vågor.
Κηλίδα : Η τυχαία απελευθέρωση μιας ουσίας (π.χ. πετρέλαιο) στη θάλασσα.
derrame : A libertação acidental de uma substância (e.g. óleo) no mar.
utsläpp: Utsläppandet av en substans (t.ex. olja) i havet.
Πλούτος ειδών : Ο αριθμός των ειδών σε ένα δεδομένο δείγμα,σε μια βιομάζα συνεύρεσης ή σε ένα βιότοπο
riqueza especifica : O número de espécies numa dada amostra, biomassa ou habitat.
artrikedom: Antalet arter i ett givet prov, habitat, etc.
ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΙΔΟΥΣ : Tαξινομικό όνομα που δίδεται σε ένα συγκεκριμένο είδος. Σε κάθε είδος αντιστοιχεί λατινικό όνομα (με λατινική ή ελληνική προέλευση), το οποίο χρησιμοποιείται ως κοινή ονομασία από την επιστημονική κοινότητα.
nome específico : Nome taxonómico específico dado a uma certa espécie. Um nome em latim (de origem latina ou grega) é atribuído a cada espécie e é usado como um termo de referência comum pela comunidade científica internacional.
artnamn: Vetenskapligt namn på en organismart på latin, bestående av två led, släktnamn och artepitet.
Ειδογένεση : Ο σχηματισμός νέων ειδών.
especiação: A formação de novas espécies.
artbildning: Bildandet av nya arter.
ΕIΔΟΣ: Στην συστηματική, ομάδα οργανισμών κοινής καταγωγής ικανών να ανταλλάξουν γενετικό υλικό. Συνήθως, η εξάπλωση ενός είδους περιορίζεται σε μια ορισμένη γεωγραφική περιοχή. Αποτελεί την θεμελιώδη βαθμίδα στην ταξινομική ιεραρχία.
espécies : Em sistemática, um grupo de organismos de ascendência comum que são capazes de se reproduzir entre si. Constitui a categoria sistemática basilar na hierarquia taxonómica.
art: Inom systematiken, grupp individer vilka under naturliga förhållanden kan reproducera sig med varandra och som samtidigt är reproduktivt isolerade från andra sådana grupper av individer. Den mest fundamentala enheten i organismvärlden.
ΓΑΜΕΤΟΤΟΚIΑΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ: Η μετακίνηση των ψαριών από τα πεδία διατροφής ή διαχείμασης στα πεδία ωοτοκίας.
migração para postura : A deslocação dos peixes das zonas de alimentação ou de passagem do inverno para as zonas de desova.
kläcknings migration: Förflyttning hos fiskar från födosöksplats eller övervintringslokal till lekområde.
ΓΑΜΕΤΟΤΟΚIΑ: Η απελευθέρωση αρσενικών ή θηλυκών γαμετών (σπέρμα και ωάρια) που έχει ως αποτέλεσμα γονιμοποιημένα αυγά.
desova : A libertação de gâmetas masculinos e femininos (esperma e óvulos) resultando em ovos fertilizados.
lek: Processen när hanliga och honliga könsceller släpps ut vilket resulterar i ett befruktat ägg.
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΓΑΜΕΤΟΤΟΚΙΑΣ: Διαδικασίες της φυσιολογίας ή της συμπεριφοράς που εμφανίζονται σε ένα τουλάχιστον από τα δύο φύλα κατά την διαδικασία της ωοτοκίας. Bλ. ΕΡΩΤΟΤΡΟΠIΑ.
comportamento de postura : Qualquer processo fisiológico ou comportamental que surge em ambos os sexos durante o processo de desova.
lekbeteende: Den fysiologiska eller beteende process som uppstår i de båda könen vid lek processen.
ΒΡΟΧΗ ΓΟΝΟΥ: Η εγκατάσταση ή προσκόλληση των νεαρών στρειδιών που έχουν ολοκληρώσει τα νυμφικά τους στάδια.
fixação de juvenis de bivalves : A fixação ou ligação de moluscos bivalves jovens após completarem os seus estado larvares.
settling: Processen när unga musslor sätter sig fast på hårt underlag efter passerat larvstadie.
ΓΟΝΟΣ (ΜΑΛΑΚIΩΝ): Νεαρά δίθυρα (πχ στρείδια) που μόλις πέρασαν το στάδιο της πεπλοφόρου, τα οποία έχουν εγκατασταθεί σε κάποιο σκληρό αντικείμενο.
juvenis de bivalves : Moluscos bivalves jovens (e.g. ostras) logo após o estado velígera, que se estabeleceram e fixaram a um objecto duro.
musselyngel: Ung mussla som precis satt sig fast på ett hårt substrat.
Βόρεια ισημερινό αντί-ρεύμα : Ένα ζεστό, επιφανειακό, ωκεάνιο ρεύμα το οποίο κινείται ανατολικά στην Ισημερινή ζώνη του Ειρηνικού ωκεανού.
Contracorrente Equatorial Sul : Uma corrente quente de superfície que corre para Este no Pacífico equatorial.
sydekvatoriala kustströmmen: En varm, ytlig havsström som flyter österut längs ekvatorn i stillahavet.
Διαλυτότητα του οξυγόνου: Η ικανότητα του αέριου οξυγόνου να διαλυθεί στο νερό.
solubilidade do oxigénio: A capacidade do oxigénio gasoso se dissolver na água.
löslighet av syre: Förmågan hos gasen syre att lösa sig i vatten.
Διαλυτότητα του διοξειδίου του άνθρακα : Η ικανότητα του αέριου διοξειδίου του άνθρακα να διαλυθεί και να εισαχθεί σαν διάλυμα στο νερό.
solubilidade do dióxido de carbono: A propriedade de um gás CO2se dissolver e ir em solução na água.
löslighet av koldioxid: Förmågan hos gasen koldioxid att lösa sig i vatten.
Λάσπη (αστικά απόβλητα) : Το στερεό/ημιστερεό συστατικό των αστικών υγρών αποβλήτων σε σταθμούς επεξεργασίας λυμάτων.
lamas/esgoto: Componente sólido/semi-sólido das águas domésticas nas centrais de tratamento de esgotos.
slam: Den fasta/halvfasta delen av hushållsavloppsvatten i vattenreningsverk.
ΛΟΞΟΤΗΤΑ: Στην στατιστική ή λοξότητα εκφράζει την ασυμμετρία μιας κατανομής συχνοτήτων. Μέτρο της λοξότητας είναι ο συντελεστής λοξότητας (α3) ο οποίος όταν η κατανομή είναι μια απολύτως συμμετρική κωδωνοειδής καμπύλη μηδενίζεται. Θετική τιμή δηλώνει ότι οι περιπτώσεις ομαδοποιούνται περισσότερο στα αριστερά του μέσου, με τις περισσότερες από τις ακραίες τιμές στα δεξιά. Αρνητική τιμή δηλώνει ομαδοποίηση στα δεξιά.
assimetria : Em estatística, indica a assimetria das distribuições (de frequência). O cálculo da assimetria é chamado algumas vezes o terceiro momento e tomará o valor de zero quando a distribuição é uma curva completamente simétrica. Um valor positivo indica que os casos estão agrupados mais para a esquerda da média com a maioria dos valores extremos para a direita. Um valor negativo indica uma aglomeração para a direita.
snedhet: Inom statistiken ett uttryck för hur sned, eller osymmetrisk, en sannolikhetsfördelning för en stokastisk variabel X är. Positiv skevhet betyder att fördelningen har långt utdrragen svnas åt höger, negativ tvärt om.
ΙΛΥΣ (Λάσπη): Iζημα (βλ.λ) αποτιθέμενο από το νερό σε διαύλους, λιμένες ή ποτάμια.
lama : Sedimento depositado pela água num canal, porto ou rio.
silt: Sediment som avsatts i kanaler, hamnar eller floder.
ΔΕIΚΤΗΣ ΟΜΟIΟΤΗΤΑΣ: Δείκτης που χρησιμοποιείται συχνά στις μελέτες της επιδρασης του περιβάλλοντος. Αποτελεί μέτρο της ομοιότητας μεταξύ δειγμάτων λαμβάνοντας υπόψιν τόσο τον αριθμό ειδών όσο και των ατόμων. Υπάρχουν διάφοροι δείκτες αυτού του τύπου όπως: Ευκλείδεια απόσταση, Bray-Curtis, Canberra etc.
índice de similaridade : Um índice utilizado muitas vezes em estudos de impacto ambiental. Uma medição da similaridade de composição entre amostras comparando o número de indivíduos como as espécies. Existem vários índices deste tipo tais como a distância euclidiana, Bray-Curtis, Camberra.
likhetsindex: Index som ofta används i studier som rör mijöpåverkan. Ett mått på likheten i art och abundans sammansättningen mellan prov.
ΠΥΡΙΤΙΟ: (1) Ανόργανο στοιχείο (Si) χρησιμο- ποιούμενο στη κατασκευή υαλικών, κεραμικών και τσιμέντου, φαρμακευτικών ουσιών, καλλυντικών και εντομοκτόνων. (2) Βιολογικά είναι σημαντικό συστατικό των θηκών των διατόμων και αποτελεί περιοριστικό παράγοντα της παραγωγής φυτοπλαγκτού.
sílica : (1) Elemento mineral (Si) utilizado para fazer vidro e betão, também utilizada em produtos farmacêuticos, cosméticos e insecticidas. (2) Biologicamente, um constituinte importante na teca das diatomáceas, tornando-se por conseguinte um factor limitante na produção do fitoplâncton.
Kisel: Kisel (Si) grundämne, används i keramiska material, betong, läkenedel, kosmetika, insektisider, m.m. Biologiskt viktig bl.a. i skelettmaterial hos t.ex. kiselalger, radiolarier och många svampdjur (glas-, horn- och kiselsvampar), men är i mindre mängder nödvändigt också för många andra organismer, sannolikt också för människan.
ΕΠIΠΕΔΟ ΣΗΜΑΝΤIΚΟΤΗΤΑΣ: Χρησιμοποιείται στη στατιστική κατά τον έλεγχο υποθέσεων: είναι η μέγιστη πιθανότητα σφάλματος τύπου I (απόρριψη υπόθεσης που στην πραγματικότητα αληθεύει).
nível de significância : Utilizado em estatística nos testes de hipótese: é a probabilidade de rejeitar uma hipótese que está correcta.
signifikansnivå: Används inom statestiken när man testar hypoteser: sannolikheten att avvisa en hypotes som är korrekt.
SI: Διεθνές σύστημα μονάδων.
unidades SI : Sistema Internacional de Unidades .
SI enheter: Système International dUnités, det internationella enhetssystemet.
Σίγμα-Τ : Η πυκνότητα του νερού σε ατμοσφαιρική πίεση.
Sigma-t: A densidade da água do mar à pressão atmosférica.
sigma-t: Densiteten hos havsvatten vid normalt tryck.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΚΤΗΣ: Ποσοτική περιγραφή των φυσικών ιδιοτήτων μιας ακτής δηλ. της παραλίας από την γραμμή της κατώτατης ρηχίας έως την γραμμή της ανώτατης πλήμμης.
perfil da costa: Um descrição quantitativa das propriedades físicas da costa, i.e. a costa maritima, desde a linha mais baixa da maré vazia até à linha mais alta da maré cheia.
kustprofil: Beskrivning av de fysiska egenskaperna hos en strand, d.v.s. Kusten från lägsta lågvatten till högsta högvatten.
Σωρός: (1) Μια υπερυψωμένη μάζα άμμου που συχνά αποτελεί ναυτικό κίνδυνο. (2) Ένα κοπάδι ψαριών.
baixio : (1) Um banco de areia submerso ou língua de areia que é muitas vezes um risco para a navegação. (2) . (2) Cardume.
sandbank : (1) A submerged sand bank or sand bar that is often a navigational hazard. (2) A large school of fish.
ΤΟΞΙΝΕΣ ΘΑΛΑΣΣΙΝΩΝ: Τοξίνες που απαντούν στα θαλασσινά ως αποτέλεσμα της βιοσυσσώρ- ευσης τοξινών από φύκη και βαρέα μέταλλα. Οι τοξίνες αυτές προκαλούν σε ορισμένες περιπτώσεις Διαρροιακή Δηλητηρίαση ή Παραλυτική Δηλητηρίαση.
toxinas de bivalves : Toxinas encontradas em bivalves como resultado da bioacumulação de toxinas de algas e metais pesados. Estas toxinas podem produzir DSP (diarrhoetic shellfish poisoning ) e PSP (paralytic shellfish poisoning).
skaldjurs gifter: Gift som påträffas i skaldjur till följd av bioackumulering av alggifter eller tungmetaller.
ΚΡΟΚΑΛΗ: (1) Ο αγγλικός όρος αναφέρεται σε παραλίες με , στρογγυλεμένα βότσαλα, χονδρικά του ίδιου μεγέθους. Τα μεσοδιαστήματα ανάμεσα στις κροκάλες δεν γεμίζονται με λεπτότερα υλικά. (2) Τα πεπλατυσμένα βότσαλα των παραλιών τα οποία είναι μεγαλύτερα από τα συνηθισμένα.
Seixos : (1) No sentido rigoroso da palavra, praia de cascalho composta de seixos lisos, bem arredondados e, aproximadamente, todos do mesmo tamanho. Os espaços entre os seixos não estão preenchidos com materiais mais finos como acontece com a areia normal. (2) Qualquer areia da praia mais grosseira que a normal, especialmente se consistir de seixos chatos ou achatados.
singel: (1) I snäv bemärkelse, strandsten bestående av släta, runda stenar av ungefär samma storlek, klappersten. Utrymmet mellan stenarna är ej fyllt av annat material. (2) Vilken strandsten som helst som är större än vanligt grus, speciellt om stenarna är lite tillplattade.
SHELF ICE: Σχηματισμός χοντρού στρώματος πάγου του οποίου η επιφάνεια επεκτείνεται στη θάλασσα αλλά είναι προσαρτημένη στην ξηρά.
plataforma glaciar: Uma formação gelada fina que causa o prolongamento do nível da superfície terrestre na direcção do mar.
shelf is: En tjock isformation som sträcker sig från land (där den sitter fast) ut mot havet.
ΘΑΛΑΣΣIΝΑ: Υδρόβια ασπόνδυλα που φέρουν όστρακο ή εξωσκελετό, συνήθως μαλάκια και/ή καρκινοειδή.
bivalves : Invertebrados aquáticos que possuem uma concha ou exoesqueleto, normalmente os moluscos e/ou crustáceos.
skaldjur: Vattenlevande ryggradslösa djur som har skal eller exoskelett, ofta mollusk och/eller kräftdjur.
ΔΗΛΗΤΗΡIΑΣΗ ΑΠΟ ΟΣΤΡΑΚΟΕIΔΗ: Ορος που χρησιμοποιείται γιά την περιγραφή δηλητηρίασης που οφείλεται στην κατανάλωση μολυσμένων ασπονδύλων. Οι δηλητηριάσεις από οστρακοειδή οφείλονται σε ποικιλία αιτίων όπως τοξίνες φυκών, μόλυνση από ιούς ή βακτήρια ή ρύπανση από βαρέα μέταλλα.
envenenamento por bivalves : Termo utilizado para descrever o envenenamento em resultado da ingestão de bivalves contaminados. Este envenenamento pode dever-se a várias causas: algas, bactérias, virus e poluição por metais pesados.
skaldjurs förgiftning: Förgiftning till följd av förtäring av dåliga/smittade eller förorenade skaldjur. Kan bero på ett flertal orsaker: alger, virulenta bakterier eller tungmetaller.
ΚΡΗΠΙΔΙΚΟ ΟΡΙΟ : Το ακραίο όριο της ηπειρωτικής ή της νησιωτικής υφαλοκρηπίδας, μετά την κλίση του βυθού αυξάνεται αισθητά. Κατά σύμβαση, το κρηπιδικό όριο τοποθετείται από 150 έως 200 μέτρα.
margem da plataforma : Uma linha ao longo da qual há um aumento acentuado do declive na margem exterior de uma plataforma continental ou insular. Convencionalmente o limite da plataforma tem sido assumido entre os 150 a 200 metros.
shelf kant: En linje i utkanten på kontinentalhyllan vid vilken lutningen på botten ökar kraftigt.
ΓΕΝΕΤIΚΗ ΩΡIΜΑΝΣΗ: Διεργασία που προκαλείται από τις γοναδοτροπικές ορμόνες της υπόφυσης, η οποία συνίσταται στην ανάπτυξη των γενετικών και γοναδικών χαρακτηριστικών ενός οργανισμού, ο οποίος αποκτά ικανότητα αναπαραγωγής.
maturidade sexual : Processo mediado por hormonas gonadotróficas da pituitária em que um organismo sofre um desenvolvimento de características gonadais e sexuais a ponto de ser capaz de reproduzir.
könsmognad: Process som innebär att en organism utvecklar gonader och könskaraktärer med hjälp av hormoner, vilket möjliggör reproduktion.
ΦΥΛΕΤΙΚΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ: Ενωση ενός θυληκού (μακρο) γαμέτη με έναν αρσενικό (μικρό) γαμέτη και , μικρο- ή μακρο-) προς σχηματισμό διπλοειδούς ζυγώτη, ο οποίος, με διαδοχικές διαιρέσεις, παράγει πολλαπλά κύτταρα- απογόνους.
reprodução sexual : União de gâmetas haplóides em resultado de uma divisão meiótica (masculino ou feminino, micro ou macro) para formar um zigoto diplóide que, por subsequente fissão, produzirá multiplos descendentes.
sexuell förökning: Sammansmältandet av haploida könsceller som är ett resultat av meios, till en diploid zygot, vilket leder till avkomma.
ΦΥΛΟΥ ΑΝΑΛΟΓΙΑ: Η αναλογία μεταξύ αρσενικών και θηλυκών σένα πληθυσμό.
rácio sexual : O rácio entre machos e fêmeas numa dada população.
könskvot: Förhållandet mellan hanar och honor i en given population.
ΑΝΤIΣΤΡΟΦΗ ΦΥΛΟΥ: Διεργασία με την οποία τα φυλετικά χαρακτηριστικά του ψαριού αλλάζουν. Συνήθως η αλλαγή αυτή προκαλείται με την βοήθεια ορμονών. Τα παραγόμενα ψάρια που είναι φαινοτυπικά ενός φύλου αλλά γενετικά του αντιθέτου φύλου.
reversão sexual: Processo pelo qual as características sexuais dos peixes são alteradas, normalmente através de hormonas sexuais. Este fenómeno produz peixes que são fenotipicamente de um sexo, embora geneticamente sejam de outro.
könsändring: Process som innebär förändring av sexuella karaktärer hos t.ex. fiskar, vanligen genom tillsättning av hormoner. Resultatet blir en individ med en fenotyp av ett kön och en genotyp av det andra könet.
ΜΥΚΗΤΑΣ ΛΥΜΑΤΩΝ: Βενθική κοινωνία μικροσκοπικών οργανισμών που αναπτυσσονται σε περιβάλλοντα γλυκού νερού βαρέως ρυπασμένου από λύματα. Εμφανίζεται ως μακροσκοπική διάπλαση που έχει μορφή λευκής ή ανοιχτοκίτρινης βλέννας. Η κοινωνία του μύκητα των λυμάτων συνήθως κυριαρχείται όχι από μύκητες αλλά από το βακτήριο Sphaerotilus natans .
fungos de esgostos : Comunidade bentónicas de organismos microscópicos que se desenvolvem em ambientes de água doce fortemente poluídos pelos efluentes dos esgotos. Aparece como um crescimento macroscópico agregado que forma uma lama branca ou castanha clara. Normalmente é a bactéria Sphaerotilus natans, e não um fungo, que domina na comunidade de fungos de esgotos.
avloppssvamp: Bottensamhälle av mikroskopiska organimer som utvecklas i, av avloppsutsläpp kraftigt förorenade sötvattenmiljöer. Syns som ett vitt eller ljusbrunt slemlager på botten, och domineras vanligen av bakterien Sphaerotilus natans.
ΦΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΡΟΦΗ: Αλλαγή φύλου που συμβαίνει με φυσικό τρόπο ή μετά από παροχή φυλετικής στεροειδούς ορμόνης (π.χ. στην τσιπούρα). Συχνά, αναφέρεται ως αντιστροφή του φύλου.
inversão sexual : Mudança de sexo que ocorre naturalmente ou após a aplicação de hormonas sexuais esteroides, e.g. dourada. Muitas vezes referida como reversão sexual.
könsbyte: Könsbyte som sker naturligt eller efter tillsatts av könshormoner.
Αποχετευτικά απόβλητα : Υγρά ή στέρεα απόβλητα που συλλέγονται από τους αποχετευτικούς αγωγούς.
esgotos: Matéria líquida ou sólida captada através das sarjetas.
avloppsvatten: Flytande eller fast avfalls material som sammlas upp genom avlopp.
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: Διαδικασία με την οποία οι προνύμφες των μαλακίων σταματούν την κινητική φάση της ζωής τους και αρχίζουν την εδραία φάση προσκολλώμενες σε κατάλληλο υποστήριγμα. Η εγκατάσταση χαρακτηρίζεται από την αντικατάσταση του πέπλου από βράγχια και την αναδιοργάνωση όλων των οργάνων.
colonização / fixação : Processo através do qual as larvas de moluscos interrompem o seu estado móvel, ligam-se a um suporte apropriado e iniciam um estado de vida sedentário. A colonização é caracterizada pela substituição do manto pelas guelras e a reorganização de todos os órgãos.
settling: Process vid vilken larver av blötdjur (vissa nässeldjur) genomgår en morphologisk förändring och övergår från ett fritt simmande stadie till att vara fastsittande.
ΕΔΡΑIΟΣ: Εγκατεστημένος, σταθεροποιημένος, μη κινούμενος ελεύθερα.
séssil : Fixo ou ligado; que não se move livremente.
bottenlevande: Fixerad eller fastsatt; ej fritt simmande.
ΣΗΣΤΟΝ: Συλλογικός όρος γιά το σωματιδιακό υλικό που αιωρείται στη στήλη του νερού. Περιλαμβάνει την σωματιδιακή οργανική ύλη όπως πλαγκτόν και οργανικό τριπτόν καθώς και ανόργανα σωματίδια όπως η ιλύς.
séston : Termo colectivo para as partículas de matéria em suspensão dentro de uma coluna de água. O séston inclui matéria orgânica particulada, tal como o plâncton e detritos orgânicos, e partículas inorgânicas, tal como o sedimento.
seston: Sammlingsnamn för partiklar som simmar eller svävar i vatten eller luft. Inkluderar både organiskt material som t.ex. plankton men också oorganiska partiklar.
Παλίρροια μισής ημέρας : Παλίρροια που εμφανίζει δυο πλημμυρίδες και δυο άμπωτες κάθε σεληνιακή ημέρα.
Maré semidiurna : Com duas marés altas e duas baixas em cada dia lunar.
dubbel-dagligt tidvatten: Tidvatten som har två hög och två lågvatten varje dag.
ΚΥΜΑΤΑ ΙΔΙΟΤΑΛΑΝΤΩΣΗΣ: Περιοδική ταλάντωση ενός σώματος νερού της οποίας η περίοδος καθορίζεται από χαρακτηριστικά της λεκάνης που εξαρτώνται από τις φυσικές της διαστάσεις. Συνήθως αποδίδεται σε ισχυρούς ανέμους ή αλλαγές της βαρομετρικής πίεσης. Παρατηρείται τόσο στα κλειστά υδάτινα συστήματα (όπως η Βαλτική) όσο και στις ανοικτές θάλασσες όπου προστίθεται στα παλιρροιακά κύματα.
seiche: Uma oscilação periódica de uma massa de água cujo período é determinado pelas características ressonantes do reservatório e é controlada pelas suas dimensões físicas; usualmente atribuída aos ventos fortes ou alterações da pressão barométrica; encontram-se tanto em massas de água fechadas (tal como o Báltico) como sobre as ondas do oceano aberto.
seiche: Stående våg i en sjö eller en havsvik. En seiche är en egensvängning lik den man kan få i en balja med vatten genom att vicka på den. Svängningens period är bestämd av vattenområdets längd och djup. Kan uppkomma t.ex. då en vind som snedställt vattenytan i en sjö upphör och ytan skall återgå till sitt horisontella jämviktsläge. Den visar sig genom att vattenståndet varierar periodiskt i sjöns ändar. Sker variationer i vinden i nära takt med ett områdes seiche-period kan resonans uppstå, varvid a
Επιστρωματικό : Προσκολλημένο στο υπόστρωμα.
sedentário : Agregado ao substrato.
fastsittande: Sitter fast på substratet.
ΙΖΗΜΑ: Στερεά σωματιδιακή ύλη, ανόργανη ή οργανική που καθιζάνει όταν οι υδρογραφικές συνθήκες το επιτρέπουν.
sedimento : Matéria sólida particulada, quer de origem mineral quer orgânica, que se encontrava em suspensão na coluna de água e que, com condições hidrográficas favoráveis, se depositou (sedimentação).
sediment: En lös avlagring som bildats på jordytan eller havs- eller sjöbottnen och som innan den avsatts transporterats i vatten, luft eller is.
Δευτερογενής επεξεργασία : Απομάκρυνση της διαλυμένης οργανικής ύλης και της μείωσης των στερεών αποβλήτων σε νερά αποχετεύσεων.
tratamento secundário: Remoção de matéria orgânica dissolvida e redução dos sólidos em suspensão nas estações de tratamento de águas.
andra steget: Borttagandet av löst organiskt material och minskandet av löst fastmaterial (solids) i vattenreningsverk.
Φύκη: Θαλάσσια πολύκυτταρική Άλγη
algas marinhas : Alga marinha multicelulares.
sjögräs: Marina flercelliga alger.
ΘΑΛΑΣΣIΝΟ ΝΕΡΟ, ΦΥΣIΚΟ: Ολα τα γνωστά στοιχεία είναι πιθανώς διαλυμένα στους ωκεανούς. Ετσι, το φυσικό θαλασσινό νερό περιέχει στοιχεία γνωστά ως απαραίτητα για τους θαλάσσιους οργανισμούς και ακόμα, πολλά άλλα που δεν εξυπηρετούν κάποια γνωστή βιολογική λειτουργία. Τα στοιχεία αυτά κατατάσσονται σε δύο ομάδες ανάλογα με την συγκέντρωσή τους: μείζονα στοιχεία και ιχνοστοιχεία.
água do mar, natural : Todos os elementos conhecidos estão provavelmente dissolvidos nos oceanos. Assim a água do mar contém elementos essenciais aos organismos marinhos além de muitos outros que não exercem qualquer função biológica conhecida. Estes elementos podem ser classificados em dois grupos de acordo com a concentração: (a) principais e (b) vestigiais
navsvatten, naturligt: Alla grundämnen är till någon grad lösliga i vatten och bör därför förekomma i varierande halt i havsvatten. Endel är viktiga för havets organismer, andra fyller ingen känd biologisk funktion.
T
ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ: Σύνθεση RNA σε μία μήτρα DNA.
transcrição : Síntese de ARN numa matriz de ADN.
transkription: Den process där den genetiska informationen i DNA "omskrivs" till en kedja av RNA.
ΜΕΤΑΦΕΡΘΕΝ ΕΙΔΟΣ: ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΕΙΔΩΝ. Mη ιθαγενες ειδος. Kαθε ειδος που μεταφερεται τυχαια η σκοπιμα και απελενθερωνεται απο τον ανθρωπο σε ενα περιβαλλον εξω απο τα σημερινα ορια διασπορας του.
espécies transferidas : Espécie não indígena. Qualquer espécie intencionalmente ou acidentalmente transportada e libertada pelo homem num ambiente fora do seu alcance actual.
omlokaliserade arter: Ej inhemska arter. Arter som medvetet eller omedvetet transporterats och släppts ut av människan i miljöer utanför sitt utbredningområde.
ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΟ: Στοιχείο απαραίτητο για φυσιολογική αύξηση και ανάπτυξη ενός οργανισμού, αλλά απαιτούμενο σε ελάχιστες μόνο ποσότητες.
elementos vestígiais : Um elemento essencial ao crescimento e desenvolvimento normal de um organismo, mas necessário apenas em quantidades mínimas.
spårmetal: En ämne som är nödvändigt, om än i mycket små mängder, för normal tillväxt och utveckling hos en organism.
Η τραγωδία των Κοινών : Η έννοια στην οποία το άτομο θα επιχειρήσει να μεγιστοποιήσει την μερίδα του σε μια από κοινού μοιραζόμενη πηγή αντί να προσπαθήσει να την διατηρήσει προς όφελος όλων.
A tragédia dos Comuns: O conceito de que um indivíduo tentará maximisar a sua parte de um recurso comum em vez de tentar conservar esse mesmo recurso em benifício de todos.
Tragedy of the Commons: När allmänna resurser förbrukas pga brist på stimulans och uppmuntran att nyttja dem på ett hållbart sätt.
ΤΟΞΙΝΗ: Κάθε δηλητηριώδης (τοξική) ουσία.
toxina : Qualquer substância venenosa (tóxica).
gift: En giftig (toxisk) substans.
Τοξικολογία : Η μελέτη δηλητηριωδών ουσιών και των αποτελεσμάτων τους.
toxicologia : O estudo de substâncias venenosas / contaminadoras e os seus efeitos.
toxicology: Läran om giftiga substanser och deras effekter.
ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ: Σχετικό μέτρο των τοξικών ιδιοτήτων μιας χημικής ουσίας (π.χ. να προκαλεί θάνατο ή βλάβες). Υψηλή τοξικότητα σημαίνει ότι μικρές ποσότητες είναι ικανές να προκαλέσουν θάνατο ή να βλάψουν την υγεία.
toxicidade: Uma medida relativa da capacidade de um químico ser tóxico, i.e. para matar ou provocar efeitos nocivos. Uma alta toxicidade significa que pequenas quantidades são capazes de causar a morte ou doença.
giftighet: Ett relativt mått på giftigheten hos en substans. Hög toxicitet innebär att en liten mängd kan leda till död eller skada.
Τοξικοί οργανισμοί : Οργανισμοί με τοξικές ιδιότητες.
organismos tóxicos : Organismos que tem propriedades tóxicas.
giftiga organismer: Organismer med giftiga egenskaper.
ΑΝΟΧΗ: Η ικανότητα ενός οργανισμού τα αντέχει μεγάλες ή αυξανόμενες δόσεις ενός φαρμάκου.
tolerância : A capacidade de suportar grandes ou acrescidas doses de uma droga.
tolerans: Förmågan att uthärda stora eller ökande doser av en drog.
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΑΘΡΟΙΣΜΑ ΤΕΤΡΑΓΩΝΩΝ: Στην ανάλυση διασποράς (βλ.λ), το άθροισμα των τετραγώνων των αποκλίσεων όλων των παρατηρήσεων από τους μέσους τους.
soma total dos quadrados : Na Análise de Variância, a soma dos desvios quadrados de todos as observações das suas respectivas médias.
totala kvadratsumman: Inom variansanalys: summan av kvadraten på avikelsen från medelvärdet hos alla observationer.
Οξείδιο του τιτανίου : Χημικό συστατικό της μπογιάς. Η εξαγωγή του οξειδίου του τιτανίου παράγει μεγάλες ποσότητες οξέων του σιδήρου.
dióxido de titânio: Compostos químicos encontrados nas pinturas.A extracção de óxido de titânio produz grandes quantidades de ácido ferroso.
titanium doixide: Vitt färgpigment populärt för sin vithet, beständighet och ogiftighet.
ΕΥΡΟΣ ΠΑΛIΡΡΟIΑΣ: Η διαφορά ύψους μεταξύ πλήμμης και ρηχίας. Το μέσο εύρος είναι η διαφορά ύψους μεταξύ μέσης πλήμμης και μέσης ρηχίας. Το ημερήσιο εύρος είναι η διαφορά ύψους μεταξύ μέσης ανωτέρας πλήμμης και μέσης κατωτέρας ρηχίας. Οπου η παλίρροια είναι ημερήσιου τύπου, το μέσο εύρος ισούται με το ημερήσιο εύρος.
amplitude da maré : A diferença, em altura, entre uma preia-mar e uma baixa-mar consecutivas. A amplitude média é a diferença de altura entre a média da maré alta e a média da maré baixa. A amplitude diurna é a diferença, em altura, entre a enchente média mais alta e a vazante média mais baixa. Quando o tipo de maré é diurna a amplitude média é a mesma da amplitude diurna.
tidvattensomfattning: Skillnaden i höjd mellan, på varandra följande, hög- och lågvatten.
ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ : Η διάρκεια μιας δεδομένης παλιρροιακής ακολουθίας, για παράδειγμα ένας σεληνιακός μήνας ή μια παλιρροιακή ημέρα.
ciclo de maré : A duração de uma dada sequência de marés, por exemplo, um mês lunar ou um dia de marés.
tidvattenscykel: Längden på en given tidvattencykel, t.ex. en måncykel eller tidvattendag.
ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΚΟ ΕΛΟΣ: Χαμηλή ελώδης παράκτια περιοχή σχηματιζόμενη από λάσπη και τον ριζοτάπητα της αλοφυτικής βλάστησης που κατακλύζεται τακτικά κατά την πλήμμη. Πρβλ Αλμυρό έλος.
sapal(3) : Uma pequena elevação da área costeira alagadiça formada por lama e um tapete de raízes de plantas halofíticas, regularmente inundada durante as marés altas.
tidvattensträsk: Ett lågt beläget kustsumpområde bestående av gyttja och salttåliga växter, översvämmas regelbundet av högvattnet.Jmf salt marsh.
ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΚΗ ΖΩΝΗ: Εκτεταμένη πεδινή χερσαία έκταση που εναλλάξ καλύπτεται και αποκαλύπτεται από την παλίρροια και αποτελείται κυρίως από χαλαρή λάσπη και άμμο.
planície de maré : Uma vasta área de terra plana, constituida basicamente por lama e areia não consolidada, alternadamente coberta e descoberta pela maré.
tidvattenområde: Det platta området av stranden som täcks av tidvattnet och vid lågvatten är bart.
ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΚΟΣ ΔΙΑΥΛΟΣ: (1) Φυσική είσοδος νερού που διατηρείται από τη ροή της παλίρροιας. (2) Κάθε είσοδος νερού μέσω της οποίας η παλίρροια υποχωρεί και ανέρχεται.
entrada de maré - saída de maré : (1) Uma entrada natural mantida pelo fluxo das marés. (2) Qualquer enseada na qual a maré enche e vaza.
tidvattensutlopp: (1) Naturligt inlopp som sköts av tidvattnet. (2) Vilket inlopp som helst som sköts av tidvattnet.
ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΚΗ ΗΜΕΡΑ: Η χρονική περίοδος μεταξύ δύο διαδοχικών πλημμών σ έναν δεδομένο τόπο, κατά μέσον όρο 24 h 51 min (24.84 h).
dia de marés : O período entre duas preia-mares consecutivas num dado local, em média tem 24 h 51 m (24.84 h).
tidvattendag: Perioden mellan två på varandra följande högvatten på en given plats, i medel-tid 24h 51 min(24,84 h).
Παλιρροιακή ημέρα ρεύματος : Η περίοδος μεταξύ δυο διαδοχικών πλημμυρίδων σε μια δεδομένη περιοχή.
corrente de maré diária: O período entre duas preia-mares consecutivas num dado local.
tidvattendag: Perioden mellan två på varandra följande högvatten vid ett visst ställe.
Θειόβιος : Οι οργανισμοί που κατοικούν σε αναερόβιο περιβάλλον, πλούσιο σε θείο.
tiobios: Organismos que vivem em depósitos anaeróbicos ricos em enxôfre.
thiobios: De organismer som lever i anaeroba, svavelrika avlagringar.
Παλιρροιακό ρεύμα : Η εναλλακτική οριζόντια κίνηση του νερού που σχετίζεται με την πλημμυρίδα και την άμπωτη.
corrente de maré : O movimento horizontal alternado da água associado à enchente e vazante da maré.
tidvattenström: Den horisontella rörelse hos vatten som hör samman med tidvattnets stigande och fallande.
Παλιρροιακός κύκλος ρεύματος : Η περίοδος μεταξύ δυο διαδοχικών πλημμυρίδων.
ciclo da corrente de maré : O período que vai de uma preia-mar à seguinte.
tidvattencykel: Perioden från ett högvatten fram till nästa.
ΘIΓΜΟΤΑΚΤIΣΜΟΣ: Κατευθυνόμενη απόκριση ενός κινητού οργανισμού προς συνεχή επαφή με μια στερεά επιφάνεια. Στερεόταξη.
estereotaxia : Uma resposta directa de um organismo móvel a um contacto contínuo com uma superfície sólida.
thigmotaxis: Ett svar hos en rörlig organism på kontinuerlig kontakt med en fast yta.
ΘΕΡΜΟΚΛIΝΕΣ: Η ζώνη απότομης αλλαγής της θερμοκρασίας σένα θερμικά στρωματοποιημένο όγκο νερού. Το στρώμα νερού (στρώμα οριζόντιας θερμοκρασιακής ασυνέχειας) μεταξύ του ανώτερου θερμού στρώματος (βλ. επιλίμνιο των γλυκών νερών) και του κατώτερου ψυχρού στρώματος (βλ. υπολίμνιο των γλυκών νερών). Τα κυριότερα θερμοκλινή στις βαθειές λίμνες και τους ωκεανούς είναι είτε εποχιακά, οφειλόμενα στην θέρμανση των επιφανειακών νερών το καλοκαίρι, είτε μόνιμα.
termoclina : A zona de mudança rápida de temperatura numa massa de água termicamente estratificada (camada de temperatura horizontal descontínua) entre a camada superior quente (cf. epilímnico na água doce) e a camada fria do fundo (cf. hipolímnico na água doce) . As termoclinas mais importantes nos lagos profundos e oceanos são ou sasonais, devido ao aquecimento da superfície da água no verão, ou permanentes.
termoklin: Temperatursprångskikt, skikt i hav eller sjö där temperaturen ändras mycket inom ett litet djupintervall. Man skiljer mellan den permanenta termoklinen i havet och säsongstermokliner i hav och sjöar.
ΘΕΡΜΟΚΡΑΣIΑΚΗ ΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ: Ο σχηματισμός σε ένα υδατικό σύστημα επάλληλων στρώματων διαφορετικής θερμοκρασίας και πυκνότητας (ανάπτυξη θερμοκλινικούς βλ.λ.). Το μεταβατικό στρώμα ενδέχεται να είναι πολύ λεπτό όπως σε μικρές λίμνες ή βαθειές δεξαμενές υδατοκαλλιέργειας, όπου η θερμοκρασιακή στρωμάτωση συχνά παραμένει σταθερή μόνο κατά την διάρκεια της θερινής στασιμότητας ή πολύ εκτεταμένο όπως συχνά παρατηρείται σε ωκεάνεια συστήματα.
estratificação termal : A divisão de uma massa de água em camadas de diferente temperatura e densidade, devido ao desenvolvimento de uma termoclina (q.v.). A camada de transição pode ser muito estreita, especialmente em pequenos lagos de água doce e tanques de aquacultura fundos onde a estratificação térmica se mantém, frequentemente, estável apenas durante a estagnação de verão. Em alternativa, as camadas podem ser relativamente prolongadas, como é muitas vezes o caso nos sistemas oceânicos.
temperaturskiktning: Uppdelandet av en vattenkropp i olika lager med olika temperatur och densitet p.g.a bildandet av en termoklin. Skickten kan vara väldigt tunna speciellt i små sjöar eller djupa akvakulturdammar och stratifieringen är bara stabil under sommaren. De olika lagren kan och andra sidan vara väldigt stora i t.ex. oceanerna.
Τέθυς: Η πανθάλασσα που χώριζε την Λαυρασία από την Γκοντβάνα μετά την διάσπαση της Πανγαίας την Μεσοζωική περίοδο.
Tethys: Mar epicontinental que separa a Laurasia da Gondwanaland a seguir à desintegração de Pangea no Mesozoic.
Tethys: Det hav som separerade Laurasia från Gondwanaland efter uppbrytandet av Pangaea under Mesozoikum.
Θερμική ρύπανση : Η άνοδος της θερμοκρασίας στα οικοσυστήματα που προκαλείται από την έκχυση νερού με θερμοκρασία μεγαλύτερη από αυτή του περιβάλλοντος.
poluição termal: O aumento de temperatura nos ecosistemas causada por descargas de águas mais quentes do que as águas receptoras.
temperaturförorening: Den ökning i temperatur i ekosystemet som orsakas av utsläpp av vatten med högre temperatur än omgivande vatten.
Τριτογενής επεξεργασία : Η απομάκρυνση διαλυμένων θρεπτικών συστατικών, όπως νιτρικά και φωσφορικά από τα νερά αποχετεύσεων.
tratamento terciário: Remoção de nutrientes inorgânicos dissolvidos tais como nitratos e fosfatos das águas das centrais de tratamento de esgotos.
tredje steget: Borttagandet av lösta oorganiska näringsämnen, som t.ex. nitrater och fosfater, från avloppsvatten i reningsverk.
ΤΕΣΤΟΣΤΕΡΟΝΗ: Η κύρια ανδρογόνος ορμόνη που παράγεται στους όρχεις των σπονδυλωτών υπό τον έλεγχο της γοναδοτροπικών (βλ.λ) ορμονών της υπόφυσης. Η στεροειδής αυτή ορμόνη ελέγχει τα πρωτογενή και δευτερογενή φυλετικά χαρακτηριστικά και σε μερικές περιπτώσεις την αναπαραγωγική συμπεριφορά. Ο πρόδρομος της τεστοστερόνης, η κετο-τεστοστερόνη (ανδροστερόνη) χορηγείται στα ψάρια, συνήθως μέσω της τροφής, ώστε να επηρεάσει τους ρυθμούς της αύξησης και της φυλετικής ωρίμανσης (π.χ. στο Στικτομυλοκόπι Sciaenops oce
testosterona : A hormona androgénica mais importante produzida nos testículos dos vertebrados sob controlo das hormonas pituitárias gonadotrópicas. A hormona esteróide controla as características sexuais primárias e secundárias e nalguns casos o comportamento reprodutivo. O precursor da testosterona, a ceto-testosterona (androesterona) é administrado aos peixes, normalmente através da alimentação, de modo a afectar as taxas de crescimento e maturidade sexual (e.g. nos corvinão-de-pintas Sciaenops ocellatus). O
testosteron: Könshormon som bildas i testiklarna samt i mindre omfattning i binjurarna och hos kvinnan i äggstockarna. Testosteron är det viktigaste av de manliga könshormonerna (androgenerna).
ΘΕΡΜIΚΟ ΣΟΚ (ΘΕΡΜΟΠΛΗΞIΑ): Φυσιολογική ένταση που προέρχεται από ξαφνικές ή γρήγορες αλλαγές θερμοκρασίας και που ορίζεται από ορισμένους ως αλλαγή μεγαλύτερη από 30C ανά ώρα.
choque térmico : Stress fisiológico induzido por alterações repentinas ou rápidas de temperatura, definida por alguns como qualquer alteração superior a 30C por hora.
temperaturshock: Fysiologisk stress tillföljd av kraftig temperaturökning eller sänkning.
Χερσαία ιλύς: Θαλάσσιο υπόστρωμα το οποίο περιλαμβάνει λάσπη και άμμο που προέρχεται από την ξηρά.
vasa terrígena : Sedimento marinho que compreende lodo e areia oriundos de terra.
landsediment: Marint sediment bestående av silt och sand med ursprung från land.
ΘΕΡΜΟΚΡΑΣIΑΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ: Q10. Ποσοτική αύξηση ή μείωση του μεταβολικού ρυθμού όταν η αύξηση ή μείωση της θερμοκρασίας του σώματος (ή του περιβάλλοντος) είναι 100C.
coeficiente de temperatura : Q10. O aumento ou diminuição quantitativo da taxa metabólica por cada 100C de aumento ou diminuição na temperatura do corpo (ambiental).
temperaturkoefficient: (1) Q10. Den kvantitativa ökningen eller minskningen av den metaboliska hastigheten vid en ökning eller minskning av kropps(omgivande)temperaturen med 10 grader C. (2) Koefficient som anger relativ ändring av en egenskap med temperaturen
ΕΥΚΡΑΤΗ ΖΩΝΗ: Περιοχή από γεωγραφικό πλάτος 23.50 Βόρεια και Νότια του ισημερινού έως τις αντίστοιχες πολικές περιοχές. Το κλίμα στην εύκρατη ζώνη χαρακτηρίζεται από διάκριση σε εποχές.
zona temperada : Região entre os 23,50 N e S do Equador até às respectivas zonas polares, que têm estações diferentes.
tempererad zon: Område mellan den tropiska zonen (23,5 grader N och S) och polarområdena, med ett destinkt klimat.
ΘΕΡΜΟΚΡΑΣIΑ: Μέγεθος που εκφράζει την ένταση της θερμότητας. Η μόνη θερμοκρασιακή κλίμακα με απόλυτη φυσική βάση είναι η Θερμοδυναμική Θερμοκρασιακή Κλίμακα Kelvin (TKTS), η οποία βασίζεται σε φαινόμενα που βασίζονται απευθείας στον πρώτο και στον δεύτερο νόμο της θερμοδυναμικής. Επειδή το κατώτερο όριο της κλίμακας Κelvin είναι το απόλυτο μηδέν και επειδή η κλίμακα είναι εξ ορισμού γραμμική , απαιτείται ένα μόνο μη-μηδενικό σημείο αναφοράς ώστε να προσδιοριστθεί η κλίση της. Το σημείο αναφοράς τω
temperatura : Temperatura é a expressão quantitativa do calor. A única escala de temperatura com uma base absoluta na natureza é a Escala Termodinâmica de Temperatura de Kelvin ( ETTK ), a qual é baseada em funções que podem ser deduzidas directamente da primeira e segunda leis da termodinâmica. Dado que o limite mais baixo da ETTK é o zero absoluto e dado que é linear por definição, é apenas necessário um ponto de referência não-zero para estabelecer o seu declive. O ponto de referência de 00C foi
temperatur: Kvantitativt mått på graden av värme. Temperaturbegreppets ursprung är känselsinnets förmåga att skilja mellan varmt och kallt. Vetenskapligt och tekniskt är det angeläget att ersätta känselns vaga uppfattning med ett preciserat temperaturbegrepp och med anordningar (termometrar) som ger noggranna och pålitliga värden, mätta i en rationellt vald skala, på graden av värme dvs. på temperatur.
TBT: ΤRI-BUTYLTIN.Χημική ένωση που βρίσκεται σε μερικές ενώσεις - μοράβια. Είναι γνωστό ότι προκαλεί δυσφυλετισμό στα μαλάκια.
TBT: TRIBUTIL-ESTANHO. Um composto químico encontrado em certos agentes anti-incrustantes. Conhecido po causar imposex nos moluscos.
TBT: Tri-butyltenn. En kemisk koponent i vissa båtbottenfärger för att förhindra påväxt. Ger könsförändringar hos mollusker.
ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΣΤΑΣΗ: Εκφραση της σχέσης μεταξύ ατόμων ή τάξων σε όρους πολυδιάστατου χώρου, όπου κάθε διάσταση αναπαριστά ένα χαρακτηριστικό. Η ταξινομική απόσταση προκύπτει από την ποσοτική εκτίμηση της ανομοιότητας μεταξύ των ατόμων ή των τάξεων.
distância taxonómica : Uma expressão do relacionamento entre indivíduos ou grupo taxonómico em termos de espaço multidimensional, onde cada dimensão representa uma característica, baseada em estimativas quantitativas de dissimilaridade.
taxonomiskt avstånd: Släktskap mellan olika individer eller taxon i form av avstånd i ett multidimensionellt rum, där varje dimension representerar en karaktär, baserad på kvantitativ uppskattning av olikheten.
ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ, ΤΑΞΟΝ: Ταξινομική ομάδα οποιασδήποτε βαθμίδας, που περιλαμβάνει όλες τις υφιστάμενες ομάδες. Κάθε ομάδα οργανισμών, πληθυσμών ή τάξων που είναι επαρκώς διακριτή από άλλες τέτοιες ομάδες ώστε να αντιμετωπίζεται ως ξεχωριστή ενότητα.
táxon: Um grupo taxonómico de qualquer classe, incluindo todos os grupos subordinados; qualquer grupo de organismos, populações ou grupo taxonómico suficientemente distinto de outros grupos semelhantes para serem tratado como uma unidade separada.
taxon: Grupp organismer med vetenskapligt namn. Uttrycket används dock främst när man vill tala om en systematisk grupp utan att ange namn eller specificera dess systematiska rang. Taxa kan vara t.ex. underarter, arter, släkten eller familjer.
ΤΑΚΤΙΣΜΟΣ, ΤΑΞΙΑ: Κατευθυνόμενη αντίδραση ή απόκριση προσανατολισμού ενός ελεύθερα κινούμενου οργανισμού προς (θετική) ή μακρυά από (αρνητική) την πηγή του ερεθίσματος. (π.χ. θετικός φωτοτακτισμός της Artemia).
taxia : Uma reacção de orientação, de um organismo que se move livremente, na direcção de (positiva) ou a afastar-se (negativa) da fonte de estimulação; tactismo (por exemplo, fototaxia positiva de Artemia).
rörelse: Rörelse hos fritt rörliga organismer eller celler som svar på yttre retning. Med positiv taxis avses rörelse riktad mot retningskällan, med negativ taxis rörelse från källan.
Μόλυνση : Η δυσάρεστη γεύση στα θαλασσινά σαν αποτέλεσμα έκθεσης σε πετρέλαιο ή σε κάποια χημική ουσία, καθιστώντας την τροφή άγευστη και κατά συνέπεια ακατάλληλη προς πώληση
manchar: Sabor desagradável transmitido ao alimento de origem marinha em resultado de exposição a petróleo/óleo ou a um químico, tornando-o desagradável ao paladar e consequentemente não vendável.
bismak: Obehaglig smak hos fisk, skaldjur, och dylikt pågrund av kontakt med petrolium/olja. Produkterna blir oätlig och går ej att sälja.
Πίσσες : Στέρεα μορφή ακατέργαστου πετρελαίου που βρίσκεται στη θάλασσα και προέρχεται από φυσικές διεργασίες.
bolas de alcatrão : Formas sólidas de petróleo presentes no mar, criadas por processos físicos.
tjärklumpar: Fast form av råolja som påträffas i havsvatten, bildas genom fysiska processer.
ΕΛΕΓΧΟΣ-Τ: Μέθοδος γνωστή και ως δοκιμή Τ του Student. Δοκιμή που επιτρέπει να διαπιστωθεί η ισότητα δύο τυποποιημένων δειγματικών μέσων που ακολουθούν κανονικές κατανομές, όταν οι διασπορές των αντίστοιχων πληθυσμών δεν είναι γνωστές.
teste t : Mais correctamente designado por teste t-student. Um teste que envolve a comparação da igualdade de médias de amostras estandardizadas de duas distribuições normais onde a variância da população não é conhecida.
t-test: Mer korrekt benämt Students T-test. Ett statistiskt test som används när man vill pröva om normalfördelade mätresultat från en grupp utan känd varians är förenliga med ett hypotetiskt förväntat värde .
ΤΥΦΩΝΑΣ: Τροπικός κυκλώνας που δημιουργείται στον Δ. Ειρηνικό Ωκεανό, ειδικά κοντά στην Θάλασσα της Ν. Κίνας ή στα Ανατολικά των Φιλιππίνων. Στις Φιλιππίνες, ονομάζεται Baguio.
tufão : Ciclone tropical com origem na parte ocidental do Oceano Pacífico, particularmente na vizinhança do Mar do Sul da China ou a oriente das Filipinas. Nas Filipinas chamam Baguio a essa turbolência.
typhoon: Intensiv tropisk cyklon som uppträder i v. Stilla havet norr om ekvatorn. Vindhastigheten i en tyfon uppgår till minst 32,7 m/s (orkan).
ΑΝΤIΠΡΟΣΩΠΕΥΤIΚΟΣ-ΤΥΠΟΣ: Ενα επιλεγμένο δείγμα ή άτομο (ολότυπος, λεκτότυπος, νεότυπος) ή ένα δείγμα από μία σειρά δειγμάτων (σύντυπος) που θεωρείται αντιπροσωπευτικός τύπος ενός είδους ή υποείδους.
espécime tipo : Um dado espécime ou indivíduo (holótipo, neótipo) ou um de uma série de espécimes (síntipo) que é o tipo de uma espécie ou subespécie.
typexemplar: Det eller de exemplar som beskrivningen av en för vetenskapen ny organismart baseras på och som tjänar som referens för arten.
Τυχοπλαγκτόν : Οργανισμοί που μεταφέρονται μέσα στους πληθυσμούς του πλαγκτόν από παράγοντες όπως οι δίνες. Είναι οργανισμοί γνωστοί και ως τυχαίο πλαγκτόν ή ψευδό-πλαγκτόν.
ticoplancton: Organismos levados ocasionalmente para o plancton por factores tais como a turbulência; são também conhecidos como plancton acidental ou pseudo plancton.
tychoplankton: Organismer som ibland uppträder som plankton pga faktorer som till exempel turbulens; också kända som oavsiktliga plankton eller pseudoplankton.
ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ: Σε συστήματα καλλιέργειας, όπως οι δεξαμενές, διαδρομοδεξαμενές, λιμνοδεξαμενές κλπ ο όρος αναφέρεται στον πραγματικό ρυθμό ανταλλαγής νερού που εκφράζεται με τον χρόνο παραμονής: Q (ροή, m3 h-1) / V (όγκος δεξαμενής, m3). Ο πραγματικός ρυθμός σπανίως είναι γνωστός και σπανίως αναφέρεται ορθά στην βιβλιογραφία. Συχνά θεωρείται ότι απλώς επιτυγχάνεται πλήρης ανανέωση όταν ο όγκος νερού που προστίθεται σε μία μονάδα ισούται με τον ολικό όγκο του νερού. Τέτοιες παρ
taxa de conversão : : Em sistemas de cultura tais como tanques, raceways, reservatórios e outras unidades este termo refere-se à taxa real de troca de água definida como tempo de residência: Q (quantidade de água, m3 h-1) / V (volume do tanque, m3). A taxa real raramente é conhecida e correctamente referida na literatura. Normalmente assume-se simplesmente que uma troca completa de água é conseguida se o volume de água adicionada a uma dada unidade igualar uma troca total nessa unidade. Tal us
omloppstid(Vattenomsättningshastighet): Vattenomsättningshastighet [TURNOVER RATE]: I odlingssystem som t ex dammar och bassänger syftar denna term på den verkliga vattenombyteshastigheten, definierat enligt formeln: Q (vattenflöde, m3 h-1) / V (tank volym, m3). Den verkliga hastigheten är i praktiken ovanligt att man känner till och i litteraturen rapporteras sällan de rätta värdena. Ofta antas det för enkelhetens skull att ett fullständigt vattenutbyte skett när volymen tillfört vatten är lika med de
ΤΥΡΒΩΔΗΣ ΡΟΗ: Κίνηση των ρευστών κατά την οποία οι τοπικές ταχύτητες και πιέσεις αυξομειώνονται ακανόνιστα, όπως όταν ένα ρυάκι συναντά ένα εμπόδιο, ή όταν ο άνεμος πνέει πάνω από μιά ανώμαλη επιφάνεια (σε αντίθεση με την στρωτή ροή. Τυρβώδης ροή των ρευστών προκαλείται από την αναταραχή των υγρών από ρεύματα, πίδακες, ανέμους ή ανάδευση (π.χ. από έλικες).
turbulência : Movimento de fluidos em que as velocidades e pressões locais flutuam irregularmente, de uma forma não laminar, como quando um curso de água encontra um obstáculo, ou fluxos de ar sobre uma superfície irregular. Este movimento é criado pela agitação dos líquidos pelas correntes, acção de jactos, ventos ou qualquer força de agitação (i.e. hélices). Empregue frequentemente para descrever o estado ou condição de ser violentamente agitado ou perturbado.
turbulens: Kaotisk rörelse överlagrad medelströmningen i en vätska eller gas. Motsatsen är en laminär strömning; den vanligaste strömningen är turbulent. Turbulensen kännetecknas av oregelbundenhet i tid och rum samt stor virvelintensitet.
Ελικοειδές ρεύμα : Ένα γρήγορο υποθαλάσσιο ρεύμα με σχετικά μεγάλη πυκνότητα, το οποίο μεταφέρει ιζήματα, πολύ συχνά σε μεγάλες ποσότητες.
corrente turva : Uma forte corrente submarina com uma densidade relativamente alta transportando sedimentos em suspensão, muitas vezes em grandes quantidades.
grumlig ström: En snabb undervattensström av ganska hög densitet som transporterar lösta sedimentpartiklar, ofta i stora mängder.
ΘΟΛΟΤΗΤΑ: Διαταραχή ή ελάττωση της διείσδυσης του φωτός στο νερό που οφείλεται στην αιωρούμενη, κολλοειδή ή διαλελυμένη ύλη ή την παρουσία πλαγκτονικών οργανισμών. Πρβλ. Δίσκος Secchi.
turvação : Que se refere à perturbação ou redução da penetração da luz na água resultante da matéria coloidal ou dissolvida em suspensão, ou da presença de organismos planctónicos; cf. Disco de Secchi.
turbiditet: Grumlighet hos en gas eller en vätska orsakad av ljusets spridning på små svävande partiklar som t.ex. plankton organismer.
ΤΡΟΠΙΚΟΣ (επίθετο): Ευρισκόμενος ή χρησιμοποιούμενος στην, ή σχετιζόμενος με την ή χαρακτηριστικός γιά την τροπική ζώνη.
tropical: Situado nos, utilizado para os, característico de, ou relacionado com os trópicos.
tropisk: Något som befinner sig i, används i, karaktäriseras av eller har med tropikerna att göra.
ΤΣΟΥΝΑΜΙ (ΣΕΙΣΜΙΚΟ ΚΥΜΑ): Κύματα που παράγονται από ξαφνικές, μεγάλης κλίμακας κινήσεις ενός τμήματος του ωκεάνειου βυθού, όπως από ηφαιστειακή έκρηξη ή σεισμό.
tsunami: Ondas formadas por movimentos repentinos, em larga escala de uma parte do fundo do oceano, devido a uma erupção vulcânica ou tremor de terra.
tsunami: Våg som skapas vid plötsliga, storskaliga rörelser av havsbotten, vid t.ex. vulkanutbrott eller jordbävningar.
ΤΡΟΠΙΚΟΣ: (1) Ενας από τους δύο παραλλήλους σε γεωγραφικό πλάτος 230 27 Βόρεια και Νότια του Ισημερινού, δηλ. Τροπικός του Καρκίνου και Τροπικός του Αιγόκερω. (2) Η περιοχή μεταξύ των δύο αυτών παραλλήλων, που αντιστοιχεί στην διακεκαυμένη ζώνη.
trópico : (1) Um dos dois paralelos de latitude 230 27 a norte e sul do equador. i.e. o Trópico de Cancer e o Trópico de Capricórnio. (2) Tropical: a região delimitada por estas duas latitudes, correspondendo à zona Tórrida.
tropisk: (1) Vändkrets, parallellcirkel på jordytan ca 23,40 norr eller söder om ekvatorn. (2) Området mellan de båda vändkretsarna.
ΤΡΟΦΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ: Η θέση που κατέχει ένας οργανισμός στο τροφικό πλέγμα (π.χ. φυτοφάγος, παμφάγος, τριπτοφάγος ή σαρκοφάγος).
nível trófico : A posição que um organismo ocupa na cadeia alimentar (e.g. , herbivoro,omnívoro, detritívoro ou carnívoro).
trofinivå: Possitionen en organism har i näringsväven (t.ex. herbivor, karnivor, omnivor).
ΤΡΙΠΛΟΕΙΔΙΑ: Κατάσταση κατά την οποία κάθε κύτταρο φέρει τρεις ομάδες ομόλογων χρωμοσωμάτων (πρβλ. διπλοειδές, απλοειδές). Η τριπλοειδία επάγεται πειραματικά σε ψάρια και μαλάκια με σκοπό να αυξηθεί ο ρυθμός ανάπτυξης.
triploidia: Um estado em que cada célula alberga três conjuntos de cromossomas homólogos (cf. Diplóide, haplóide). A tripolidia pode ser induzida nos peixes e moluscos bivalves experimentalmente a fim de melhorar a taxa de crescimento.
triploiditet: Ett tillstånd hos en cell som har tre uppsättningar av homologa kromosomer (jmf. diploid, haploid). Triploida tillstånd kan på experimentell väg induceras i fiskar och mollusker för att öka deras tillväxthastighet.
ΤΡΙΠΛΟΕΙΔΗΣ: Οργανισμός ή κύτταρο που έχει υποστεί εργαστηριακή κατεργασία ώστε να παράγει τρία σύνολα χρωμοσωμάτων ανά πυρήνα και επομένως, στείρα άτομα. Η στειρότητα αυτή επιτρέπει να απελευθερώνονται στη φύση είδη όπως ο χορτοκυπρίνος χωρίς τον κίνδυνο υπερ- αναπαραγωγής που θα έβλαπτε την οικολογία μιάς περιοχής.
triplóide : Organismo ou célula tratados para produzir três conjuntos de cromossomas por núcleo e, desse modo, originar indivíduos estéreis. Essa esterilização permite que espécies como a carpa sejam libertadas no meio ambiente sem o perigo de sobre-reprodução e possíveis danos à ecologia de uma área.
triploid: Genetisk term för en cell eller organism som har tre gånger så många kromosomer som det grundtal som är kännetecknande för arten, dvs. det antal som finns i könscellerna. Rubbningen kan uppträda i tumörcellen. Triploidi är en typ av polyploidi. Leder till sterilitet.
TRIBUTYLTIN: Χημική ένωση που βρίσκεται σε μερικές ενώσεις - μοράβια. Είναι γνωστό ότι προκαλεί δυσφυλετισμό στα μαλάκια.
Tributil-estanho : Um composto químico encontrado em certos agentes anti-incrustantes. Conhecido po causar imposex nos moluscos.
tributyl tin: Kemisk substans ibland annat båtbottenfärger. Ger könsrubbningar hos blötdjur.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Σύνθεση πρωτεΐνης σε μήτρα mRNA.
translação : Síntese de uma proteína numa matriz de mARN.
translation: Syntes av proteiner från en RNA-sträng.
ΘΕΡΑΠΕIΑ: (1) Iατρική αγωγή για την θεραπεία μιας ασθένειας ή μιας διαταραχής . (2) ΕΠΕΞΕΡΓΑΣIΑ : Διόρθωση μιας περιβαλλοντικής ανισορροπίας (με π.χ. ασβέστωση υδατοδεξαμενών, καθαρισμό αποβλήτων)
tratamento : (1) O trato médico de uma doença ou indisposição no seu todo. (2) Correcção de um desiquilíbrio ambiental (e.g. tratamento de reservatórios com cal, purificação de águas residuais.
behandling: (1) Medicinsk behandling av sjukdom eller störning. (2) Korrigera obalans i miljön (exempelvis kalkning av sur sjö, m.m.)
ΔIΑΓΟΝIΔIΑΚΟ ΕIΔΟΣ: Ζώο ή φυτό στο οποίο έχουν εισαχθεί σκόπιμα, γονίδια από άλλο είδος μέσω γενετικής μηχανικής.
espécies transgénicas : Animal ou planta em que foram deliberadamente introduzidos genes de outras espécies pela engenharia genética
transgena arter: Ett djur eller en växt som med hjälp av genteknik fått gener från en annan art insatta i sitt genom.
Εισβολή : Η εξάπλωση της θάλασσας πάνω από μια περιοχή ξηράς.
transgressão : O espalhar do mar sobre a terra.
transgression: Havets utbredning över ett landområde.
U
ΑΝΑΒΛΥΣΗ: Διαδικασία κατά την οποία υδάτινες μάζες μεταφέρονται από μεγαλύτερα βάθη στην επιφάνεια. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται συνήθως στην απόκλιση θαλασσιων ρευμάτων . Τα ανερχόμενα νερά είναι συνήθως ψυχρότερα και πιο πλούσια σε θρεπτικά από τα επιφανειακά νερά που εντοπίζουν και ως εκ τούτου έχουν υψηλότερη παραγωγικότητα. Αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την εγκατάσταση πχ. μονάδων καλλιέργειας μαλακίων. Βλ. και Μεταφορά Ekman.
upwelling: O processo pelo qual massas de água profunda sobem, normalmente em resultado de correntes de divergência e do alto. As águas de upwelling são normalmente mais frias e mais ricas em nutrientes do que a água à superfície e resulta numa maior productividade. Este fenómeno pode ter influência na instalação, por exemple, de viveiros de moluscos; cf. transporte de Eckman.
upwellning: Uppström som för med sig vatten från större djup till ytan. Vattnet är ofta kallare och mer näringsrikt än ytvattnet vilket leder till en hög produktivitet i dess områden. Har betydelse vid placering av olika odlingar, exempelvis musselodlingar. Jmf. Ekman transport.
Μονομεταβλητή ανάλυση : Η ανάλυση ενός χαρακτήρα ή μεταβλητής σε μια χρονική στιγμή.
análise univariada: A análise de um caracter ou variável de cada vez.
envariats analys: Analysen av en karaktär eller variabel vid en tidpunkt.
ΥΠΕΡΙΩΔΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ (UV): Mη ορατά ηλεκτρομαγνητικά κύματα μετά την ζώνη του ιώδους στο φάσμα του φωτός. Η περιοχή του φάσματος της ηλιακής ακτινοβολίας με μήκος κύματος μεταξύ 40 και 400nm. Η περιοχή αυτή του φάσματος επικαλύπτει την περιοχή της μακράς ακτινοβολίας Χ. Η ακτινοβολία αυτή χρησιμοποιείται στην υδατοκαλλιέργεια γιά την απολύμανση του νερού και την πρόληψη ασθενειών που προκαλούνται από παθογόνους μικροοργανισμούς.
radiação ultravioleta : Ondas electromagnéticas invisíveis no fim da zona violeta do espectro da luz. A parte do espectro da radiação solar entre o comprimento de onda de 40 e 400 nm. A amplitude sobrepõe-se aos comprimentos de onda dos Raios X longos. Em aquacultura, a radiação produzida pela luz ultravioleta é utilizada para desinfectar a água e prevenir doenças causadas por microorganismos patogénicos.
ultraviolett strålning: Elektromagnetisk strålning med våglängd mellan röntgenstrålning och synligt ljus. Den undre gränsen sätts vid 40 nm, den övre (gränsen mot synligt ljus) vid 400 nm våglängd.
υπερ αβυσσιαία ζώνη : Αδαία ζώνη.
zona ultra abissal : Zona hadal.
ultra-abyssal zon: Hadalzon.
ΥΠΕΡΠΛΑΓΚΤΟΝ: Πλαγκτονικοί οργανισμοί μήκους ή διαμέτρου μικρότερης των 5 µm.
ultraplâncton : Organismos planctónicos com menos de 5 µm de comprimento ou diâmetro.
ultraplankton: Planktonorganismer som är mindre än 5 mikrometer i längd eller diameter.
V
ΖΩΟΤΟΚΟΣ: Αναφέρεται σε ζώα των οποίων η προνυμφική ανάπτυξη γίνεται μέσα στον μητρικό οργανισμό, συχνά σε στενή επαφή με τους μητρικούς ιστούς από τους οποίους αντλούνται θρεπτικά συστατικά. Πρβλ. Ωοτόκος.
vivíparo : Que se refere a animais em que o desenvolvimento larvar ocorre dentro do organismo parental; muitas vezes em contacto próximo com o tecido materno de onde são recebidos os nutrientes; cf. ovíparos.
vivipar: Fortplantning som innebär att embryot utvecklas inne i moderns kropp och får näring och syre via någon form av moderkaka. Exempel på vivipara djur är däggdjur (utom kloakdjur), några hajarter samt vissa klomaskar och skorpioner. Ibland betecknas alla djur som föder ungar som vivipara, oavsett hur ungarna har fått sin näring. Jmf. oviparous.
ΙΞΩΔΕΣ: Η αντίσταση των υγρών, ημι-στερεών και αερίων στην κίνηση ή την ροή.
viscosidade : A resistência de líquidos, semi-sólidos e gases ao movimento ou corrente.
viskositet: Seghet hos vätskor och gaser som beror av den inre friktionen.
ΛΕΚΙΘΟΓΕΝΕΣΗ: Ενσωμάτωση λεκίθου από το συκώτι στο αναπτυσσόμενο ωοκύτταρο.
vitelogénese : A incorporação de vitelo do fígado no oócito em crescimento.
vitellogenes: Införseln av äggula (vitellus) från levern till den växande oocyten.
ΙΟΣ: Μικρό σωματίδιο αποτελούμενο από νουκλεϊκό οξύ (DNA ή RNA) περιβαλλόμενο από πρωτεϊνική θήκη. Η αναπαραγωγή του ιού γίνεται μόνο εις βάρος των μεταβολικών διεργασιών του κυττάρου του ξενιστή. Συχνά αυτό προκαλεί μιά ειδική παθογόνο αντίδραση.
vírus: Partículas muito pequenas consistindo de um núcleo de ácido nucleico (ou ADN ou ARN) envolvido por uma camada proteica. A reprodução viral pode ocorrer apenas à custa dos processos metabólicos de células de um hospedeiro infectado. Isto provoca muitas vezes uma reacção patogénica específica.
virus: Typ av smittsamt material som kan anses vara både levande och icke levande. Utanför värdcellen existerar virus som livlösa komplex av protein och nukleinsyra (dvs. DNA eller RNA), ibland även omgivna av ett lipidhaltigt membran; virus har ingen egen ämnesomsättning. Inuti sin värdcell har de däremot förmåga att inträda i en förökningsfas (replikationsfas) med varierande grad av värdcellsberoende.
Κατακόρυφη μετανάστευση του ζωοπλαγκτόν : Η κάθετη κίνηση των ζωικών μελών του πλαγκτόν.
migração vertical de zooplâncton: O movimento vertical dos componentes animais do plancton.
vertikal migration: Den vertikala förflyttningen av djurplankton i vattenmassan.
ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η σχετική ικανότητα ενός παθογόνου (κυρίως ιού) να εισβάλει στον ιστό ξενιστή, να αναπαράγεται και να προκαλεί ασθένεια. Ο βαθμός παθογένειας.
virulência : A capacidade relativa de um patógeno (particularmente um vírus) de invadir um tecido hospedeiro, reproduzir-se e provocar doença; o grau de patogenicidade.
virulens: Graden av förmåga hos en patogen att invadera värdvävnad, reproducera sig och framkalla sjukdom. Virulens kan mätas genom djurförsök.
Ποικιλία : Ένα σύνολο φυτών ή ζώων τα οποία διαφέρουν εμφανώς από άλλα παρόλο που ανήκουν στο ίδιο υποείδος.
diversidade : Um grupo de plantas ou animais que difere distintamente de outros dentro da mesma subespécie.
varitet: En grupp växter eller djur som distinkt skiljer sig från övriga medlemmar av samma art eller underart.
ΣΠΟΝΔΥΛΟΖΩΑ: Ζώα με σπονδυλική στήλη.
vertebrados : Animais com espinha dorsal (vértebras).
vertebrat: Djur med ryggrad.
Περιπλανόμενο : Περιπλανόμενο, ελέυθερα μετακινούμενο.
variável : Inconstante; que se move livremente.
vagil: Vandrande; fritt rörlig; rörlig.
ΔIΑΣΠΟΡΑ: Στατιστικό μέτρο της διακύμανσης ( της κατανομής των δεδομένων γύρω από τον μέσο όρο). Iσούται προς το άθροισμα των τετραγώνων των διαφορών κάθε μιάς τιμής από τον μέσο του δείγματος διαιρούμενο με τον αριθμό των δειγμάτων μείον ένα. Βλ. επίσης Ανάλυση διασποράς.
variância: Cálculo estatístico da variação (a dispersão dos dados à volta da média) calculada como a soma dos quadrados das diferenças entre valores individuais e a média da amostra dividida pelo número da amostra menos um. Este é um método para determinar quão próximo os valores indivíduais da variável agrupada estão da média; cf. análise de variância.
varians: Ett statistiskt mått på variation (som är kvadraten på standardavvikelsen). Variansen är ett mått på utbredningen av ett datamaterial eller en statistisk fördelning kring medelvärdet. Jmf. analysis of variance.
W
ΑΝΕΜΟΓΕΝΗΣ ΨΥΞΗ: Η επίδραση του ανέμου να δημιουργεί υπερβολική διείσδυση ψύχους ιδίως στα φυτά.
windchill: O efeito do vento ao causar uma excessiva penetração do frio especialmente nas plantas.
vindkylning: Genomträngande kyla till följd av vind, speciellt för växter.
ΧΕΙΜΕΡΙΝΑΠΩΛΕΙΕΣ: Απώλειες των οργανισμών σε μια λίμνη, υδατοσυλλογή ή άλλο υδατικό σύστημα οφειλόμενες στον σχηματισμό πάγου, ο οποίος εμποδίζει την φωτοσύνθεση και οδηγεί σε εξάντληση του οξυγόνου. Επίσης, απώλειες των στρειδιών που παγώνουν όταν εκτίθενται σε χαμηλές θερμοκρασίες κατά την ρηχία στην διαπαλιρροιακή ζώνη.
morte invernal: A perda de animais num lago, tanque ou outra massa de água em resultado de uma espessa cobertura de gelo, que restringe a fotossíntese e conduz à deplecção do oxigénio. Pode também referir-se a uma situação em que as ostras, no leito intertidal, gelam e morrem quando expostas a temperaturas frias durante a maré baixa.
vinterdöd: Förlusten av djur i en damm eller annan vattenkropp till följd av kraftigt is, vilket leder till minskad fotosyntes och syrebrist i vattnet. Kan också syfta på t.ex.ostron i tidvattenzonen som dör av kyla under låvatten.
ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΥΟ ΔΕIΓΜΑΤΩΝ κατά WILCOXON: Μη-παραμετρική μέθοδος στην οποία οι μετρήσεις των δειγμάτων κατατάσσονται σε μια κοινή ακολουθία, που χρησιμοποιείται για να προσδιοριστεί αν δύο ανεξάρτητα, τυχαία δείγματα προέρχονται από πληθυσμούς που έχουν την ίδια κατανομή.
teste de amostra dupla de Wilcoxon : Um método não paramétrico em que as contagens da amostra são escalonados numa sequência geral, utilizada para determinar se duas amostras aleatórias independentes são retiradas de populações com a mesma distribuição.
wilcoxon två-provs test: Ett icke-parametriskt statistiskt test för att avgöra om det är en statistiskt säkerställd skillnad mellan två observationssituationer. Testet baseras på summan av den ena observationsseriens ranger i den samlade serien av alla observationerna.
ΥΓΡΟΤΟΠΟΣ: Χαμηλή έκταση, που κατά διαστήματα αποκαλύπτεται ή καλύπτεται από γλυκό ή θαλασσινό νερό.
zona húmida : Uma área de terra baixa submersa ou inundada periodicamente por água doce ou salgada.
våtmark: Ett område av lågt liggande land nedsänkt eller periodvis översvämmat av söt- eller saltvatten.
Λευκή άμμος: Τύπος θαλάσσιου υποστρώματος που προέρχεται από τα θρύματα των κοραλλιογενών υφάλων.
vasa branca : Um tipo de sedimento marinho derivado dos fragmentos dos recifes de coral.
vitlera: En marine sedimenttyp bestående av delar som ursprungligen kommer från koraller.
Ρεύμα δυτικού ανέμου : Ένα –ανατολικά κινούμενο- ρεύμα του Νότιου ημισφαιρίου που προκαλείται από τους επικρατώντες δυτικούς ανέμους.
deriva do vento de ocidente : Uma corrente do hemisfério deslocando-se para Este (ver corrente círculo polar antártico) provocada pelos ventos predominantes que vêm de Oeste.
west vinds drift: En östflytande ström på södra halvklotet (se circumglobal antarctic current) orsakad av västvindar.
ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ: Φυσικές, χημικές και βιολογικές αλλαγές που οφείλονται στην έκθεση στην ατμόσφαιρα και που συνοδεύουν τον σχηματισμό του εδάφους από τον γονικό βράχο, π.χ. βιολογική, χημική ή μηχανική αποσάθρωση.
intemperismo : Alterações físicas, químicas e biológicas que resultam da exposição à atmosfera, que acompanha a formação do solo a partir da rocha mãe; e.g. desgaste biológico, desgaste químico, desgaste mecânico.
vittring: Nedbrytning och sönderfall av bergarter i jordskorpan p.g.a. mekanisk och kemisk påverkan från atmosfären.
Έλλειμμα υδρατμών (WSD) : Έλλειμμα κορεσμού.
deficit de vapor de água (WSD) : Deficit de saturação.
Ångmättnadsunderskott: Mättnadsunderskott.
ΚΥΜΑΤΟΣ ΜΗΚΟΣ : (1) Η οριζόντια απόσταση που διανύεται από το κύμα κατά την διάρκεια μιας περιόδου. Ισούται με την ταχύτητα δια της συχνότητας. (2) H οριζόντια απόσταση που έχει διανυθεί από ένα κύμα κατά τη διάρκεια του χρονικού διαστήματος ενός πλήρους κύκλου. Iσούται με την ταχύτητα δια της συχνότητας.
comprimento de onda: (1) O comprimento de uma onda periódica num meio isotrópico é a distância perpendicular entre duas frentes da onda em que os deslocamentos têm uma diferença na fase de um período completo. (2) A distância horizontal percorrida por uma onda durante o intervalo de tempo de um ciclo completo. É igual à velocidade dividida pela frequência.
våglängd: (1) Avståndet mätt i vågens utbredningsriktning mellan två näraliggande punkter med lika stor fas, t.ex. två maxima. (2) Det horisontella avståndet en våg färdas under en hel cykel. Likamed hastigheten delat med frekevensen.
Υδάτινος ορίζοντας : Η ανώτερη επιφάνεια του επιπέδου του νερού.
superfície da água : A parte superior da superfície da água.
grundvattennivå: Den övre ytan av grundvattnet.
ΔΕIΓΜΑ ΝΕΡΟΥ: Ποσότητα νερού που λαμβάνεται από ένα σημείο δειγματοληψίας. Το δείγμα νερού αναλύεται απ ευθείας ή χρησιμεύει για την παρασκευή περισσοτέρων "δειγμάτων προς ανάλυση".
amostra de água : Este termo designa uma parte da água com interesse após ter sido transferida de um ponto de amostragem numa massa de água para outra posição onde ou a análise será iniciada ou uma ou mais "amostras para análise" (q.v.) são preparadas.
vattenprov: Ett vattenprov som tagits i ett vattenoråde för undersökning och analys på ett annat ställe.
ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΝΕΡΟΥ: Τα ανώτατα επιτρεπτόμενα όρια για ορισμένες ουσίες (ρύπους) ή για ορισμένα φυσικά χαρακτηριστικά.
normas da qualidade da água : A concentração de um componente da água (poluente) ou o grau de intensidade de algumas outras condições adversas que são aceitáveis numa massa de água. Os padrões são desenvolvidas a partir de uma análise dos critérios em causa.
vattenkvalitetsmål: Koncentrationen av en vattenförorening eller intensiteten av en ogynnsam faktor som är tillåten i ett vatten.
ΝΕΡΟΥ ΡΥΠΑΝΣΗ: (1) Κάθε ελάττωση της καταλληλότητας του νερού για οποιαδήποτε ωφέλιμη χρήση, πραγματική ή δυνητική, από οποιοδήποτε οργανισμό, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου, εξαιτίας προσθήκης οποιασδήποτε ξένης ύλης. (2) Η εντατική υδατοκαλλιέργεια είναι δυνατόν, αν δεν ελέγχεται κατάλληλα, να συμβάλει στη ρύπανση του νερού μέσω της υπερβολικής απελευθέρωσης θρεπτικών (έκκριση αμμωνίας από τα βράγχια. περιττώματα και αχρησιμοποίητη τροφή), οδηγώντας στην υπερλίπανση του υδάτινου αποδέκτη και/η τον εμπλουτι
poluição da água : (1) Qualquer diminuição da aptidão da água para qualquer uso benéfico, actual ou potencial, por qualquer organismo, incluindo o homem, por meio da adição à água de qualquer matéria estranha. (2) A aquacultura intensiva pode, quando não devidamente controlada, contribuir para a poluição da água através da libertação excessiva de nutrientes (excreção de amónia pelas guelras, fezes e excedentes aliemtares), conduzindo à hipernutrificação das águas receptoras e/ou enriquecimento do sedimento bentóni
vattenförorening: En inskränkning i möjligheten för en organism att utnyttja vattnets goda egenskaper, verkliga eller potentiella, p.g.a tillsättandet av främande ämnen i vattnet.
Κύκλος νερού : Ο παγκόσμιος βιογεωχημικός κύκλος του νερού που περιλαμβάνει την ανταλλαγή μεταξύ της υδρόσφαιρας, της ατμόσφαιρας και των ζωντανών οργανισμών.
ciclo da água: O ciclo biogeoquímico global da água que envolve trocas entre a hidroesfera, atmosfera, litosfera e organismos vivos.
vattnets kretslopp: Det globala biogeokemiska vattenkretslopp som innefattar utbyte mellan hydrosfär, atmosfär, litosfär och levande organismer.
ΝΕΡΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ: Η διαχείριση της γης και των πηγών φυσικού νερού κατά τρόπο ώστε η συνδυασμένη χρήση του νερού να παρέχει μέγιστη ωφέλεια για όλους τους χρήστες.
gestão dos recursos hídricos : A gestão dos recursos hídricos de tal forma que o uso combinado da água fornece o máximo benefício para todos.
vatten förvaltning: Skötsel och administration av mark- och vattenresurser på ett sätt som ger maximal fördel för alla inblandade med hänseende på vattenanvändning.
ΑΠΟΒΛΗΤΑ: Ορος χρησιμοποιούμενος για κάθε τύπο αποβαλλόμενου υλικού. Στην υδατο- καλλιέργεια συχνά αναφέρεται στο νερό που εκρέει από μιά μονάδα.
desperdícios : Este termo é utilizado para descrever qualquer tipo de material rejeitado. Em aquacultura refere-se à água de efluente das instalações.
avfall: Allmän term för förkastat eller kasserat material. Inom jordbruket menas ofta det utsläppsvatten som härrör från odlingar och gård.
X
ΞΕΝΟΒΙΟΤΙΚΟΣ: Ξενική (αλλόχθων) οργανική χημική ουσία. Χρησιμοποιείται για περιβαλλοντικούς ρύπους, όπως τα φυτοφάρμακα σε νερά απορροής.
xenobiótico : Um químico orgânico estranho (alóctone); termo utilizado para poluentes ambientais tais como os pesticidas nas águas de escoamento.
kroppsfrämmande: Ämnen, föreningar som inte naturligt ingår i kroppens ämnesomsättning. Ett främmande ämne i ett ekosystem som t.ex. pesticider.
Z
ΖΥΓΩΤΗΣ: Γονιμοποιημένο ωάριο. Διπλοειδές κύτταρο που σχηματίζεται από την σύντηξη δύο απλοειδών γαμετών.
zigoto: Um gâmeta fertilizado; uma célula diplóide formada pela fusão de dois gâmetas haplóides.
zygot: En befruktad gamet; en diploid cell som bildas genom fusion av två haploida gameter.
ΖΩΟΞΑΝΘΕΛΛΕΣ: Μικροσκοπικά κίτρινα ή καστανά φύκη που ζουν συμβιωτικά σε διάφορα ζώα (ιδίως σε κοράλλια)
zooxantelas : Algas microscópicas amarelas ou castanhas que vivem em simbiose com vários animais (particularmente corais).
zooxanthell: Microskopiska alger som lever i symbios med olika djur (jättemusslor, koraller, m.m.)
Ζώνωση : Τμήματα μιας διαβάθμισης με τυπικά χαρακτηριστικά, όπως περιβαλλοντικές συνθήκες ή συγκεκριμένους οργανισμούς.
zonações: Partes de um declive com caracteristicas típicas, tais como condições ambientais ou organismos específicos.
zonering: Del av en gradient med typisk karaktär, som t ex speciella miljöfaktorer eller organismer.
ΖΩΟΠΛΑΓΚΤΟΝ: Το ζωϊκό μέρος του πλαγκτού. Χρησιμοποιείται ως τροφή από μεγαλύτερα ζώα.
zooplâncton : A componente animal do plâncton, o qual serve de alimento a animais de grandes dimensões.
djurplankton: Djurdelen av planktonorganismerna.
ΣΥΓΧΡΟΝΙΣΤΗΣ: Εξωτερικό ερέθισμα που αποτελεί το έναυσμα ή συγχρονίζει έναν βιολογικό ρυθμό.
zeitgeber: Qualquer estímulo externo que actua para disparar ou fasear um ritmo biológico; sincronizador.
zeitgeber: Ett externt stimuli som synkroniserar eller fasar en biologisk rytm.